Digitaka na itavi ka vakatovotovotaka na kena oqo.
ITUVAKI: E tolu na tamata yalolailai era dabe tiko ena idabedabe ni sa gole mai na ikava ni tamata me mai dabe.
DAUVAKAMACALA: E cava mada na bisinisi rawa-ka vakalevu? Sa baleta kece ga nodra vukei na tamata me wali na nodra leqa. Sa baleta tiko mera kilai vinaka na kasitama. Kevaka e dua e gadreva e dua na ka ko a qai vukei koya, era na SAUMI iko. Daumaka o ya! Ia o na kila vakacava na veika era gadreva na kasitama?
IKA 4 NI TAMATA : Ni bula. Isa, au saga tiko meu tekivutaka e dua na bisinisi. E dua beka vei kemudou sa bau cicivaka e dua na bisinisi?
O IRATOU NA LE TOLU: “Io.” “Io.” “Io.”
IKA 4 NI TAMATA : Isa, totoka qori. Na cava soti?
IMATAI NI TAMATA: Vinaka, o au dau taleitaka na beka, au qai dau volitaki beka ena kau. Me ra vaka na manumanu susu, iko kila. Mo taleitaki ira. Vakani ira ena lago.
IKA 4 NI TAMATA : E dina?
IMATAI NI TAMATA: Io?
IKA 4 NI TAMATA : Sa vavei tiko ?
IMATAI NI TAMATA: Ia, sega soti sara. Era sega sara ni taura rawa na tamata. Ka ra dauveikati ena so na gauna.
IKA 4 NI TAMATA : Io, e vakacava o iko?
IKARUA NI TAMATA: Io, au totoka sara ena vakasaqa.
IKA 4 NI TAMATA : Vakasasaqa?
IKARUA NI TAMATA: Donu. Oqo gona na isaluwaki ni bata ena dua na kau.
IKA 4 NI TAMATA : Ena dua na kau?
IKARUA NI TAMATA: Io. Olo batabata ena roti. Au totoka sara kina.
IKA 4 NI TAMATA : E vakacava vei kemuni?
IKARUA NI TAMATA: Au sa volitaka e vica … isa, e dua ga.
IKA 4 NI TAMATA : Kei kemuni?
IKATOLU NI TAMATA: Io, au dau saravi ira na tamata e gaunisala ena gauna eso ni dua na siga. Au dau qai tarogi ira. Kau dau vakaraica na veika era volia kei na gauna cava kei na kena isau. Kau veivosaki kei na dauvolitaki ivoli me baleta na ka e cakacaka rawa kei na kena e sega. Au a vinakata na bisinisi ni kakana, baleta ni rawarawa meda cakava, kau taleitaka na kakana kei ira na tamata.
IKA 4 NI TAMATA : E dina? O cakava taucoko o ya?
IKATOLU NI TAMATA: Io, vica toka na siga. A taleitaki dina sara.
IKA 4 NI TAMATA : Au vakabauta ni dina! Na cava o sa raica?
IKATOLU NI TAMATA: Ia, au kurabui sara. Au raica rawa ni sa yakavi ka karobo mai, era dau taleitaka na tamata na ka kamikamica ka rawarawa ka sega soti ni sau levu ka marautaki—e dua na kakana mera laveti kina se me wasea vua e dua na itokani se nodra matavuvale. Au sa qai tovolea e vica na ka kau veivosaki kei na vuqa na tamata.
IKA 4 NI TAMATA : O sa qai kunea na kena isau?
IKATOLU NI TAMATA: Io. Au raica ni kevaka o vakaciqira e dua na jaina ena dua na tiki ni kau ka boroya kina vakalailai na jokeliti, ka vakamirika kina na ka oqo, era na taleitaka sara na tamata—vakabibi ke o tiko ena vanua donu ena gauna donu.
IKA 4 NI TAMATA : E dina?
IKATOLU NI TAMATA: Io, keirau a volitaka rawa kei noqu itokani e 400 ena vica na siga ka rawa ilavo sara kina vakalevu. E sotava sara ga na gagadre: e rawarawa ka rawa ilavo.
IKA 4 NI TAMATA : Sa dina! Cava e tarava?
IKATOLU NI TAMATA: Au sa kua ga.
IKA 4 NI TAMATA : Mo sa kua?
IKATOLU NI TAMATA: Io sa cakacaka levu sara ga ena siga katakata.
IKA 4 NI TAMATA : Hmmm. Ia au kerea kevaka meu sa na taura mada na nomuni vakasama oqo?
IKATOLU NI TAMATA: Ia. Nomuni kece. Ni cakava sara.
DAUVAKAMACALA: Sarasara Taro.
Lesu tale ki na draunipepa 18
Mo ni veivukevuke ena wilika na parakaravu oqo.
Mo na digitaka vakacava na bisinisi donu me nomu? Se sa tiko na nomu bisinisi, o na kila vakacava ni sa kena e dodonu? Oqo e va na taro bibi ena vukei iko mo vakatulewa vakavinaka kina.
(1) Na cava era via volia na tamata … (2) au rawa ni vakarautaka, (3) o ya na bisinisi au rawa ni tekivutaka vakarawarawa, kei na (4) ena vakatubura na ilavo au rawata ka vukea meu bula rawati au vakalevu cake?
Sa kena ibalebale, e gadrevi meu vakatulewa yavutaki ena (1) kasitama kei na ivoli, (2) noqu kila ga, gagadre, kei na veika e sotavi, (3) na ituvaki, oka kina na veisisivi, dauvolivolitaki kei na ilavo, kei na (4) madigi ni ilavo rawati kei na tubu vakailavo.
