Wase 24

Na Matanitu ni Kalou

Eda sa tara tiko na yavu ni matanitu ka na dei tiko me tawamudu;—ka na sereka e na guana oqo ka vakakina e na tawamudu. Eda vakaitavi tiko e na cakacaka cecere ka se sega ni bau vakaoga vakalevu cake na ka bula.¹

Na Bula nei John Taylor

E vakabauta deivaki ko John Taylor ni na mai tauyavutaki e vuravura na matanitu ni Kalou. E kila ni na sega ni vakatau vei Joseph Smith se dua tale na tamata ia vua ga na Turaga. Ka sa tu vakarau me solia na nona bula e na sasaga oqo.

E na yabaki 1838 ni oti ga na nona kacivi iratou na kuoramu ni Le Tinikarua ko John Taylor e a gole sara ki na ceva-i-ra kei Missouri, me tomani ira na yalododonu. E na nona ilakolako ki kea, e a veivosakitaki tu me vosa ki na dua na ilawalawa volekati Columbus, Ohio. Ni se bera na gauna me yaco kina na soqoni, era sa kauta yani na itukutuku e so na qase ni lotu ni ra sa vakarau tu mai na vanua ni soqoni, e so na tamata ka ra sa navuca tiko me ra sovara vei Elder Taylor na kuluta ka qai muria yani na vuti ni manumanu vuka. Era vakasalataki koya na qase me sogota na soqoni ka ni ra sa rui lewe lailai ka na sega ni rawa ni taqomaki koya. Ia, e a guta ga o Elder Taylor me la’ki vunau me vaka sa lavaki tu, veitalia ke yaco me na lako duaduaga vakai koya.

Ni sa yaco yani vei ira na lewe levu ka ra sa soqoni tu me ra rogoci koya, e a tekivuna nona vosa e na nona tukuna taumada nona lako mai e na veimatanitu liutaki vaka Tui, Ranadi, Ravouvou kei na Raluve se so tale e tau tamata. E a vakarautaka na kena talei na butuka tu na soso ni bula galala. Me baleta na kena rawati na galala ko ya e a kaya:”Kemuni na turaga, au duri tu oqo e na kemuni maliwa na turaga ka ra a valataka na tamamuni ka rawata e na dua na veivakalougatataki cecere ka rawa me yaco ki na vuvale vakatamata—na dodonu ni soli vakasama, ni vosa, volavola; na dodonu me ra cavuta se ‘o cei me liutaki ira, kei na nodra qarava na Kalou me vaka na dodonu ni tamata yadua—ka ra dodonu vakatamata tabu kecekece, ka ra sa vakadeitaki tu oqo e na yavu ni vakavulewa kei Amerika. Au raica wavolivoliti au tu oqo na luvedra na turaga yaloqaqa oqo ka, sega ni ra a via talairawarawa kina nona lewa e dua na dauveiliutaki voravora, ka solia ki na nodra bula, iyau, kei na itutu rokovi me ra sereki mai kina mai na ivau oqo, ka rawa me ra rekitaka na marau vaka ira, ka vakadewataka vei ira nodra kawa, se mate e na nodra tovolea tiko.”

E a tomana o Elder Taylor ka kaya: “Ia, me’u taroga mada, au a vakasalataki ni ko ni a via sova kulu tataki au ka vakakina na vuti ni manumanu vuka, e na vuku ni noqu vakabauta vakalotu. Sa ikoya beka oqori na veivakalougatataki ko ni a ciqoma mai vei ira na tamamuni? Sa ikoya beka oqo na veivakalougatataki era a volia e na dra ni utodra vakamareqeti—na nomuni galala oqo? Ke vakakina, sa yaco me tiko e na kemuni maliwa o ira na nomuni vesuki, ka sa na neimami na isolisoli ki na vinaka ni galala.”

Ni oti nona cavuta na veika oqo, e a dresulaka na nona isiqeleti ka kaya: “Kemuni na turaga ni gole vata mai na nomuni kuluta kei na vuti ni manumanu vuka, sa vakarau tu na nomuni vesuki, kemuni na yalodra na neimami tokani rokovi, ni sarava mai na nodra ivalavala ca na nomuni kawa tagane! Ni gole mai na turaga! Ni gole mai, me’u tukuna tale, au sa vakarau tu!” E a galu vakalailai ko Elder Taylor, ka sega ni dua e yavala se vosa. E a tomana nona veivakasama ka vunau vei ira na lewevuqa e na yaloqaqa me tolu na aua.²

Me vaka e a kaya ko Elder Mathias F. Cowley mai na Kuoramu ni LeTinikarua ni oti e vuqa na yabaki mai na nona mate o Peresitedi Taylor, “E a bula, cakacaka ka mate e na bula ni ivakaraitaki vinaka me vaka ga na nona ivosavosa talei, “Na Matanitu ni Kalou se na Sega.”³

iVakavuvuli nei John Taylor

A nei Jiova ko vuravura ka sa iKoya na kena iliuliu dina, dauveilewai, ka Tui.

