Na iVosavosa ni Loloma
Na gonelalai vakayadua e gadreva na wasoma ni itukutuku me vakadeitaka, “O iko o kilai. O iko o yaga vakalevu. E tu vei iko na kaukauwa vuni. O iko o vinaka.”
Ni’u a se tina gone, keirau vakaveiwatini, keirau a kauti iratou na lewe lima na luve ikeirau oqo mai na yabaki walu ka lako sobu, me keitou la’i vakaitikotiko e na Ceva kei Amerika. Me vaka ni sega ni duabulu vei keitou e vosataka rawa na nodra ivoavosa, e sa bau dredre dina sara ga vua na neirau gone yabaki ono me vulica e dua na ivosavosa vou. Keirau vakasamataka me sa la’i vuli e na koronivuli ni vakavakarau vata kei ira era gone sobu mai vua e na rawa me vakalailaitaka na nona vakarerei ka na taucoko kina nona rawata me veivosaki vaka-Potukisi.
Ia na ka dina me baleta na luvequ sa ikoya ni vulagi vei ira na gonelalai me vakataki ira talega na gonelalai kivei koya. Sa dredre na toso e na veisiga yadua, ka dau mosita na yaloqu noqu dau taubale vata kei koya ki koronivuli e veimataka oti o ya me’u qai dau waraki koya tale ni suka mai, yalolailai, ni oti e dua na siga.
Dua na siga, e so na gonelalai era nakita me ra vakararawataki koya. E vica eratou viriki koya e na vatu, ka vakabiligi koya, dredre vakavivaialevu e na gauna ni vakacagicagi. E a rere ka mosi vua qai vakasamataka me sa kua ni lesu tale ki valenivuli. E dabe duadua toka ga ni sa lala na rara ni qito, e nanuma rawa na ka keirau a vakavulica vua me baleta na galili. E nanuma rawa ni Tamada Vakalomalagi e dau voleka vei ira na luvena e na veigauna taucoko, ka rawa vua me vosa vei Koya e na gauna cava ga e rawa, e sega walega nona vakarau me moce. E rawa me kila na vosa ni lomana. E a cuva sobu ka masu e na dua na tutu ni rara ni qito. E sega ni kila se cava me masulaka, ia e a kerea ke rawa ni rau tiko vata kei koya na nona itubutubu me rawa ni rau taqomaki koya. E votu mai e na nona vakasama e dua nodra sere na lalai e na nona sa lesu tale tiko ki na nona kalasi.
Au dau lakova wasoma na veikau drokadroka,
Ka’u dau vakasoqoni ira na veisenikau karakarawa ka rairai vinaka.
Au vakasoqona na veisenikau e na loma tucoko ni veikau,
Tinaqu daulomani, na veisenikau taucoko e kauti iko lesu mai vei au.
(“I Often Go Walking,” Children’s Songbook, 202; International Children’s Songbook, 109)
E na gauna e rai kina, e raica rawa sara e dua na senikau lailai ni tubu tiko e na kedrau maliwa e na kavoro ni simede. E a mani betia ka tawana sara e na nona taga. E sega ni yali rawa na nona leqa vata kei ira e so tale na gonelalai, ia e na nona sa lesu tale i valenivuli e vakila ni rau sa tiko vata kei koya na nona itubutubu.
O ikeda vakayadua, me vakataka na luvequ yalewa yabaki ono, eda vakila ni da lakosese se eda vulagi beka e na dua na vanua tani. E rairai beka ni nomu vanua tani e a vulica tiko na ivosavosa vakafika se kemisitiri. O nanuma beka ni nomu curu mo lewe ni Lotu oqo o sa kele mai e na dua na matasawa o vulagi kina, kevaka mada ga o a curu ka lewena e na nomu vanua ga vakaitaukei. Biuti iko mada e nona itutu e dua me tautauvata ka se qai saumaki. Na veivosa me vaka na “ilesilesi,” “Matabisopi Vakatulewa,” vakakina na “Vakaitutu Raraba” e gadrevi me vakamalacataki ka me kilai vinaka na kena ibalebale.
E vakacava o ira na noda daukaulotu e na nodra kila ka talairawarawa ki na veivakauqeti ni Yalo Tabu ni dina na Lotu, ia sa qai tu tale na bolebole e na kena vulici ruarua na kosipeli vata kei na dua na ivosavosa ni vanua tani e na dua vata ga na gauna? Au qoroya ni’u vakasamataka na nodra yalodei.
Na noda bula e vakasinaiti vata tu kei na vuqa na gauna ni drakidrakita e na kena vulici na vosa tani. Ia, e duabulu ga na ivosavosa e na vuravura taucoko. Ia “tinaqu daulomani, na veisenikau taucoko e kauti iko lesu mai vei au” ka vakaibalebale vua na goneyalewa lailai. E dua na sere ni LaIai kei na senikau ni veikau era ivosavosa kilai levu ni dua na isau ni masu.
