Sa Toso ki Liu Na Lotu

Peresitedi Gordon B. Hinckley

E sega tale ni dua na lotu e tauyavutaki e na vanua Amerika me tubu sara vakatotolo ka tete yani vakarabailevu… . E sa dua dina na tubucake veivakurabuitaki ka se sega vakadua ni bau laurai e liu.

Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, sa totoka dina vakaoti noda mai sota vata tale e na koniferedi uasivi ni Lotu e vuravura.

Dua na drau vitusagavulu ka rua na yabaki sa oti nikua, o Josefa Simici kei ira nona ilawalawa era a sota e na valekau lailai e na vanua ni iteitei nei Peter Whitmer e na koro vakanomodi o Fayette, New York, ka tauyavutaka na Lotu i Karisito.

Mai na ivakatekivu lailai o ya e a qai yaco e dua na ka veivakurabuitaki. Na cakacaka oqo e sa rui uasivi na kena itukutuku. O ira na wekada era vosota na veimataqali veivakararawataki. Na veimataqali solibula era a vakayacora e sa rui uasivi ka sa sega ni rawa me vakamacalataki. Na cakacaka kaukauwa era vakayacora e sa rui uasivi ka dredre me da vakabauta. Ia mai vei ira kece na solibula kei na cakacaka uasivi ka dredre e sa lako mai kina e dua na ka lagilagi. Nikua eda sa tu e na dua na vanua e rawa ni da raica kina na vua ni solibula kei na cakacaka ka raica na veika eda sa rawata.

Mai na kena tauyavu e na ono na lewena ka sa tubu me rabailevu na matavuvale qaravi Kalou, sivia e 11 na milioni na kedra iwiliwili ka ra kaukauwa. Mai na koro vakanomodi e sa tubu na Lotu nikua me robota yani e 160 na veimatanitu e na vuravura. Oqo e sa yaco me ikalima ni lotu levu duadua e Amerika. E sa dua dina na tubu cake veivakurabuitaki. E lewe levu cake na lewe ni Lotu era vakaitikotiko e na taudaku kei Amerika. Oqori, talega, sa dua na ka veivakurabuitaki. E sega tale ni dua na lotu e tauyavutaki e na qele e Amerika me tubu sara vakatotolo ka tete yani vakarabailevu. E na loma ni kena ciqomi vakalevu era sa mai lewena na veivanua e vuqa ka vuqa talega na kena ivosavosa. E sa dua dina na tubu cake veivakurabuitaki ka se sega vakadua ni bau laurai e liu. E na kena tali tiko vakamalua e dua na talitali sa laurai kina e dua na iyaloyalo rairai vinaka. E rawa ni da raica na veika e yaco kina sa ikoya na marau kei na qoroi ni tamata e na nodra bula. E vakaraitaka tiko na veika cecere era vakarau yaco mai.

E na 155 na yabaki sa oti nodra a yaco mai e na imatai ni gauna e na qakilo oqo o ira na wekada, era raica e na raivotu vakaparofita na veika uasivi sa tu mai liu. Ia e na so na gauna au dau lomatarotaro kevaka era sa vakila dina tiko na itagede ni tadra o ya ni na qai yaco me vakaraitaki.

Na veivalenivolavola liu ni Lotu era tiko e na siti oqo ka a qarava na i ka 19 ni Qito Levu ni Vuravura e na Vula iLiliwa (Winter Olympics) . Keitou a cakava e dua na inakinaki ka lewa me da na kakua ni vakayagataka na gauna se vanua oqo me vakatetei kina na lotu, ia keitou sa nuidei tu ni na lako mai e dua na ka qoroi me baleta na Lotu mai na soqoni vakaibalebale oqo. Na veivale uasivi ka ra tu qoka—na Valetabu, Valecavu, na Conference Centre rairai dokai, na vale ka iVakananuni kei Josefa Simici, na vanua ni Volaitukutku Vakamatavuvale, na Vale e qaravi kina na Cakacaka ni Lotu, na Valenivolavola ni Lotu, vanua ni noda Welefea, okati vata kei na vuqa na veivalenilotu e na qakilo oqo—ka dredre me ra vakalecalecava o ira era lakova na veigaunisala ni siti veivolekati oqo. Me vaka e a kaya vei au o Mike Wallace e na dua na gauna, “Na veivalevale taucoko era ivakaraitaki ni dua na ka e itauyavu tudei.”

