Kacivi ki na Cakacaka

Mai vei Elder David A. Bednar

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

Na ilesilesi ni laki veiqaravi ki na dua na vanua e yaga ka bibi ia e ikarua ki na kaci ni cakacaka.

Peresitedi Monson, sa ka marautaki vei keimami me keimami rogoca na domomuni ka ciqoma na nomu vakasala. Keimami lomani kemuni ka tokoni kemuni, ka dau masulaki kemuni.

Au masuta na veivuke ni Yalo Tabu ni da vakasamataka vata na ivakavuvuli eso baleta na cakacaka cecere ni vunautaki ni kosipeli ki na veimatanitu, veimataqali, duivosavosa kei ira na tamata.¹

Kacivi me Veiqaravi ka Lesi ki na Cakacaka

E veiyabaki era dau nanamaki e udolu vakaudolu na cauravou kei na goneyalewa, kei na vuqa na veiwatini qase, me ra ciqoma e dua na ivola taleitaki mai Salt Lake City. Sa na yaco me tawamudu na revurevu ni ivola oya vua na tamata e volai vua, vakakina vei ira na matavuvale kei ira e vuqa tale na tamata. Ni sa ciqomi, sa rawa ni dolavi vakamatau sara ena vakanuinui se basuraki vakatotolo ena nanamaki na waqanivola. E dua na gauna dau guiguilecavi dredre na kena wiliki na ivola talei oqo.

E sainitaka na ivola na Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, ka vakaoqo na imatai ni rua na iyatuvosa: “Ko sa kacivi oqo mo laki veiqaravi vakadaukaulotu ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. O sa lesi mo laki veiqaravi ena Tabana ni Kaulotu na ______.”

Yalovinaka mo kila ni imatai ni iyatuvosa e dua na kaci ni veiqaravi vakadaukaulotu tudei ni Lotu vakalesui mai ni Turaga. Na ikarua ni iyatuvosa na ilesilesi mo laki cakacaka ena dua na vanua kei na tabana ni kaulotu. Na duidui bibi ena iyatuvosa e rua oqo sa rauta vinaka me da kila taucoko sara.

E ivakarau tudei ena Lotu, me dau tukuni wasoma ni da sa kacivi me da laki veiqaravi ena dua na vanua me vakataki Argentina, Poland, Korea, se Amerika. Ia e sega ni kacivi e dua na daukaulotu ki na dua na vanua; e kacivi o koya me laki veiqaravi. Me vaka e tukuna na Turaga vua na Parofita o Josefa Simici ena 1829, “Kevaka dou gadreva mo dou qarava na Kalou dou sa lesi ki na cakacaka.”²

Na veikacivi yadua ni kaulotu kei na ilesilesi, se dua na ilesilesi vou tale e muri, e vua ni ivakatakila vua na italai ni Turaga. Na veikacivi ki na cakacaka e lako mai vua na Kalou ki vua na Peresitedi ni Lotu. Na ilesilesi ki na dua vei ira e sivia na 400 na tabana ni kaulotu era tu e veiyasai vuravura raraba e solia mai na Kalou mai vua e dua vei ira na lewe ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, ka veiqaravi ena nona veivakadonui na parofita bula ni Turaga. Sa dau cakacaka yaco na isolisoli vakayalo ni parofisai kei na ivakatakila ena veikacivi kei na veilesi taucoko ni kaulotu.

Na Vunau kei na Veiyalayalati Wase 80 sa itukutuku ni veikacivi ni kaulotu vei Sitiveni Baneti ka vakayacora na Parofita o Josefa Simici ena 1832. Ni da vulica na veikacivi oqo vei Baraca Baneti e rawa ni vukei keda me da (1) kila vinaka cake na duidui ni “kacivi ki na cakacaka” vakadaukaulotu kei na “veilesi mo veiqaravi” ena dua na vanua kei na (2) me taucoko noda vakavinavinakataka na noda itavi yadua lesi mai vakalou me da vunautaka na kosipeli.

