Wase 13

iVakavuvuli ni Tataqomaki Vakailavo

Ni da levea na dinau ka sauma na noda ikatini kei na isolisoli, na Turaga ena vakalougatataki keda vakailavo ka vakayalo ka solia vei keda e dua na gauna vinaka me da vukea na taraicake ni Nona matanitu.

Bula nei Heber J. Grant

Edua na leqa vakailavo e a yaco ena vuqa na tiki Amerika ena 1893, ka vakavuna me drau na baqe, gaunisala ni sitima ni vanua, qara ni kelikeli, kei na so tale na bisinisi me ra leqa vakailavo. Na leqa ko ya, vakatokai na Panic of 1893, e a toboki Elder Heber J. Grant kei na lewe vuqa sara ena vakidacala. E vakacolati Elder Grant, ka se lewe tiko kina ni Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua, ena dinau ka taura e vica vata na yabaki me sausaumi kina. Ena dua na vosa ka vosa kina ena gauna ko ya e a kaya: “Au via tusanaka vei kemuni ni koi au kei na lewe vuqa sara keimami sa caka cala. Na vuna? Baleta ni keimami sa rui kauwaitaka na caka ilavo sa vakavuna kina na neimami dinau, ka keimami sa sega kina ni rawa ni sauma ena kena gauna na neimami dinau. … Oqo e se qai matai ni gauna ena noqu bula me ra lako mai vei au na tamata ka kerei au meu sauma na ilavo au dinautaka vei ira, kau sa qai kerea me toso tale mada na gauna. Kevaka walega me vosoti au na Turaga ena gauna walega oqo au na sega tale ni vesuki. Au a sa dau dinau ilavo mai ena gauna au yabaki tinikawalu kina; ia ke rawa walega meu sauma na ka au dinautaka tu oqo, au sa na vakacegu, au vakabauta, ena veivakalougatataki ni Turaga, se cava ga, e levu se lailai.”¹

Me vaka ni Peresitedi ni Lotu, e a vakasalataki ira na Yalododonu ko Heber J. Grant ena veika me baleta na tataqomaki vakailavo, ka kauta mai na veika e a sotava kei na nona muria na ivakaraitaki nei koya ka liu vua, ko Peresitedi Joseph F. Smith. E vakabibitaka ko Peresitedi Grant e rua na yavu ni ivakavuvuli: na vakacegu e yaco mai ni da levea na dinau kei na veivakalougatataki vakayago ka vakayalo eda taura ni da sauma na ikatini kei na isolisoli. Ena Epereli 1932 e a vakavulica na ivakavuvuli oqo ena koniferedi raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei. Ena gauna ko ya e sa lutu sobu sara kina ko Amerika ki na yalolailai ni Lauqa Levu (Great Depression), e dua na leqa rabailevu ni lutu sobu ni veika vakailavo kei na tubucake ni sega ni cakacaka. E a cudruvi ira na Yalododonu ko Peresitedi Grant ena nodra sega ni vakarogoca na ivakasala era a rogoca mai vei Peresitedi Smith:

“Kevaka ko ira na tamata ka ra kilai me Yalododonu Edaidai me ra a rogoca na ivakasala ka soli mai na itutu oqo mai vua kau mai sosomitaka, ena veiuqeti ni Turaga, veivunauci ka veicikevi vei ira na Yalododonu Edaidai me ra kua ni dinau, na lauqa levu oqo ke a vakamavoataki ira vakalailai wale sara na Yalododonu Edaidai. … Ena noqu vakasama, na inaki dina ni lauqa e Amerika taucoko, sa ikoya na veivakabobulataki ni dinau kei na yalo ni vakanuinui ena kedra maliwa na tamata ni na rawa vakalevu na ilavo ia era kila ni rawa talega na lusi vakaitamera.”

Tomana tiko na nona vosa, e vakabibitaka ko Peresitedi Grant na gagadre me levei na dinau. E cikevi ira talega na vakarorogo me ra sauma na ikatini kei na isolisoli, ena gauna mada ga ni leqaleqa vakailavo. E a railesuva e dua na gauna ena vica na yabaki sa oti yani ena nona a dinau me voli iyaya maroroi ena Valeniyaloyalo e Salt Lake, ena nona nuitaka me vakabula na vale mai na kena basuraki:

