Wase 3
Lomana na Wekamu Me Vakataki Iko
E dodonu me da bula tiko ka vakarautaki keda ki na tawamudu, me da vakasinaiti e na loloma, dauveikauwaitaki, loloma cecere ka dauvosota vakadede.1
Na Bula nei John Taylor
E dau vakavulica wasoma o Peresitedi John Taylor vei ira na Yalododonu na bibi ni noda sega walega ni vakabauta, ia me da vakavotukanataka na kerekere ni iVakabula me da lomani ira na kai noda. “Dou veilomani,” e vakauqeti keda kina, ka kitaka na nodra cakacaka na buladodonu, ka raica na nodra tiko vinaka na tamata kecega, ka segata me da vakamarautaka na tamata kecega. Oqori na ka e vakayacora tiko na Kalou.”2 E vakabauta vakalevu na itavi ni Yalo Tabu e na nona vakauqeta na noda loloma vei ira na tani. “Ni o sa rawata na Yalo ni Kalou,” e a vakavulica, “o na vakasinati e na loloma, loloma cecere, na vosota vakadede, o na dau gadreva tu ga e na siga taucoko mo vakayacora vei ira na tani na veika o vinakata me ra vakayacora vei iko.”3
Mai na nona a papitaiso e na 1836 ki na nona mate e na 1877, a sotava o John Taylor e vuqa sara na veivakararawataki kei na ivalavala sega ni dodonu ka a vakayacori vei ira na Yalododonu. E raica na nodra vakasevi na lewenilotu mai na nodra dui vale mai vei ira na dauvakacaca; a raica sara ga e matana na nodrau vakamatei e na vuku ni veika e rau vakabauta o Josefa Simici kei Hyrum Smith (ka a vakamavoataki talega kina vakaca e na kaba oqori); a tiko vata talega kei ira na Yalododonu mai Utah e na nodra a vakararawataki tiko vakaveitaravi. Ia e vakauqeti ira tikoga na lewe ni Lotu me ra dau lomani ira na tamata kecega. E na dua na nona itukutuku ka solia e Utah ni Peresitedi tiko ni Kuoramu ni Le Tinikarua, e kaya kina:
“E masulaka o Tevita me vakauti ira vakatotolo na nona meca ki eli na Kalou [raica Same 55:15]. O Jisu e na nona sa vakoti tiko ki na kauveilatai, ka sotava tiko na yaluma ni dua na mate vakaloloma, e a kaya, ‘Tamaqu, ni vosoti ira oqo ni ra sa sega ni kila na ka era sa kitaka.’[Luke 23:34.] Au taleitaka cake na masu o ya mai na kena ka dua. … Oqo na veika e dodonu me da vakila. E dodonu me tu vei keda me baleti ira tale na so ka da dau caka vinaka vei ira na tani ka sega ni veicati. … au rogoca e dua na tamata ni dau kaya e na so na gauna, au cata na tamata vaka ko ya. E baleta na cava, au sega ni kila e dua na tamata ka’u cata e vuravura. Na ivakaro me da veilomani.”4
iVakavuvuli nei John Taylor
Me da dau vakaraitaka na veilomani vakaveitacini
E Tamada na Kalou, o keda na Luvena, ka sa dodonu me da veitacini kece sara; sa dodonu me da vakasama ka ivalavala vakaveitacini, e na gauna eda segata tiko kina me da qarava na Turaga na noda Kalou e na lomada tucoko, na yaloda taucoko, na noda nanuma kece, kei na noda kaukauwa kece, sa dodonu vei keda e na gauna vata oqori, me da segata me da lomana na wekada me vakataki keda, sa dodonu me da kauwaitaka na nodra tiko vinaka, na nodra marau kei na nodra sautu kei na veika kecega ka na rawa kina na nona tiko vinaka vakayago ka vakayalo.5
