A Domo ni iVakasala
Era dau vakila toka vakabibi na itavi ni veivakasalataki o ira na parofita, ia oqo e dua na itavi era wasea talega eso.
A sucu na parofita o Isikeli rauta ni ruasagavulu na yabaki ni bera na nodratou biuti Jerusalemi o Liai kei na nona matavuvale. Ena 597 BK, ni yabaki 25, o Isikeli a dua vei ira na a kau vakabobula ki Papiloni mai vei Nepukanesa, ia na veika eda kila, ni a tu mai kea ena vo ni nona bula taucoko.1 O koya e lako mai ena laini ni bete ena Matabete i Eroni, ni yabaki 30, sa yaco o koya me dua na parofita.2
Ni lesi Isikeli, a cavuta ko Jiova na ivakatautauvata ni ivakatawa.
“Ke sa raica ko koya na iselewau ni sa lako tiko mai ki na vanua, ka sa uvuca na davui ka vakasalataki ira na tamata;
“Ke sa rogoca dina e dua na tamata na domo ni davui, ka sega ni vakabauta; ka sa yaco mai na iseleiwau, ka sa mate kina ko koya, sa na baleti koya duadua ga na nona mate.”3
Ena dua tale na yasana, “kevaka sa raica ko koya na ivakatawa ni sa lako tiko mai na iselewau, ka sa sega ni uvuca na davui, ka ra sa sega ni vakasalataki na tamata; kevaka sa yaco mai na iseleiwau, ka sa mate kina e dua vei ira na tamata, sa mate yani ko koya ena nona ivalavala ca; ia na nona mate kau na taroga vua na ivakatawa.”4
Ni vosa vakadodonu vei Isikeli, sa kaya ko Jiova, “Ia ko iko na luve ni tamata, kau sa lesi iko mo nodra ivakatawa na mataqali i Isireli; o koya oqo mo rogoca kina na vosa sa tau mai na gusuqu ka mo vakasalataki ira [mai vei] au.”5 Na ivakasala me ra vuki tani mai na ivalavala ca.
Niu sa kaya vua na tamata ca, ko iko na tamata ca, ko na mate vakaidina; kevaka ko sa sega ni vosa vua na tamata ca mo vakasalataki koya, me lesu tani mai na nona itovo ca, sa na mate ga na tamata ca ko ya ena nona ivalavala ca, ia na nona mate kau na taroga vei iko.
“Ia ko iko, kevaka ko sa vakasalataka na tamata ca ena vuku ni nona itovo ca me sa biuta sara: ke sega ni biuta sara ko koya na nona itovo, ena mate ga ko koya ena nona itovo ca; ia ko iko ko sa vakabula na yalomu. …
“Ia niu sa kaya vua na tamata ca, ko na mate vakaidina; ke sa lesu mai ko koya mai na nona ivalavala ca, ka cakava na ka dodonu ka vinaka; …
“Ena sega e dua na nonai valavala ca sa kitaka oti me na beitaki vua: sa qai cakava na ka dodonu ka vinaka.”6
E talei kina, ni ivakasala oqo e baleti ira talega na buladodonu. “Niu sa kaya vua na tamata buladodonu ni na bula vakaidina ko koya; ke sa vakararavi ko koya ki na nona ivalavala dodonu, ka sa ivalavala ca, ena sega ni nanumi na nona ivalavala dodonu kecega; ia ena vuku ni nona ivalavala ca sa cakava, ena mate kina ko koya.”7
Ni vakatakekere vei ira na Luvena, sa tukuna na Kalou vei Isikeli, “Mo kaya vei ira, me vaka na dina ni noqu bula, sa kaya na Turaga ko Jiova, au sa sega ni vinakata me mate na tamata ca; au vinakata ga me lesu mai na tamata ca mai na nona itovo, ka me bula: dou lesu mai, dou lesu mai na nomudou itovo ca; ena vuku ni cava dou sa via mate kina?”8
