Vakarautaka na Sala

Mai vei Bisopi Gérald Caussé

Bisopi Vakatulewa

E dina ga ni rau sa vakatikori tu ena ilesilesi kei na lewa e duidui, e rau sega ni tawase vakaveitokani na Matabete i Eroni kei na Matabete i Melikiseteki ena cakacaka ni veivakabulai.

Niu a se yabaki 30, au a tekivu cakacaka ena dua na kabani e Varanise. Dua na siga a kacivi au ki na nona valenivolavola na peresitedi ni kabani, e turaga vinaka, ni dua tale na matalotu. Au a kurabui ni a taroga: “Au se qai kila ga oqo ni ko bete ena nomudou lotu. E dina beka oqo?”

Au a sauma, “Io, e dina. Au lewe ni matabete.”

A laurai vua ni kauwai kina, ka kaya mai, “O a vuli beka ena dua na semineri ni vulilotu?”

“Io” au a sauma, “ena loma ni yabaki 14 ki na 18, au a vulica na lesoni ni semineri voleka ni veisiga!” A voleka ni lutu ena nona idabedabe.

Au a kurabui, ni oti toka e vica na macawa a kacivi au tale ki na nona valenivolavola me solia vei au na itutu ni manidia dairekita ena dua na tabana ni kabani. Au a kurabui ka vakaraitaka na noqu kauwai niu se tamata gone ka lailai noqu kila meu taura kina na itutu bibi vakaoya. A dredre mai ena loloma, ka kaya, “Ena dina beka oqori, ia e sega ni dua na ka. Au kila na nomuni ivakavuvuli, kau kila na veika o sa vulica ena nomu lotu. Au gadrevi iko.”

E dina o koya baleta na veika au a vulica ena Lotu. Na veiyabaki e tarava e a veibolei sara, kau sega ni kila kevaka au a rawa ni gumatua ke sega na kila-ka mai na noqu veiqaravi ena Lotu tekivu mai na gauna ni noqu cauravou.

Au a kalougata niu a tubu cake ena dua na tabana lailai. Baleta ga ni keimami lewe lailai, era a kacivi na itabagone me ra vakaitavi ena veitabana kece ni tabana. Au a osooso sara ka taleitaka meu vakila niu yaga. Ena Siga Tabu au a dau qarava na teveli ni sakaramede, veiqaravi ena noqu kuoramu ni matabete, ka cakacaka ena vica tale na veikacivi. Ena loma ni macawa au dau tomani tamaqu kei ira na lewe ni matabete ki na nodra laki tuberi na vuvale lewenilotu, vakacegui ira na tauvimate kei na rarawa, ka vukei ira na vakaleqai. A sega ni dua e bau vakasamataka tu niu se gone sara meu veiqaravi se veiliutaki. Vei au, sa vaka me sa kena ivakarau dina ka dodonu.

Na veiqaravi au a cakava niu se cauravou gone a vukei au meu tara cake kina na noqu ivakadinadina ka vakaiyaqa na noqu bula ena kosipeli. Au a voliti mai vei ira na turaga vinaka ka yalololoma era dinata na vakayagataki ni nodra matabete me ra vakalougatataki ira kina na tamata. Au a vinakata meu vakataki ira. Niu veiqaravi vata kei ira, au sega tiko ni kila ena gauna o ya, niu sa vulica tiko meu dua na iliuliu ni Lotu ka vakakina ena vuravura.

E levu na noda cauravou era tiko se vakarorogo tiko mai ena bogi nikua era lewe ni Matabete i Eroni. Niu raica yani na ivavakoso oqo, au raica ni vuqa vei kemuni o ni dabe tikivi ira tiko na turaga, era tamamuni, tukamuni, tuakamuni se iliuliu ni matabete—era lewe kece ni Matabete i Melikiseteki. Era lomani kemuni, ia na kena iusutu, era gole mai na bogi nikua me ra tiko kei kemuni.

Na soqoni oqo ni veitabatamata sa dua na raivotu lagilagi ni duavata kei na bula vakaveitacini e tiko ena rua na matabete oqo ni Kalou. E dina ga ni rau sa vakatikori tu ena ilesilesi kei na lewa e duidui, e rau sega ni tawase vakaveitokani na Matabete i Eroni kei na Matabete i Melikiseteki ena cakacaka ni veivakabulai. E rau veitauri liga vata tiko ka rau dui veigadrevi vakai rau.

Na ivakaraitaki uasivi duadua ni veiwekani voleka e tiko vei rau na matabete oqo e kunei ena nodrau cakacaka vata o Jisu kei Joni na Dauveipapitaisotaki. E rawa beka e dua me raitayalotaki Joni na Dauveipapitaisotaki ni yali vua o Jisu? Ena vakacava beka na ilesilesi ni iVakabula ke sega na cakacaka ni vakavakarau a cakava o Joni?

