Chʼol 41
Li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej chirix li yuʼam aʼin
Li yuʼam chirix li kamk
-
Kʼaʼru naqakʼul chirix naq nokokam?
Li qaChoxahil Yuwaʼ kixkʼuubʼ jun naʼlebʼ choqʼ re li qakolbʼal. Joʼ jun raqal lix kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ, Aʼan koorisi chaq chiru, re toxtaqla chi wank saʼ li ruchichʼochʼ, ut chixkʼulbʼal li junxaqalil re tzʼejwalej, tibʼ ut kikʼ okenaq. Saʼ junaq kutan taakamq li qatibʼel, ut taaxik li qamusiqʼ saʼ li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej. Li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej aʼan jun li naʼajej re oybʼenink, re kʼanjelak, re tzolok, ut choqʼ rehebʼ li tiikebʼ xchʼool, aʼan jun naʼajej re hilank chiru li chʼaʼajkilal ut li rahil chʼoolejil. Taawanq aran li qamusiqʼ toj reetal naq kawresinbʼilo choqʼ re li qawakljik chi yoʼyo. Tojaʼ naq taajunajimanq wiʼchik li qajunxaqalil re tzʼejwalej rikʼin li qamusiqʼ, ut taqakʼul li jun tasal chi loqʼalil li xqakawresi qibʼ chixkʼulbʼal (chiʼilmanq li chʼol 46 saʼ li hu aʼin).
Wankebʼ naabʼal li xeʼxkʼoxla, chan ru li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej? Ebʼ li loqʼlaj hu ut joʼkanebʼ ajwiʼ li profeet xeʼxkʼe li qanaʼlebʼ chirix li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej.
-
Chan ru naq nakʼojobʼaak aachʼool rikʼin xnawbʼal naq wan li yuʼam chirix li kamk? Chan ru naru taqoksi li qanawom chirix li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej chirix li kamk re xkʼojobʼankilebʼ xchʼool li qas qiitzʼin?
Bʼar wan li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej chirix li kamk?
Ebʼ li profeet saʼ rosoʼjikebʼ li kutan keʼxye naq lix musiqʼebʼ li ani xeʼkam moko najt ta wankebʼ qikʼin. Li Awaʼbʼej Ezra Taft Benson kixye: “Wan naq najayoʼ ru chi us li tzʼaplebʼ tʼikr li najachok ru li yuʼam aʼin rikʼin li yuʼam taachalq. Ebʼ li ani raaro qabʼaan li ak xeʼkam moko najt ta wankebʼ qikʼin” (Liahona, abril 1972, perel 15). Li Awaʼbʼej Brigham Young kixye naq li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej chirix li kamk wan saʼ li ruchichʼochʼ aʼin, saʼ qasutam (chiʼilmanq Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Brigham Young 1997, perel 293 294).
Chan ru li qamusiqʼ?
Ebʼ li musiqʼej wankebʼ xjunxaqalil joʼebʼ li ani wankebʼ saʼ ruchichʼochʼ, kaʼajwiʼ naq tzʼaqal re ru lix junxaqalil li musiqʼej (chiʼilmanq Eter 3:16). Ebʼ li musiqʼej naq nekeʼel chaq saʼ li ruchichʼochʼ nekeʼxkʼam rikʼinebʼ li rajomebʼ xchʼool chiroxloqʼinkil malaj chixtzʼeqtanankil li kʼaʼru re li tiikilal (chiʼilmanq Alma 34:34). Toj wan rikʼinebʼ li ratawomebʼ ut li rahok-u li xeʼreekʼa naq xeʼwan saʼ li ruchichʼochʼ. Chixjunilebʼ li musiqʼej wankebʼ xjunxaqalil joʼ li nimla winq ut ixq. Ak ninqebʼ naq majiʼ keʼwan saʼ li ruchichʼochʼ, ut toj ninqebʼ ajwiʼ chirix li kamk, us ta maare xeʼkam joʼ kʼulahal malaj joʼ kokʼal (chiʼilmanq Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Joseph F. Smith 1999, perel 140–141).
-
Kʼaʼut naq aajel ru xnawbʼal naq li qamusiqʼ juntaqeʼeetaq chaq li rajom xchʼool saʼ li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej rikʼin li rajom xchʼool anajwan?
Chan ru li wank saʼ li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej?