Erau sega sara ni vinakata na veivakacacani na Tamada Vakalomalagi kei na noda iVakabula, ia erau segata noda bulamarau ka kerea me da veivutuni, ni rau kila vinaka tu ni “sega vakadua ni vu ni marau na cakaca.”9 O Isikeli kei ira yadua na parofita e liu kei ira era taravi koya mai, ni ra tukuna na vosa ni Kalou mai vuniyalodra, era sa vakasalataki ira kece sa lomadra me ra vukitani mai vei Setani, na meca ni yalodra, ka “digitaka na galala kei na bula tawamudu, ena vukui koya na Dauveivakaduavatataki ni tamata kecega.”10
Era dau vakila toka vakabibi na itavi ni veivakasalataki o ira na parofita, ia oqo e dua na itavi era wasea talega eso. “Sa nodra itavi na tamata yadua era sa rogoca na nomudou ivunau, me ra vunauci ira na wekadra.”11 O keda eda sa kila na ituvatuva cecere ni bulamarau—kei na ivakaro ni kena vakayagataki—e dodonu me da vakila na gagadre me da wasea na kilaka oya baleta oqori ena vakayacora na duidui, eke kei na tawamudu. Ia kevaka eda taroga, “O cei na wekaqu meu vakasalataka?” na kena isau dina ena kune ena talanoa vakaibalebale ka tekivu vakaoqo, “Sa dua na tamata sa lako sobu mai Jerusalemi ki Jeriko, a sa sikabotea na daubutako eso, [kei na so tale].”12
Ni da vakasamataka na italanoa vakaibalebale ni kai Samaria dauloloma vakaoqo ena vakananuma vei keda ni taro “o cei na wekaqu?” e semati ki na rua na ivunau cecere: “Mo lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu kaukauwa taucoko, kei na nomu nanuma kecega; kei na kainomu me vakataki iko.”13 Na veivakauqeti me laveti na domo ni veivakasalataki na loloma—lomana na Kalou ka lomana na kainoda. Mo veivakasalataki sai koya na nomu kauwai. E vakarota na Turaga me vakayacori ena “yalomalua kei na yalololoma”14 kei na “veivakauqeti, na vosota vakadede, na yalomalua, na yalomalumalumu, kei na loloma e sega ni veivakaisini.”15 E rawa ni vakatotolotaki, me vaka noda vakasalataka e dua na gone me kua ni tara na bukawaqa. Sa dodonu me matata ka so na gauna me kaukauwa toka. Ena so na gauna, na ivakasala e dau vakayacori ena veivunauci vakaukauwa “ena veivakauqeti ni Yalo Tabu,”16 ia e veigauna me yavutaki ena loloma. Na ivakadinadina, me ivakaraitaki, na loloma e vakayaloqaqataki ira na noda daukaulotu me ra veiqaravi ka solibula.
E dina sara na loloma ena uqeti ira na itubutubu me ra vakasalataki ira na “wekadra,”—voleka duadua o ira na luvedra. Kena ibalebale oqo na vakavulici kei na vakadinadinataki ni dina ni kosipeli. E kena ibalebale me ra vakavulici na gone ena ivunau i Karisito: na vakabauta, veivutuni, papitaiso, kei na isolisoli ni Yalo Tabu.17 E vakananuma na Turaga vei ira na itubutubu, “Ia au sa vakaroti kemudou mo dou vakavulici ira na luvemudou ena rarama kei na dina.”18
E dua na ka bibi ena itavi vakaitubutubu ni veivakasalataki sega walega na kena boroi na iyaloyalo veivakarusai ni isau ni ivalavala ca ia vakatalega kina na reki ni da lako voli ena talairawarawa ki na ivakaro. Nanuma lesu na malanivosa nei Inosi baleta na ka a vakavuna me vaqara na Kalou, rawata na vakabokoci ni ivalavala ca, ka saumaki mai:
“Raica, au a la’ki vakasasa manumanu kila ki veikau; ka a lutu vakavinaka sara ki lomaqu na veivosa ka’u a dau rogoca vakawasoma ni dau vosataka ko tamaqu me baleta na bula tawamudu, kei na nodra reki na yalododonu.
