Mai na Butobuto ki na Rarama Uasivi

Elder Robert D. Hales

Mai na Kuoramu ni Le Tinikarua na iApositolo

Na ivakatakarakara ni Veisorovaki ni i Vakabula e vakananuma lesu vei keda ni sega ni dodonu me da tarabe e na butobuto. E rawa ni tikoga kei keda na Nona rarama.

Ko Aisea, e dua na parofita levu ni Veiyalayalati Makawa, a parofisaitaka, “ni na vakataudeitaki na ulunivanua ni vale i Jiova … ka ra na drodro kina na veimatanitu kecega.”¹ E vakaibalebaletaki oqori vei ira na lewenivanua ni veivanua oqori, e a kaya kina ko Peresitedi John Taylor, “Era na lako mai, ka kaya, keimami sega ni kila e dua na ka ni ivakavuvuli ni nomuni lotu, ia keimami kila ni kemuni itokani yalodina; ko ni vakayacora na lewa dodonu kei na yalododonu.”²

KAUTA TANI “MAI NA VANUA BUTOBUTO”

Me vaka ni cicivaka o Salt Lake City na Qito Levu ni Vuravura ni 2002 ni Vula iLiliwa kei na nodra Qito na Paralase, eda raica ni sa vakayacori tiko vakatikina e levu sara na parofisai. Na veivanua e na vuravura kei na lewe levu sara na nodra iliuliu era sa tadu mai. Era sa raici keda ni da veiqaravi raviti sara tikoga na noda itokani e na itikotiko oqo kei ira na wekada mai na vakabauta tale e so. Era sa raica na rarama e na matada ka vakila na iqumi ni ligada. “Na ulunivanua i Jiova,”³ kei na iserau ni kena dudukilagi, era sa vakadinata e 3.5 na milioni na tamata wavoliti vuravura. Era sa rogoca na veivanua na lagilagi ni irorogo ni matasere oqo na Tabernacle. E drau ka udolu era tiko e na kakaburaki bula mai na veisoqoni oqo ka kena iulutaga Na Rarama kei Vuravura: Na Vakamarautaki ni Bula—Na Yalo ni Tamata, Na Lagilagi ni Kalou, o koya e oka kina na kacivaki raraba ni noda vakabauti Jisu Karisito. Au tukuna e na yalo lokumi na vakavinavinakataki ni veika oqori kei na levu sara tale na kena sala e vakayacori kina, Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai sa tomana tikoga me kauti ira “tani mai na veika sa buwawa ka butobuto.”⁴

E na gauna taucoko ni Qito ni Vuravura (Olympics) e na levu sara na irairai ni veirarama, me vaka na yameyame ni buka ni Qito ni Vuravura; na gone ni rarama, kei na iulutaga ‘Tutuvaka na Buka e Loma.”⁵ E na rairai beka na rarama ka ivakananumi bibi sa ikoya e laurai e na matadra na dauqito vakaiira. Ia na ka e vakayavalati keda e sega ni veisisivi se na dausarasara. Sa ikoya ga na dina titobu ni veika oqo e vakatakilakilataka—na vu-ni rarama e tiko vei keda yadua.

E na mataka nikua au na vosa tiko kivei ira era taroga, “Na rarama cava beka au a raica ka vakila? E lako beka mai vei? E na rawa beka vakacava me noqu ga vakaiau kei ira au daulomana?”

NA RARAMA I KARISITO KEI NA ISOLISOLI NI YALO TABU

O ikeda yadudua eda a kauta mai ki vuravura e yadua na rarama, na Rarama i Karisito. “Ko iau na rarama dina , sa lako mai ki vuravura ka vakararamataki ira na tamata kecega,”⁶ a kaya na iVakabula.

