Toeni Luhlahp
Kahlwem Suwohswohs luhn Finsrak
Toeni luhlahp ke Eprel 2020


Kahlwem Suwohswohs luhn Finsrak

Ke srihpen Fohlohkyak ahkpwacyeiye ma pwacye sac ma oasr orekma luhn God fin facluh, kuht kuh in finsrak, ac kuht enenuh finsrak, finne kuht sun ma upac yohk.

Ohktohpa tari ah, Prestuhn Russell M. Nelson el suli kuht in ngwet nuh metnuh ke toeni luhlahp se inge ke Eprel 2020 in kais sie sesr nget nuh ke oacna sie acn nuh tohkin liye woiyacn poun God in fohlohkohnwack wosasuc luhn Jisus Kraist. Tahmtahel Holland ac nga eis mwe suli palye in yohk srihpac. Kuht motko nuh sesr sifacna ke kuht moul ke muhtwacwacackiyacn yac [sie alfoko] 1800, liye luhlahlfongi ke alu ke lwen sacn. Ke nuhnak lasr, kuht siyck sesr, “Kuh meac se wacngihn inge? Meac kuht finsrak in oasr? Meac kuht ac finsrak God El ac sang ke kena luhn nguhnasr?”

Tuhke ma se, kuht akihlen lah yac lofoko tari ah kuht ac finsrak ke sie fohlohkyak ke ma pwacye ke God yohk liki ma oasr ke lwen se ingacn, El okanyucklac ke pacl loes ke srihpen tahfonglac ac suhfal kahlwem an. In orekmakihn kahs lal William Ellery Channing, mwet kol yohk se ke alu ke lwen se ingacn, kuht ac suk ke “ohiyacn God oacna sie pahpah,” ma Channing luhlahlfongi “pa mwe luti yohk se met luhn Mwet Kristin.”1 Kain mwe luti se inge fah akihlenyuck Ohiyacn God in sie Pahpah luhngse Inkuhsrao, ac tiac mwet nuhnuhnkuh upac sac suc kena ahksuwohsye ma nuh kwewa kuh sie mwet karihngihn lohm suc wacngihnlac tukun pacl met ke el luhngse karihngihn ma luhn facluh tuh ingena oasr acn sahyac.

Ahok, finsrak lasr kuht fin oasr ke yac 1820 pa in sokwack God se suc sramsram ac kol kuht pacl nuh kwewa oacna El oruh pacl met ah, Pahpah pwacye se, ke ohiyac luhngse se. Ma na pwacye lah El ac tiacmwet kol luhlahp, nuhnuhnkuh in kol mwet kol napwacye suc sulaclah tari kuhtuh nuh ke El molwelah ac ituckyang nuh sel in sislah mwet nuhkwewa ma sucu. Moh, El pa sie suc mukwikwi nuh kwewa, ke fahkwack wolacna, “in ahkinsewowoye facluh; tuh El luhngse facluh”2 ac mwet nuh kwewa suc muhta kac. Luhngse se inge pa srihpac El suhpwacllah Jisus Kraist, Wen Kuloh Nahtuhl, nuh ke facluh.3

Sramsramkihn Jisus, kuht fin moul ke yac met luhn 19th century, kuht tuh elyah in akihlen lah suhmuhngnguh ke pwacyeiyacn moul luhn Mwet Lahngo ac Moulyak Lal muhtwacwacack in sruokyac mwet Kristin. Ke srihpac ma inge, kuh tuh finsrak ke mwe loh in tuhkuh nuh ke facluh nohfohn ma in ahkkweye mwe loh ke pwacpuhl lah Jisus paKraist, Wen pwacye nuhtin God, Alpha ac Omega, ac Mwet in Molwelah sefanna ma facluh e etuh. Tuh sie finsrak lasr ke pacl sacn tuh ma suhmuhslah sahyac kuh in tuhkuh in ahkpwacye uh, ma se tuh kuh in oraclah fahkwack sahyac luhn Jisus Kraist, in ahkyohkye ac ahkwoye mwe etuh lasr ke isuslac usrnguck, orekma wolacna, kihsac iwaclah, ac Sifilpac Moulyak wolacna Lal. Mwe sihm nuh pwacye ac suwohswohs ma suhpwacma inkuhsrao me ac suhpwaclah ke facluh.4