Me vaka na kena oqo. E vica vata na yabaki na nona veiqaravi tu o Maria ena vale ni kana kei na otela. Ia na kena isau e veilutuki. Ka sega ni levu na ilavo e rawata me ratou qaravi vinaka kina na nona matavuvale. Koya gona, me ikuri ni nona cakacaka vaka-veiqaravi, sa lewa o koya me tekivutaka na nona bisinisi. Ia na cava?
Tekivu ena imatai ni taro, e nanuma sara o Maria ni a rogoca eso na dauvakasaqa ena vale ni kana era kudruvaka ni sega tiko ni levu na nodra yaloka vivinaka ka bulabula. Sa qai kila o koya ni tiko na leqa. iKarua, a susu toa ena dua na gauna o tamana ka vulica kina o koya mai vei tamana na iwalewale ni vakatubu yaloka. E kila talega o koya ni na levu na kena cakacaka! Tolu, e sega ni kila koya na veisisivi ena yaco, ia e kila o koya ni sa rawa ni tekivu e ra ena dua na vanua galala ena nona itikotiko ka na sega kina ni sau levu. iKava, ka sa kila o koya na vale ni kana era na sauma na yaloka, ka cakacakataka sara o koya ni na rawa ilavo vakalevu kina ke na volitaka vakalevu na yaloka.
O raica beka na kena vukei koya na va na taro oqo me vakasamataka na bisinisi donu me digitaka?
Se gadreva tikoga o Maria eso na isau ni taro. E gadrevi me kilai ira vakalevu na nona kasitama, na veisisivi, dauvolivolitaki, isau, kei na kila ni cicivaki ni bisinisi. Ena laki kune veivuke beka mai vei? Ena taura vakacava na ikalawa e tarava me vakatulewa kina?
Na cava mo na cakava mo tauri itukutuku kina o gadreva mo vakatulewa donu kina?
Lesu tale ki na draunipepa 18
Vulica na Bisinisi Vakaoqo
Mo maroroya na nomu veivakadeitaki, sikova ka vakaraici ira na veibisinisi me vaka na kena o vakarau tekivuna (ira ko ni veisisivi vata tiko). Na cava e cakacaka tiko baleti ira? Na cava e sega ni cakacaka vinaka tiko? Veivosaki kei ira na tamata era cicivaka tiko na bisinisi. Ena kena gadrevi me kautani na yalo ni veisisivi, veivosaki kei ira na tamata e taudaku ni nomu itikotiko.
Vakayagataka na taro e ra. Vakuria na taro tale eso. Cakava me dua na veivosaki. Raica mo vakaraitaka nomu vakavinavinaka.
Cakava oqo ena veisiga ni macawa oqo (vakavo ga ena Sigatabu). Vola na isau ni taro kei na veika o sa vulica ena nomu ivolalailai.
VEIVAKATAKILAI: Bula, o au o ___ (yaca). Kei kemuni? Au tiko ena dua na kalasi ni bisinisi ka keimami vulica tiko na sala ni rawa-ka ena bisinisi. Meu taro mada?
Na cava era volia vakalevu na nomu kasitama?
Na cava o nanuma era volia tiko kina na nomu ivoli o ira na nomu kasitama?
O cei o veisisivi vata tiko? Na cava e duatani sara kina na nomu bisinisi?
Na vanua cava o ni kauta mai kina na nomu ivoli? E tiko beka eso tale na dauvolivolitaki?
O nanuma ni rawa beka mo raica e dua na isau lailai ke o volivoli vakalevu ena dua ga na gauna?
Na cava na nomu isau? O lewa vakacava na isau oqo? O sa rawa tubu tiko beka?
Na cava ena yaco ke o vakatubura se vakalutuka kina na nomu isau?
Ena rawa ni vica o na volitaka ena dua na siga?
O na kunei ira vakacava na kasitama vou?
E bibi vakacava na vanua o volivolitaki tiko kina?
Na cava eso na ka bibi ki na nomu rawa-ka? Vakamosi ulu lelevu?
Vulici Ira na Kasitama era Vakaoqo
Veivosaki kei ira na kasitama ni mataqali bisinisi o vakarau tekivuna. Vakaraici ira tiko ka vuli mai kina ena kena levu.
Vakayagataka na taro e ra. Vakuria na taro tale eso. Cakava me dua na veivosaki. Raica mo vakaraitaka nomu vakavinavinaka.
Cakava oqo ena veisiga ni macawa oqo (vakavo ga ena Sigatabu). Vola na isau ni taro kei na veika o sa vulica ena nomu ivolalailai.
VEIVAKATAKILAI: Bula, o au o ___ (yaca). O kemuni? Au tiko ena dua na kalasi ni bisinisi ka keimami vulica tiko na ka e baleti ira na kasitama. Meu taro mada?
Na cava o volia mai na bisinisi oqo?
Ke o rawata, na cava mo na veisautaka ena ivoli oqo? Veika e baleta na bisinisi?
O sa volia beka mai na ivoli oqo ena veivanua tale eso? Era vinaka cake se ca vakalevu? Na cava na vuna?
Na cava o taleitaka ena nomu volia eke na ivoli oqo?
Na cava o na vinakata kina mo volia vakalevu cake?
E veiraurau beka na kena isau? O na volivoli cake beka vakalevu ena isau e lailai?
O na volivoli tikoga vakalevu kera sa vakatubura na kena isau?
E bibi beka na kena vanua?
Era lewelevu beka na marama se tagane se veicurumaki?
Era tamata gone se qase?
E rairai levu beka na nodra ilavo se lailai?
Na gauna cava ena siga era volivoli kina?
E vica era volia?