2010
Palesiteni Malioni G. Lomenī (1897–1988)
ʻAokosi 2010


Manatua ʻo ha Ngaahi Moʻui Maʻongoʻonga

Palesiteni Melioni G. Lomenī (1897–1988)

Naʻe fāʻeleʻi ʻa Malioni G. Lomenī ʻi ha kiʻi kolo Siasi ko Kolonia Uālesi ʻi Mekisikou pea naʻá ne nofo ai ʻo aʻu nai ki hono taʻu 15. Naʻe kamata ha moveuveu fakapolitikale ʻi he 1910 ʻo pau ai ke mavahe ʻa e fāmili Lomenií mo ha niʻihi kehe ʻo hola ki he ʻIunaiteti Siteití kae tuku ʻenau meʻa hono kotoa. Ko e manatu ʻeni ʻa Palesiteni Lomenī ki aí, “Naʻe faingataʻa ʻaupito ʻemau feinga ke maʻu haʻamau moʻuí. Ne pau ke mau takitaha tokangaʻi pē kimautolu ka ʻikai te mau mate.”1

Lolotonga e ngaahi taʻu faingataʻa ko ia ne nau nofo ai ʻi ʻOkalī ʻi ʻAitahoó, naʻe fakatahatahaʻi ai ʻe he tamai ʻa Malioní mo hono tokouá ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻa hona ongo fāmilí. ʻI he māhina ʻe tahá, ko e tola pē ʻe 80 ne maʻu ke feau ʻaki e ngaahi fie maʻu ʻa e kau mēmipa ʻe toko 17 ʻi he ongo fāmilí. ʻE mahino pē nai ki he ʻEikí kapau he ʻikai te nau totongi vahehongofulu he taimi ko ʻení? Naʻa nau tali e fehuʻí ʻaki ʻenau fekauʻi atu e tamasiʻi ko Melioní ʻi ha ʻaho momoko ʻe taha ke ʻave ʻa e vahehongofulú ki he pīsopé. Naʻá ne pehē ne hili pē ʻa e meʻa ne hoko ko iá, he ʻikai toe faingataʻa ke fakahoko e totongi vahehongofulú.

Ne fakatou ʻiloʻi ʻe Melioni G. Lomenī ʻa e masivá mo e ngāue mālohí. Naʻá ne ʻosi mei he akoʻanga māʻolungá ʻi he 1918, ako ʻi he Kolisi ko Likí (Ricks) ʻi he taʻu ʻe ua, pea ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau ki ʻAositelēlia. Hili ʻene ngāue fakafaifekaú naʻá ne mali mo ʻAita Senisoni ʻi he Temipale Sōlekí ʻi he 1924. Naʻá ne ako ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí lolotonga ʻoku ngāue taimi kakato, pea ki mui angé ʻi he taʻu 1929, naʻá ne ne lavaʻi ai e sivi ke hū ʻo ngāue ʻi he malaʻe ʻo e laó.

ʻI heʻene hoko ko e pīsope ʻi Sōleki Siti lolotonga e haʻahaʻa ʻo e Tōlalo ʻa e Tuʻunga Fakapaʻangá, naʻá ne kau ʻi hono kamata ʻo e polokalama uelofea ʻa e Siasí. Naʻá ne hoko kimui ko e Tokoni ki he Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá pea hoko ko ha ʻAposetolo, ʻo kei hokohoko atu ai pē ʻene tokoni ke fakaleleiʻi mo tokangaʻi e polokalama ko iá.

Naʻá ne ngāue ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí mei he 1972 ki he 1985 ko e tokoni kia Palesiteni Hāloti B. Lī pea kia Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo. Naʻe hoko ʻa Palesiteni Lomenī ko e Palesiteni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻi he taimi naʻá ne pekia ai ʻi hono taʻu 90.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Marion G. Romney, lea naʻe fai ʻi he ʻInisititiuti Fakalotu ʻi Sōleki Sití, 18 ʻo ʻOkatopa, 1974.

Paaki