“Ka sa waloloi na yaloqu; kau tekiduru e matana na noqu Dauveibuli, kau a tagi vua ena masu kaukauwa kei na yalo ni vakatakekere.”19
Ena vuku ni Nona loloma taucoko kei na kauwai me baleti ira na tani kei na nodra tiko marau, a sega ni vakataratutu na nona ivakasala ko Jisu. Ena itekivu ni Nona veiqaravi vakalotu, “Mai na gauna ko ya sa vakatekivu kina ko Jisu me dauvunau, ka kaya, Dou veivutuni ni sa voleka na matanitu vakalomalagi.”20 Baleta ni kila ni sega ni sala kecega e yaco ki lomalagi, sa vakarota kina ko Koya:
“Mo ni curu ki na matamata ni koro qiqo; raica sa lalaga na matamata ni koro, ka rabailevu na sala, sa basika ki na rusa, a ra sa lewevuqa sa curu kina:
“Ni sa qiqo na matamata ni koro, ka rabailailai na sala sa basika ki na bula, a ra sa lewelailai sa kunea.”21
A solia nona gauna vei ira na ivalavala ca, ka kaya, “Au sa sega ni lako mai meu kacivi ira na yalododonu, me ra veivutuni ko ira ga na ivalavala ca.”22
Vei ira na vunivola, Farisi, kei na itokani i Setoki, a sega ni wereubiubi o Jisu ena nona vosataka nodra veivakaisini. E vakadodonu na Nona ivakasala kei na ivakaro: “Ena ca vei kemudou na vunivola kei na Farisi, na dauveivakaisini! ni dou sa solia na ikatini ni botebotekoro, kei na co vakaoqo, ia dou sa biuta laivi na veika bibi ena vunau, na ivalavala dodonu kei na loloma, kei na vakadinata o koya sa kilikili mo dou kitaka, me kakua talega ni biu laivi ko ya.”23 E dina sara ni na sega ni dua ena beitaka na iVakabula ni a sega ni lomani ira na vunivola kei ira na Farisi—me vaka na veika kece sara sa mai vosota kei na nona mai mate me ra bula. Ia ni lomani ira, sa sega kina ni rawa Vua me laivi ira me ra ivalavala ca tikoga ka sega ni vakadodonutaki ira vakamatata. A vola e dua na daudidigo, “a vakavulici ira na daumuri koya ko Jisu me ra vakatotomuri koya: me ra kidavaka na tamata kecega ia me vakavulici talega me baleta na ivalavala ca, me vaka na loloma e vinakata me ra vakasalataki na tamata ena veika e rawa ni vakamavoataki ira.”24
Ena so na gauna e dau tukuni ni ra daulelewa o ira era dau vakasala. Ena so na gauna, o ira era dau kaya ni dina e vakatau ga ena nona rai e dua, kani ka ni tamata yadua na itagede ni bula savasava sai ira era dau veivakacacani vakaca vei ira era sega ni ciqoma na itovotudei ni gauna oqo ni “vakasama dodonu.” E dua na dauvolavola e vakatoka oqo me “itovo vakarairai”:
“Ena itovo ni kilaiyalona o kila se o vinaka se o ca mai na veika o vakila e lomamu. Ena itovo vakarairai o kila se o vinaka se o ca mai na veika era kaya na tamata baleti iko, se rokovi iko se sega ni wiliki iko. … [Ena itovo vakarairai,] na bula savasava e sega ni vakayavutaki ena veika e dodonu kei na veika e cala; ia e yavutaki ena nomu wili se sega ni wili.
“… Na tamata kece ena sega ni yalodei ena ivakarau ni bula savasava e yavutaki ena wili se sega ni wili. E sega na ivakatagedegede tudei, ia e vakatau tikoga ena ka era nanuma na tamata. E itovonibula qaqarauni vakasivia, vakasamataki leqataki sivia na bula savasava, ka dredre kina ki na tamata kece me vakamuria. …
“E rawa ni kaukauwa toka na itovonibula ni kilaiyalona, ia e rawa toka mada ga ni o cata na ivalavala ca ka lomani koya e ivalavala ca. Na itovonibula vakarairai e bibi kina na nomu okati kei na vosota, ia e rawa ni sega ni loloma vei ira era sega ni duavata kei ira era sega ni matau kina.”25
Veibasai ki na veika oqo na “uluvatu ni noda Dauveivueti,”26 e dua na yavu tudei ka sega ni yavalati rawa ni lewadodonu kei na ivalavala savasava. E vinaka cake sara me tu vei keda na lawa sega ni veisau ni Kalou ka rawa ni da cakacaka me da digitaka na noda icavacava mai na noda vesuki tu ena lawa kei na vakacaca ni ilawalawa vakaitukutuku ni veimaliwai. E vinaka cake sara me da kila na dina mai na noda “veitosoyaki ka veikauyaki ena cagi kecega ni ivakavuvuli.”27 E vinaka cake sara me da veivutuni ka vavaca yani na ivakatagedegede ni kosipeli mai na noda vakalecalecava ni sega na dodonu se na cala ka tao tu ena ivalavala ca kei na veivutuni.