“Na rarama sa tiko e na ka kecega; ka sa vakabula na ka kecega.”⁷

Na rarama oqo sa ikoya e “veisureti ka veitemaki me ia tikoga na caka vinaka,”⁸ ka sa “soli tu ki na tamata kecega, me na kila kina na vinaka mai na ca.”⁹

E na vakayagataki ni Rarama i Karisito me vakatakilakilataka ka digitaka ga na ka e dodonu, e na rawa ni liutaki keda ki na dua na rarama e levu cake; na isolisoli ni Yalo Tabu. Au vakadinadinataka ni mai na Vakalesui mai ni kosipeli kei na matabete tabu ni Kalou, sa tu kina na kaukauwa vei ira na tisaipeli i Jisu Karisito ni gauna e muri oqo me ra solia na isolisoli ni Yalo Tabu. Sa dausoli e na veitabaki ni liga mai vei ira era taura tu na kaukauwa ni matabete, ka sa dauciqomi mai vei ira era bulataka na ivakavuvuli ni vakabauta kei na veivutuni ka ra sa ciqoma na cakacaka vakalotu ni papitaiso e na veitabadromuci e na wai me bokoci kina na ivalavala ca.

Na Yalo Tabu e ikatolu ni Le Tolu Vakalou, ka tamata vakayalo.¹⁰ O koya na Dauveivakacegui, na Yalo ni Kalou, na Yalo Tabu ni Veiyalayalati. E vakadinadinataki o Jisu Karisito, Nona cakacaka kei na nodra cakacaka Nona dauveiqaravi e vuravura. E cakacaka me vaka e dua na itini me vakasavasavataki keda mai na ivalavala ca.¹¹ E dau vakacegui keda ka kauta mai na vakacegu ki na yaloda. Na dodonu ki na Nona dauveitokani e maliwai ira na iloloma cecere ka rawa ni rawati e na bula vakayago, e na rarama ni Nona veiuqeti kei na kaukauwa ni Nona veivakasavasavataki, eda na rawa ni liutaki lesu ki na iserau ni Kalou.¹²

BUTOBUTO KEI NA RARAMA

Me vakataki ira na gonelalai, eda vulica na sala me da kauta tani kina na butobuto e na kena tutuvaki na cina. E na so na gauna, ni ra daulako na noda itubutubu e na nodra vakacagicagi e na yakavi bogi, eda daututuvaka kece sara na cina e vale! Eda kila ni lawa vakayago e lawa talega vakayalo: e sega ni rawa ki na rarama kei na butobuto me rau tiko e na dua vata ga na vanua e na dua vata ga na gauna.

E vakaseyavutaka na butobuto na rarama. Ni sa tiko na rarama, sa vakamalumalumutaki na butobuto ka sa dodonu me lako tani. E rui bibi dina ni butobuto e sgea ni rawa me vakadruka na rarama vakavo ga ke vakalailaitaki na rarama se me lako tani. E na gauna sa tiko kina na rarama vakayalo ni Yalo Tabu, na butobuto nei Setani e na lako tani.

Kemuni na cauravou kei na gone yalewa daulomani e na Lotu, eda sa vakaitavi tiko e na dua na ivalu e na nodrau veivorati kaukauwa na rarama kei na butobuto. Kevaka me a sega na Rarama iJisu Karisito kei na Nona kosipeli, eda na rusa ki na veivakarusai ni butobuto. Ia na iVakabula e kaya, “Au sa lako mai me’u rarama kei vuravura.”¹³ “Ia ko koya e na muri Koya e na sega sara ni na lako e na butobuto, ia e na tu ga vua na rarama ni bula.”¹⁴

Na Turaga sa noda rarama, na ka dina, na noda vakabulai.¹⁵Tautauvata kei na bukawaqa tabu ka vakavolivoliti ira na gonelalai e na 3 Nifai,¹⁶ na Nona rarama e na bulia na ivakaruru ni veitaqomaki e na kemuni maliwa kei na butobuto ni ivalavala ca e na gauna ko ni bula kilikili kina. Ko ni gadreva tu na rarama qori. Keimami gadreva na rarama oqori. Mo ni vulica vakavinaka na ivolanikalou kei na Me iSakisaki ni iTabagone ka vakarorogo ki na nodra ivakavuvuli na nomuni itubutubu kei ira na iliuliu. Ia, mai na talairawarawa ki na ivakasala vuku, ni vulica mo ni na taura na rarama dauveitaqomaki ni kosipeli me vaka e nomuni sara ga.