Me kuria na veika era sa tukuni oti, e tiko na taucoko ni noda nuidei vei ira na wekada, e vica vata na udolu, ka me ra na veiqaravi wale e na cakacaka vakaitamera oqo.. Era na dau nuitaki, era na dau taleitaki; era na dau kila ka; era na dau veikauwaitaki. Na nodra kaukauwa duatani duadua na wekada e na nodra vosataka na duivosavosa ni vuravura e na vakadinadinataka me dua na isolisoli vakaitamera ka ulabaleta na veika kece e rawa ni kunei e na veivanua tale e so.

Io, sa rawa vakavinaka taucoko. E drau na udolu na vulagi era lako mai. E so era lako mai e na kilakasami kei na lomalomarua, ka toka dei e na nodra vakasama na ivakatakarakara makawa ka lasu. Era lako mai e na vakasama de lakolako era na mai coko e na so na itutu sega ni vinakati mai na veivakasosataki vakalotu. Ia era kunea e dua na ka era a sega ni namaka. E sega walega e na kena laurai na veivakakurabuitaki ni ka era raica e na iwase ni vanua qo, mai na kena veiulunivanua kei na veiqakilo totoka, e sega walega ni ra kunea na yalo veivakurabuitaki e vakayacori kina na qito ni veiyasa ivuravura e na kena itagede cecere duadua, ia era kunea na rairai vinaka ni siti oqo. Era kunea ni o ira na veiqaravi era matau ka ra dau veikauwaitaki e na nodra gadreva me ra vukei ira. Au sega ni vinakata me’u vakabibitaka ni mataqali dau loloma vakaoqori e dau vakaiyalayala ga vei ira na lewe ni Lotu. Na lewe ni itikotiko taucoko era duavata e na vakaraitaki ni loloma uasivi. Ia mai na veika kece oqo sa lako mai kina e dua na ka veivakurabuitaki e na Lotu oqo. O ira na mata ni dauvola itukutuku, era dau kaukauwa ka sega nodra itovo, vakavo wale ga e vica, era vola e na ivosavosa ni veivakacaucautaki kei na ivakamacala dodonu ni ivakarau vinaka duadua era kunea eke, o ira na tamata era sotava, ka ra cakacaka vata, na itovo ni veikauwaitaki era a vakila.

Na retioyaloyalo e kauta na iyaloyalo ki na bilioni na tamata e vuravura raraba. Niusipepa kei na mekasini e tabaka na kena italanoa.

E udolu ki na tini na udolu na tamata era lakova yani na Temple Square, qoroya na kena dokai na Vale ni Turaga, dabe e na Valecavu ka vakarogoca na ivakatagi totoka duadua ni matasere. E sivia na udolu era vakasinaita na Conference Centre uasivi oqo me ra raica na veika veivakurabuitaki ni vua ni cakacaka kei na veidinadinati vata kei na Lotu kei na nona veivakalotutaki e vuravura raraba. E so tale na udolu era sikova na Family History Centre. O ira na dauvolaitukutku era qaravi e na Joseph Smith Memorial Building. Keimami a vakatarogi e na retioyaloyalo, retio, kei na dauvolaitukutuku e na veivolavolai mai na vuqa na yasa ni vanua oqo mai na vuqa tale na vanua e na veiyasa ivuravura. E tukuni vei au ni volekata na 4,000 na italanoa me baleta na Lotu e basika mai e na niusipepa kei na mekasini mai Jamani duadua mada ga.

O Georgie Anne Geyer, dauvola ivola kilai levu e Amerika e dau basika mai na nona ivola e na vuqa na niusipepa e a vola na veika oqo: “E rawa vakacava me dua na iwase ni vanua vakatamera ni Momani me cakava e dua na ka rivarivabitaki dina ka me qarava e dua na soqo marautaki ni veiyasa ivuravura taucoko? E rawa li vua na vuravura me marautaka nona lako mai e na dua na iwase ni vanua e vakatabakidua na vakabauta ni Lotu ka kerei ira na lewena me ra vakatatabu mai na yaqona ni vavalagi, tavako vaka kina na kefeini, e tolu na yavu ni koniferedi e vuravura raraba?”

E qai toso tale me cavuti Raymond T. Grant, artistc Director of the Olympics Arts Festival. E a talanoataka me baleta na soqo ni kena dolavi ka kaya: “‘Mo ni kila, e 98 na pasede vei ira taucoko na vekaitavi era cakacaka wale ka sa vakaitamera dina sara ga. E dina, e lewe levu era sega sara ga ni saumi. Oqo e sa dua na italanoa veivakurabuitaki, ka’u semata vakadodonu sara ga ki na ivakarau vaka Momani. Me vaka ni’u gone tagane Katolika mai New York, au raica ni sa taleitaki dina ni o Brigham Young, o koya ka a tauyavutaka na itikotiko ni Momani e Utah, e a tara taumada e dua na vale ni vakatasuasua ni bera na veika tale e so.’

