Chʼol 27

Li kʼanjelak, ut lix tenebʼankil li junjunq

Li kʼanjelak aʼan jun li naʼlebʼ li junelik nawan

Kʼaʼru xawil laaʼat saʼ laa yuʼam li xkʼut chawu naq aajel ru li kʼanjelak?

Li qaChoxahil Yuwaʼ ut li Jesukristo xeʼxkʼut chiqu rikʼin lix bʼaanuhomebʼ ut li raatinebʼ naq li kʼanjelak naʼajman ru saʼ choxa joʼ ajwiʼ saʼ ruchichʼochʼ. Li Dios kikʼanjelak re xyoʼobʼtesinkil li choxa ut li ruchichʼochʼ. Aʼan kixkʼe chi chʼutubʼaak li palaw saʼ jun chi naʼajej, ut chi kʼutunk li chaqi chʼochʼ. Kixkʼe li pachʼayaʼ, li qʼeen, ut li cheʼ chi nimank saʼ li chʼochʼ. Kixyoʼobʼtesi li saqʼe, li po, ut ebʼ li chahim. Kixyoʼobʼtesi joʼ kʼihal li wan xyuʼam saʼ palaw joʼ ajwiʼ saʼ chʼochʼ. Kixkʼojobʼ laj Adan ut li xEva saʼ li chʼochʼ re teʼril ut teʼawaʼbʼejinq saʼ xbʼeen chixjunil li kʼaʼru yoʼyo. (Chiʼilmanq Genesis 1:1–28.)

Li Jesus kixye: “Lin Yuwaʼ toj yoo chi kʼanjelak anajwan; joʼkan ajwiʼ laaʼin ninkʼanjelak” (Jwan 5:17). Kixye ajwiʼ: “Tento taqabʼaanu li kʼanjel naraj li kitaqlank chaq we” (Jwan 9:4).

Wan qataqlankil naq tookʼanjelaq

Chalen chaq naq keʼel chaq laj Adan ut li xEva saʼ li Awimq Eden, naʼajman ru li kʼanjelak saʼ li yuʼam aʼin saʼ ruchichʼochʼ. Li Qaawaʼ kixye re laj Adan: “Rikʼin xtiqobʼ laa pekem tatwaʼaq” (Genesis 3:19). Laj Adan ut li xEva keʼxkʼanjela li chʼochʼ re xtawbʼal li kʼaʼru nakʼanjelak rehebʼ, joʼ ajwiʼ rehebʼ li ralal xkʼajol (chiʼilmanq Moises 5:1).

Li Qaawaʼ kixye rehebʼ lix tenamit laj Israel: “Wanq waqibʼ kutan aawe re tatkʼanjelaq” (Exodo 20:9).

Saʼ xtiklajik naq kikʼojobʼaman wiʼchik li Iglees, li Qaawaʼ kixye rehebʼ laj Santil Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan: “Anajwan, laaʼin, li Qaawaʼ, inkʼaʼ nasahoʼ chi tzʼaqal inchʼool rikʼinebʼ li ani wankebʼ Sion, xbʼaan naq wankebʼ laj qʼem saʼ xyanqebʼ” (Tz. ut S. 68:31).

Jun lix profeet li Dios kixye: “Tento taaxaqabʼamanq wiʼchik li kʼanjelak joʼ li naʼlebʼ li naʼawaʼbʼejink re lix yuʼamebʼ li qakomon saʼ li Iglees” (Heber J. Grant, Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Heber J. Grant 2003, perel 122).

Li tenebʼanbʼil saʼ li junkabʼal

Kʼaʼru junjunq lix tenebʼankil li yuwaʼbʼej, li naʼbʼej, ut li alal kʼajolbʼej re taaʼusaaq li ochoch? Kʼaʼru naru teʼxbʼaanu li komon saʼ li junkabʼal re teʼtzʼaqonq saʼ li kʼanjel?

Ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej nekeʼkʼanjelak saʼ komonil re taawanq saʼ chaabʼilal lix junkabʼal saʼ li kʼaʼru re li tzʼejwalej, re li musiqʼej, ut re li chʼoolej. Maajoʼqʼe cheʼxkʼoxla naq anihaq chik naru chixbʼaanunkil ruuchilebʼ aʼan li kʼaʼru tenebʼanbʼilebʼ wiʼ. Li Apostol aj Pablo kixtzʼiibʼa: “Li inkʼaʼ naxkʼoxlahebʼ lix komon, ut xbʼeen xbʼeen ebʼ li wankebʼ saʼ lix junkabʼal, aʼan xtzʼeqtaana lix paabʼaal” (1 Timoteo 5:8).