Ko cei e a bulia na vuravura oqo? Na Turaga. Ko cei e liutaka tiko? Na Turaga. O cei e vakani ira tiko ka vakasuluni ira tiko na milioni na vuvale vakatamata ka ra bula tu e delaivuravura, yalododonu kei na ivalavala ca? Na Turaga. O cei e raica vakamatau tu na veika e vuravura? Na Turaga. O cei sa solia vua na tamata na kila ka? Na Turaga. O cei sa solia vua na dauvakasaqara na dina kai matanitu tani, daunimisini, kei na vuqa tale e na veitiki ni vuku ka tu vei ira me baleta na vakauitukutuku e na biaulivaliva, na kaukauwa kei na vakayagataki ni kubou e na veigagadre ni vuvale vakatamata kei na veivakadidike ka sa yaco me vakavatukana e na senitiuri sa oti? Na Turaga…ko cei sa tu vua na dodonu me vakatulewa e na veivanua, me veiliutaki tiko e na veimatanitu, ka veiliutaki tiko na tamata kece e delaivuravura?⁴

Na vuravura oqo e sa nodra itikotiko dina ka ra sa kena itaukei na Yaloddonu. Me vaka na dina ni nona lewa tiko o Jisu Karisito, e nodra talega na nona italai kei na tisaipeli, ka ni a tukuni vei keda, “A nei Jiova ko vuravura, kei na ka kecega sa sinai kina,” [Same 24:1] ka ni sa yaco me ra tu e na kedra itutu dina na veika kece, “Ia ko ira na yalosavasava i Koya sa Cecere sara era na rawata na matanitu, ka ra na taukena na matanitu, ka lewa na matanitu, ka na qai soli na matanitu e na kena cecere taucoko vei ira na Yalododonu nei koya sa Cecere Duadua.” Sa yaco gona kina me ra kena itaukei vakaidina.⁵

Na vosanikalou…e tukuna ni sa i Karisito na kena itaukei dodonu, ka soli vua na vuravura mai vua na Tamana; era matataki koya e na nona a lako mai me sorovaka na noda ivalavala ca kei vuravura; ia mai muri e na qai lako mai me kena Iliuliu, dauniveilewai ka Tui.⁶

Na lotu e matataka na vakaveikilaitaki mai ni matanitu ni Kalou e vuravura.

Na matanitu vakalou e kena ibalebale na matanitu ni Kalou. E kena ibalebale ‘o ya na kaukauwa, lewa, veiliutaki, tikotiko lagilagi kei na tamata me ra liutaki. Ia, e na sega ni rawa taucoko na kena ivakavuvuli me yacova, me vaka e tukuni e na vosanikalou, na matanitu kei vuravura oqo sa qai yaco me nona na noda Turga kei koya na nona Karisito, ia, e na lewa ko koya ka sega ni mudu [raica Vakatakila 11:15], ka tekiduru na duru vakayadua ga ka vakatusa na yame kecega ni sa Karisito [V&V 88:104] ki na lagilagi ni Kalou, na Tamada. Se bera ni yaco mai na gauna ko ya, ia e so na kena ivakavuvuli era sa yaco; me vaka, na veikilaitaki mai ni matanitu ko ya, kei na vakaveikilaitaki mai ni matanitu ka me vakayacora ga o koya na Tui kei na Dauveiliutaki ko ya, kei na vakaveikilaitaki mai ni matanitu ko ya, e na nona vakaraitaka taumada nona vakasama, nonaivakavuvuli, nona lawa, kei na nona matanitu vei ira na tamata. Kevaka me sega eda sega ni rawa me da kila na nona lawa.⁷

Na cava na imatai ni ka e gadrevi e na tauyavutaki ni nona matanitu? Me vakatuburi mai kina e dua na parofita ka me kaburaka na loma ni Kalou; tarava sa ikoya na nodra talairawarawa ki na liga ni Turaga e na vuku ni parofita. Kevaka ko sa na sega ni rawata oqo, sa na sega ni rawa me na tauyavutaki na matanitu ni Kalou e vuravura.⁸

