Wase 11

Vaqarai ni Reki e na noda Bula

O ira [na Yalododonu] e dodonu me ra vakasaqara ka taura matua na veika e vinaka, qai tuvani me toroya cake na mamarau e na vuvale vakatamata.¹

Na Bula nei John Taylor

Ni voleka ni oti na June ni yabaki 1847, e dua na ilawalwa levu ni Yalododonu era a biuti Winter Quarters me ra gole ki na ra e na veiliutaki nei Elder John Taylor kei Elder Parley P. Pratt. Era a yacova yani na tokalau ni Rocky Mountains e na Sepiteba 1847, e na maliwa ni 300 kei na 400 na maile na kena yawa mai Salt Lake Valley. E na imatai ni macawa ni Sepiteba, sa lutu na waicevata ka vica na idi na kena vavaku, sa tekivu me veivakayalolailaitaki vei ira e so na Yalododonu. E na gauna vata qori, eratou sa lesu tale mai kina o Peresitedi Brigham Young kei na lewe vica na Le Tinikarua mai na Salt Lake Valley ki Winter Quarters ka ra mai sota vata kei na ilawalwa nei Elder Taylor. E na maliwa ni ucacevata kei na tubu cake ni nuiqawaqawa mai vei ira era sa gole tiko ki na Salt Lake Valley, e a veivakauqeti vei ira yadua o Elder Taylor me ra mata mamarau ka sota me veivosaki vata kei Peresitedi Young, o ira na lewe ni Le Tinikarua era a salavata voli mai, kei na so tale na mataveiliutaki e na ilawalawa.

E na gauna e vakayacori tiko kina na veivosaki, era sa yali yani na o kei na matanisiga e sa vakawaicalataka na ucacevata. E vica na marama era a gole yani e na vanua veico ka wavokita tu na veikau me ra kakua ni laurai, ka ra sega mada ga ni bau tukuna vei ira na vo ni ilawalwa. E kea era sa tekivu vakarautaka e so na teveli ka ukutaka e na isulu vulavula lineni kei na kedra iukuuku totoka. E na dua na itukutuku makawa e kainaki klina “‘na luve ni pulumakau sa uro’ e a vakamatei; vakasasa manumanu kei na ika e na kena levu era a vakarautaki; vuanikau, jieli ka totoka na kena ikanakana dau taqomaki ka laukana ga vagauna era vakarautaki ka sa kana vata dina sara ga vakatui.”

E na kena sa cava na veivosaki, o ira na turaga ka a tiko e na veivosaki vata kei ira e sivia tale na 100 na lewe ni ilawalawa ka ra la’i sota vata kece e na soqoni veivakurabuitaki, me ra marautaka kina na nodra kana. Na ivakamacala ni itukutuku e vakaoqo: “Ni sa oti na kana ka samaki vakavinaka, sa caka na vakavakarau me yaco na danisi; sa mai tomani na veicurumaki totoka ni veidredrevaki kei na marautaki ni veitalanoana matalau ni oca ni domo ni vaiolini. … Vakaisaluwaki na danisi e na veisere kei na lagasere yadudua. ‘Keimami vakila na neimami laveti cake vakayalo ka vakalougatataki,’ e vola o Elder Taylor, ‘keimami vakacerecerea na Turaga ka vakalougatataki vakayadudua.’”²

O ira na Yalododonu Edaidai era vakabauta e veigauna taucoko na kena vaqarai ni marau e na noda bula, kevaka sara mada ga mai na kena marautaki na rairai vinaka kei na vutucoqa tu ni veika bula, soqoni vata e na taucoko ni itavi qaravi vata ni marau, se na vakanananu ni dina ni kosipeli. E a vakatavulica o John Taylor, “ sa ikoya ‘na bula kei na vaqarai ni marau e dodonu me vakatawana tu na malele ni noda vakanananu o keda taucoko sara na tamata bula.” E na nona vakabauta ni rawa vei keda me da sota kaya na reki uasivi e na bula oqo, e vakatavulica talega ni “marau uasivi duadua e rawa ni da rawata sa ikoya e na vkadeitaki ni veivakadonui ni Tamada Vakalomalagi, noda rerevaka na Kalou, na noda vakamatautaki keda e na nona lawa—vata kei na ivakavuvuli ni dina tawamudu, vata kei na veika eda nanuma ni sega walega na kena uasivi ni vakatorocaketaki noda bula vakayago, ia na noda mamarau tawamudu.”³

iVakavuvuli nei John Taylor

Na Kalou e vinakata me da marautaka noda bula.