Ebʼ li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej tento teʼxsikʼ xmusiqʼankilebʼ xbʼaan li Qaawaʼ ut teʼxtaaqe li raatinebʼ li profeet naq nekeʼxkʼuubʼ kʼaʼru lix tenebʼankil li junjunq. Aajel ru xkʼuubʼankil jun li ochoch bʼar wiʼ nakʼutman wulaj wulaj li jar raqal chi naʼlebʼ re li evangelio ut bʼar wiʼ natam li rahok ut li tustuukilal, joʼ chanru ajwiʼ naq aajel ru xkʼeebʼal li kʼaʼru naʼajman wulaj wulaj joʼ li tzakemq ut li aqʼej.

Aajel ru naq ebʼ li alal kʼajolbʼej teʼtzʼaqonq saʼ li kʼanjel li nabʼaanuman saʼ li junkabʼal. Aajel ru naq taakʼeemanq xkʼanjelebʼ li kokʼal aʼ yaal joʼ chanru xseebʼalebʼ. Aajel ru xnimankilebʼ ru naq nekeʼxbʼaanu chi us. Rikʼin li kʼanjel li naʼel chi chaabʼil saʼ li ochoch, natzolman li chaabʼil chʼoolej, li sakʼahil, ut li seebʼal saʼ li kʼanjelak.

Wankebʼ li nekeʼkʼuluk re li chʼaʼajkilal naq yookebʼ chixyalbʼalebʼ xqʼe chixkʼeebʼal li naʼajman choqʼ re lix junkabʼalebʼ. Naq nayajer anihaq, naq maaʼani li naʼbʼej malaj li yuwaʼbʼej, malaj naq wan aran jun li tiixil yuwaʼchʼinbʼej malaj naʼchʼinbʼej, naru taanimanq li kʼaʼru naʼajman xbʼaanunkil saʼ li ochoch. Li qaChoxahil Yuwaʼ naxkʼe reetalebʼ li junkabʼal li wankebʼ chi joʼkan, ut naxkʼehebʼ xmetzʼew re teʼxbʼaanu li tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ. Junelik taarosobʼtesihebʼ wi teʼtzʼaamanq chiru rikʼin paabʼaal.

Naru taqeekʼa lix sahil li qakʼanjel

Chan ru naq li kʼaʼru wan saʼ qachʼool nokoxtenqʼa malaj nokoxchʼaʼajkila saʼ li qakʼanjel?

Wankebʼ li nekeʼkʼoxlank re naq titzʼk li kʼanjelak. Wankebʼ chik li waklesinbʼilebʼ li raam xbʼaan. Kʼaʼjoʼ wiʼchik naq naru taqakʼul xnimal li chaabʼilal saʼ li yuʼam aʼin wi naqatzol xraabʼal li kʼanjelak.

Inkʼaʼ naru chiqu chiqajunilo xsikʼbʼal ru kʼaʼru chi kʼanjel naqaj xbʼaanunkil. Wankebʼ saʼ qayanq li nekeʼkʼanjelak chiru kʼiila hoonal ut ra chi saʼ nekeʼxkʼul yal li teʼwanq wiʼ chi yoʼyo. Chʼaʼaj naq taawulaq chiqu xkomon li kʼanjel aʼin. Aʼbʼanan ebʼ li ani sahebʼ tzʼaqal saʼ xchʼool, ak xeʼxtzol xraabʼal lix kʼanjelebʼ, maakʼaʼ naxye kʼaʼru chi kʼanjelil.

Naru taqatenqʼa qibʼ chiqibʼil qibʼ saʼ li qakʼanjel. Li iiq qʼaxal aal naseebʼoʼ naq wan ani taatenqʼanq chixkʼambʼal.

