Fāri’ira’a i tō’u fa’aro’o hō’ē ta’ahira’a i te taime hō’ē
E taime roa te fāri’ira’a i te hō’ē ’itera’a pāpū. E mea pinepine e tītauhia te mau ’itera’a ha’iha’i nō te tae ’āmui mai.
Hō’ē o te mau taime faufa’a rahi i roto i tō’u orara’a ’ua tupu ïa i te 10ra’a o tō’u matahiti ’a ha’api’i ai au e piti hepetoma te maoro i te ha’api’ira’a tumu katorika i te misiōni katorika i Loreto Roma, e 32 km i te ātea i tō’u fa’aeara’a fare fa’a’apu i Silobela, Zimbabwe. ’Ua ’ite au ’e ’ua here au i te Fa’aora ia Iesu Mesia, ’e ’ua hi’o vau i ni’a i te Fatu nā roto i teie mau ha’api’ira’a ’e mau mana’o mātāmua.
Tei roto vau i te fare purera’a katorika, ’ua ’ite atu vau i te mau hōho’a pēni nō ni’a i te orara’a o te Fa’aora, tei pīahia i ni’a i te papa’i : te mau hōho’a nō te fānaura’a ’o Iesu Mesia, te ha’api’ira’a i roto i te hiero, te purera’a i roto i te ’ō nō Getesemane, te amora’a i te sātauro i karavaria, te fa’asātaurora’ahia i Golegota, ’e tōna ti’a-fa’ahou-ra’a. ’Ua ’oto roa vau i te ’itera’a i terā mau naero ’e te rā’au taratara. I te taera’a vau i mua i te hōho’a o te fa’asātaurora’a, ’ua ’ī tō’u nā mata i te roimata. E i te mau taime ato’a ’ua hina’aro vau e ta’i ’e e parau ē, « Hey, ’ua fāri’i mau ’oia e rave rahi mau mea, nō’u noa. »
I roto i te ’ōro’a ha’amaura’a, ’ua hi’o mai te hō’ē o te mau tahu’a i roto i tō’u nā mata ’e nā ’ō mai ra, « ’Outou te māramarama o teie nei ao » (hi’o Mataio 5:14). I muri iho, ma te fa’atoro i ni’a i te hō’ē mōrī hinu e ’ama ra, ’ua fa’ahiti ihora ’oia i te mau parau a te Fa’aora : « ’Oia ato’a tō ’outou māramarama, ’ia ’ana’ana ïa i mua i te aro o te ta’ata nei, ’ia hi’o rātou i tā ’outou parau maita’i, ’e ’ia ha’amaita’i i tō ’outou Metua i te ao ra » (Mataio 5:16).
’A rahi atu ai tō’u ’itera’a nō ni’a ia Iesu, ’ua ha’amata vau i te hina’aro ’ia tāvini ia vetahi ’ē. ’Ei hi’ora’a, e haere ïa tātou e ti’i i tā tātou pape e va’u km te ātea i tō tātou ’oire iti. Pinepine te mau vahine i roto i te ’oire iti, tae noa atu i tō’u māmā, e amo rātou i ni’a i tō rātou upo’o, hō’ē fa’ari’i e 20 litera ’ua ’ī i te pape. I muri a’e i te mau mea tā’u i ’ite i roto i te ha’api’ira’a katorika, pinepine au i te tura’i i te hō’ē fāri’i e 200 litera nō te tauturu i tō’u māmā, ’e ’ua tauturu ato’a vau e piti atu vahine ’ivi e fa’aea ra tāpiri i’ō mātou. ’Ua ha’amana’o vau i te mana’o maita’i tei tupu i roto iā’u i te mau taime ato’a ’a tauturu ai au ia vetahi ’ē.
’Ua tauturu teie mau ’ohipa i te fa’ahotu i tō’u fa’aro’o i te Metua i te ao ra ’e ia Iesu Mesia ’e ’ua fa’aineine iā’u ’ia fāri’i i te ’evanelia a Iesu Mesia i te 22ra’a o tō’u matahiti.
Te fāri’ira’a i te Buka a Moromona
’Ua pa’ari au i te hō’ē taime tauira’a i roto i tō’u fenua. Te pae iti o te feiā ’uo’uo arata’ihia e Ian Smith, ’ua fa’a’ite rātou i tō rātou ti’amāra’a i te hau Peretāne i te matahiti 1965. ’Ua fa’atupu te reira i te mau fa’ahapara’a a te Hau ’Āmui, ’e tupu atura te mau matahiti ’arora’a huira’atira e tae roa atu i te matahiti 1980, tei riro ’ei fa’aha’amana’ora’a i te ti’amāra’a o Zimbabwe. I te hopera’a tā’u tau ha’api’ira’a, ’ua haere atu vau i roto i te hō’ē ’oire nō te rave i te ’ohipa, ’e e rave rahi matahiti ’aita vau i haere i te hō’ē noa a’e purera’a.