Ni sa mai cava na nona dau veivakavulici voli o Jisu mai na valetabu e Vanuasautu, e a raica ni veivosa kece e a cavuta era sega beka ni kila na tamata. E a qai kerei ira me ra lako e na nodra dui veivuvale ka vakasamataka ka masulaka vata kei ira nodra matavuvale ka vakavakarau e na Nona lako mai e na siga ka tarava.
Ia e na gauna e sa vakararai yani kina vei ira na lewe vuqa, ka raica ni ra sa tagi, ka vaka e vakamasuti Koya na matadra me tiko vata mada ga kei ira… . ” A sa keveti ira yadua na gonelalai ka vakalougatataki ira …
“Sa qai vosa vei ira na lewe vuqa ka kaya: Dou raici ira na nomudou lalai.
Ia ni ra sa raici ira yani … Ka raica—sa tadola ko lomalagi ka ra sa siro sobu mai kina na agilosi, ka sa vaka e nodra sala sobu mai na yameyame ni bukawaqa; era sa mai vakavolivoliti ira na gonelalai ka qaravi ira” (3 Nifai 17:5, 21, 23–24).
Me “vakavolivoliti” vata na kaukauwa ni noda ivakadinadina sa ikoya e dua na ivosavosa e dodonu me da vulica taucoko me da vosataka ka kila.
Na imatai ni lesoni e vakavulici vei ira taucoko na gone e vuravura ka ra lakova tiko na Lalai sa ikoya “Au Luve ni Kalou.” O ira na gonelalai ka vula 18 era dusi ira tiko nodra cakava na qito ni iqaqalo ni liga salavata kei na dua na serekali lekaleka:
“E kilai au na Tamada Vakalomalagi
Kei na cava au via cakava.
E kila na yacaqu kei na vanua au tiko kina.
Au kila ni o Koya e lomani au talega.”
(“Heavenly Father Knows Me,” in Primary 1: I Am a Child of God [1994], 2)
E na noqu dau vakavulici ira tiko na kalasi ono e na vica na yabaki sa oti, e dua na gonetagane yabaki tinikava e a curu yani e na noqu valenivuli vakaisulu tu me vaka na isulusulu vakamatailawalawa. E sa qase cake e na rua na yabaki na kena ibulibuli e sa matua cake sara e na va na yabaki ni vakatautauvatani mai na lewe 30 tale na gonevuli. E totolo sara noqu kunea ni o Brian e sega ni rawa ni wilivola, e dau vakalutu vuli, ka ra tiko vata kei na vica na mataqali dauniveisusu e na vica na siti.
Sa roro tiko mai na gauna me cava kina e dua na iwasewase ni vuli ka dau soli kina na ripote ni vuli au a mani gole mai kina ki koronivuli e na noqu siga ni vakacegu me’u mai vakaotia na kena volaitukutukutaki na nodra cakacaka na gonelalai ka vakaleweni na nodra ripote ni vuli. Ni’u se qai curu yani e loma ni valenivuli me vakasoqoni na itukutuku, au raici Brian sara ni vakavuna tiko na mamauwe e loma ni valenivuli. Au a mani vakatura vei koya noqu ivukevuke qasenivuli me’u sa na kauti Brian. Keimami gole sara ki na vale ni wilivola vata kei na so na nodra ivola na gonelalai ni kalasi dua ka sinai tu e na iyaloyalo, veitalanoataki ni qito futupolo e na ilakolako.
Keimami dabe sara e na dua na teveli me’u vakalewena kina na ripote ni vuli. Au tarogi koya se sa bau dua na nona ripote ni vuli.
E kurea na uluna qai kaya “Sega.” Au taroga kevaka me vinakata e dua na nona ripote ni vuli.
E wanonovi au matua, “Kevaka walega e tukuna ni’u a gone vinaka.”
Au a vakarautaka e dua na itukutuku totoka sara ka vakabibitaka kina nona kaukauwa. Au vola kina na yacana taucoko kei na nona rawata me okati ira taucoko na tamata e na nona dau veiwali. Au tukuna vakamatailalai nona dau taleitaka na qito. E a sega ni ivakarau tudei ni ripote ni vuli o ya, ia e a marautaka. E sega ga ni dede na kena oti o ya, e sa yali mai na neimami koronivuli o Brian kei na iotioti ni ka au rogoca baleti koya, ni sa la’i vakaitikotiko i na dua tale na yasana. Au nuitaka ni sa tiko e na nona taga na noqu ripote ni vuli ka tukuni tiko kina nona gonetagane vinaka, e na vanua cava ga e tiko kina.
E na dua na siga e sa na soli kina vei keda na iotioti ni ripote ni vuli. De rairai eda na lewai e na kena taucoko ni noda ripotetaka vakacava na veika vinaka vei keda yadua. Na gonelalai vakayadua e gadreva na wasoma ni ripote me vakadeitaka, “O iko o kilai. O iko o yaga vakalevu. E tu vei iko na kaukauwa vuni. O iko o vinaka.”