Qʼaxal aajel ru naq taqakʼoxla chan ru li qachʼool chirix li kʼanjelak. Li seraqʼ aʼin naxkʼut chan ru naq jun li winq kixkʼe reetal li chaabʼilal yoo chi uxmank saʼ lix kʼanjel re wulaj wulaj. Kinumeʼ jun aj bʼehenel chire jun naʼajej naʼisiman wiʼ li pek, ut kiril oxibʼ chi winq li yookebʼ chi kʼanjelak. Kixpatzʼ re li junjunq chi winq kʼaʼru yoo chixbʼaanunkil. Li raatin li junjunq chi winq naq kichaqʼok, naxkʼut naq jalan jalanq lix chʼoolebʼ chirix li jun chi kʼanjel li yookebʼ chixbʼaanunkil. “Yookin chixpikʼbʼal li pek,” chan li xbʼeen winq. Li xkabʼ kixye: “Yookin chixkʼulbʼal oxibʼ tumin oor chiru li jun kutan,” chan. Li rox seʼ seʼ li rilobʼaal naq kixye: “Yookin chi tenqʼank chixkabʼlankil jun rochoch li Dios.”

Saʼ yalaq paay chi kʼanjel li tiik naru toowanq chi kʼanjelak chiru li Dios. Li rey aj Benjamin, ut li profeet aj Nefita, kixye: “Joʼqʼe wankex chi kʼanjelak chiru lee reech winqilal kaʼajwiʼ wankex chi kʼanjelak chiru lee Dios” (Mosiah 2:17). Us ta kaʼajwiʼ naqakʼul li naʼajman re xkʼeebʼal qayuʼam laaʼo ut li qajunkabʼal, toj yooko chixtenqʼankilebʼ junjunq li ralal xkʼajol li Dios.

Chan ru naru taqachaabʼilobʼresi li qachʼool chirix li kʼanjelak?

Li Dios kixjitebʼ laj qʼem

Li Qaawaʼ moko sa ta saʼ xchʼool rikʼinebʼ laj qʼem, malaj li ani inkʼaʼ nekeʼraj kʼanjelak. Aʼan kixye: “Laj qʼem maakʼaʼaq xnaʼaj saʼ li iglees, kaʼajwiʼ wi tixjal xkʼaʼuxl ut tixtuqubʼ li bʼe wan wiʼ” (Tz. ut S. 75:29). Joʼkan ajwiʼ kixtaqla: “Moko aj qʼemaqat ta; xbʼaan naq ani aj qʼem inkʼaʼ tixkʼux xwaʼil chi moko tixkʼe chirix li raqʼil laj kʼanjenel” (Tz. ut S. 42:42).

Chalen chaq saʼ xtiklajik li Iglees, ebʼ li profeet xeʼxkʼut chiruhebʼ laj Santil Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan naq taakʼanjelaq li junjunq chixkʼulbʼal li nakʼanjelak re, ut naq teʼxtzʼeqtaana li qʼemal. Ebʼ li tzʼaqal aj Santil Paabʼanelebʼ saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan inkʼaʼ teʼxkʼulubʼa xchʼool xnumsinkil re jalan chik li iiq re xkʼeebʼal li kʼaʼru nakʼanjelak rehebʼ xjunes. Naq toj wankebʼ bʼan xmetzʼew, teʼxkʼe li naʼajman re teʼwanq xyuʼam aʼan ut lix junkabʼalebʼ.

Aʼ yaal joʼ naru chiruhebʼ, chixjunilebʼ li komon saʼ li Iglees tento teʼxtenebʼ ribʼ chixtenqʼankilebʼ li reech alal li inkʼaʼ nekeʼru chixtenqʼankil ribʼ xjunesebʼ.

Kʼaʼru naxbʼaanu li qʼemal re jun li winq malaj ixq? re jun li junkabʼal? re jun li tenamit?

Li kʼanjelak, li bʼatzʼunk, ut li hilank

Kʼaʼut naq aajel ru naq li kʼanjelak taawanq chi ochbʼeeninbʼil xbʼaan li bʼatzʼunk ut li hilank?

Li junjunq tento tixnaw joʼqʼe naʼajman li kʼanjelak, li bʼatzʼunk, ut li hilank. Wan jun li najter yehom: “Li kʼanjel li qʼaxal chʼaʼaj, aʼan naq maakʼaʼ nabʼaanuman, xbʼaan naq inkʼaʼ naru li hilank chiru li hilank.” Wi inkʼaʼ nokokʼanjelak, maakʼaʼ xyaalalil li hilank.

Inkʼaʼ kaʼajwiʼ sa ut aajel ru li hilank, kʼeebʼil ajwiʼ qataqlankil naq toohilanq saʼ li hilobʼaal kutan (chiʼilmanq Exodo 20:10; Tz. ut S. 59:9–12). Li hilobʼaal kutan aʼin li nachal chirix waqibʼ kutan li nokokʼanjelak wiʼ, naxkʼe qasahil choqʼ rehebʼ li kutan li toj teʼchalq. Li Qaawaʼ kixyeechiʼi lix “naabʼalil li ruchichʼochʼ” rehebʼ li nekeʼpaabʼank re li hilobʼaal kutan (chiʼlimanq Tz. ut S. 59:16–20; chiʼlimanq ajwiʼ li chʼol 24 saʼ li hu aʼin).