Na tikina e 1 ni iwase oqo e kaci ni veiqaravi: “Sa kaya vakaidina vakaoqo vei iko na Turaga, i Sitiveni Baneti na noqu tamata: Mo lako yani, mo lako yani ki vuravura ka vunautaka na noqu kosipeli vei ira kecega na veika bula era sa rogoca rawa na domomu.”³

E talei kina, Tikina e 2 ena tikina e 2 e tukuna vei Baraca Baneti baleta na nona itokani ni daukaulotu sa lesi mai: “Ia kevaka ko vinakata e dua me nomu itokani, au sa na soli Iteni Simici na noqu tamata mo drau lako vata.”⁴

E tukuni ena tikina e 3 na vanua me rau veiqaravi kina na daukaulotu e rua oqo: “Ia, mo drau lako yani ka vunautaka na noqu kosipeli, ki na vualiku se ki na ceva, ki na tokalau se ki na ra; io mo drau lewa ga, raica drau na sega ni lako cala.”⁵

Au sega ni vakabauta ni ibalebale ni malanivosa “mo drau lewa ga,” me vaka e tukuna na Turaga ena ivolanikalou oqo, ni sega ni kauwaitaka o Koya na vanua erau veiqaravi kina na Nona italai. Na dina, oya, e kauwaitaka vakalevu sara o Koya. Ia baleta ni cakacaka ni Turaga na vunautaki ni kosipeli, sa dau vakauqeti ira, tuberi ira, ka dusimaki ira na Nona italai vakadonui o Koya. Ni ra segata na daukaulotu me ra iyaya kilikili vakalevu cake ka qaqa e Ligana ka solia nodra igu me ra qarava ena yalodina na nodra itavi; oti oya ena Nona veivuke era “na sega ni lako cala”—ena vanua cava ga era veiqaravi kina. E rairai ni dua na lesoni e vakavulica tiko vei keda na iVakabula ena ivakatakila oqo sai koya na ilesilesi ni cakacaka ena dua na vanua e yaga ka bibi ia e ikarua ki na kaci ni veiqaravi.

Na tikina tarava e dusia na veika bibi me vakadonui kina na daukaulotu kece sara: “O koya mo drau vunautaka yani na veika drau sa rogoca ka vakabauta vakaidina, ka kila ni dina.⁶

Na iotioti ni tikina e vakananuma vei Baraca Baneti kei keda kece se lako mai vei na kaci ni veiqaravi, “Raica oqori na lomai koya sa kacivi kemudrau, io na nomudrau Dauveivueti, ko Jisu Karisito. Emeni.”⁷

Ulabaleta na Lecaika

Eso beka era na taroga tiko se cava au digitaka kina me veivosakitaki ena soqoni ni matabete ni koniferedi raraba na duidui sa matatata tu ni kacivi ki na veiqaravi kei na lesi me cakacaka. Na noqu sauma nomu taro e vakadodonu: au vulica mai na veika au sa sotava ni ra sega ni kila tiko vakamatata na ivakavuvuli oqo e vuqa na lewe ni Lotu.

Na vuna levu duadua au vosa kina baleta na tikina oqo na veika au sa kila rawa ni toso na gauna baleta nodra kauwai, lomaleqa, kei na nodra kilaiyalodra e vuqa na daukaulotu ka ra a lesi tale vakarua ki na dua na vanua duidui ena nodra gauna ni veiqaravi. Na veilesi tale vakaoqori e dau ganita ena so na gauna baleta na veika eso kei na ituvaki me vaka na vakacala ka vakayago kei na mavoa, na bera kei na bolebole ena kena rawati na visa, na tikoyavavala vakapolitiki, tauyavu ka vakailesilesitaki na tabana ni kaulotu vou se na veiveisau yaco wavoliti vuravura ena cakacaka ni vunautaki ni kosipeli.⁸

Ni lesi tale e dua na daukaulotu ki na dua tale na vanua ni kaulotu, ena tautauvata na kena ivakarau kei na ilesilesi taumada. Era na vaqara na Lewe ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua na veivakauqeti kei na veidusimaki ena vakayacori ni veilesi tale vakaoqori.

Au a veivosaki ena dua na gauna walega oqo kei na dua na turaga yalodina ka wasea vei au na vakanananu titobu ni yalona. Au a vakamacalataka ena dua na soqoni na duidui ni noda kacivi ki na veiqaravi kei na lesi ki na cakacaka. A kurea na ligaqu na turaga vinaka oqo ka kaya vei au ni tonawanawa na wainimatana, “Na veika o vukea meu vulica nikua sa laveta e dua na icolacola mai tabaqu kau a colata voli ena 30 na yabaki. Niu daukaulotu cauravou, a noqu ilesilesi taumada e dua na vanua ena Ceva kei Amerika. Ia a sega ni soli vei au e dua na visa, sa mani veisau noqu ilesilesi ki Amerika. Ena veiyabaki kece oqo au vakataroga voli se cava au sega kina ni rawa ni laki veiqaravi ki na vanua au kacivi kina. Au sa qai kila oqo niu a kacivi ki na veiqaravi ka sega ki na dua na vanua. Au sega ni rawa ni tukuna vei iko na levu ni kena sa vukei au na kila ka oqo.”