Li profeet aj Alma saʼ lix Hu laj Mormon kixkʼut chirix kaʼ tasal malaj wibʼ paay chi wanjik wan saʼ li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej:
“Lix musiqʼebʼ li tiikebʼ xchʼool nekeʼkʼuleʼ saʼ jun wanjik re sahil chʼoolejil, aʼan hilobʼaal naʼajej yeebʼil re, jun wanjik re hilank, jun wanjik re tuqtuukilal, bʼar wiʼ teʼhilanq chiru chixjunil li rahilal keʼxnumsi ut chiru chixjunil li kʼaʼuxlej, ut li rahil chʼoolejil.
“Tojaʼ ut naq taakʼulmanq, naq lix musiqʼebʼ laj maak, relik chi yaal, li inkʼaʼ usebʼ—xbʼaan naq kʼe reetal, ebʼ aʼan maajun raqal, chi moko xbʼayaqil lix Musiqʼ li Qaawaʼ nekeʼxkʼul; xbʼaan naq kʼe reetal, keʼxsikʼ ru li inkʼaʼ us aj kʼanjel chiru li chaabʼil; joʼkan naq lix musiqʼ laj tza kiʼok rikʼinebʼ, ut kireechani li rochochebʼ—ut ebʼ aʼin teʼtzʼeqeʼq saʼ li najtil aakʼabʼ; taawanq yaabʼak, ut ayaynak, ut kʼuxuxink ruuch-e, ut aʼin xbʼaan xmaaʼusilalebʼ aʼan, rikʼin naq keʼbʼeresiik chi preexil xbʼaan li rajom laj tza.
“Aʼin ut xwanjik li raamebʼ laj maak, relik chi yaal, saʼ qʼojyin, ut xikʼobʼaal ut xuwajel li wankebʼ wiʼ chiroybʼeninkil xxamlel lix xikʼil xjosqʼil li Dios saʼ xbʼeenebʼ; chi joʼkan nekeʼkana saʼ li wanjik aʼin, ut joʼkanebʼ ajwiʼ li tiikebʼ xchʼool saʼ li hilobʼaal naʼajej, toj saʼ xqʼehil lix waklijikebʼ chi yoʼyo” (Alma 40:12–14).
Ebʼ li musiqʼej nekeʼtasabʼaak aʼ yaal joʼ chanru lix saqenkil ru lix yuʼamebʼ ut joʼ chan ru naq xeʼabʼin chiru li rajom xchʼool li Qaawaʼ naq xeʼwan saʼ li ruchichʼochʼ. Ebʼ li tiikebʼ xchʼool ut laj maak teʼjacheʼq ru (chiʼilmanq 1 Nefi 15:28–30), aʼbʼanan ebʼ li musiqʼej nekeʼru chi usaak xnaʼlebʼebʼ naq nekeʼxtzol li jar raqal chi naʼlebʼ re li evangelio ut naq nekeʼok chixpaabʼankil. Ebʼ li musiqʼej saʼ li hilobʼaal naʼajej nekeʼru chixtzolbʼalebʼ li musiqʼej saʼ tzʼalam (chiʼilmanq Tz. ut S. 138).
Li hilobʼaal naʼajej
Li profeet aj Alma kixye naq lix musiqʼebʼ li tiikebʼ xchʼool teʼhilanq chiru li chʼaʼajkilal ut li rahil chʼoolejil re li ruchichʼochʼ. Aʼbʼanan toj yookebʼ chixbʼaanunkil lix kʼanjel li Qaawaʼ. Li Awaʼbʼej Joseph F. Smith kiril saʼ matkʼ naq kaʼchʼin chirix naq kikamsiik li Jesukristo chiru krus, Aʼan kiwulak rikʼinebʼ li tiikebʼ xchʼool saʼ li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej. Kixxaqabʼebʼ laj kʼamol esil, kixkʼe wankilal rehebʼ, ut kixtaqlahebʼ “re teʼxkʼam li saqen re li evangelio rikʼinebʼ li wankebʼ chaq saʼ qʼojyin, rikʼinebʼ ajwiʼ chixjunil lix musiqʼebʼ li winq” (Tz. ut S. 138:30).
Li Iglees wan chi kʼuubʼanbʼil saʼ li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej, ut ebʼ li nekeʼkʼamok re li tijonelil toj yookebʼ aran chixbʼaanunkil li tenebʼanbʼilebʼ wiʼ (chiʼilmanq Tz. ut S. 138:30). Li Awaʼbʼej Wilford Woodruff kixye: “Li Tijonelil ajwiʼ aʼin nawan chi junpakʼal chik li tzʼaplebʼ tʼikr. … Li junjunq chi Apostol, chi aj Setenta, chi Xbʼeenil, ut xkomonebʼ chik aʼan, li xkam saʼ li paabʼaal, aʼ yaal saʼ junpaat joʼ nanumeʼ chi junpakʼal li tzʼaplebʼ tʼikr, naʼok saʼ xkʼanjel li paabʼaal” (Deseret News, 25 Enero, 1882, 818).