Saʼ jalanebʼ chik li kutan re li xamaan, ut rochbʼeen li kʼanjelak, naru taqanumsi junjunq hoonal rikʼin xchaabʼilobʼresinkil li qaseebʼal ut xbʼaanunkil li kʼaʼaq re ru li nawulak chiqu, ut xbʼaanunkil li kʼaʼaq chik ru li taakawobʼresinq qe.

Kʼaʼru naru taqabʼaanu re naq tzʼaqalaq li kʼanjel, li bʼatzʼunk, ut li hilank saʼ li qayuʼam? Kʼaʼru nekeʼru chixbʼaanunkil li naʼbʼej yuwaʼbʼej re xtenqʼankilebʼ li ralal xkʼajol chixtawbʼal li tzʼaqalil aʼin saʼ lix yuʼamebʼ?

Li osobʼtesink li nachal rikʼin kʼanjelak

Kʼaʼru junjunq li osobʼtesink naqakʼul rikʼin kʼanjelak chi tiik li qachʼool?

Li Qaawaʼ kixye re laj Adan: “Rikʼin xtiqobʼ laa pekem tatwaʼaq” (Genesis 3:19). Joʼ chanru naq kiwan choqʼ jun li tzʼejwalejil chaqʼrabʼ, kiwan ajwiʼ aʼin choqʼ jun chaqʼrabʼ re xkolbʼal li raam laj Adan. Maakʼaʼ li jachbʼil wiʼ ru li kʼanjel nabʼaanuman saʼ musiqʼej rikʼin li nabʼaanuman rikʼin kʼaʼuxlej malaj rikʼin tzʼejwalej. Aajel ru li kʼanjelak choqʼ qe chiqajunqal, re taaʼuxq li nimank, lix chaabʼilobʼresinkil qachʼool, ut kʼiila sahilal li maajoʼqʼe teʼxnaw ru laj qʼem.

Li Awaʼbʼej David O. McKay kixye: “Chiqakʼe reetal naq li ruhank chi kʼanjelak, aʼan jun maatan, li wankilal chi kʼanjelak, aʼan jun osobʼtesink, naq xraabʼal li kʼanjelak, aʼan li usaak” (Pathways to Happiness 1957, 381).

“Nekeʼwan li winq re naq teʼwanq xsahilebʼ xchʼool” (2 Nefi 2:25). Li kʼanjelak, aʼan jun laaw choqʼ re xkʼulbʼal xtzʼaqalil li sahil chʼoolejil saʼ lix kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ li Dios. Wi tiik qachʼool, toosutqʼiiq chi wank rikʼin li qaChoxahil Yuwaʼ, ut aran taawanq li qakʼanjel li taaʼajmanq xbʼaanunkil. Naq nokowulak chi chanchan Aʼan, li qakʼanjel chanchanaq xkʼanjel Aʼan. Lix kʼanjel li Dios, aʼan “xkʼeebʼal chi uxmank lix kolbʼal chiru li kamk ut lix yuʼam chi junelik li winq” (Moises 1:39).

Ebʼ li loqʼlaj hu

Moises 4:23–25 (Kiyeheʼ re laj Adan naq taakʼanjelak chiru chixjunil lix yuʼam re xkʼulbʼal xtzakemq)
Tz. ut S. 56:16–17 (li Dios naxtijebʼ li bʼihom ut li nebʼaʼ chirix li rahok-u, li kaqalik, ut li qʼemal)
Tz. ut S. 58:26–29 (ebʼ li winq tento naq kʼeebʼilaqebʼ ribʼ chi anchalebʼ xchʼool saʼ jun chaabʼil kʼanjel)
Mateo 25:14–30 (li jaljookil ru aatin chirixebʼ li tumin)
Efesios 4:28 (miʼelqʼak chik, chixyalaq bʼan xqʼe chi kʼanjelak)
1 Tesalonicenses 4:11–12 (chexkʼanjelak rikʼin eeruqʼ)
2 Nefi 5:17 (laj Nefi kixkʼut chiru lix tenamit naq teʼkʼanjelaq ut teʼwanq xsakʼahil)