Kevaka eda tovolea me da lawakitaka na tacida, e rawa beka me da namaka me vakalougatataki keda kina na Kalou, ni o koya talega e luvena na Tamada Vakalomalagi me vakataki keda. Me vaka ni Luvena e na dau kawaitaka o Koya na nona tiko vinaka, ka kevaka eda na segata me da rawata na veika eda vinakata mai vua ka la’ki mavoa kina na luvena na Turaga; o nanuma beka ni na marautaki keda?. … Eda gadreva meda dodonu ka dau veikauwaitaki. Ia mo lomana na Turaga na nomu Kalou e na lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kece, kei na nomu kaukauwa kece. E a tukuni vei keda ni oqo na imatai ni ivunau. Na kena ikarua e tautauvata kaya, o ya “mo lomana na kai nomu me vaka ko sa lomani iko.” [Marika 12:30–31.] Eda kitaka tiko oqo? Kevaka kina, e na totoka dina ni da yaco e na mata ni Turaga. …
… E dodonu me da bula me rawa kina ni tubucake tikoga e veigauna na noda veilomani, ka sega ni seyavu yani, ka me tu e lomasereda na loloma cecere me rawa kina ni da veivuketaka na noda malumalumu, e na noda vakila ni o keda na luve ni Kalou ka da segata tiko me da muria na nona vosa kei na lomana kei na nona lawa. Ka me da qai caka vinaka kina ki na tamata kecega.6
E dodonu me da sinai e na loloma cecere, e na loloma vakaveitacini kei na loloma ki na tamata kecega. E dodonu me da dau vakanananu me vaka na Tamada Vakalomalagi.7
Dau kauwaitaka na nodra tiko vinaka na tamata kecega, me vaka e volai e na ivolanikalou: “Dou veilomani e na veilomani ni veitacini; dou veiuasiviti e na veivakarokorokotaki.”[raica na Roma12:10] O na kaya beka ni via dredre toka oqori; ia, e vinaka mo cakava mada ga. E tukuni vei keda me da lomana na wekada me vaka na noda lomani keda, kevaka eda rawata oqori, ka me da vinakati ira cake na wekada mai vei keda, kevaka e koto e dua na ka e vinaka cake solia i na nodra ivotavota, eda sega walega ni vakamuria na lawa kei ira na parofita, ia na kosipeli sara ga. Me da bucina mada na yalo ni loloma kei na yalovinaka, ka buluta yani na veika ca.8
E vukei keda na kosipeli me da bucina na loloma kei na duavata.
Na lotu eda sa mai lewena, ni vakabibitaka vakayalo, e na yaco kina na noda veitaratara vakataki keda ka vukei keda me da veilomani, ka’u gadreva ke tu mada ga vei keda na veika oqori, ke rawa ni da veilomani vakavinaka cake vakalailai ka vulica vakalevu cake tale vakalailai na veika eda dui taleitaka. Au gadreva ke rawa ni da dau vakila me tomani tiko na veilomani vakaveitacini, ka ni sa tete tiko ka levu cake tiko, sa drodro tiko, mai na ivurevure ni bula—mai vua na Kalou, mai na yalo ki na yalo me vaka na talo ni waiwai mai na dua na saqa i na dua tale na saqa, me roboti keda na duavata, veikauwaitaki kei na loloma kei na vei lomani me kune raraba vei keda. Oqo na veika e na vakayacora vei keda na kosipeli kevaka walega eda vakatara.9
E na dua na soqoni [ni Lotu] e na dua na gauna lekaleka sa oti era a matataki kina e ruasagavulu kalima na matanitu. E tu beka e dua na duidui ni vakanananu vei ira na duikaikai oqo? E sega.