Ko ni na rairai kurabui beka, “E na rawa vakacava me da cakava oqori?” E duabulu ga na sala: e dodonu mo ni vulica mo ni vakavuna na rarawa qori e na veisiga yadua e na vakabauti Jisu Karisito ka muria na Nona ivakaro.

VAKAVUNA NA RARAMA

E na vula ililiwa sa oti oqo, a tiko na gauna me’u vulica kina na veika me baleta na yatevuso. Au a vakila ni sega ni rawa me da maroroya na cagi bulabula (oxygen). E sega ni rawa ni da maroroya na cagi ka dodonu me da ceguva, veitalia sara ga na noda sasaga vakaukauwa. Ni toso tiko na veiminiti yadua, icegu kei na icegu, e sa soli tu vei keda na noda bula ka sa vakavoui. Io sa vakakina na rarama vakayalo. Sa dodonu me vakavoui vei keda e na kena gauna dina. Sa dodonu me da vakavuna mai na dua na siga ki na dua tale na siga, mai na dua na nanuma ki na dua tale, kei na cakacaka vakayalododonu e na veisiga kevaka me da kauta tani na butobuto ni ivalavala ca E na gauna au a se gonetagane kina, au dau vodo tolili ki vale ni dau oti na vakatovotovo ni basikete polo e na bogi.

Au na dau semata ki na taya ni noqu tolili e dua na jenireta ka vaka na ibulibuli ni dua na pea lailai. Ni’u sa daubutuka na ibutubutu, e dauvuki na taya me vaka e dua na idini lailai ni motoka, ka dausolia na livaliva me solia e duabulu na rarama ni cina dauveikurabuitaki. Sa dua na ka e rawarawa sara ia e tiki ni mekeniki yaga dina, ia au na butuka e na qai rawa ni cakacaka! Au a vulica sara vakatotolo ni kevaka au na sega ni butuka na ibutubutu ni noqu tolili, e na sega ni na waqa na cina. Au vulica talega ni gauna au a “gumatua e na vakaogai au”¹⁷ e na butuka, e na ramase sara na cina ka yali yani na butobuto ka tiko e liu vei au.

Na yavu ni rarama vakayalo e lako mai na noda butuka tiko e na veisiga na ibutubutu vakayalo. E lako mai, na masumasu, vulici ni ivolanikalou, lolo kei na veiqaravi—mai na bulataki ni kosipeli kei na vakamuri ni ivakaro. “Ko koya sa muria na nona ivakaro e na rawata na dina kei na rarama,”¹⁸ e a tukuna na Turaga, “ia ko koya e na rawata na rarama ka tomana tiko e na Kalou, e na rawata vakalevu na rarama, ia na rarawa e na tubu me ramase ka na ramase tiko me yacova yani na siga e vinaka sara.”¹⁹Kemuni na taciqu kei na ganequ, na siga vinaka sara oqori sa ikoya eda na tu e na iserau ni Kalou na Tamada kei Jisu Karisito.

E na so na gauna era dautaroga na tamata, “Na cava na vuna me keimami lako kina ki na soqoni ni sakaramede” se, “Na cava na vuna me keimami vakamuria kina na Lawa ni Bula, saumi ikatini?” “Na cava e sega kina ni rawa me tu ga e dua na yavaqu e Papiloni?” Me’u na tukuna vei kemuni na vuna? Baleta na butuki ni ibutubutu vakayalo e vakayagataki ruarua kina na yava! Vakavo ga kevaka ko ni cakacaka vagumatua e na bulataki ni kosipeli—bulataka e na “yalomuni taucoko, nomuni igu taucoko, lomamuni taucoko kei na nomuni kaukauwa taucoko”²⁰—e sega ni rawa mo ni vakavuna na rarama vakayalo me sega ni veirauti ni na sega ni rawa mo ni biliga lesu na butobuto.