Ea gadreva vakalevu na Kalou me vakaveikilaitaka na nona matanitu e delai vuravura, ka sa dodonu me liu taumada na nona tuvalaka na nona lotu, me tuvai ira na tamata ka ra sa dui biubiu tu e na veimatanitu ka me kauti ira vata mai, ka me yaco me dua bau na qele ni sipi ka dua bau na ivakatawa [raica Joni 10:16] sa duabau na Turaga, sa duabau na vakabauta, sa duabau na veipapitaisotaki, ka sa duabau na Kalou na Tamada kecega, a sa curu na ka kecega, ka sa tiko e na lomamudou kecega [raica Efeso 4:5–6], ka na liutaka na ka kecega. Me vakayacora rawa na ka oqo, sa yaco kina me tauyavutaka na nona matabete tabu me vaka sa yaco tiko mai lomalagi.⁹

E na so na gauna eda veitalanoataka na lotu ni Kalou, baleta na cava? Eda veitalanoataka na matanitu ni Kalou, baleta na cava? Baleta ni se bera ni rawa me dua na matanitu ni Kalou, e dodonu me dua na lotu ni kalou, ka vakakina na veimatai ni vakavuvuli ni kosipeli eda gadreva me vunautaki ki na veivanua, me vakataumada ni a rairai mai ko Jisu Karisito kei ira na so tale ka ra rairai mai vuravura. Ia, na cava e vuna? Baleta na kena dredre ni vakaveikilaitaki mai na lawa ni Kalou e na maliwa ni tamata ka ra sega ni vinakata me ra muria se liutaka ka ra sega ni vinakata me ra muria se liutaka e na yalo ni veivakatakilai.¹⁰

E rawa vua na Kalou me tara cake e dua na matanitu e vuravura vakavo ke sa tiko na nona lotu kei ira na tamata ka ra a talairawarawa ki na nona lawa ka sa tu vakarau me talairawarawa tikoga; e na ituvatuva ni tamata vakaoqo, soqoni vata mai e na kedra maliwa na veivanua e vuravura e na ruku ni lewa ni dua na tamata ceguvi mai vua na Kalou, na gusunivosa iJiova vei ira na nona tamata; e na vuku ni tuvatuva vakaoqo sa rawa kina vei au me’u tukuna, sa rawa vua na Turaga na Kalou me vakatakilai, sa rawa kina vua na Kalou me vakaveikilaitaka na ivakavuvuli kei lomalagi ki vuravura ka me yaco na loma ni Kalou e vuravura me vaka sa caka mai lomalagi.¹¹

Ko Jisu Karisito e na yaco me vakacavara na tauyavutaki ni Nona matanitu ka veiliutaki e vuravura.

“Me yaco na nomuni lewa.” [Maciu 6:10.] ’qo e a vakatavulici iratou kina nona tisaipeli ‘o Jisu ni ratou a lako mai vua ka kerea, me vakavulici iratou e na masu. masu. … Me yaco mai nomuni matanitu. Na matanitu cava? Na cava na ibalebale ni “me yaco mai na nomuni matanitu”? E kena ibalebale ni na lewa ni Kalou. E kena ibalebale na lawa ni Kalou. E kena ibalebale na matanitu vakalou. E kena ibalebale na tamata era a vakarorogo vua na Kalou ka ra sa tu vakarau me ra vakarorogo ka ra dikeva na ivakaro iJiova. Ka kena ibalebale ni tiko na Kalou ka sa vakarau tu me ra vakarorogo ka dikeva na ivakaro iJiova. Ka kena ibalebale ni tiko na Kalou ka sa vakarau tu me liutaki ira, dusimaki ira ka tokoni ira na nona tamata. Me yaco mai nomuni matanitu, ka me tauyavu na nomuni matanitu, kei na ivakavuvuli ni dina tawmudu, ka yaco tu mai lomalagi me vakatavuvulitaki vua na tamata, ia, ni ra sa vakavuvulitaki vua na tamata, me yaco vei ira na tamata oqo me ra vakarorogo ki na veilawa kei na matanitu, ka bula e na rerevaka na Kalou, maroroya na nona ivakaro ka tiko e na ruku ni nona veidusimaki. Me yaco mai nomuni matanitu, na veilecayaki, na ca kei na ivakarauca, na laba kei na vakadavedra ka ra yaco tu e na maliwa ni tamata me yali yani, na ivakavuvuli ni dina kei na dodonu, ivakavuvuli ni yalololoma, loloma, kei na veilomani me vaka era seraka tu e na lomasedra na Kalou, me noda bula talega.¹²