E na neirau veivosaki vata kei na dua na turaga e na dua na gauna lekaleka sa oti me baleta e so na duidui vakalotu kei na politiki e na kedra maliwa na kai Igiladi kei ira na kai Ailadi, au tukuna vua ni sa dua na ka rarawataki na kena tiko na mataqali vakanananu vakaoqo. Ia, e kaya o koya, oqo e rua na matatamata ka na sega ni rawa ni rau duavata, e dua era Celtic kei na kena ikarua era Anglo Saxon, ka duidui na veika erau dui lomana kei na nodrau vakanananu. E duidui na nodra vakasama kei na vakanananu; na nodrau vuli kei na nodrau gagadre e duidui. Na veika oqo e dina taucoko mai na kena veitalanoataki. Ia vakaevei o keda? Eda soqoni vata oqo e na veivakauqeti ni Yalo Tabu, me vaka au sa kaya oti, e vakavuna e dua na duavata ni vakanananu kei na yalo, na duavata kei na veikauwaitaki ka sega ni kune e vuravura ka ni sa kaya ko Jisu, “A ka oqo era na kila kina na tamata keceg\a ni dou sa noqu tisaipeli, kevaka dou sa veilomani.” (Joni 13:35.) …
Ka vakaevei o keda kemuni na veitacini? Eda kai Scandinavia, eda kai Peritania; eda kai Sikote, Swiss se Dutch me vaka era kaya? E sega; na Yalo ni Kalou, eda a rawata mai na noda talairawarawa ki na veika e gadrevi e na kosipeli, e na noda sa sucu tale, e na wai kei na Yalo Tabu, sa vakavuna na noda duavata e na yalo, e na vakabauta, e na papitaiso, sega na duidui e na vakavanua se duidui vaka kalasi e na keda maliwa.10
Eda sega ni tautauvata kece. E duidui na keda irairai, e duidui na noda itovo, e dina ni tautauvata na ka eda buli mai kina ka duavata na ka eda tauyavutaki mai kina. E levu sara na keda duidui ka na dredre sara mo raica e dua na ka erau tautauvata kina e rua na tamata. Au sega ni vinakata me ra vakasama vakataki au na tamata, au na solia ki na tamata yadua na galala me baleta na veika oqo; ia au na vinakata ga me’u raica ni ra caka dodonu na tamata ka kabita na Kalou. Ia me baleta na veika lalai tale e so au sega soti ni kauwaitaka.11
Eda vakaraitaka na loloma mai na noda kauwaitaki ira na tani.
Kevaka era gadreva tu na tamata vinaka na veika e yaga e na bula oqo, e kaya na ivolanikalou, “Ia ko koya sa tu vua na iyau ni vuravura oqo, a sa raica na wekana ni sa dravudravua, a sa sogota na lomana vua, sa tiko vakacava e na lomana na loloma vua na Kalou?” [raica 1 Joni 3:17.] Ia me baleta na veika oqori, sa dodonu me da raica na nodra gagadre na tamata kecega. … Me da kakua ni laivi ira me ra dravudravua tu ga ia me da raici ira me vaka ni ra tacida ka ganeda, ni ra tagane ka yalewa vinaka ka dokai; me da raica ni ra vukei.
Au sa raica e so na tamata ni ra tekiduru sobu e durudra ka masu vagumatua vua na Kalou me vakani ira na dravudravua ka vakasulumi ira na luvawale. Au na sega vakadua ni kerea na Turaga me cakava e dua na ka au sega ni na cakava. Kevaka era tu e na keda maliwa, vakaevei me da veivuke mada ka qaraviira. … Kevaka era sotava e so na kalouca, raici ira ka solia vei ira na veika e yaga ki na nodra tiko vinaka kei na marau. E na vakalougatataki keda na Kalou kevaka eda kitaka vakakina.
Au nanuma ni na vinaka cake sara kevaka o kauta e dua na taga falawa, e so na lewe ni manumanu, … suka, e so na bata kei na jisi, kei na isulu kei na waiwai, kei na so tale na veika yaga kina bula me vakaoqo, ka segata mo vakamarautaki ira na tamata, ka sega na vakacabo masu vua na Turaga me baleta na veika oqori; e na vinakata cake talega o koya me raica. Oqori na ivakarau dodonu ni kena vakayacori. Ni da sa ciqoma na veivakalougatataki, tovolea me da veisoliyaka, e na qai vakalougatataki keda ka tuberi keda na Kalou ki na sala ni sautu.12
A gole mai vei Jisu e na dua na gauna e dua na tagane ka tarogi koya, na cava na ivakaro levu duadua. A sauma vua na iVakabula: “Mo [lomana na Turaga] na nomu Kalou e na lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega. A imatai ni vunau oqo ka levu. A sa tautauvata na kena ikarua, mo lomana na kai nomu me vaka ko lomani iko.” [Maciu 23:37–39] Eda na rawata beka oqori? E na so na gauna e dau itavi dredre toka, se sega beka? E vuqa na gauna eda dau nanuma ni rawarawa cake me da biuta e rua na dola ki noda taga mai na noda biuta e dua ki na nona taga na wekada se sega li? E vinaka cake vei keda me rua se tolu na noda bulumakau ka kua ni dua na nona na wekada? …
Dau caka vinaka ki na tamata kecega, ka cakava na veika dodonu vei ira kecega na tamata, ka vakabulabulataka na yalo ni cakavinaka ki na tamata kece sara. Ia kevaka ko sa raica na nona bulumakau e dua ni kania tiko na nona sila e dua tale, mo kauwaitaka na nona tiko vinaka ka la’ki vakasavi ira tani; ka tovolea mo raica na nodra tiko vinaka na wekamu ka vakalogaloga vinakataki ira e na kena vinaka duadua o rawa ni rawata; e na qai vakalougatataki iko na Kalou, eda na qai veivakalougatataki vakataki keda.13
Eda vakaraitaka na loloma e na veivosoti vei ira na tani kei na vakasaqara na nodra veivosoti.