Ia e na vuravura oqo, na butobuto e sa sega vakadua ni yawa sara. Na dina, e daututu voli ga e na veitutu, ka waraka tu e dua na gauna me curu mai. “Kevaka dou na sega ni caka vinaka,” sa kaya na Turaga, “sa sinai na mata ni katuba e na ivalavala ca.”²¹

E dautukuni taumada tu me vaka na lawa ni dauvakadidike: kevaka eda laiva na rarama ni Yalo e sauriva ga se seyavu yani e na noda calata ni vakamuria na ivakaro se mai na noda sega ni taura na sakaramede se sega ni masu se vulica na ivolanikalou, na butobuto ni ivalavala ca e na curu vakaidina mai. “A sa lako mai na vu-ni-ca oqori ka kauta tani na rarama kei na dina, e na talaidredre.”²²

E na ivolanikalou eda wilika ni levu sara na tamata yadua “era vakasaqaqara vakamataboko ni sega na rarama” ka “suaigelegele ka yatayata me vaka na tamata sa mateni.”²³ Na tarabe yarayara, e rawa ni da yaco me vakaivakarau ki na buwawa ni veika e vakavolivoliti keda ka guilecava na lagilagi ni lako e na rarama.

NA SALA KI NA RARAMA

E tiko e dua na sala me da lako tani mai na “butobuto loaloa”²⁴ ka kauta yani ki na sala ka veiliutaki ki na marau e na bula oqo kei na bula tawamudu e na vuravura sa bera mai. A tukuna na Turaga vei Aisea, “Ka’u na tubera na mataboko e na sala era sa lecava; ka’u na kauti ira e na ilakolako era sa sega ni kila: kana vakararamataka na butobuto e matadra.”²⁵

Na parofita o Nifai e tuvanaka na sala vakaqo: “Ia o ikemuni na wekaqu lomani, kevaka dou na muria na Luvena e na lomamudou taucoko ka sega ni ia na veidabui kei na veivakaisini e na mata ni Kalou, ka veivutunitaka na nomudou ivalavala ca e na yalomudou taucoko, ka papitaiso me ivakadinadina vua na tamada ni sa lomani kemudou mo dou taura na yaca i Karisito, e na papitaiso … raica e na qai soli vei kemudou na Yalo tabu; io dou na qai papitaisotaki e na Yalo Tabu kei na bukawaqa.”²⁶

Na veiyalayalati eda cakava e na noda papitaiso ka vakavoui e na noda taura na sakaramede—ka taura na yaca i Karisito, ka daunanumi Koya, ka muria na Nona ivunau—oka kina na yalayala me tikoga kei keda na nona Yalo Tabu ka me tikoga na rarama oqori.²⁷ Na ivakatakarakara ni veisorovaki ni iVakabula e vakananuma lesu vei keda ni sega ni dodonu me da tarabe e na butobuto. E na rawa ni tikoga kei keda na Nona Rarama.

ME CAUDRE VAKAKINA NA NOMUDOU RARAMA

Na tubucake e Long Island, e New York, au a kila na sala e rui bibi sara kina na rarama vei ira era lako tiko e na butobuto e na wasaliwa. E na vakacava tu beka na rerevaki ni sa ca na valenicina! E na vakacava beka na levu ni rarawa ni valenicina e sega ni waqa rawa na kena cina!

O ikeda ka da sa taura oti na isolisoli ni Yalo Tabu e dodonu me da yalodina ki na kena veiuqeti me rawa kina me da rarama ki vei ira na tani.