I te hō’ē mahana tē ha’uti ra vau ’e nā tamāroa a tō’u fatu ’ohipa. E iva ’e e ’ahuru ma hō’ē tō rāua matahiti. ’Ua parau mai rāua, « ’ua ’ite ’oe ē, tō māua papa te peresideni ’āma’a i roto i tā mātou ’Ēkālesia. » ’Ua fa’ata’a mai rāua ē, e aha te hō’ē peresideni ’āma’a, ’e, ma te feruri ’ore, nā ’ō atura vau ē, « e’ita tō ’ōrua papa e haere i te ra’i. » ’Ua ’ite a’era vau ē, ’ua rave au i te hō’ē hape rahi, ’e ’ua feruri au ma te pe’ape’a e aha tā’u e parau ia rāua nō te ha’amo’e i tā’u mau parau. I te hope’a o te mahana, i tō rāua ’itera’a i tō rāua papa, ’ua horo atu rāua iāna ra ’e ’ua fa’ahiti atu ra i tā’u i parau ra. ’Ua mana’o vau ē, e fa’a’erehia vau i tā’u ’ohipa.
Nā mua atu, ’ua fa’a’ite mai tō’u fatu ’ohipa iā’u i te hō’ē pereue nō te tau tei roto ’oia i te ’āua fa’ehau, ’o tē fa’a’ite ra ē, ’ua tapārahi pohe ’oia i te ta’ata. Nō reira vau i parau ai i te mea tā’u i rave. Ma te marū, ’ua ui mai ra ’oia iā’u nō te aha vau i parau ai mai terā. Nā ’ō atura vau ē, « Chef, tē ha’amana’o ra ’oe, ’ua parau mai ’oe iā’u ē, ’ua tapārahi pohe ’oe i te ta’ata i roto i te tama’i. I roto i te bibilia, te nā ’ō ra ē, ’eiaha roa ’oe e tapārahi i te ta’ata.’ »
’Ua ani mai ra ’oia ē, e aha te ’Ēkālesia tā’u e haere nei. ’Ua parau atura vau iāna ē, ’ua mātau vau i te haere i te purera’a Katorika, ’aita rā vau e haere fa’ahou nei a hitu matahiti i teienei. ’Ua fa’a’ite mai ra ’oia i te mau ’itera’a i roto i te Faufa’a Tahito nō ni’a i te mau tama’i ’e te mau ’arora’a, ’e i muri iho, ’ua hōro’a mai ra iā’u i te hō’ē Buka a Moromona. ’Ua ’oa’oa roa vau i te mea ē, ’aita vau i tihatihia i tā’u ’ohipa.
’Ua hōro’a mai ’oia iā’u i te Buka a Moromona i te matahiti 1981, ’aita rā vau i tai’o ’aore rā, i ’īriti noa a’e i te reira nō te roara’a e piti matahiti. I te hō’ē sābati ’ua ha’umani ri’i au nō te mea ’ua haere tō’u mau hoa i rāpae i te ’oire, nō reira, ’ua rave mai ra vau i te buka ’e ’ua haere au i te hō’ē tāpe’ara’a pere’o’o auahi fātata mai, ’e ’ua tai’o. I tō’u tai’ora’a i taua mahana ra, ’ua ti’a iā’u ’ia ’ite i te fa’aitoitora’a ’ia rave i te maita’i, terā rā, te mea i ha’aputapū mau iā’u i muri a’e i roto i tā’u tai’ora’a, o te 3 Nephi 11 ïa. ’Ua tai’o vau nō ni’a i te mau ’āti Nephi tei ora mai i te tāma’ira’a ’e te ’arepurepura’a, ’e i muri iho, ’ua fā mai te Fa’aora ’o Iesu Mesia ia rātou.
15 matahiti te vaira’a tō’u fenua i roto i tā mātou iho tāma’ira’a. Te tahi o te mau ta’ata hō’ē ā mātou pa’arira’a mai i roto i tō’u ’oire iti, ’ua haere rātou i te tāma’i ’e ’aita i ho’i mai. ’Ua hāpepa te tahi pae nō te orara’a tā’āto’a.
Nō reira, ’a tai’o ai au nō ni’a i te ’āti Nephi, mai te huru ra ē, te toro mai ra te Fa’aora i te rima iā’u ’a parau ai ’oia : « ’A ti’a mai i ni’a, ’e ’a ha’afātata mai iā’u …’e ’ia fāfā noa mai i te puta auri i tā’u rima ’e i tā’u ’āva’e ato’a ho’i, ’ia ’ite ’outou ē, ’o vau te Atua nō ’Īserā’ela, ’e te Atua nō tō te ao ato’a nei, ’e tei pohe nō te mau hara a tō teie nei ao » (3 Nephi 11 :14).
’Ua feruri au ē, mai te huru ē, tē toro mai ra ’oia i te rima iā’u ma te ani mai iā’u ’ia haere iāna ra. ’Ua putapū vau ē e nehenehe tā’u e rave i te reira. ’Ua taui te reira i te mau mea ato’a.