A soli vei Joni na Dauveipapitaisotaki e dua vei ira na ilesilesi dokai me bau caka: “me vakarautaka na sala ni Turaga,”¹ me papitaisotaki Koya ena wai, ka me vakarautaki ira na tamata me ra ciqomi Koya. O koya sa “tamata yalododonu … ka … yalosavasava [tamata],”² sa tabaki ki na matabete lailai, sa kila vinaka tu na bibi kei na yalayala ni nona ilesilesi kei na nona lewa.

Era a ia yani vakayauyau na tamata vei Joni me ra laki rogoci koya ka me papitaisotaki ira. A dokai ka rokovi ena nona dodonu ga ni sa tamata ni Kalou. Ia ni sa rairai mai o Jisu, ena yalomalua a vakasukasuka e muri ki Vua e Dua sa cecere cake mai vua ka kaya kina, “Au sa veipapitaisotaki ena wai; ia ka sa tu ena kemudou maliwa, … sai koya oqo, sa muri au ka sa uasivi cake vei au, ia na wa ni nona ivava kau sa sega ni yaga meu sereka.”³

Ena Nona itavi, o Jisu Karisito, na Luvena sa Daubau Ga nei Tamana, sa taura tu na matabete e cake, sa kila ena yalomalumalumu na lewa nei Joni. Me baleti koya, a kaya na iVakabula, “Sa sega ni tubu e dua vei ira sa sucu mai na yalewa me uasivi vei Joni na Dauveipapitaiso.”⁴

Vakasamataka mada na cava ena yaco ki na noda kuoramu ni matabete ke vakauqeti na veiwekani vei ira na lewe ni matabete e rua ena iwalewale a tauyavutaka o Jisu kei Joni na Dauveipapitaisotaki. Kemuni na veitacini cauravou ena Matabete i Eroni, me vakataki Joni, sa nomuni ilesilesi mo ni “caramaka na sala”⁵ me baleta na cakacaka cecere ni Matabete i Melikiseteki. Ko ni sa cakava tiko oqo ena vuqa na sala duidui. O ni sa qarava tiko na cakacaka vakalotu ni papitaiso kei na sakaramede. O ni sa vukea me ra vakarautaki na tamata ni Turaga ni ko vunautaka na kosipeli, ena nomuni “[sikova] na nodra veivale na lewenilotu yadua,”⁶ kei na “[vakatawai] ira na lewe ni lotu.”⁷ O ni sa vukei ira tiko na dravudravua kei na vakaleqai ena nomu sokomuni isolisoli ni lolo, ka vakaitavitaki kemuni ena qaravi ni vale ni Lotu kei na ivurevure vakayago eso. Sa ka bibi na nomuni ilesilesi, e gadrevi, ka sa ka tabu.

Kemuni na turaga taciqu, ke o ni tama, bisopi, daunivakasala ni Cauravou, se dua ga na lewe ni Matabete i Melikiseteki, sa rawa mo ni muria na ivakaraitaki ni iVakabula ena nomuni golevi ira na tacimuni matabete lailai ka sureti ira mo ni cakacaka vata. Oqo na ka dina, ni veisureti oqo sa mai vua na Turaga vakai Koya. A kaya kina, “Ia, dou kauti ira era sa tabaki ki na matabete lailai, dou talai ira yani me ra liu ka lokuca rawa na sota, ka vakarautaka na ilakolako, ka matataki kemudou ena veivanua sa lokuci oti tu ka dou na sega ni tiko rawa kina.”⁸

Ni ko sa sureti ira na tacimu me ra “vakarautaka na sala,” o ni sa vukea tiko me ra kila ka doka na lewa tabu era taura tiko. Ni caka oqo, o sa vukea tiko me ra vakarautaka na nodra dui sala ni ra vakavakarau ki na siga era na ciqoma ka cakacakataka kina na matabete cecere.

Meu wasea mada na italanoa dina kei Alex, e dua na bete cauravou yalomalua, dauveinanumi ka yalomatua. Dua na Siga Tabu a raici koya o nona bisopi ni tiko duadua ena lomaleqa levu ena dua na rumu ni kalasi. A vakamacalataka o cauravou na kena sa rui dredre vua me mai lotu ke sega o tamana, e sega ni lewenilotu. A qai kaya tagitagi mai ni sa vinaka beka vua me sa biuta ga na Lotu.

Ena nona kauwaitaka dina na cauravou oqo, a vakarautaka vakatotolo o bisopi na matabose ni tabanalevu me vukei o Alex. E rawarawa na nona ituvatuva: me vakabulabulataki o Alex ka vukea me tarai cake e dua na ivakadinadina kaukauwa ni kosipeli, ka gadrevi me “voliti koya na tamata vinaka ka solia vua na veika bibi me cakava.”