“Au vinakata na tamata kece ka ra rogoca na rorogo ni domoqu me ra na vakacokotaki mai na veika e yaco vei au ena voli iyaya maroroi ni valeniyaloyalo. Ena loma ni 32 ni yabaki ni noqu bula, … na dola kece au rawata e lusi ni bera niu vakayagataka. E dua na icolacola vakaitamera, me tukuni vakaibalebale, me dua na nomu ose mate, ka me colati tiko na ose ena loma ni 32 na yabaki ni bera ni ko qai buluta ena ruku ni qele. E dua na itutu ca, ka baleta kecega na dinau. Mai na gauna ko ya au sa dau bula ga ena loma ni veika au rawata. …

“… Ke dua na tamata e bula tiko ka dodonu me tukuna, “Kakua ni dinau, ” na yacana ko Heber J. Grant. Vakavinavinaka vua na Turaga ni rawa niu sauma [kece na noqu dinau], ka sauma kece qai sega ni kerei me saumi vakalailai mai vua e dua. Au sega ni vakabauta niu rawa ni sauma ke a sega ni dina taucoko noqu dina vua na Turaga. Niu rawata e dua na ilavo, na imatai ni dinau au sauma sa ikoya vua na Turaga, kau vakabauta ka sega, tale ni vakabekataki ni kevaka ko ira na Yalododonu Edaidai, me ra taura na ivakadre ni Parofita ni Turaga, ka ra dodonu ena saumi ikatini era na sega ni tu ena itutu era tu kina edai. Kevaka me ra a dina ka yalododonu ena saumi ni [isolisoli ni lolo] ke a rawa ni da vukei ira kece na tamata ka ra vakaleqai tu ena Lotu oqo.”²

E bulataka ko Peresitedi Grant na ivakavuvuli e vakatavuvulitaka, ka vakavuna me rawati koya ena veika vakailavo baleti koya kei na Lotu. E dau qarauna vakalevu me vakaraitaka ni rawa ka dina e sega ni kunei mai na kaukauwa ni rawa ilavo. E kaya: E sega ni o koya ga e rawa ka ena cakacakataki ni iyau, ena kena caka e vakalailaitaka na loloma dina ni yalo, ka vakasava laivi mai kea na loloma ni nona itokani, e rawa ni tukuni ni rawati koya dina: ia ko koya e bula tiko ka ra lomani koya vakalevu ko ira era kilai koya vinaka; ka vakakina na Kalou, ka sega ni kila na nona ivalavala walega, ia na veika vuni talega ni yalona, ena lomani koya: me baleti koya taudua ga—dina ga ni na mate beka ena dravudravua—ena rawa ni tukuni ena dina, ‘e dodonu me vakaisalataki ena salusalu ni rawa ka.’”³

iVakavuvuli nei Heber J. Grant

Ni da bula ena loma ni ka eda rawata, eda levea kina na veivakabobulataki ni dinau.

Kevaka e dua na ka me na kauta mai na vakacegu kei na marau ki na yalo ni tamata, ka vakakina ena vuvale, sa ikoya me da bula ga ena loma ni ka eda rawata. Kevaka e tiko e dua na ka me veiqaqi ka veivakayalomalumalumutaki ka veivakayalolailaitaki, sa ikoya me tu na dinau kei na itavi ka sega ni rawa ni sotava e dua.⁴

Meu vakasalataki kemuni na Yalododonu Edaidai me ra voli motoka ka volia na veika rawarawa ka yaga ena bula ni tiko vei ira na ilavo me ra volia kina, ka sega ni ra volitaka na nodra siga ni mataka ena ka era vinakata edai. … Au via tukuna vei kemuni ni ko ira ka ra sega ni vakasamataka na nodra siga ni mataka, ko ira ka ra dinau me baleta na veika rawarawa ni bula kei na veika ni tiko sautu ni bula, era sa binia tiko na icolacola vei ira yadua ka na lesu tale mai kei na tubu ni ilavo tauri me soqoni vata kei na kena ka tauri me na vakavuna na leqa levu kei na madua.⁵

Ke dua e taukena na ka e tu vua ka sega ni sauma tiko e dua na tubu, ka volivoli ga me vaka ni tu vua na ilavo, ena vuqa na tamata era na tiko vakavinaka e na veika e yaco. … Eda sa volitaka na noda siga ni mataka ka sega ni vakasamataka na veika e rawa ni yaco—tauvimate, veisele, kei na so tale.⁶

Eda sega ni rawa ni kila na veika ena yaco ni mataka. Ia e dua na ka e rawa ni da kila, sa ikoya ke tu na ilavo e ligada me da volia e dua na retio, motoka, se dua tale na ka, ka da volia, veitalia na lutu sobu ni kena isau e sa noda.⁷