Sa kaya na Turaga, “Ia na domo ni veivakasalataki sa baleti ira kecega na tamata, ena gusudra na noqu tisaipeli, kau sa digitaki ira ena veisiga e muri oqo.”28 Ni da ivakatawa ka tisaipeli, e sega ni rawa ni da tu i lomadonu ena ka oqo “sa uasivi cake na kena vinaka.”29 Me vakataki Isikeli, e sega ni rawa ni da raica na iselewau ni sa lako tiko mai ki na vanua ka qai “sega ni uvuca na davui.”30 E sega ni tukuni eke me da laki tukitukia na katuba nei nomu neiba se tu ena dua na vanua dolararaba ka kailavaka na, “Veivutuni!” Na ka dina, ni da vakasamataka, e tu ena kosipeli vakalesui mai na ka era vinakata tu e vuniyalodra na tamata. Na domo ni ivakasala e sega walega ni ka raraba, ia ena malanivosa ni Daunisame, sai koya na “sere vakadomoilevu.”31
A raica na Edita ni Deseret News o Hal Boyd e dua na ivakaraitaki ni itovo sega ni vinaka ni galu tu. E vola ni dina ga ni se ka tu ga ni “veivosaki vakavuku” na vakasama ni vakawati vei ira na tamata rogo mai Amerika, na vakamau sa sega ni ka ni veivosaki ena veika era cakava. “O ira na tamata rogo era vakawati ka vakawati tikoga ka raica me ra marautaka na luvedra na vinaka ni bula vakawati e dei. … Na leqa, oya, ni vaka me ra sega ni vunautaka na veika era cakava.” Era sega ni vinakata me ra “suguraka yani” vei ira ena yaga vei ira na nodra veiliutaki savasava kei na veika yaga, ia sa kena gauna vei ira na tamata vuli kei na matavuvale qaqaco me mudu nodra matavulotaka tiko nodra tu e lomadonu ka tekivu vunautaka na veika era cakava tiko me baleta na vakawati kei bula vakaitubutubu … [ka] vukei ira nodra kaivata e Amerika me ra rokova.”32
Eda vakabauta ni vakabibi o kemuni na itabatamata tubucake tiko oqo, itabagone kei na itabagone qase cake ka na vakararavi vei kemuni na Turaga me baleta na qaqa ni Nona cakacaka ena veiyabaki ni mataka, mo ni na tokona na ivakavuvuli ni kosipeli kei na ivakatagedegede ni Lotu vakararaba vakakina vakatamata yadua. Kakua ni vakanadakui ira o ira era na marautaka na dina me ra tataivatia ka lutu yani ena lecaika. Kakua ni vakamalumalumu ki na ivakavuvuli lasu ni dauvosota se na rere—rerevaki ni veika sega ni matau, sega ni veivakadonui, se na vakararawataki. Nanuma nona yalayala na iVakabula:
“Dou sa kalougata ni dou sa vosa vakacacataki, ka vakacacani, ka vosacataki vakailasu ena ka kecega e ca ena vukuqu, mai vei ira na tamata;
“Dou reki ka marau vakalevu, ni sa levu na kena isau vei kemudou mai lomalagi; raica sa vakaoqo na nodra vakacacani ira na parofita era sa bula e liu vei kemudou.”33
Na kena ilutua, ni da na saumitaro kece vua na Kalou ena noda digidigi kei na bula eda bulataka. Sa kaya na iValabula: “Ka sa talai au mai ko Tamaqu me’u na mai laveti cake ena kauveilatai; ia ni’u sa laveti cake oti ena kauveilatai me’u na kauti ira mai kina na tamata kecega kivei au, ia me vaka ni ra a laveti au cake na tamata, ena laveti ira cake tale ga vakakina ko Tamada me ra na tu e mataqu ka lewai ena nodra ivalavala, se vinaka se ca.”34
Ni kilai oqo, ena cecere ni Turaga, au vakamamasu me vaka na vosa nei Alama:
“Ia oqo, oi kemuni na wekaqu, au gadreva mai na loma ni utoqu, io, ena nuiqawaqawa kei na momosi, mo ni rogoca na noqu vosa, ka kauta laivi na nomuni ivalavala ca, ka kakua ni lokuyarataka na siga ni nomuni veivutuni;
“Iamo ni vakayalomalumalumutaki kemuni vua na Turaga, ka kaciva na yacana tabu, ka vakatawa ka masu tiko ga, mo ni kakua kina ni temaki mai na veika ko ni na sega ni vorata rawa, me na tuberi kemuni na Yalo Tabu… ;
“Ni vakabauta na Turaga; mo ni nuitaka ni ko ni na rawata kina na bula tawamudu; me tiko ga e lomamuni na loloma ni Kalou, mo ni laveti cake ena siga mai muri ka curu ki na nona ivakavakacegu.”35
Me na rawa veikeda yadua ni da kaya vata kei Tevita, “Au sa sega ni vunitaka Nomu ivalavaladodonu ena lomaqu, au sa vakaraitaka na nomuni yalodina kei na veivakabulai; au sa sega ni vunitaka na nomuni loloma levu kei na dina mai vei ira na ivavakoso. Ni kua ni tarova na nomuni loloma levu vei au, Turaga.”36 Ena yacai Jisu Karisito, emeni.