“E a tosoya tale nona tuvana na iwiliwili me baleta na iwase ni vanua: E ono na kabani ni danisi e na iwase ni vanua oqo; e levu cake na iwiliwili ni piano kei na api era volitaki e Utah me vakatauvatani kei na veiyasana tale e so kei Amerika; na Mormon Tabernacle Choir era [360] na lewena; kei na dauvolitaki piano na yacana na Steinway na kena ka makawa duadua sara e Utah … e a tekivu sara mai e na yabaki 1862. E Utah, na levu ni ilavo me dau vakayagataki vei ira na gonevuli e tiko duadua sara e ra—ia era cibitaka na cecere ni maka ni veitarogi. ‘E sa matalau dina vei au, mai na noqu vulica me baleta na ivakarau tudei oqo.’”

E na itinitini ni nona italanoa e a vola kina o Miss Geyer: “E ka rawarawa sara na kena wakivata na bibi kei na vakabauta vakalotu dodonu, na matavuvale ka susuga ka vakarota na kena vakarautaki na ivakatagedegede cecere duadua ni itovo vakavanua rau salavata kei na ivakatagedegede cecere duadua ni itovo vakavanua ni vuku edaidai, kei na yalomatua raraba ni kena ituvatuva kei na lewa. Me vakalekalekataki, sa ikoya na kena wakivata na gaunaoqo kei na Amerika makawa” (“Salt Lake City and State of Utah Reveal Themselves to the World,” Salt Lake Tribune, 15 Feb. 2002, A15).

Kevaka me a levu na gauna, e rawa me’u tukuna vei kemuni na cavuqaqa mai na dauvolaitukutuku ni vuravura ka sa qaseta vinaka, e a vola e na veivakacaucautaki.

E a dua beka na leqa? E dina. Ia e vakarauta ga. Keimami a vakatarogi vakaitaukei vata kei ira na peresitedi ni veivanua kei ira na mata ni veivanua, vata kei ira na veiliutaki vakabisinisi, kei na veitabana tale e so.

E na yabaki 1849, ni oti e rua na yabaki nodra yaco mai ki ke e na imatai ni gauna o ira na wekada ka sala muria na kena a laurai na koula e Kalifonia, era sa vakayalolailaitaki e lewe vuqa. E lewe vuqa era sotava na leqa e na nodra vaqara na kakana e gadrevi mai na mamaca ni qele. Na nodra iteitei era sa kania na vodre. E sa liliwa na vula ibatabata. E vuqa era vakasamataka me ra sa lako ki Kalifonia me la’i vutuniyau. E a tu e matadra o Peresitedi Brigham Young ka vakauqeti ira me ra tiko ga, e yalataka ni “na veisautaka na draki na Kalou, me da tara kina e dua na koro levu, ka me tara vakakina na nona valetabu o Koya na Kalou Cecere e na vanua oqo. Me da vakateteya yani na noda itikotiko ki na muaicake, kei na muaira, ki na vuaicake kei na cevaira, me da tauyavutaka kina na veikoro lelevu kei na veikoro lalai, me drau vakacaca na kena iwiliwili, ka ra na cabeta mai na udolu vakaudolu mai na veimatanitu kei vuravura. Me yaco e muri me salatu ni veilakoyaki ni veimatanitu. Era na mai sikovi keda eke na tui kei na iliuliu ni veimatanitu kei ira na dokai ka vuku e na vuravura.” (in Preston Nibley, Brigham Young: The Man and His Work [1936], 128).

Eda sa vakadinadinataka e na gauna oqo na kena vakayacori na parofisai o ya. E sega ni ganita me’u tukuna, ia, au sa marautaka na veika sa mai yaco. O ira na vulagi oqori era sa vakila na kena kilai tani na ivakarau tudei ni itikotiko oqo. Eda vakabauta ni sa dodonu me vakamareqeti na ivakarau tudei. Au vakacaucautaka ka’u vakavinavinakataki ira na noda era a vakaitavi vakalewe levu ka lomasoli, ka’u vakacaucautaka ka vakavinavinakataki ira taucoko era a cakacaka vata me mai rawa kina me veivakurabuitaki ka vakaibalebale na soqo.