E tuva tu na Kalou ni dodonu me da dau mamarau. Au segta ni duavata e na dua na matalotu me vakabutobutotaka na tamata, vakararawataka, vakamaduataka ka sega ni marautaka. … E dodonu me kakua ni’u nanuma ni dua na ka uasivi se vinaka e rau veimaliwai vata kei na ka oqori, ka ni veika e tu volivoliti keda, na veivunikau, veimanumanu vuka, veisenikau kei na veikau drokadroka, era ka taleitaki dina, na maumanu lalai kei na oni nodra vakacevaruru voli, nodra qito ka veimarautaki voli na lami. Na veika kece era vakarautaka na veika bula, na cava na vuna e sega kina ni rawa vei keda? Ia eda vinakata me da vakayacora vakadodonu ka kua ni kauta vakatani e so vei ira na ivakavuvuli e solia na Kalou ki na vuvale vakatamata.⁴

E tu beka e so na ka e cakava na Kalou me vakaisaluwakitaki kina nona cakacaka? Na vanua cava ga eda vuki kina, eda raica na veimaliwai vinaka, totoka vakaoti, mata mamarau, kei na irairai vinaka.

Na veivakalouagataki ni Kalou e caka vua na tamata, ka me marautaka; e a vakatikori me ulu ni veibuli. Vei Koya na vuravura e sa sinai vutucoqa tu e na vutuniyau, na sorenikau koula, na vuanikau kamikamica, na vaini digitaki; vei Koya, na wainimate draudrau, kei na senikau ka ra iukuuku ni vuravura, kaburaka na iboi kamikamica, ka ra vakaraitaka na kedra rairai vinaka. … Vei Koya na veikau lalai kei na se ni vaini kei na senikau, kei na vakatamatataki ni veika bula me yalewa ka me vakaisulu vakamaqosa; na ualalai ni uciwai, na ivurevure ni veiuciwai, na uciwai makare e drodro me baleti koya, era vakatamatataki na veika bula me yalewa vakaraiataka na kena irairai vinaka qai sureta na tagane me rau wasea vata nona mamarau, irairai vinaka, kei na galala ni yalona, ka qarava nona Kalou.

Me baleta na rarawa ni rerevaka na Kalou, kei na nona veiqaravi! Sa ikoya na qito duka ni vuravura, ka sa vakavuna na rarawa ni tamata; kei na qito duka ni vakabauta vakalotu ka sa vakavuna na butobuto: o ira qo na rarawa ka vakavuna ga na tamata, sega ni veivakalougatataki ni Kalou. Me baleta na butobuto! E tiko li na butobuto e na nodra lagasere na manumanu, nodra cici na ose, nodra dauqito na lami, se luve ni me, e na rairai vinaka ni senikau, se na rairai vinak ni veika bula, se na Kalou, ni a buli ira, se e na nona veiqaravi?⁵

Marautaki ni bula veimaliwai e rawa ni salavata kei na matalotu dina.

A cava na vuna, era nanuma kina e levu na tamata ni ivakatagi, me kena ivakaraitaki, e iyaya ni tevoro ka sa cala sara ga na kena vakayagataki. Au sega ni duavata kina, au nanuma ni sa totoka vakaoti me da danisi kina. Ia e so na tamata era nanuma ni sega ni dodonu me da danisi. Io, e dodonu me da marautaka noda bula e na sala cava ga e rawa. Lewe vuqa na tamata era besetaka na ivakatagi. Na cava e vuna, na ivakatagi e tu talega mai lomalagi, kei na kedra maliwa na manumanu! Na Kalou e sa vakasinaiti ira kina. E sega ni dua na ka me taleitaki ka kamikamaica vakalevu cake sara mai na noda lako e na loma se na kedra maliwa na veikau e na mataka caca ka rogoca na vakaciriloloma ni nodra lagasere na manumanu, sa noda tudei na tamata bula me da taleitaka na veika vakaoqori.