E mosita na turaga vinaka oqo na yaloqu. Niu vakavuvulitaka voli e vuravura raraba na ivakavuvuli taumada oqo, e sega ni wili rawa na levu ni tamata era sa mai vakaraitaka yadudua vei au na ivakamacala vata nei koya na turaga au se qai vakamacalataka oti. Au vosa tiko ena ulutaga oqo nikua baleta ni sega ni duabulu na lewe ni Lotu oqo e dodonu me colata voli e dua na icolacola sega ni dodonu ni veilecayaki, lomatarotaro, yaluma, se kilaiyalona me baleta e dua na ilesilesi ni cakacaka.

“Ia, mo drau lako yani ka vunautaka na noqu kosipeli, ki na vualiku se ki na ceva, ki na tokalau se ki na ra; io mo drau lewa ga, raica drau na sega ni lako cala.”⁹ Ni o vakasamataka vakatitobu na mala ni ivolanikalou oqo ka dolava na yalomu, au nuitaka ka masuta mo sureta na Yalo Tabu me vatonaka vakatitobu ki yalomu na kila ka, na veivakabulai kei na veivakalesui mai o gadreva.

E dua tale na vuna au a vakauqeti kina meu vosa ena ulutaga oqo sai koya na veika au sa vakila ena noqu dau veilesi vei ira na daukaulotu. Vei keimami na Le Tinikarua, e sega tale na ka e dau vakadeitaka vakaukauwa na toso tiko ni ivakatakila ni gauna oqo mai na kena segati me kilai na loma ni Turaga ena neitou itavi ni nodra lesi na daukaulotu ki na vanua me ra laki cakacaka kina. Au vakadinadinataka ni kilai keda ka dau nanumi keda yadudua ena yacada na iVakabula.

Vakarau ki na Veikacivi ni Cakacaka

Au vinakata ena gauna oqo meu vosa vakalailai ena dua na ka bibi sara dau guilecavi wasoma ena vakavakarau ki na kaci ni cakacaka.

E tolu na vosa veiwekani e tukuna e dua na iwalewale ni vakavakarau kei na toso vei ira na luvena tagane na Kalou: matabete, valetabu, kaulotu. Ena so na gauna ni da itubutubu, itokani, ka lewe ni Lotu, eda sa rui dau vakanamata vakasivia ki na nodra vakarautaki na cauravou ena kaulotu ka weletaka ena dua na itagede na ikalawa bibi tale eso ena salatu ni veiyalayalati ka dodonu me vakayacori ni bera na laki kaulotu tudei. Na cakacaka vakaulotu e dua dina ia e sega ni o koya duadua ga na vatu ni taravale me tara cake kina e dua na yavu kaukauwa baleta na bula ni tubu vakayalo kei na veiqaravi. Na matabete kei na veivakalougatataki ni valetabu, e dodonu me rau liu mada ni bera ni da qai tadu yani ki na vanua ni kaulotu,erau gadrevi talega me da vakaukauwataki ka vaqaqacotaki kina vakayalo ena noda bula taucoko.

Kemuni na cauravou, ni o ni qarava na nomuni itavi ka rokova na matabete i Eroni se na matabete e ra, o ni sa vakarau tiko mo ni ciqoma ka vakalevulevuya na bubului kei na veiyalayalati ni matabete i Melikiseteki se na matabete cecere.¹⁰ Na bula kilikili yadua sai koya na gagadre bibi duadua ena kena ciqomi na matabete cecere. Sa tu e matamu e dua na bula ni veiqaravi sega ni nanumi koya ga vakamatabete. Vakavakarau oqo ena nomu dau veiqaravi vakaibalebale. Yalovinaka vulica mo dau taleitaka na bula kilikili ka bula kilikili tiko ga. Bula kilikili. Bula kilikili tikoga.