Dou cakavinaka vei kemudou vakataki kemudou, dou sa ivalavala ca beka vua e dua vei kemudou? Qai lako ka vakavinakataki kemudou vua. Dou sa butakoca beka e dua vei kemudou? Lako ka vakadodonutaka. O vosa vakaukauwa beka vei tacimu se ganemu? Lako ka la’ki tukuna na nomu cala ka kere veivosoti, ka yalataka ni o na vinaka cake mai muri. E na qai kaya beka mai, e na tikina ka dua, Io, ka’u a kaya talega vei ka e na siga ko ya, yalovinaka e rawa beka ni o vosoti au?”E vakaevei beka na kena vinaka oya se vakaevei beka na kena salavata oya kei na ilesilesi ni yalododonu ni Kalou mai na noda katona tu na yalo kaukauwa.14
Me da dau cakavinaka vei keda vakataki keda ka vakakina na noda vakarokorokotaka na kedra irogorogo na tani, ka kauwaitaka na nodra tiko vinaka na tani, ka da cakava ki na tamata kecega na veika eda vinakata me vakayacora vei keda na Kalou. Ni oti oya, ni da sa lako mai vua na Kalou, sa na rawa ni da kaya, Ni vosota na neimami ivalavala ca, me vaka ni keimami sa vosota oti na nodra era sa ivalavala ca vei keimami.”[Maciu 6:12, 14] ni kevaka eda sega ni vosoti ira na wekada, e na qai rawa vakacava ni da namaka me vosoti keda na Tamada Vakalomalagi? Kevaka e tu e so na noda veimaliwai ca kei ira na wekada, me da tovolea me da vakavinakataka. Kaya, Baraca e vakaleqai au tiko na lomaqu me baleta e dua na ka au a tukuna se cakava vei iko, se dua na veidinadinati ka’u a rawata kina e so na ka mai vei iko, ka’u sa lako mai kina me vakadodonutaka, ka ni’u sa gadreva sara me’u caka dodonu, veitalia na ka era na cakava e so tale na tamata.”15
Kevaka e dua na tamata e na cala ni nona vakatulewa, e via vakamavoataki keda e na ivalavala sega ni dodonu, me da na tovolea li me da vakamavoataki koya? E sega eda na vinakata me da na cakava vei ira na veika vinaka kece eda rawa ni cakava. Ia e sega ni o koya oqori na kena ivalavala.” Ia me da na qai veisau mai na itovo eda sucu vata mai ki na itovo e vakalou. E kaya o Jisu, “Dou sa rogoca sa kainaki, mo lomana na wekamu, ka cata na nomu meca: ia koi au, ka’u sa kaya vei kemudou, dou lomani ira na nomudou meca, vosa vinaka vei ira sa rukaki kemudou, … [Maciu 5:43–44.] Ni o sa cakava na veika oqo ka rawata na veika kece e vinakati e na lawa, na cava tale e rawa ni kerei vei iko? E sega. …
Kevaka e tiko na noqu leqa e na kedra maliwa na tamata kecega, keimami na sota e na veimama, io, au na sotavi ira e na tolu na ikava se e na vanua taucoko sara ga au vinakata me’u soli au kina; au na kaya beka au sega ni vinakata me’u veiba, au vinakata me’u dua na yalododonu. Au vinakata me’u savasava, buladodonu, dauloloma, ka me’u dau talairawarawa ki na lawa ka tu oqo e vuravura, ka vakakina na itikotiko vakatui, na matanitu yalataki kei na lewa ni veika kecega e na vuravura tawamudu, ka’u na sega ni vakatara na veika tawayaga me vakalatilati e na noqu sasaga. Au segata tiko na bula, na bula tawamudu kei na vakacerecerei tawamudu e na matanitu ni Kalou.16