Au taleitaka na kedra italanoa na gonelalai ivuvu. Eda rogoca wasoma baleti ira nodra itubutubu e na nodra ilakolako ki Salt Lake Valley. Ia na qaqa ni dua nodra sere na Lalai;
“Veigauna au vakasamataki ira na ivuvu,
Au vakasamataki ira na marama kei na turaga qaqa.
Au gadreva me’u nanuma ni gonelalai era ivuvu talega,
Au diva me’u a dua vei ira na gonelalai ivuvu,”
(“Veigauna Au Vakasamataki ira na iVuvu,” Children’s Songbook, 222)
O Susan Madsen e tukuna na italanoa kei Agnes Caldwell e na Willie Handcart Company. Erau a vesuki e na cagilaba kaukauwa ka vakaleqai e na waloloi kei na liliwa. Na qiqi ni veiusa e usa mai kina na kakana kei na itutuvi, ia e a lailai na qiqi ni veiusa me rawa ni usai ira na tamata tauvimate. Ni sa oti mada ga na veivuke, e dua na iwiliwili levu ni tamata e sa dredre sara ga me ra taubaletaka e vuqa tale na kilomita me ra qai yaco bula yani ki na qakilo.
O Agnes yabaki ciwa e sa rui oca sara ga vakalevu me taubale tale yani ki liu. E a raici koya na draiva ni qiqi e na nona lewa me rau salavata kei na qiqi e a qai taroga kevaka e vinakata me vodo. E talanoataka na veika e a qai yaco e na nona vosa sara ga vakaikoya:
“Eke, e a qai mani dolele mai, taura na ligaqu, cakava e dua na rorogo e yamena ka uqeta na ose me toso me rawa kina ni’u cici, kei na yavaqu ka … sa oca vakalevu ka sega tale ni rawa me cici. Keitou sa toso tikoga, e vaka vei au e vica tale na maile. Na ka e a qai lako mai e na noqu vakasama e na gauna o ya sa ikoya ni draiva e sa dua na tamata yalodredre duadua e bula tiko se me’u qai bau rogoca vakadua… . Ni se qai yacova sara ga yani na vanua me’u sa na sega ni rawa ni toso tale., e tu vakadua [qai dretaki au i loma ni qiqi]. Taura mai e dua na itutuvi, qai ologi au kina … katakata ka vakacegu. Eke sara ga e mani yaco kina me’u sa veisautaka noqu vakasama, e yacovi au dina, e kila tu mai na nona cakava me’u cici e a taqomaki au me’u kakua ni cevata e na nona biuti au e loma ni qiqi” (Au Lako ki Saioni, [1994], 59).
Na draiva ni qiqi ni veiusa o ya e a cakava me cici vakayawa na goneyalewa lailai e na kena totolo duadua e rawata me rawa ni veidrodroyaki na dra ka ra sa cevata tu e yavana kei na sagana. E a taqomaki na sagana, ka vaka talega kina na nona bula, mai na nona laiva me vukei koya vakaikoya.
Nodra ilakolako noda gonelalai ediadai e sa rui vakarerevaki ka dredre me vaka na toki ni vakaitikotiko ki na ra. O ira na gonelalai nikua era sotava na veivakatovolei e na nodra bula taucoko. E gadrevi me da tosoya cake nodra rawata me ra colata nodra icolacola ka vakatavulici ira talega me ra vakasaqara na marau e na bula oqo. E na so na gauna, e dodonu me da cici me salavata tiko kei na nodra vakabauta na noda gonelalai.
E na dua tale na gauna e na 3 Nifai e na nona a vakalougatataki ira tiko na tisaipeli na Karisito, “a sa mata mamarau vei iratou ka serauni iratou na rarama ni matana” (3 Nifai 19:25).
Na mata mamarau e tukuna nomu vinaka. O ira na gonelalai era tovolea tiko me ra tautauvata kei Jisu. Era vinakata tiko me ra tautauvata kei na dua e dau mata dredredre. Era vinakata me ra tiko vata kei na dua e dau vakalesuya vei ira na reki vuabale.
E a tukuna o Peresitedi Hinckley, “Era gadreva na gonelalai na rarama ni siga. Era gadreva na mamarau. Era gadreva na loloma kei na veisusu” (“Save the Children,” Ensign, Nov. 1994, 54).
Na loloma e dodonu me ivosavosa ni ivakaro ni kosipeli vei ira noda gonelalai. Ke vakacava nomu ivosavosa vakavanua, vulica mo vakatavulica ka vosataka na ivosavosa ni masu mai na vu ni yaloda kei na rekitaki ni ivakadinadina me rawa vei ira na agilosi, vakavuravura se vakalomalagi, e rawa me vakavolivoliti ira na gonelalai ka qaravi ira ka ologi ira e na itutuvi ni noda veikauwaitaki e na gauna taucoko ki na ilakolako uasivi e na vuravura ni ivosavosa.
Au solia noqu vakavinavinaka e na uasivi ni veivakalougatataki ni “dou raici ira nomudou lalai.” Au gadreva me’u nanuma ni gonelalai era ivuvu talega, e na yaca i Jisu Karisito, emeni.