Era a maqusa yani na veitacini matabete kei ira na lewe ni tabanalevu kivei Alex ka vakaraitaka na nodra loloma kei na veitokoni. A digitaki o iliuliu ni ilawalawa ni bete levu, e turaga vakabauta cecere ka dauloloma, me nona itokani ni veituberi ena vuvale. Era a karoni koya sara ena loloma na lewe ni matabisopi ka cakava me nodratou itokani voleka.

A kaya o bisopi: “Keimami a vakaitavitaki Alex. A vakatawa e matanikatuba ena gauna ni vakamau, ena soqo ni veibulu, ka vukei au ena masulaki ni ibulubulu, papitaisotaka e vica na lewenilotu vou, tabaki ira na cauravou ki na itutu ena matabete i Eroni, vakavulica na lesoni ni itabagone, veivakavulici vata kei ira na daukaulotu, dolava na valenilotu me caka na koniferedi, ka sogota na valenilotu ena bogi ni oti na koniferedi. A cakava na veivakatorocaketaki eso, tomani au ki na nodra sikovi na qase qaravi vakavuniwai, vosa ena soqoni ni sakaramede, qarava na sakaramede vei ira na tauvimate e valenibula se nodra vale, ka dua vei ira na ilawalawa lailai au sa nuitaka tiko niu bisopi.”

Vakalailai tikoga, sa veisau o Alex. Sa tubu na nona vakabauta na Turaga. Sa nuidei vakai koya ka vakakina ki na kaukauwa ni matabete sa tu vua. A tinia o bisopi: “Ena yaco tikoga o Alex me dua na veivakalougatataki cecere ki na noqu gauna vaka-bisopi. Sa qai dua na madigi totoka meu veimaliwai kei koya. Au vakabauta vakaidina ni sega ni dua na cauravou se bera mada ni gole ki na kaulotu me vakarautaki vakalevu cake me vakataka nona vakarautaki ena veiqaravi ni matabete,”⁹

Kemuni na bisopi lomani, sa tiko talega ena nomuni tabaki kei na vakatikori mo ni bisopi ena nomuni tabanalevu, na veikacivi tabu mo ni peresitedi ni Matabete i Eroni kei na kuoramu ni bete. Au sa kila vinaka tu na nomuni icolacola bibi, ia mo ni dedeka yani na itavi oqo vei ira na cauravou oqo me sa dua na ka bibi mo ni vakaliuca. E sega ni rawa mo ni vakanadakuya se solia na itavi oqo vei ira tale eso.

Au sa sureti kemuni mo ni raici ira yadua na lewe ni Matabete i Eroni ena nomuni tabanalevu. Sega ni dua vei ira e dodonu me vakila ni guilecavi se tawayaga. E tiko beka e dua na cauravou o ni rawa ni laki vukea vaka-veitacini matabete? Sureti koya me mai veiqaravi vata kei iko. Dau vakavuqa meda saga na vakamarautaki ira noda cauravou ka biuti ira me ra sarasara voli, ni sa rawa me vakatorocaketaki na nodra vakabauta kei na nodra lomana na kosipeli ena kena vakarabailevutaki na nodra itavi vakamatabete. Ni ra vakaitavi vagumatua ena cakacaka ni veivakabulai, era na semati ki lomalagi ka rawa ni kila na kedra ituvaki rawa-ka vakalou.

Na Matabete i Eroni e sega ni dua walega na ilawalawa ni yabaki ni bula, dua na parokaramu ni veivakavulici se itaviqaravi, se yaca ni ilesilesi ni cauravou ena Lotu. Ia sa dua na kaukauwa kei na lewa ena cakacaka cecere ni vakabulai ni yalo—na yalodra na cauravou era taukena tu kei na yalodra era laki qarava yani. Meda biuta mada na Matabete i Eroni ki na kena itutu dina, e dua na vanua talei, dua na vanua ni veiqaravi, vakavakarau, kei na rawa-ka vei ira na cauravou ena Lotu.

Kemuni na taciqu ena Matabete i Melikiseteki, au sureti kemuni mo ni vaqaqacotaka na isema bibi e vakaduavatataki rau tiko na matabete oqo ni Kalou. Vakaukauwataki ira na itabagone ni Matabete i Eroni me ra vakarautaka na nomuni sala. Tukuna vei ira ena yalonuidei, “Au gadrevi kemuni.” Kivei kemuni na cauravou leweni Matabete i Eroni, sa noqu masu ni ko veiqaravi vata kei ira na turaga tuakamuni, o ni na rogoca na domo ni Turaga ena kaya mai: “Ko sa kalougata ni ko na kitaka na veika cecere. Raica ko sa talai yani me vakataki Joni, mo caramaka na noqu sala.”¹⁰ Ena yacai Jisu Karisito, emeni.