Au vakabauta ni voleka ni dredre kece nodra e vuqa na tamata ena yali kevaka era vakadonuya me ra biuta laivi na itovo ni daramaki sitokini silika, me vaka e tukuni, ka lesu tale ki na ivakarau kilai ni vakaisulu ena isulusulu sega ni vakaiukuuku, lako tani mai na sara iyaloyalo ka rauta ni ciwa-na-ikatini na gauna na kena dau lakovi, lesu tale ki na sala ni mamaroroi kei na matau.⁸

Na saumi vakadodonu ni ikatini kei na isolisoli e kauta mai na veivakalougatataki vakayago ka vakayalo.

Au via vakaruataka vei ira na Yalododonu Edaidai na noqu vakabauta kaukauwa ni Kalou na Tamada Vakalomalagi vakavutuniyautaki ka vakalougatataki ka solia na vuku vei ira na tagane kei na yalewa ka ra sa vinaka sara na nodra dina vei Koya ena saumi ni nodra ikatini. Au vakabauta ni dua na tamata me leqaleqa tiko vakailavo, na sala vinaka me lako tani mai kina ena leqaleqa ko ya (au vosa mai na ka e a yaco vei au, baleta niu vakabauta ni sivia ni dua na gauna ena noqu bula au a tu kina ena dua na leqa vakailavo vakaitamera me vakataka ga e dua) sa ikoya me da dina vakaidina vua na Turaga, ka kakua ni vakatara e dua na ilavo me lako mai ki na ligada ni sega mada ni taura na Turaga e dua na kena ikatini.

E sega ni gadreva na Turaga na nomu ilavo se noqu. Talairawarawa ki na lawa ni ikatini kei na isolisoli ni valenisoqo ni tabana lelevu, vale ni iteki, koronivuli, valetabu, cakacaka ni kaulotu kei na veigagadre oqo, e veika kece ni noda vinaka. Era lesoni ga ka da vulica tiko ka na vakacurumi ka vakarautaki keda me da yaco me da vaka na Kalou ka vakarautaki me da lesu tale ki na Nona iserau na Tamada Vakalomalagi. Na veilesoni vakailavo ka soli vei keda e tautauvata kei na lesoni ka soli e koronivuli vua e dua na gonetagane se goneyalewa; e soli me yaga vua na gonetagane; e soli me yaga vua na goneyalewa, me baleta na nodra tubu, me baleta na nodrau reki kei na marau ni bula mai muri; baleta ni kila ka kei na itukutuku kece eda kitaka, koi keda ga eda na taura na kena yaga.

Na Kalou na Tamada Vakalomalagi e vakatura na lawa me vakavinakataki ira vakayago, vakayalo, ka kila ka, na Nona tamata vinaka duadua e vuravura me ra vinaka kina na Yalododonu Edaidai sa ikoya na lawa ni ikatini. E levu na tamata era vakabauta na kosipeli ka rawa ni ra ciqoma, ia na leqa ga ni ra tautauvata kei na cauravou ko ya ka da wilika ena ivolanikalou, ni a tukuna vua na iVakabula, ni oti na nona vakaraitaka ni “na veika kece oqo au sa kitaka, ” me volitaka na ka sa tu vua ka solia vei ira na dravudravua [raica Maciu 19:16–22]. E levu na tamata era sega ni rawa ni vosota vakadede na kosipeli baleta na veika vakailavo e gadrevi vei ira, ka ra vakadonuya na veika ni vuravura oqo, ka ra sa taura vakaukauwa ka dei, me butakoca vei ira na isolisoli levu duadua ni Kalou, ka vakatokai: Na bula tawamudu. Au tataunaka na lawa ni ikatini vei ira na Yalododonu Edaidai.⁹

Na lawa ni sautu vakailavo vei ira na Yalododonu Edaidai, ena ruku ni veiyalayalati kei na Kalou, sa ikoya me da sauma vakadodonu na ikatini, ka sega ni butakoca na Turaga ena ikatini kei na isolisoli [raica Malakai 3:8]. Na sautu e lako mai vei ira era muria na lawa ni ikatini. Niu kaya na sautu au sega ni vakasamataka tiko ena dola kei na sede taudua. … Ia na ka au wilika me sautu dina, sa ikoya e dua na ka mai vei ira kece na ka e levu duadua na kena yaga vei ira kece na tagane kei na yalewa ka bula tu, sa ikoya na tubu ena kila na Kalou, kei na ivakadinadina, kei na kaukauwa me bulataki na kosipeli ka vakauqeta na noda vuvale me ra kitaka vakakina. Ko ya na sautu vakaidina.¹⁰