Te fāri’ira’a i tō’u ’itera’a pāpū
E rave rahi ’āva’e i roa’a ai te itoito iā’u ’ia haere i te purera’a. ’Ua ’ite au ē, tei hea te ’ēkālesia, ’aita rā e misiōnare i roto i tā mātou ’ama’a iti. I te ’āva’e Fepuare 1984, ’ua tomo vau i roto i te fare purera’a nō Kwekwe. ’Ua hina’aro vau e haere i rāpae. ’Aita vau i pāpū ē, nō roto ānei au ’e ’ua pārahi au i muri, ma te ineine nō te ’ōpani. I muri a’e i te tuha’a ha’amatara’a, ’ua fa’a’ite mai ra te peresideni ’āma’a, ’o Mike Allen, i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i te Fa’aora ’o Iesu Mesia ’e te Buka a Moromona. ’Ua huru maitaʼi aʼe au. ’Ua fa’a’ite ato’a mai te ta’ata nō muri iho i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i te Fa’aora ’e te Buka a Moromona, ’e nā reira ato’a te toru. E ’oa’oa rahi tō’u. ’Aita i roa’a iā’u te itoito nō te haere i ni’a i te terono, nō reira ’ua ti’a noa vau i te vāhi tei reira vau e nā ’ō atura, « ’Ua here au ia Iesu. Tē tai’o nei au i te Buka a Moromona. » ’E pārahi mai nei au. Teie te ’ōmuara’a nō tō’u ’itera’a pāpū.
’Ua riro terā mau ’itera’a pāpū ’ei rāve’a nā te Fatu ’ia toro mai i te rima iā’u nō te mea, ’ua tauturu te reira iā’u ’ia ’ite ē, nō reira vau. ’Ua ’ite ihora vau ē, e mau taea’e ’e e mau tuahine teie nō’u. I roto i te mau mahana i muri mai, ’ua pure au nō rātou ’e nō te fāri’ira’a mai. ’Ua fārerei au i te mau melo maita’i i reira ’e tei tauturu mai iā’u.
E rave rahi te ’ohipa tei tupu i taua mahana ra ’a tomo ai au i roto i te fare purera’a. Tē uiui nei au ē, e aha te ’ohipa e tupu ’āhiri ’aita terā mau melo i fa’a’ite i tō rātou ’itera’a pāpū. E’ita roa atu e ’itehia ē, tē vai ra hō’ē ta’ata e tauto’ora’a tāna. ’Ia ti’a ana’e ’outou i ni’a ’e ’ia parau i tō ’outou mana’o, e riro ē, ’o te reira mau tā te hō’ē ta’ata e hina’aro ra e fa’aro’o.
’A fa’a’ite pinepine i tō ’outou ’itera’a pāpū. ’Ia nā reira ’outou, tē ha’apūai ra ïa ’outou ia ’outou iho ’e ia vetahi ’ē ’ati a’e ia ’outou. ’A ti’a nō te mea tā ’outou i ’ite. Mai te mea ē, e pe’e ’outou i te a’ora’a i roto i te Buka a Moromona, e ha’afātata atu ïa ’outou i te Fa’aora.
’A ha’afātata ia ’outou i te Fa’aora
Nā te taime tā’u i hōro’a i roto i te misiōni katorika nō Loreto Roman i arata’i iā’u i ni’a i te ’ē’a nō te riro mai ’ei pipi nā te Fa’aora ’o Iesu Mesia. Mai taua taime ra, ’ua ha’api’i mai au ē, te rirora’a ’ei pipi, ’o te hō’ē ïa terera’a ’ohipa, ’e ’ua tītauhia ia tātou ’ia haere tāmau noa i mua noa atu i tō tātou mau paruparu ’e mau tā’ōti’ara’a. ’Ia fāri’i ana’e tātou i te anira’a manihini : « ’Ia maita’i roa ho’i ’outou mai tō ’outou Metua i te ao ra e maita’i roa ra » (Mataio 5 :48), e haere ïa tātou i mua e tae atu i te ora mure ’ore ra « te a’o nā ni’a iho i te a’o, te fa’aue nā ni’a i te fa’aue » (hi’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 98 :12).
’Ua ’ite tātou ē, e’ita te purūmu i te ’ōhie noa i te mau taime ato’a, ’e e fārerei tātou i te tahi mau fifi ’e te mau pe’ape’a i roto i te terera’a o te ’ohipa, terā rā, te hi’ora’a i ni’a i te Fatu, ’o te rāve’a hō’ē roa ïa nō te ’ite i te hau i roto i tō tātou orara’a.
Te tāra’ehara ’o te Fa’aora ’o Iesu Mesia, ’o te mau mea ato’a ïa nō’u nei. ’Ua ’ite au ē, tē fa’atoro mai nei te Fa’aora i te rima ia tātou. ’Ua tītauhia ia tātou ’ia hi’o te mata i ni’a, ’e ’ia toro i te rima ia vetahi ’ē mai iāna i toro mai i te rima ’e ’ua fa’ateitei ia tātou.
’Ua ha’api’i mai au ē, te rirora’a ’ei pipi, ’o te hō’ē ïa terera’a ’ohipa ’e ’ua tītauhia ia tātou ’ia haere tāmau noa i mua.
Fa’ahōho’ara’a nā Greg Newbold