Au gadreva e na gauna qo me’u vosa vakatotolo e na dua se rua tale na ka.

Ni’u vosa tiko baleti Brigham Young e kauta lesu mai vei au na Na iVurevure ni Lavo Tudei ni Vuli eda sa tauyavutaka oti. E se qai oti walega oqo e dua na yabaki e na noqu a tukuna na ka qo e na noda koniferedi raraba. Na nodra isolisoli na daulomasoli ni Yalododonu Edaidai era sa yaco mai me vakadeitaka ni sasaga oqo e sa tu sara ga qo e na dua na yavudei. Eda na gadreva me vakalevutaki cake, ia oqo mada ga e sa vakaraitaka na rabailevu ni veika vinaka e na basika mai e na ka sa caka qo. Na gone tagane kei na gone yalewa e na veiyasa ivuravura ka ra sega ni rawa ka, gone tagane kei na gone yalewa e na vuqa na yasana era sa kaulotu oti, era na vakarawarawataki me ra vuli vinaka ka ra na vueti cake mai na veivakayalolailaitaki ni dravudravua era sotava tu e na vosota na veitabatamata. Era na vakawati ka toso ki liu vata kei na nodra kila me rawa kina nodra cakacaka vinaka ka ra na vakaitavi e na itikotiko ka rawa me ra veiqaravi sara kina vakalevu. Era na tubu vaka talega kina e na Lotu, vakatawana na veitutu ni veiqaravi ka susugi na matavuvale ka ra na tomana tiko na vakabauta.

Se vo tiko na gauna me’u wilika kina e dua na ivakadinadina. E lako mai vua e dua a gone tagane ka sa vakalougatataki e na parokaramu oqo.

E kaya: “E sa veivakurabuitaki dina me’u sa kua ni tadra wale tiko ga na veika e baleta noqu vuli kei na noqu veigauna sa tu mai liu. Na Turaga sa vagalalataka na sala, ka’u sa cakava tiko!

“Au sa vuli tiko e na gauna oqo e na dua na koronivuli uasivi ni vuli cakacaka e na noqu vanua, ka’u vulica tiko me’u kenadau e na komopiuta… . Mai na noqu gole tiko ki vuli, au sa kunea tiko na veika e rawa me’u rawata. Na ivakarau au a bucina mai na noqu kaulotu e vukea me’u rawata… . E se sega vakadua ni dua na gone tagane me vakila na levu cake ni veivakalougataki me vakataki au. Na iVurevure Ni iLavo Tudei ni Vuli e sa vakaukauwataka na noqu vakabauta na Turaga o Jisu Karisito. Qo, sa qai levu cake ga, na itavi e vakacolata vei au na kosipeli me’u vakarautaki au me’u lewenilotu vinaka cake, me’u iliuliu vinaka cake, ka me’u tama vinaka cake… .

“Na tinaqu daulomani, e a solibula vakalevu, e dau luluvu ka tagi e na nona dau masu e na bogi baleta na nona vakamuduo vua na Turaga… .

“Qo, au mosita na noqu tauni e na kena vakalougatataki me baleti au. Au mosita na lotu vata kei ira na veiliutaki era tudei vakavinaka tu vakailavo ka rawa kina nodra tokona na cakacaka ni Turaga e na nodra kaukauwa taucoko kei na nodra igu taucoko. Au raica na lotu ni sa tubu cake mai. Sa vakauqeti na yaloqu me’u sa tekivutaka e dua na noqu matavuvale vakai au ka vakavulici iratou ni rawa me da rawati keda vakaikeda. Ia, sa dodonu gona me’u vakaotia noqu vuli. E na rawa kina me’u sauma lesu vakatotolo na dinau me vukei ira na wekaqu … Au sa vakamuduo e na nona loloma na iVakabula. E tokoni keda vakaidina e na Nona loloma.”

Me vaka na kena ilakolako, kemuni na taciqu kei na ganegu, e na kena toso tiko e vuravura raraba na cakacaka uasivi oqo, eda sa vakalougatataki ira tiko e lewe 2,400 na itabagone e na gauna oqo. Era na vakalougatataki na kena vo.

Me vakalougatataki kemuni, kei keda vakayadua na Turaga e na noda marautaka na noda gauna done me da tiki ni cakacaka uasivi qo e na draki totoka ni cakacaka ni Turaga e sa noqu masu e na yalomalumalumu, e na yaca iJisu Karisito, emeni.