Au sa vakaraitaka oti… ni matanitu ni Kalou e na tauyavu dina e vuravura. E na sega ni vaka e dua na iyaloyalo e maliwa lala, me vaka vei ira e so na daurairai, ia, e dua sara ga na ka dina. E na tauyavutaki me vaka sa cavuti oti vakaidina e na vuravura, ka ra na lewena na tagane, yalewa kei na gone dina; kei ira na yalododonu bula ka dau maroroya na ivakaro ni Kalou, ka ra na yago vakaturi ka ra na biuta na nodra ibulubulu ka bula e vuravura. Na Turaga e na yaco me tui ni vuravura, ko ira na kawatamata liutaki vakaidina mai vua, kei ira na veivanua e na ruku ilomalagi era na dodonu me ra rokova na nona lewa ka vakabauta na nona ivakavuvuli. Ko ira era qaravi koya e na yalododonu era na dau veivosaki kei na Kalou kei Jisu; e na nodra na dauqaravi vei ira na agilosi, ka ra na kila na veika makawa, na veika edaidai kei na veika se bera mai; kei ira talega na tamata, ka se sega ni taucoko nodra talairawarawa ki na nona veilawa, ka sega talega ni muria taucoko tiko na nona veiyalayalati, era na qai dodonu me ra talairawarawa ki na nona veiliutaki. Ka ni sa veiliutaki ni Kalou e delai vuravura, ka na vakakaukauwataka nona lawa, ka vakarota na talairawarawa mai na veivanua e vuravura me vaka ni sa nona dodonu vakalawa. Sa na sega ni qai vakatarai o setani me liutaki ira na lewena, ni sa na tui kei vuravura taucoko na Turaga na Kalou, ka sa na soli vei ira na yalododonu na matanitu kei na kena cecere e na ruku ilomalagi taucoko.¹³

Na cava soti e na veisautaki e na tauyavu ni matanitu ni Kalou e vuravura?… Sa ikoya na takali ni veivaluvaluti, vakadavedra, rarawa, tauvimate, valavalaca kei na kena vakaraitaki mai na matanitu ni vakacegu, dodonu, lewa dodonu, marau kei na vakawa.¹⁴

Sa kacivi ira na nona yalododonu na Turaga me ra vukei koya e na tauyavu ni nona matanitu.

E a tekivuna na nona vosa vei au e dua na turaga ni Varanise e na nona gadreva me kila se da dau vakananuma li na rawata e dua na ka cecere e vuravura na yalododonu? Au a tukuna vua ni da a lako mai me da mai vunautaka na kosipeli e vuravura taucoko; ka sa yacova oti na iyalayala kece kei vuravura. E sega ni dua na itavi ka na qaravi ga e na dua na mua ivuravura, ia, e na yacova na icavacava ni gauna oqo ka vakakina na tawamudu. E na taleva tale na tawamudu ka na yacovi ira na sa mate yani e na udolu na yabaki sa oti, ka kauti ira mai ki na matanitu ni Kalou. E na sovaraka na veivakalougatataki ki na veitabatamata muri mai, ka yaco sara me semati rau vata ko lomalagi kei vuravura, ia, oqo eda na rawata e na yaca ni Kalou nei Isireli. Era solia lomasoli veikeda na veikaukauwa vakalomalagi me nodra veivuke, ia, ko ira na noda qase e na vuravura tawamudu era sa duavata mai kei keda; me vaka ni tu vei keda na yalayala ni bula oqo ka vakakina ko koya e na lako mai.

Eda se qai tekivu ga e na noda itavi lagilagi. Ni toso tiko na gauna eda na rawata na veika era a vosa kina na parofita e liu. … Eda na toso ki liu na veiwakani, ka kakua ni vulica na noda veigagadre vakaikeda, ia, na sala me rawa ni da rawata na vei inaki cecere ni Kalou. … Na kaukauwa ni dina e na dodonu me toso ki liu, me luvati na ivesu ni butobuto ka me tarai cake na matanitu ni Kalou, ka sega sara ni dua na kaukauwa me na tarova rawa.¹⁵