E dredre me vakamacalataki na uasivi ni ivakatagi eda na rogoca mai lomalagi. E a kainaki vakaoqo, me rau sala vata kei na dua tani tale na ka e a kaya kina e dua na iApositolo—“Sa sega na mata sa kunea, se na daliga sa rogoca, ka sa sega ni curu ki na loma ni tamata, na veika sa vakarautaka na Kalou na nodra era sa lomani koya” [Raica 1 Koronica 2:9.] E dredre me vakamacalataki na kena uasivi, rairai vinaka, vakaciriloloma kei na cokovata ni ivakatagi taucoko mai lomalagi.

Sa noda itavi me da rawata ka taura na veika taucoko e vinaka, ka biuta laivi na veika taucoko e ca. E dua na vuna era saqata tiko kina na ivakatagi kei na veika e vakaycori e na kena vale e baleta na dukadukali e veiwaki tu e lomadra. O ira na tamata bula butobuto ka dukadukali era vakaitavitaki ira e na veika vakaoqo, ka vakalolovirataki ira; ia sa ikoya beka li oqo na vuna me ra kakua ni marautaka kina na Yalododonu na veisolisoli ni Kalou? Sa ikoya beka qori na ivakavuvuli dina? E sega ni vaka kina. O ira e dododnu me ra vakasaqara ka taura matua na veika e vinaka, qai tuvani me toroya cake na mamarau e na vuvale vakatamata. …

E dodonu me da dau raica e na noda itavi qaravi vata taucoko sara me vakayacori vakadodonu na veika kece, e dodonu me da kakua ni guilecava noda vakaitovotaki keda me vaka na marama kei na turaga dokai, ka sa dodonu me da biuta laivi ka kauta vakatani [se talaidredre] kei na veibeci, ka me da veikauwaitaki, vakarokoroko ka dokai ira na tamata taucoko.⁶

Marautaki ni veilasamaki kei na itavi qaravi vata e sega ni veicalati vata kei na ivakarau dodonu kei na matalotu dina. E na kena sega ni dodonu me vakatabui na vale ni vakalasalasa ka sega ni vakatarai, e a sa inaki ni Yalaododonu Edaidai me vakatulewataka ka taqomaka mai na veivakayarayarataki dukadukali, ka maroroya me sa vanua e rawa ni da sota taucoko kina ka kena inaki na veimarautaki savasava. O ira na turaga noda iliuliu, era sa lakova kece na veivanua oqo vata kei na vakanananu, mai na nodra tiko rawa kina, na kena tarovi taaucoko na ivakarau kei na veivakayarayarataki ka raawa ni vakalaeqai ira na gone ka qai tubu tiko mai. E sega ni rawa me da qaqarauni vakasivia e na vakadeitaki ni galala ni vosa e sega ni yaco me vosataki na ka dukadukali se veivakamaduataki, ka sega ni veisautaka na ka e dodonu me solia na veimarautaki kei na marau rawarawa mai na kena vakarautaki na veivakauqeti dukadukali se vakacacani ni bula savasava. … O ira na turaga lewe ni komiti se turaga veiliutaki e dodonu me ra raica na kena vakayacori na veimataqali kena ivalavala ka kakua ni vakatarai na itovo e na rawa ni vakatubu ivalavalaca se rawa ni veivakacalai vakayalo se na bula savasava.⁷

Ni da duavata e na kosipeli e kauta mai vei keda na reki

E sa rui taleitaki vei ira na Yalododonu ni Kalou me ra railesuva tale na ivakavuvuli ni dina tawamudu, ka a vakavulici vei ira. Kevaka e dua tikop na ka me semati rau vata na mamarau kei na vakatamata, kevaka e dua tiko na ka e vakarautaki ma vakarabailevutaka na rai kei na vakanananu ni vuvale vakatamata, me va-katubura cake noda vakanauinui kei na gagadre, ka solia na vakacegu, reki, kei na yalodei, sa ikoya na vakasama ni Kalou e vakaraitaka vei keda na ivakaro ni dina me baleta na veika eda vakadinata ka vakabauta, ka vakadeitaka noda kila. ⁸