Ni sa ciqoma na Matabete i Melikiseteki kei na veikacivi ni veiqaravi, sa rawa ni vakaiyaragi e dua na cauravou ena kaukauwa¹¹ mai na veiyalayalati kei na cakacaka vakalotu ni valetabu. Me na liu na lako ki na valetabu ka lakocurumi iko na yalo ni valetabu ena qai tarava mai na mana ni veiqaravi vakadaukaulotu tudei. Na bula kilikili yadua sai koya na gagadre bibi duadua ena kena rawati na veivakalougatataki ni valetabu vei kemuni na cauravou kei kemuni kece na lewe ni Lotu. Ni o bula me vaka na ivakatagedegede ni kosipeli, sa rawa ni o curuma na vale ni Turaga ka vakaitavi ena veicakacaka tabu vakalotu ena nomu gauna taucoko ni bula vakaitabagone. Na nomu lomana ka kila na veicakacaka vakalotu ni valetabu ena vaqaqacotaki iko ka vakalougatataki iko ena nomu bula taucoko. Yalovinaka vulica mo dau taleitaka na bula kilikili ka bula kilikili tiko ga. Bula kilikili. Bula kilikili tikoga.

E levu na cauravou kei na goneyalewa sa tu vei kemuni e dua na ivolatara vakaiyalayala ni valetabu. Ni o ni Matabete i Eroni, o ni sa kunea na yacadra na lewe ni nomuni matavuvale ka papitaiso ka vakadeitaki ena vukudra ena valetabu. Nomuni maroroya rawa tiko nomuni ivolatara ni valetabu sa ivakaraitaki ni nomuni bula kilikili, kei na veiqaravi ena vukudra na tani ena valetabu sa tiki bibi ni vakavakarau ki na Matabete i Melikiseteki.

Kemuni na cauravou, o kemuni yadua o ni dua na daukaulotu ena gauna oqo. Era wavoliti kemuni e veisiga, na itokani kei na veiwekani “era sa sega ni kila rawa na ka dina, ni ra sega ni kila na vanua me ra vakasaqara kina.”¹² Ni dusimaki iko na Yalo, e rawa ni o wasea e dua na vakasama, e dua na veisureti, dua na itukutuku se tuiti ka na veikilaitaki ira nomu itokani ki na dina ni kosipeli vakalesui mai. Kua ni waraka sara nomu veikacivi mo qai vakaitavi vagumatua ena cakacaka ni kaulotu.

Ni ra sa “soqo[ni] vata … vei Karisito”¹³ na veivakalougatataki ni valetabu kei na kaulotu ka cakacaka vagumatua e yalona, vakasama kei na lomana e dua na daukaulotu gone, sa rawa ni vakadonui ki na cakacaka.¹⁴ Sa na vakalevutaki na veika e rawa ni cakava me rawata vinaka na itavi me matataka ena qaqa na Turaga o Jisu Karisito. Na kaukauwa vakayalo cokovata mai na rokovi ni matabete kei na veiyalayalati ni valetabu, ena rawati ni “kaukauwa vakalou”¹⁵ mai na veicakacaka vakalotu ni matabete,¹⁶ veiqaravi sega ni nanumi koya ga, na kosipeli tawayalani vei ira na luvena na Kalou ena rawa kina vua e dua na cauravou me “kaukauwa ka tudei tu ena vakabauta”¹⁷ ka “tauyavutaki ka tara cake vei [Karisito].”¹⁸

Ena noda itikotiko kei na lotu, sa dodonu me da raica vakatautauvata na tolu na ka ena ivakarau ni Turaga ni vakavakarau kei na toso baleti ira na luvena tagane yalodina na Kalou: na matabete, valetabu, kaulotu. Eratou gadreva tolutolu vei keda me da bula kilikili tikoga. Bula kilikili. Bula kilikili tikoga.

Yalayala kei na iVakadinadina

Kemuni na taciqu lomani, au yalataka ni na veivuke na isolisoli vakayalo ni ivakatakila ki na nomuni veikacivi ena cakacaka ni vunautaki ni kosipeli kei na nomu lesi ki na dua se levu na vanua ni cakacaka. Ni ko ni vakavakarau vagumatua ena gauna oqo ena veiqaravi sega ni nanumi koya ga ni matabete kei na valetabu, ena vaqaqacotaki na nomu ivakadinadina ni bula na Turaga. Ena vakasinaita na yalomu na nomu Lomani Koya kei na Nona cakacaka. Ni o vulica mo taleitaka mo bula kilikili, sa na yaco mo dua na iyaya ni cakacaka qaqa ena ligana na Turaga mo vakalougatataka ka qarava e levu na tamata.

Au vakadinadinataka ena yaloreki ni rau bula na Tamada Vakalomalagi kei na Luvena Lomani ko Jisu Karisito. Ni da veiqaravi ena Vukudrau sa dua na veivakalougatataki cecere duadua eda rawa ni ciqoma. O koya gona au vakadinadinataka ena yaca tabu ni Turaga o Jisu Karisito, emeni.