E sa vakayabaki na noda veivosakitaka tiko mai na lewa kei na veiliutaki e na matanitu vakalou ka vakakina na icavacava ni kena tauyavu e delai vuravura, e na vakacegu kei na dodonu; ka vakakina na gauna era na yaco kina “na ka bula kece mai lomalagi, kei vuravura, kei na ruku ivuravura kei na wasawasa kei na ka kecega sa tu kina ni ra kaya, me ia vua sa tiko e na itikotiko vakaturaga, vei koya talega na Lami, ka sega ni mudu.” (Vakatakila 5:13). Eda sa dau veitalanoataka tiko na veika oqo, ia, e se vuqa sara na ka me vakayacori e na gauna sa vo vei keda, e na maliwa ni gauna oqo kei na gauna e tawa kilai e na gauna levu mai muri. E na sega walega ni baleta na veika ni vakabauta, ia, e na kovuta talega na cakacaka; e na dua na ka ka dodonu me da raica me vakaogai keda, yadudua se vakailawalawa me vaka e dua na ilawalawa tamata, ka sa dua na ka bibi dina.¹⁶

Sa tu oqo vei keda edua na itavi levu me da qarava—me da tovolea me da lewa vakavuku me vaka sa volai tu ena ivakaro ni Kalou, ka qai raica ni sa itavi dredre sara eda sa vakaitavi kina, o ya me da vakatulewa taka vakavuku, na ka eda gadreva, na ka eda via cakava, na noda ivakarau, na ka eda vakila, na noda bula, na yaloda, na noda lewa e loma, ka me da sa vakamuria sara ga vakatabaki dua na lawa ni Kalou kei na yalodina. Sa itavi bibi sara me da vakaogai keda ena kena tarai cake na matanitu ni Kalou— ka sa kena i lutua sara sa tiko oqo vei keda.¹⁷

Rerevaka na Kalou; vakayacora na cakacaka ni yalododonu; bulataka na ivakavuvuli ni nomu lotu; muria na veivakaro ka vakamalumalumutaki iko e na matana; me da dua ga ka duavata kei na matabete tabu oi keda vakaikeda, ka’u sa tukuna vei kemudou e na yaca ni Kalou ni na duri ka cila ko Saioni ka na cegu e lomana na kaukauwa ni Kalou; ka na vakamataliataki na nona lagilagi, ka da na rekitaka na taucoko ni veivakalougatataki ni kosipeli ni veivakaduavatataki, ka na toso tiko na cakacaka ni Kalou ka na tubu tiko me yacova ni sa na matanitu ni Kalou kei na nona Karisito na Matanitu oqo. [Vakatakila 5:13]¹⁸

Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki

Na cava e kena itaukei ka iliuliu dodonu kina ni vuravura ko Jisu Karisito. E rawa me na veisautaka vakacava na nomudrau veimaliwai na kila oqo me baleti koya?
Na cava na vu ni kena gadrevi na vakalesui mai ni lotu e na tauyavu ni matanitu ni Turaga e vuravura? Na cava ko na vulica me vaka e dua na lewenilotu me baleta na vakavakarau ni bula vata kei na Turaga? Na sala cava soti e rawa ni vukea kina na tauyavu ni matanitu ni Turaga na noda veiqaravi e na lotu?
E vakacava beka na nomu dikeva tiko na tete kei na tubu ni lotu e na vakataucokotaki ni tauyavu ni matanitu ni Kalou e vuravura? Na cava ko rawa ni vakayacora vakai iko se kei iratou na nomu matavuvale me vukea na tauyavu ni matanitu ni Kalou e vuravura?
E a vosa ko Peresitedi Taylor me baleta na veivakalougataki e na nona sa na lesu mai na iVakabula me mai veiliutaki tale e na nona matanitu me udolu na yabaki. E sa na vakacava tu beka na bula e vuravura e na yabaki udolu oqo? (raica V&V 29:11;43:29–32;101:22–35;Yavu ni Vakabauta 1:10)
Na ibole talei nei Peresitedi Taylor “Na matanitu ni Kalou se na Sega!” Na veika cava e so ko raica e na nodra bula na mataqali tamata ka nodra talega na ibole vata oqo? Na cava na ibalebale ni vosa oqo vei iko? Na cava beka e na yaco kevaka me o keda na lewe ni lotu eda taura me noda talega na ibole vata oqo?

Veitikina e salavata:Taniela 2:26–45; Maciu 6:33; V&V 45:1; 65; 104:58–59

John Taylor and men — E na dela mada ga ni nona sotava tiko na veika rarawa e a solia tikoga na nona ivakadinadina e na yaloqaqa ko John Taylor ka sega ni guce e na cakacakataka na tauyavutaki ni matanitu ni Kalou.

Jesus Christ — Ni na lesu mai na Karisto me mai tauyarutaka na nona matanitu e vuravura, ena kauta mai na matanitu ni vakacegu, yalododonu, lewa dodonu, marau, kei na vutuniyau.