Koi au e dua ka vakabauta vakaidina ni vakabauta ka sega ni cakacakataki e mate. Au vakabauta vakaidina ni Turaga e nakita na ka e a tukuna ena Nona yalataka ni na dolava na katuba ni lomalagi ka sovaraka mai na veivakalougatataki kivei keda kevaka eda sauma na noda ikatini [raica Malakai 3:10].¹¹

Au vakabauta ni vakalougatataki na tamata vakatikina ena nodra lomasoli. Au sega ni kaya tiko ni ra rawa ilavo vakalevu, e dina cake beka, mai vua e dua tale na tamata. Ia me vaka na toso cake ni vakabauta kei na ivakadinadina kei na kila na ilesilesi va- Kalou ni cakacaka eda sa vakaitavi kina, ko ira era dina vua na Turaga ena saumi ni nodra ikatini era tubu me vaka era sega ni tubu ko ira era sega ni dina. E sega tale ni dua na kena taro ena noqu vakasama. Ia, au lialia beka niu vakabauta ni Turaga e vakalevutaki ira era sauma na nodra ikatini ka ra sautu vakalevu, me vakatauvatani, kei ira era sega. Au vakabauta ni ko ira era lomasoli [ena nodra isolisoli] na Turaga e soli vakasama, ka ra tubu levu kei na rawa ka vakatotolo sara mai vei ira ka mamaqi. E tu vei au na vakabauta ko ya, ka sa tu ga vei au mai na gauna au a se cauravou gone kina.¹²

Kevaka eda solia vakatikina kina na veika e noda, kevaka eda sauma noda ikatini, veitalia na lailai ni noda ilavo, … Na Kalou na Tamada Vakalomalagi ena vakalevutaka na vo ni ciwa na dola mai na tini, se na vo ni vasagavulu kalima na sede mai na vei yalimasagavulu ka na tu vei iko na vuku vakarauta mo vakayagataka vakavinaka me kua kina ni ko vakalusia e dua na ka ena nomu dina.¹³

Na ivakarau levu ni rawa ka e vuravura sa ikoya na nodra rawa ilavo na tamata. Ia au via kaya vei kemuni na Yalododonu Edaidai ni ko ni kitaka oqo e sega ni rawa ka dina. Ni sa tubu e dua na tamata ka torocake ena ka ni vuravura oqo, ke sega ni qarauna, ena yali vua na Yalo ni Turaga, ka na vakagolea na yalona ena veika ni vuravura oqo. Kevaka me na yali vua na Yalo ni Turaga, ka sega ni dina vua na Kalou ena saumi ni nona ikatini vakadodonu sara ka dina me vaka ena kitaka vua na kena isa ke cicivaka tiko e dua na bisinisi, na tamata ko ya ena tosoya sobu na nona igu, ena tosoya sobu na nona kaukauwa, ena tosoya sobu na nona ivakadinadina ni Yalo ni Kalou ka tiko e lomana. Au sega ni vakatitiqataka ena noqu vakasama.

Me da dina vua na Kalou. Na leqa levu sa ikoya ni levu na tamata ena gauna, era sa tubu ka levu sara ena veika ni vuravura oqo, era sa vakagolea na yalodra ena veika oqori ka vakayalia na yalo ni Turaga. O koya gona, na veika e wilika na vuravura me rawa ka e qai sega ni rawa; baleta ni kevaka e dua na tamata e tauyavu yani ena isausau ka sega ni rawata ni oti na nona cakacakataka ena nona bula taucoko na isausau ko ya, e dina sara ni nona bula e bula druka. Au kila e vuqa sara, ni ra sa rawata e so na ilavo lalai, era a dina sara ga vua na Turaga, ka sauma e dua na kena ikatini. Ia ni ra rawata na ilavo lelevu era sauma e dua na pasede, sega ni sauma na kena ikatini, yacova na rua se tolu na pasede. E vakacava? Na cava e yaco? Na gagadre ni ilavo e sa bula vua na tamata, toso cake ka kaukauwa vakavo kevaka e qarauna, ena tautauvata na gadreva na wisiki. E yaco me lewai koya, ka lomana na ilavo ka sega ni lomana walega ena veika vinaka e rawa ni vakayagataka kina. E sega ni lewa vakavinaka na yaga ni veika kece.¹⁴