E sega ni rawa me’u raitayaloyalotaka e dua na ka e rui totoka vakaoti ka vakalomalagi me vakatautauvatani kei na duavata ni veitacini turaga, tuvalaki ni oti na vakadavori ni ituvatuva e na Vunau kei na Veiyalayalati;na gauna ni cakacaka taucoko me yaga vei keda taucoko—na gauna me da lomana na Kalou e na lomada taucoko me da lomani ira ga na kaai noda me vaka eda sa lomani keda; na noda gauna, noda iyau, noda taledi, noda kaukauwa vakayalo ka vakayago era cakacakataki taucoko me da vinaka taucoko kina; e sega ni dua na tamata me kovea se veilalitaka tale e dua; ni dua na ka e taleitaki raraba, e dua na ivurevure ni ilavo raraba, isoli ilavo raraba; me vaka e caka dodonu vei ira na tamata kecega,” era cakacakataka taucoko na tiko vinaka raraba,”na tagane yadua e veivanua e rawa ni sotava e dua na tacina tagane kei na nona itokani,” na veivakayarayarataki kecega ni lomasoli ka dauloloma kei na vakamenemenei ni noda veika bula era vakayacori, kei na kocokoco, qaciqacia, veicati, kei na dokadoka, kei na ivalavalaca aaydua era vakamalumalumutaki ka ra kau mai e na kaukauwa kei na Yalo ni Kalou. O ira na ivakavuvuli oqo era sa rui totoka vakaoti ka rawa ni veivakamarautaki ki na dua na itikotiko, dua na tikina, dua na yasana, vanua se na vuravura.⁹

Au vakila ni yaloqu e rekitaki Jiova, ka’u vakalougatataka na yaca ni Kalou ni Isireli ni’u veitokani vata kei na nona lotu kei na nona matanitu e na vuravura. Au gadreva na vakanananu oqo me taqomaki tu e lomaqu e na veigauna taucoko ka kauta tu e na noqu bula; ka’u vakabauta ni tu talega vei ira na yalo kei na vakanananu vata ga, kei na gagadre vata ga. …

Na cava e dau vakavuna noda marau ka reki e na veigauna vakaoqo? … E baleta na duavata ni vakanananu vinaka, gagadre vinaka kei na vakasam vinaka ka dua ga na yalo e vakauqeta taucoko, vakaduria na isoqosoqo ni turaga [se isoqosoqo ga] e na kaukauwa, e na vakabauta kei na Yalo ni Turaga. E dua na tepa (taper) [se kadrala] e na solia e dua na rarama, ka matalau ni da riaica yani, ia e udolu vakaudolu na mataqali rarama vata ga e cakava e dua na rarama vakaiukuuku raraba. Vei keda, e sa kena gauna na duavata, na rarama, na bula, na yalomatua, e na Yaloni Kalou bula; noda vakanananu e dua ga, noda vakabauta e dua ga, kei na keda lewe levu ka da taukena na duavata me dua na isoqosoqo ni kaukauwa ka sega tale ni dua na kaukauwa e vuravura se mai eli e rawa ni rawata se vakamalumalumutaka. …

Eda vakabauta ni o keda e dua na isoqosoqo ni tamata, eda ciqoma taucoko na veimataqali kuaramu e na lotu oqo uasivi oqo; ka koto kina na vakanananu ni vakabauta, duavata, kei na rabailevu, se kaukauwa, kevaka o vakamarautaka, vakasama, solia na icegu kei na yago, kei na reki e lomada, E na kena oqo eda vinakata taucoko na vakaitavi. Na Turaga e tiko qo na Yalona kei na nona kaukauwa, ka rekitaka vakalevu na lomada.¹⁰

Ni kilai na ivakavuvuli ni dina e na kauta mai na mamarau kei na reki.

Ni da raici keda vakadodonu—ni da kila na ivakavuvuli ni dina vakadodonu—e tiko beka li e ddua na ka e rawa me da kakua ni solia me rawati kina na veivakabulai? Ni sa tara vakaukauwa na Yalaotabu na lomadra na yalododonu—ni sa vakaraitaki koya na rarama kei na yalomatua ni lomalagi—ni sa [cilavi] na Turaga na lomadra na yalododonu e na nodra soqoni vata, na cava era bau vakila? Ko sa kalougata vei Jiova. E vakacava beka na wasoma ni nodra dau sota e na gauna lokuci me ra ciqoma kina na veivakalougatataki mai na liga ni Kalou, e sa tiko beka e lomadra na yalo ni ivakatakila, kei na veigauna sa tu ki liu e sa tadola me ra raica na kedra irairai vinaka, lagilagi, veika vakamareqeti, kei na cecere; ni sa vakatakatari na lomadra mai na yalo o ya, e vakacava nodra vakanananu me ra marautaka! E vakacava na nodra araica na veika vakavuravura, kei na inuinui ka waraki ira tu! E na vuku ni nodra dodonu na nona tamata yalododonu na Kalou sa Cecere Sara; e na vuku ni lagilagi era na taukena kevaka era yalodina tiko me yacova na ivakataotioti!