In liye facluh luhn Mwet Kristin ke lwen se ingacn, kuh tuh finsrak in konwacack sie suc oasr kuh ac wal luhn God ke pristut pwacye suc kuh in pacptaisi kuht, sang mwe sang luhn Nguhn Muhtahl, ac kuh in sang akwuck nohfohn luhn wosasuc enenweyuck in eis moul ma pahtpaht yurun God. Ke yac 1820, kuht tuh finsrak in liye olwelah wolacna lal Isaiah, Micah, ac mwet pahluh mahtuh sahyac ke elos sramsramkihn fohlohkihnyuck luhn lohm wolacna luhn Leum.5 Kuht tuh rahrahlac in liye wolacna ke tempuhl muhtahl in sulpac oreklac, ke Nguhn an, akwuck an, kuh an, ac wal in luti ma pwacye pahtpaht, ahkkweye kihnet an, ac oracni sucu in sie nuh ke ma pahtpaht. Nga tuh suk kuhtwena acn ac acn nuh kwewa in sokwack sie suc oasr wal in fahk nuh sihk ac Patricia wolacna kiyuck lah pahyuck lasr siliyac kuht ke pacl ac ma pahtpaht, ac wacngihn pacl in lohng ma koluk “nuh ke pacl misac kowos fahsrwelihk.” Nga etuh lah “pukanten acn in muta in lohm sin Papa [tuhmasr],”6 tuhsruhktuh, in sramsram pwacye, nga fin eis sie lohm selos, lohm se ingacn ac fah tiac ma wo fin Pat ac tuhlihk nahtuhsr tiac oasr yuruk in akacsruhi usrukihn sacn. Ke ke mwet somsomlah met suc misac ac soenna lohng inen Jisus Kraist, kuht tuh finsrakkihn ma suwohs ac kihlwacng ke ohiyacn pwacpuhl in fohlohkihnyuckyak—mukwikwi luhn mwet moul in oruh akwuck in molwelah sin mwet somsomlah met ke sucu lalos.7 Wacngihn mukwikwi sahyac nga kuh in nuhnkuh kac kuh in ahkkahlwemye luhngse luhn God nuh sin tuhlihk nuh kwewa Nahtuhl fin facluh finne acn se kuh pacl se elos moul kuh misac.

Na, finsrak ke yac 1820 lasr kuh in kalweni, tuhsruhktuh sahp pweng ma yohk srihpac emet ke Fohlohkyak pa finsrak inge tiac ma lusrohngtwen. Muhtwacwacack ke Insack Muhtahl ac kalweni nuh ke lwen se inge, kena inge muhtwacwacack in eklac nuh ke ma pwacye se, oacna Mwet Sap Paul ac mwet sahyac luti, pwelucng pwacye ac fokoko nuh ke nguhna.8 Ma finsrakkihn met ah eklac nuh ke sramsram mahtuh.

Pa inge ngwet lasr nuh ke lusen yac [lofoko] 200 ah ke ma wo luhn God nuh sin facluh. Ac fuhkah nuh ke ngwet nuh pacl tok? Srackna oasr finsrak lasr soenna ahkfalyeyucklac. Finne ke kuht sramsram, kuht oasr ke sie “mwet nuhkwewa wi” mweun lain COVID-19, in ahkacsmakihn kuht tuh virus9 ma srihklac liki ipin puhkpuhk10kuh in ahkmuhnahsye un mwet pucs ac economy luhn facluh. Kuht pruhe kaclos suc wacngihnlac elos suc luhngse ke pacl elyah yohk, oacyacpac nuh selos suc weack mas ac kac mas. Kuht pruhe na upac kaclos pac suc sang mwe kahsruh nuh ke mwe mas pac. Ke kuht kuhtanglah—ac kuht ac oruh—lwelah kuht in oacyacpac ahksukohsohkye kuhtlac nuh facluh in kuhtanglah virus luhn masrinsrwacl, ahksukohsohkyelah mura ac muhtwacn facl in kahingkihn virus luhn suhkahsruhp. Lwelah kuht srackna finsrak ke facluh ac wacngihn masrinsrwacl, ke mura ke wacngihn suhkahsruhp, ke lohm lutlut ma mwet lutiyuck kac—tiac sahngweng elos fah uniyucki ke lihkacsihk—ac suhnuhk sie sin sie tuhlihk nuhtin God, ac wacngihn nuhnuhnkuh ke srihpen luhman mwet kuh luhlahlfongi lalos. Ac oasr ke ma inge nuhkwewa ma finsrak fokoko lasr ke oaru nuh ke masap luo luhlahp inge: in luhngse God ke karihngihn mwe luti Lal ac in luhngse mwet tuhlan lasr ke kuht ahkkahlwemye kuhlwacng ac pahkomuhta, mongfihsrwacsr ac nuhnak muhnahs.11 Masap luo lucng me inge srackna—ac ke ma pahtpaht—pa finsrak pwacye sefanna kuht kuh in sang nuh sin tuhlihk nahtuhsr in ahkwoye facluh likina elos liye ingena.12