“Ni vosota na neimami ivalavala ca, me vaka ni keimami sa vosoti ira era cala vei keimami.” O dau vakasamataka beka oya? Eda dau tekiduru sobu e duruda ka vuqa vei keda eda nanuma ni da tamata vinaka; ia e tiko o Baraca Ka, e sega soti ni dau cakava na veika dodonu, ka’u sega soti ni taleitaki koya, ka’u dau veitalanoataki koya tiko vakalailai, ni a cakacala vei au, ka’u vinakata me na veisausaumi vua, ia, kemuni na Kalou, e rawa beka ni o ni vosota na noqu ivalavala ca? Au na vosota, e kaya na Turaga, ia mo vosota mada na wekamu, e na qai rawa walega kevaka e vakakina. “Kevaka o sa kauta na nomu imadrali, ka o nanuma mai kina sa dua na ka sa beitaki iko kina na wekamu; biuta tu na nomu imadrali e na icabocabo ni soro, ka mo lako, mo drau veivinakati mada e liu kei na wekamu, mo qai lako mai ka vakacabora na nomu imadrali.”[Maciu 5:23–24] Ni sa muri na lawa oqo, sa na qai rawa ni da tukuna ni vosota na neimami ivalavala ca me vaka ni keimami sa vosoti ira era cala vei keimami.
E na noda itutu oqo, kevaka me na sauma mai na Turaga na noda masu, e vuqa vei keda e na sega ni vosoti. Kevaka eda vinakati ira na tamata kecega me ra yalododonu vinaka, me da yalododonu vinaka mada e liu o keda. Laivi koya ka kaya vua tale e dua, “Mo kakua ni butako,” me kakua ni butako mada ga o koya. O iko o vakavulica tiko na tacimu me kakua ni butakoca na kai nona, o sega tiko beka ni vakayacora o iko vakaiko?. …
E dodonu me da cakacaka me qaravi kina na nodra tu vinaka o ira era wavokiti keda, ni da veikauwaitaki vakataki keda. E dodonu me da vaka na veitacini e na lotu ka matanitu ni Kalou, eda vauvata e na ivesu ni Kosipeli tawamudu e sega ni tasere rawa, e sega ni baleta na gauna walega ni bula oqo ia e baleta na tawamudu. O koya e dodonu kina me inaki ni noda cakacaka, ka yavutaki e na ivakavuvuli ni buladodonu kei na veitokani.17
E dodonu meda muria na ivakaraitaki uasivi ni loloma ni iVakabula
Na noda vakanananu i na vuravura ni kawatamata, e dodonu me vaka ga na kena a vakatakila vei ira o Jisu. E a gadreva o Koya me vakabulabulataka na nodra tiko vinaka, ka dodonu me salavata na noda ibole kei na Nona—“Mera veivinakati rawa na kai vuravura: era na lomani na tamata.” [Raica Luke2:14] E veitalia se o cei o ira se na cava o ira sa dodonu me da dau segata me da vakamarautaki ira ka raica na nodra tiko vinaka na kawa i Atama.18
Kevaka eda na tarabe vakalailai, na iVakabula e na sega ni veikurauci me vaka e dua na tamata lialia dau veisausaumitaka na ca, me mokuta sobu e dua tale na tamata. E sinai e na cakavinaka o koya na dauvosota vakadede kei na cudru vakaberebera, ka dau cakavinaka ka rokova na tamata kecega. Oqo na ivakarau ni vakasama eda gadreva me noda ka me da liutaki kina; oqo na ivakavuvuli, oqo talega na yalo e dodonu me vakayavalati ira na italatala qase yadua e Isireli, ka dodonu me na idusidusi ni nona bula kei na nona ivalavala.19
Kevaka e a rawa vei Jisu e na nona gauna e vuravura, me a vosota na veivakalialiai kei na veivakacacani kei na sega ni veiciqomi ka a vakayacori vakasakasaka vua, kevaka a tu vei keda na ivakavuvuli ka a vakavulica, e rawa sara vei keda me da taleitaka na vakasama vakaturaga ka dauloloma ka a tu vua. …