O sa na rairai sotava oti na vakanananu ni so na vakasama kei na inuinui ka rawa me buli e loma ni uto vakatamata. Na cava na vuna e so na gauna noda vakanananu e sega ni vaka kina? E baleta ni da guilecava me da masu ka kerea vua na Kalou, ka soli keda taucoko vua, se baleta ni da lutu e na talaidredre, ivalavalaca, ka yali na Yalo ni Kalo, ka guilecava me da vakaanuinui e na noda veikacivi lagilagi; ia kevaka e rawa me da raica ka vakasamataka e veigauna taucoko ka kila na noda itutu dina e mata ni Kalou, na noda vakasma e rawa me tomana tiko nona vakasaqara na veika Vakalou, ka sa dodonu me da vakasaqara ka kila e na veisiga taucoko ga, se cava e rawa me da cakava me vakatubura na mamarau kei na veivakabulai e vuravura, na cava e rawa ni da cakava me da doka kina na Kalou, ka vakavinakataka cake na noda gauna sa vo e vuravura, kei na icegu no yagoda me qai taucoko kina na nona inaki, kei na toso yani ni nona matanitu—me toso ki liu nona ituvatuva, ni gauna eda sa duri tu kina e matana, e rawa me kaya vei keda, “e vinaka, a tamata vinaka ka dina, au na lesi iko mo lewa na ka e vuqa, curu ki na marau ni nomu turaga.” [Raica Maciu 25:21.]¹¹

Me yacova mai oqo au lomatarotaro tiko, au tiko qoka me’u mata vakaturi e na vuravura tawamaudu, baleti lomalagi ka baleta talega na mamarau. Au via vakadeitaka mai na noqu ivakarau ni sautu e na dua tale na vuravura ka me na veitaratara na mamarau o ya kei na marau vuable sa ikoya na kena ka’u vakasaqara tiko.¹²

Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki

E a vakatavulica o Peresitedi Taylor ni Kalou e bulia na vuravura kei na veika rairai vinaka e tu kina me da marautaka. Na cava soti o sa bau sotava ko a kunea kina na reki e na rairai vinaka ni vuravura ka vakila nomu voleka sara vua na Turaga?
E rawa vakacava na ivakatagi, serekali, drama, se so tale na mataqali veivakamarautaki e kauta mai vei keda na reki? Na cava e rawa ni da cakava me kauta mai na kaukauwa kei na reki ni laveti cake na ivakatagi e na loma ni noda bula kei na bula ni noda lewe ni vuvale? E rawa vakacava ni da tokona ka laveta cake na veivakalasai bulabula?
Na cava na vuna o nanuma kina ni ivakatagi e sa rui bibi ka tiki ni noda veiqaravi vakalotu? E rawa vakacava me veivakacegui ka veivakaukauwataki vei iko na sere ni Lotu e na nomu gauna ni veivakatovolei?
E rawa vakacava me kauta mai vei iko na reki mai na nomu veitokani vata kei ira e so na Yalododonu? Na cava o rawa ni cakava me vakauqeta vakalevu cake sara na duavata e na kedra maliwa na lewenilotu e na nomu tabana se tabana levu?
Na cava na kena ibalebale vei iko nanomu vakila “e na rekitaki Jiova”? Na ivunau cava soti ni kosipeli e kauta mai vei iko na reki? Ni da vakasaqara na reki e na bula oqo, a cava na vuna e rui bibi kina me da nanuma talega na vuravura tawamudu?
Na veika cava soti e yaco e na nomu bula me kauta mai vei iko na reki? Na cava e rawa ni da cakava me da maroroya tiko kina na yalo ni reki e na noda bula?

iVolanikalou veiwekani: Same 118:24; Aisea 12:2–3; Maciu 25:21; 2 Nifai 2:25; Mosaia 2:41; Yavu ni Vakabauta 1:13

pioneers dancing — “E tuva tu na Kalou ni dodonu me da dau mamarau. Au sega ni duavata e na dua na matalotu me vakabutobutotaka na tamata, vakararawataka, [se] vakamaduataka.”