Wi pac kena luhn facluh, oasr finsrak sifacna luhn mwet puhkantwen suc wi kuht mihsenge oasr finsrak yohk lalos sifacna: finsrak in wolac pahyuck lalos, kuh kuhtuh pac finsrak in pahyuck; finsrak in kuhtanglah ma luhngse la; finsrak in tuhlihk tuhlac in fohlohk; finsrakkihn kain ngal puhspuhs ke mahno ac nuhnak in tui. Ke srihpen Fohlohkyak ahkpwacyeiye ma pwacye sac ma oasr orekma luhn God fin facluh, kuht kuh infinsrak, ac kuht enenuh finsrak, finne kuht sun ma upac yohk. Pa inge kalmacn ma suhmuhslah ke Abraham el kuh in finsrak finne ke pacl upac in finsrak13tuh, el kuh in luhlahlfongi finne oasr srihpac nuh kwewa in tiacluhlahlfongi—tuh el ac Sarah kuh in pihtuhtuhyak ke tuhlihk se finne ke pacl luhman elos tiac kuh. Na, Nga siyuck, “Fin puhkantwen finsrak yac 1820 lasr uh kuh in muhtwacwacack in ahkfalyeyucklac ke ahkkahlwemyeyuck luhn kahlwem lucng me nuh sin tuhlihk mukul se suc sikuckmuhtuhntei ke insack fin acn New York, efuh kuht tiacna finsrak lah kena wo ac kena oacna Kraist kuh in topukyuck ke ohiyacn usrnguck sin God luhn finsrak nohfohn?” Kuht enenuh mwet nuh kwewa in luhlahlfongi ma kuht kena ke ohiyac suwohs kuh in sikyak, sie lwen, sie ohiyac, ac kuh in ma lasr.

Tamuhlwel ac tahmtahel, kuht etuh tari ke ma suhfal ke kais sie alu ke pacl 19th century. Oacyacpac, kuht etuh kuhtuh pac ke ma suhfal ke kais sie alu mihsenge tuh oruh kuhtuh mwet in srackna puhla masrinsrwacl ac suhfal finsrak. Kuht etuh lah kain in puhla koluk ingacn kollah kuhtuh mwet in som liki facsin in lutlut ke alu. Kuht oacyacpac etuh, oacna sie mwet sihm suhmuhslah, lah “mwet kol luhn alu puhspuhs [ke lwen se inge] luhman oacna elos nihkihn ma nuh kwewa” in ahkkahlwemye kain srihpac se inge, elos sang “ma in ahkwoye puhla selos sifacna, sang pacl nuh ke ma lusrohngtwen, kahs kikiacp oreklac in luhman wo, [kuh kuhtuh pacl na] kahs lusrohngtwen”14ac ma nuh kwewa inge ke pacl facluh an enenuh yohk likina met, ke fihl fahsruh enenuh yohklac, ac ke lwen lal Jisus El sang yohklac. Ke mwet tuhma lutlut luhn Kraist, kuht kuh in ke lwen lasr fanyak ye mwet Israel mahtuh suc tohrkahskahs “elos oana sri inge. Elos fahk muh elos paola, ac elos wotla liki kutena finsrak lalos.”15 Pwacye, kuht fin fuhlweack finsrak, kuht fuhlwelah ma tuh karihngihn kuht. Muhtuhn motonoac luhn hell lah Dante el suhmuhslah sie mwe sensen nuh sin elos suc fuhfahsryucsr nuh ke Divina Commedia lal: “Fuhlweack finsrak nuh kwewa,” el fahk, “kom suc utyak inge.”16 Pwacye ke finsrak somlah, ma yolyak pa e luhn hell ma rauniyucklac acn nuh kwewa.

Na, ke kuht oasr ke ma wacngihn finsrak kac, ac hymn fahk ma, “mwet kahsruh sahyac puhtatlac ac ahkkweyeyuck somlah,”17wi pac ke ma suwohswohs enenweyuck pa mwe sang sacohk inge luhn finsrak ma tuhtahflah nuh ke luhlahlfongi lasr nuh sin God ac luhngse pwacye nuh sin mwet sahyac.