E a lako mai o Jisu me bula ena yavu kei na inaki taumada ni Kalou me baleta na kawatamata, me vaka ni Luvena e Duabau na Tamana ka sinai e na loloma kei na dina. E a lako mai me vakacabori Koya me isoro ni ivalavala ca, o koya na cakadodonu e na vukudra na cakacala, me walia kina na veika e gadrevi e baleti ira era beca na ivunau, ka ni ra sa sega ni sauma rawa na kawatamata me ra vakabulai ira mai na rusa ni lutu, me ra vueti kina mai na kaukauwa ni mate era sa vauci tu kina na tamata kecega e na ke na voroki ni lawa, sa qai soli Koya vakataki Koya, na Luve ni Kalou, me isoro ni veivakaduavatataki ni ivalavala ca ni vuravura. Ia ni a saqati, cati, vakasevi tani, kasiviti ka vosacataki; ka vakakina ni sa vakoti ki na kauveilatai, … e [kaya], “Tamaqu, vosoti ira ni ra sa sega ni kila na ka era sa kitaka.”[Luke 23:24]
E a vakavulica ni a volai e na lawa ni gauna makawa, ni dodonu me isau ni mata na mata, kei na isau ni bati na bati: “ia, e kaya o Koya, ‘Ia koi au ka’u sa kaya vei kemudou, … Dou lomani ira na nomudou meca, vosavinaka vei ira sa rukaki kemudou, cakavinaka vei ira sa cati kemudou, ka masulaki ira sa vakalialiai kemudou, ka vakacacani kemudou; mo dou luvena na Tamamudou sa tiko mai lomalagi, ni sa vakacabea ko Koya na matanisiga vei ira na tamata ca kei ira na tamata vinaka, a sa vakatauca mai na uca vei ira na tamata yalododonu, kei ira na tamata tawa yalododonu.”[Raica Maciu 5:38–39, 44–45.] Oqo na veivakavuvuli ka kilikili vua e dua sa Kalou; oqo na veivakanananu kevaka era na maroroya na kawatamata, e na laveti ira cake mai na itutu lolovira ka tawakilikili oya ka ra sota tiko kina kei na dredre, ka na biuti ira e na dua na buturara e koto e cake ka ra na veitaratara kina kei na Tamada Vakalomalagi ka vakarautaki ira me ra la’ki duavata kei ira na Kalou e na veivuravura tawamudu.20
Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki
-
Na cava e bibi kina e na noda veimaliwai kei ira na tani me da nanuma tiko ni tamata kece sara eda sa luve ni Tamada Vakalomalagi? Na cava e rawa ni da cakava meda vukei keda me da “vakanananu me vaka na Tamada Vakalomalagi” me baleti ira na tani? Na sala cava e so o sa bau raici ira kina na tamata “e na nodra qarava na nodra tiko vinaka vakaira.”?
-
Na ivakarau ni bula cava e dodonu me da bula kina me rawa kina ni “tubu tikoga na noda veilomani ka kakua ni malumalumu sobu”? Na cava eda rawa ni cakava me da rawata kina na ka oqo e na noda matavuvale?
-
Na sala cava soti sa vukei kemuni kina na kosipeli moni vakabulabulataka na nomuni loloma vei ira na tani?
-
Na veiqaravi cava soti o ni rawata moni vukei ira kina era “leqa tu e na veika gadrevi vakabibi ni bula”? Eda rawa vakacava ni da kila na sala vinaka duadua me da qarava kina na veioga vakaoqo?
-
E rawa vakacava me da walia na noda duidui kei ira na tani? E rawa vakacava me da vakalevutaka na noda loloma vei ira era saqati keda?
-
Na cava e bibi kina me da vosoti ira na tani? E vukea vakacava meda vakila na Yalo Tabu na noda vosoti ira na tani? E dau tarai keda vakacava na noda sega ni vosoti ira na tani?
-
Eda levea rawa vakacava na veivakacudrui vei ira na tani se na noda vakacudrui o keda? Eda rawa vakacava meda guileca na noda qaciqacia ka kere veivosoti vua e dua?
-
Na ivakaraitaki cava sa solia na iVakabula me baleta na loloma kei na veivosoti? E sa vukei kemuni beka vakacava na Nona ivakaraitaki mo lomana se vosoti ira na tani?
Tiki ni iVolanikalou ka Veisemati: Maciu 22:35–40; Joni 13:34–35; Mosaia 23:15; Moronai 7:45–48; V&V 12:8; 64:8–10