Aajel ajwiʼ ru li wank saʼ junkabʼal. Li Awaʼbʼej Jedediah M. Grant, jun aj tenqʼ aj kʼehol naʼlebʼ chiru laj Brigham Young, kiril li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej, ut kixchʼolobʼ chiru laj Heber C. Kimball chan ru naq kʼuubʼanbʼil aran: “Aʼan xye naq ebʼ li kirilebʼ aran keʼwan chi chʼutubʼanbʼil saʼ junkabʼal. … Aʼan kixye: «Naq kiwilebʼ li junkabʼal, wan li ani maakʼaʼ saʼ junjunq, … xbʼaan naq kiwilebʼ li junkabʼal li inkʼaʼ teʼkanabʼaaq chi chalk ut chi wank saʼ komonil, xbʼaan naq inkʼaʼ keʼroxloqʼi lix bʼoqbʼalebʼ arin»” (Deseret News, Dec. 10, 1856, 316–17).
Li tzʼalam rehebʼ li musiqʼej
Li Apostol Pedro kixye resil li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej chirix li kamk joʼ jun tzʼalam, ut joʼkan naq wan choqʼ re junjunq rehebʼ (chiʼilmanq 1 Pedro 3:18–20). Saʼ li tzʼalam rehebʼ li musiqʼej wankebʼ lix musiqʼebʼ li ani majiʼ nekeʼkʼuluk re lix evangelio li Jesukristo. Ebʼ li musiqʼej aʼin wankebʼ lix taql xchʼool, ut naru nekeʼeekʼasiik xbʼaan li us joʼ ajwiʼ li inkʼaʼ us. Wi ebʼ aʼan nekeʼxkʼulubʼa li evangelio ut ebʼ li kʼojobʼanbʼil kʼanjel bʼaanunbʼil choqʼ rehebʼ saʼebʼ li santil ochoch, teʼruuq chi elk chaq saʼ li tzʼalam rehebʼ li musiqʼej ut chi ok saʼ li hilobʼaal naʼajej.
Joʼkan ajwiʼ saʼ li tzʼalam rehebʼ li musiqʼej wankebʼ li keʼtzʼeqtanank re li evangelio chirix naq kijultikaman chiruhebʼ saʼ li ruchichʼochʼ malaj saʼ li tzʼalam rehebʼ li musiqʼej. Ebʼ li musiqʼej aʼin nekeʼxkʼul rahilal saʼ jun li wanjik, xbʼalbʼa yeebʼil re. Aʼanebʼ li xeʼrisi ribʼ rikʼin li ruxtaan li Jesukristo, li kixye chaq: “Kʼe reetal, laaʼin, li Dios, kinnumsi li kʼaʼaq re ru aʼin choqʼ re chixjunilebʼ, re naq inkʼaʼ teʼxnumsi rahilal wi teʼxjal xkʼaʼuxl; aʼut wi inkʼaʼ teʼxjal xkʼaʼuxl tento teʼxnumsi rahilal joʼ kinkʼul ajwiʼ laaʼin; ut aʼ rahilal aʼan kinixkʼe laaʼin, li Dios ajwiʼ, li qʼaxal nim wiʼchik chiru chixjunil, chi siksotk xbʼaan xrahil ut chi elk inkikʼel ruuchil tiqobʼ, ut chixnumsinkil xrahil li tzʼejwalej joʼ ajwiʼ li musiqʼej” (Tz. ut S. 19:16–18). Chirix xnumsinkil li rahilal xbʼaanebʼ lix maak, ebʼ aʼan teʼkanabʼaaq, xbʼaan lix tojbʼal rix li maak kixbʼaanu li Jesukristo, chireechaninkil li jun tasal chi loqʼalil li kubʼenaq xwankil, aʼan li teleestil awaʼbʼejihom.
-
Chan ru naq li wank saʼ li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej chanchan li wank saʼ li yuʼam aʼin?
Ebʼ li loqʼlaj hu
-
1 Pedro 4:6 (najultikaman li evangelio chiruhebʼ li kamenaq)
-
Moises 7:37–39 (tzʼalam rehebʼ li musiqʼej kawresinbʼil choqʼ rehebʼ laj maak)
-
Tz. ut S. 76 (kʼutbʼesinbʼil naʼlebʼ chirix li oxibʼ chi awaʼbʼejihom re loqʼalil)
-
Lukas 16:19–31 (kʼaʼru tixkʼul laj lemoox ut li winq bʼihom saʼ li ruchichʼochʼ rehebʼ li musiqʼej)