“Me caudre vakakina na nomudou rarama e matadra na tamata,”e a tukuna na Turaga, “me ra raica na nomudou ivalavala vinaka, ka vakarokorokotaka na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.”²⁸

Eda sega ni kila se o cei e na vakararavi vei keda. Ia, me vaka e tukuna na iVakabula, “ni dou sa sega ni kila de na saumaki mai ka veivutuni ka lako mai vei au e na yalodina ka’u na vakabulai koya: ia dou sa vu ni nona vakabulai.”²⁹

E DUA NA IVAKADINADINA UASIVI NI NONA RARAMA

Ia oqo, kemuni na taciqu kei na ganequ, e na ka oqo, na iotioti ni veivorati levu ni rarama kei na butobuto, au vakavinavinaka e na gauna e soli vei au me’u “vosota na veika kaukauwa, me vaka na … tisaipeli i Jisu Karisito.”³⁰ Au a tukuna vata kina kei Paula, “Sa vakarau oti na bogi, a sa voleka na siga; o koya me da qai luvata tani na ivalavala ni butobuto, ka me da vakaiyaragi tu e na rarama.³¹ Au tukuna na noqu ivakadinadina uasivi sara ni ko Jisu Karisito “e rarama kei na vu ni bula kei vuravura; io na rarama sa sega ni vakaiyalayala, ka na sega ni rawa me vakabutobutotaki.”³²

O Koya e rarama kei Peceliema, ka sucu mai vei Meri, na Tinana vakayago, kei na Tamada, na Kalou Kaukauwa sara.

O Koya na rarama ka a papitaiso e na veitabadromuci, mai vei Joni na Dauveipapitaisotakci, o koya ka vakatakilai vua na Yalo Tabu e na Yalo me vaka na ruve sa lako sobu mai.

O Koya na rarama ka sa dautaleitaki koya ko Tamana.

O Koya na rarama ka iliuliu ni Lotu taumada, ka tauyavutaka kei iratou na tisaipeli e tinikarua, na parofita kei na iapositolo.

O Koya na rarama ni Veisorovaki ka vakaycori e na Were ko Kecisimani kei Kolikoca, ka colata kina Vakaikoya na ivalavala ca ni vuravura, me rawata kina na tamata kecega na vakabulai tawamudu.

O Koya na rarama ni ibulubulu sa lala, na Turaga e a sa tucake tale ka sa vakamataliataki na yagona vakalewe, vakasui, o koya ka voroka na ivau ni mate ka rawata na qaqa e tawamudu e na ibulubulu.

O Koya na rarama ka a lako cake ki lomalagi ni ratou rai tu na Nona tisaipeli, kei na iyalayala ni ivakarau vata ga o ya e na lesu tale mai kina.

O Koya na rarama ka a rairai mai kei Tamana me vakalesui mai vua na Parofita o Josefa Simici, na Lotu vata ga a tauyavutaka e na gauna ni Nona cakacaka vakaitalatala e vuravura.

O Koya na rarama ka liutaka ka dusimaka na Lotu e na gauna edaidai e na ivakatakila vei ira na parofita, na nona daunivakasala, kei iratou na Le Tinikarua.

O Koya e noqu Rarama , noqu Dauveivueti, noqu i Vakabula—ka nomuni.

Au kila ni bula tiko na Kalou. Au kila ni sa kacivi keda ko koya “mai na butobuto ki na nona rarama e uasivi sara.”³³ Au masulaka na rarama ni nona kosipeli vakalesui mai me tomana tikoga na nona vakatetei e na vuravura me rawa kina me na soli ki vei keda taucoko na gauna me da rogoca ka digidigi kina, ka ni Nona Lotu e na “cila yani mai na butobuto; sa weweli me vaka na vula, sa serau tu me vaka na matanisiga,” me rawa kina “ni sinai ko vuravura e na nona iserau.”³⁴

E na yaca i Jisu Karisito, emeni.