Na ikatini e lawa ni Kalou ka kauta mai na vakacegu kei na marau vua na Yalododonu Edaidai na nona sauma na ikatini. E dua na vakacegu ni loma e lako mai ena loma ni tamata ka dina sara vua na Turaga, ena nona solia na nona iyau ena kena taraicake na Lotu i Karisito, ka vakakina ena yalodra na dau sauma vakadodonu na ikatini. Na veivakalougatataki kece eda marautaka, ko iko kei au e lako mai vua na Kalou. Eda dinau tu vua ena icegu ni bula, ka solia vei keda na veika kece eda taukena. E kerei keda me da vakaraitaka na noda vakavinavinaka ka vakadinadinataka vua na Nona vinaka, ena noda solia lesu ki na Lotu me vakayagataki ena vakatetei ni kosipeli e noda vanua kei na vanua tani, e dua na ikatini ni ka eda taura, ka lako kece mai vua na veika oqo.

Au na kaya tale niu sega ni rawa ni kila na cava na vuna e rawa kina vua e dua na tamata e sa dina taucoko ena nona veiyalayalati kei ira na nona itokani ka sega ni nanuma e dua na ka me vaka na sega ni saumi ni nona dinau ena sitoa ke tu vua na kena isau, me qai vakawelewele ni sauma na nona itavi vua na Kalou.

Au vakamamasu vei kemuni na Yalododonu Edaidai mo ni dina vua na Turaga kau yalataka vei ira na vakacegu, sautu, kei na rawa ka vakailavo me nodra ko ira era sa dina vua na Tamada Vakalomalagi, baleta ni ra sa vakayacora tiko na lawa kei na dua na veisausaumi. Ena vakalougatataki ira ko Koya ena nodra kitaka vakakina. Na noda dina sara vua na Turaga sa ikoya na gaunisala uasivi duadua me ra vulica kina na luveda na vakabauta na kosipeli i Jisu Karisito. … Ni da vakadeitaka e yaloda na veika ni vuravura oqo ka sega ni dina sara vua na Turaga, eda na sega ni tubu ena rarama kei na kaukauwa kei na igu ni kosipeli ni kevaka eda vakayacora.¹⁵

Au vakavinavinaka vua na Kalou na galala ni saumi ikatini. Au marau ni soli vei au na galala meu vakaraitaka na noqu vakavinavinaka vua na Tamaqu Vakalomalagi ena Nona yalololoma vei au.¹⁶

E dodonu me da lomasoli ena noda vakayagataka na ilavo eda vakalougatataki kina me vukea na taraicake ni matanitu ni Kalou e vuravura.

E dua tale na ka me da vulica me vaka ni da Yalododonu Edaidai—kau sa cakacaka vakaukauwa meu kila—sa ikoya me … da yalana vei keda na veika yaga ni bula, ka kakua ni vakamatautaka vei keda na itovo ni vakasabusabu. Ke vo vei keda e so na ka, vakayagataka me vaka e vinakata na Kalou me vakayagataki vakakina— me baleta na toso ki liu ni Nona Matanitu kei na tete ni Kosipeli. …

Me vaka ni sega ni yaga vei keda na ka eda taukena, vakavo ga ke da sa vakarau ka vinakata me vakayagataki ena toso cake ni matanitu ni Kalou. Sa noda itavi me da vakarautaka na veika baleta na noda vuvale; ia e sega ni noda itavi me da bula vakasabusabu. E sega ni noda itavi me da cakacaka me da rawata na iyau me da vakaisulutaki keda kina ena veika sau levu. …

Ena gauna eda vulica kina me da lomasoli na vakayagataki ni noda iyau ka solia vei keda na Kalou ena tosoicake ni Nona Matanitu, ko ira na Yalododonu Edaidai era na sega ni kila vakalevu e dua na leqa vakailavo; ena vakalougatataki ira vakalevu na Turaga. Na ka e gadrevi me da kitaka sa ikoya me da qara na rarama kei na ivakaraitaki ni Yalona me tuberi keda e veigauna, ena qai kuria ko Koya ena veika kece tale e yaga vei keda.¹⁷