Ke yac lofoko inge, ke kuht liye nuh met in liye ma nuh kwewa tuh use nuh sesr in enganwack ke kuht akihlen finsrak puhkantwen ahkfalyeyucklac, nga sulpac fahk ma muhtwacn fuhsr ac kahto suc fohlohk ke misin lal fahk nuh sesr ke acn Johannesburg kuhtuh mahlwem tari ah, “[Kuht] tiac tuhkuh loes inge in tuhkuh loes inge muhkwena.”18

In akacsruhi kuhtuh kahs ke sramsram sahflah luhn mwet se ma sihmlac ke ma suhmuhslah, nga wi fahk ma mwet pahluh Nephi ac tahmtahel fuhsr fahk:

“Mwet sacohk wiyuck, tukun kowos [eis fukun sahk se met inge luhn Fohlohkyak an], ngac siyuck fin ma nuhkwewa oreklac? Liye, nga fahk nuh suwos, Moh. …

“… Kowos enenuh in ahkwot nuh met ke luhlahlfongi kuh in Kraist, oasr kahlwem suwohs luhn finsrak, ac luhngse God ac mwet nuhkwewa. … Kowos fin[,] … ohinge Pahpah El fahk: Kowos fah moul ma pahtpaht.”19

Nga sang kuloh, tamuhlwel ac tahmtahel wiyuck, ke ma nuh kwewa use nuh sesr ke fihl in pacl sahflah ac wolacna, fihl in pacl ke wosasuc fohlohkihnyuckyak luhn Jisus Kraist. Mwe sang ac mwe insewowo ma tuhkuh ke wosasuc yohk srihpac na pwacye nuh sihk—ma nuhkwewa—in srihke in sang kuloh luhk nuh sin Pahpah tuhmuhk Inkuhsrao kac, oasr sik“olwelah luhk in karihngihn, ac mael in fahsr met liki nga mutullac, ac mael in fahsr met liki nga mutullac.”20 Lwelah kuht in fahsr nuh met ke oasr luhngse lun insiacsr, fahsr ke “kahlwem suwohs luhn finsrak”21ma ahkkahlwemye inkacnek soko an kuht oasr kac ke yac 200 tari ah. Nga fahkwack lah pacl tok an fah sesseslah ke usrnguck ac mwe insewowo oacna pacl met ah. Oasr srihpac nuh kwewa in finsrak ke mwe insewowo yohk liki ma kuht eis tari ke srihpen pa inge orekma luhn God Kuhlacna, pa inge Alu luhn kalweni fwackyuck, pa inge wosasuc luhn Kraist pahkomuhta ac mwe sang puhkantwen. Nga ahkpwacye ma inge nuh kwewa ac yohk likina ke inen Jisus Kraist, amen.

Mwe Kahsruh

  1. “The Essence of the Christian Religion,” in The Works of William E. Channing (1888), 1004.

  2. 2 Nephi 26:24.

  3. Liye John 3:16–17.

  4. Liye Moses 7:62.

  5. Liye Isaiah 2:1–3; Ezekiel 37:26; Micah 4:1–3; Malachi 3:1.

  6. John 14:2.

  7. Liye Sie Corinth 15:29; Doctrine and Covenants 128:15–17.

  8. Liye Hebrew 6:19; Ether 12:4.

  9. Liye Na Zhu ac mwet sahyac, “A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China, 2019,” New England Journal of Medicine, Feb. 20, 2020, 727–33.

  10. Liye “Examination and Description of Soil Profiles,” in Soil Survey Manual, ed. C. Ditzler, K. Scheffe, and H. C. Monger (2017), nrcs.usda.gov.

  11. Liye Matthew 22:36–40; Mark 12:29–33; oacypac liye Leviticus 19:18; Deuteronomy 6:1–6.

  12. Liye Ether 12:4.

  13. Liye Rome 4:18.

  14. R. J. Snell, “Quiet Hope: A New Year’s Resolution,” Public Discourse: The Journal of the Witherspoon Institute, Dec. 31, 2019, thepublicdiscourse.com.

  15. Ezekiel 37:11.

  16. Pa inge ohiyacn mwet puhspuhs etuh ke luhngasyucklac ke kahs inge. Tuhsruhktuh, luhngasyucklac suwohs pa “Finsrak nuh kwewa somlah, kom suc utyak inge” (Dante Alighieri, “The Vision of Hell,” ke Divine Comedy, trans. Henry Francis Cary [1892], canto III, line 9).

  17. “Abide with Me!” Hymns, no. 166.

  18. Judith Mahlangu (multistake conference near Johannesburg, South Africa, Nov. 10, 2019), in Sydney Walker, “Elder Holland Visits Southeast Africa during ‘Remarkable Time of Growth,’” Church News, Nov. 27, 2019, thechurchnews.com.

  19. 2 Nephi 31:19–20; ahkuhtweyac wo ituckyang.

  20. “Stopping by Woods on a Snowy Evening,” lines 14–16, in The Poetry of Robert Frost: The Collected Poems, ed. Edward Connery Lathem (1969), 225.

  21. 2 Nephi 31:20.

Print