Ko koya sa solia ena marau sa vinakata na Kalou. E sega ni dua na tamata e bula ena vuravura oqo e rawa ni sauma na isolisoli vei ira na dravudravua, rawa ni sauma na tara ni valenisoqo kei na valetabu, …rawa ni vakayagataka na ka me bula kina ka vakauti ira na luvena tagane kei na yalewa me ra vunautaka na kosipeli oqo, me sega ni kauta laivi na nanumi koya vakaikoya mai na yalona, veitalia ga ke a dau nanumi koya vakaikoya ni se qai tekivu. Oqo e dua na ka vinaka duadua e vuravura taucoko vei ira na tagane— me ra yacova na vanua ko ya ni sa vorati na nanumi koya vakaikoya mai na nodra ivakarau. Ni sa kau laivi na ka oqo mai na nodra ivalavala, era marau ka nuiqawaqawa ena vinakata ka vaqara na galala me ra caka vinaka ena veika e biuta na Turaga e ligadra, ka sega ni segata me ra rawata e levu tale.¹⁸

Na dola kei na sede e sega ni veivakalougatataki mai vua na Kalou. E vakakina walega ke da vakalougatataki ena yalomatua, kei na vuku, kei na Yalo ni Kalou me ra vakayagataki vakavuku ena sala dodonu, ka tosoya ki liu na matanitu ni Kalou e vuravura sa qai o koya oqori na veivakalougatataki. Kevaka eda vakalougatataki ena vuqa na ka vinaka ni vuravura oqo ka ra yaco me vakamatabokotaki keda … ia era sa sega ni veivakalougatataki mai vua na Kalou e [lako] mai na yasana veibasai.¹⁹

Na ivakarau dina ni tamata, me vaka au sa dau vakaraitaka wasoma, sa ikoya na dau nanumi koya vakaikoya, mamaqi ka kocokoco, me nanumi koya ga, ko koya duadua ga, ka navuca na nona toso vakataki koya ga. Ia na ivakavuvuli kece ni kosipeli e veibasai sara ga kei na ka oqo. Eda kunea ni veika e gadrevi vei keda me saumi kina na ikatini kei na isolisoli ni siga ni lolo … ka solia na ka e noda me vakau kina na kosipeli ki na veimatanitu e vuravura—na veika e gadrevi oqo e cemuria laivi mai na yalo ni tamata kece na nanumi koya vakaikoya kei na ivakarau ca. Me isosomi ni nanumi koya vakaikoya, na nodra yalodina na Yalododonu Edaidai, e vakasinaiti ena loloma ni kosipeli, vakasinaiti ena gagadre me solia na gauna kei na ka e rawata ki na toso ki liu ni matanitu ni Kalou. Na kosipeli, kevaka eda dina ki na veika e gadrevi vei keda ena veika vakailavo, ena taura na tamata nanumi koya vakaikoya, na tamata mamaqi, ka vukei koya me tamata lomasoli, dokai, dau solisoli. … E vakasinaiti keda na kosipeli ena gagadre me da biuta na ka ni vuravura, ke rawa, ka lako ki na yasana vakayawa sara e vuravura, ka sega na dua na dola me kena isau, me na yaga ka na veivakabulai ki na tamata kecega.²⁰

Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki

Na sala cava soti e veivakabobulataki kina na dinau? Na veivakalougatataki cava eda taura ni da bula ena lomanibai ni ka eda rawata? Na cava e rawa ni da kitaka me vukei keda me da lako tani mai na dinau se vuki tani mai na dinau?
Na sala cava eda vakalougatataki kina vakailavo ka vakayalo ni da muria na lawa ni ikatini? E rawa vakacava me ra vakavulici ira na luvedra ko ira na itubutubu ena ivakavuvuli ni ikatini kei na isolisoli?
Na cava e sa rui bibi kina me da dina vua na Turaga ka vakakina vei ira na tamata kecega? Na sala cava e veivakalougatataki kina vei ira na gone na nodra dina sara vua na Turaga o ira na nodra itubutubu?
Na cava e rawa kina ni yali na Yalo ni Turaga mai na rawa ka vakavuravura? Na cava e rawa ni da kitaka me tikoga kina na rawa ka vakailavo ena kena itutu dina?
Na cava e noda itavi ni sa solia vei keda na Kalou na kalougata vakayago? Na ivakarau cava e rawa ni tarova na noda vakayacora na itavi oqo?
Na cava e vakaukauwataki keda kina na ilavo me da kitaka, kevaka e biu ena kena itutu dina?

couple managing finances — E dodonu me ra cakacakataka vata ko ira na veiwatini, tagane kei na yalewa na qaravi ni nodra ilavo. E kaya ko Peresitedi Heber J. Grant, “Kevaka e dua naka me na kauta mai na vakacegu kei na marau ki na yalo ni tamata, ka vakakina ena vuvale, sa ikoya me da bula ga ena loma ni ka eda rawata.”