E Dua na Kuoramu ni Matabete
Na qaqaco ni kuoramu ena yaco ga mai vakalevu ena nodra cokonaki vata tiko na lewena ena ivalavala dodonu.
Au vakavinavinaka vakalevu niu mai tiko oqo kei kemuni ena soqoni cecere ni matabete oqo. Eda lewe kece sara ni dua na kuoramu ena matabete. Ena sega beka ni ka totoka vei kemuni ia e totoka vei au. Au a vakatikori meu dikoni ena Matabete i Eroni mai na dua na tabana lailai ena Lotu. E dua ga na matavuvale ena tabana o ya. E sega ni dua tu na neimami valenilotu. Keimami soqoni ga ena dua na vale. O au ga na kena dikoni ka kena ivakavuvuli o taciqu.
Au sa qai kila kina na vakayacora duadua na cakacaka ni matabete, ka sega ni veiqaravi ena dua na kuoramu. Sa rauti au toka ga na tabana lailai o ya e sega na kena kuoramu. Au sega ni kila na veika vinaka au sa calata tu. Keitou a qai toki vakamatavuvale ki na dua na vanua vakayawa ka ra bini tu kina na lewe ni matabete kei na kuoramu gugumatua.
Ena veiyabaki oqo au sa kila rawa ni sega ni gugumatua na kuoramu ena levu ni kena iwiliwili ni matabete. E sega talega ni baleta na nodra yabaki ni bula se nodra matua o ira na lewena. Na qaqaco ni kuoramu ena yaco ga mai vakalevu ena nodra cokonaki vata tiko na lewena ena ivalavala dodonu. Na duavata ena kuoramu qaqaco oqo ni matabete e sega ni tautauvata kei na dua tale na ka au sotava ena dua na timi ni veitaucici se dua tale na isoqosoqo e vuravura.
Na vosa nei Alama, ka volai tiko ena ivola i Mosaia, e via vakamacalataka tiko na duavata e tiko ena kuoramu qaqaco ni matabete:
“Sa vakaroti ira talega me ra kakua ni veileti, ia me ra yalovata ka me duabauga na vakabauta ka duabauga na papitaiso, io me ra duavata sara ka veilomani.”1
E a tukuna talega o Alama vei ira na nona tamata na sala me ra duabau kina. E a kaya vei ira me ra kakua ni vunautaka e dua tale na ka na veivutuni ga kei na vakabauta na Turaga, ka sa vakabulai ira oti na nona tamata.2
Na veika a vakavulica tiko o Alama, ka au sa raica me ka dina sara ena dua na kuoramu lomavata, o ya ni sa veisau na yalodra o ira era lewena tiko ena vuku ni nona Veisorovaki o Jisu Karisito. Oqori na sala sa semati vata kina na yalodra.
Ko ni sa qai raica na vuna e veisautaka kina na Turaga na peresitedi ni kuoramu me na veiliutaki ga ena Nona ivakarau. Ena wase 107 ni Vunau kei na Veiyalayalati, sa vakamatatataka tiko kina o Koya na veivosa e vakamacalataki tiko kina na nodra itavi na peresitedi ni kuoramu yadua. Sa itavi nei peresitedi ni kuoramu ni ivakavuvuli me vakavulici ira na lewe ni kuoramu ki na nodra itavi “me vaka sa virikotori ena veiyalayalati.”3 O peresitedi ni kuoramu ni ivakavuvuli me na vakavulici ira na lewena ki na nodra itavi “me vaka sa virikotori ena veiyalayalati.”4 O peresitedi ni kuoramu ni bete, o ya o bisopi, sa lesi me na “liutaki ira na bete e le vasagavulu ka walu; io me ratou bose vata ka vakavulici iratou ena nodratou itavi me vaka sa virikotori ena veiyalayalati.”5
Oqo na ilesilesi nei peresitedi ni kuoramu ni italatala qase:
“Raica, sa nona itavi na peresitedi ena itutu vaka italatala qase, me liutaki ira na italatala qase e le ciwasagvulu ka ono; io me ra bose vata, ka me vakavulici ira me vaka sa virikotori ena veiyalayalati.”6
E rawarawa sara me da kila na vuna e vinakata kina na Kalou me ra vakavulici na nona kuoramu “me vaka sa virikotori tu ena veiyalayalati.” Na veiyalayalati sai koya na iyalayala vakalou. Sa yalataka tu vei keda na Kalou na bula tawamudu kevaka eda na vakayacora ka maroroya na veiyalayalati. Me vaka ni da sa ciqoma na matabete kei na kena veiyalayalati ni Nona vukei na Kalou kei na Nona cakacaka. Era sa yalataka o ira sa papitaiso ki na Lotu ni Turaga me ra vakabauti Jisu Karisito ka veivutuni ka maroroya na Nona ivakaro. Na veiyalayalati yadua sa gadrevi kina na vakabauti Jisu Karisito ka muria na Nona vunau me rawati kina na yalo sa vosoti ka savasava me rawata kina na bula tawamudu, na isolisoli cecere duadua ni Kalou.
Ko na taroga beka: “Me sa na qai vakatabakiduataki ga na vakabauta kei na veivutuni ena gauna ni lesoni ni kuoramu?” E sega. Ia sa kena ibalebale vei qasenivuli kei ira era tiko kina me ra sureta na Yalo ni Turaga ki na yalodra na lewe ni kalasi me na vakavurea na yalo ni veivutuni kei na gugumatua kei na savasava.
Ena tete yani na gagadre oqo ki na taudaku ni rumu ni kuoramu o ya. Mai na kuoramu duavata vakaoqo, ena tikoga kei ira na lewena na gagadre oqo ena vanua cava ga.
Au a raica oqo ena vica na yabaki sa oti ena dua na kuoramu ni dikoni kau a veivakavulici tiko kina. E vica na dikoni era sega ni dau yaco mai ena soqoni ni kuoramu. Au sa kila tu ni veituberi ena kuoramu o ya kei na veikuoramu tale eso sa nona itavi o peresitedi ka sa tiko vua na kena idola. Me na dau bose vata kei ira kece sara. Au sa qai dau vakasaqaqara ivakasala mai vua e dua sa lesi koya na Kalou ena noqu taroga, “Na cava beka o nanuma meu vakavulica?” Na cava meu saga meu na rawata rawa?
Au sa qai dau muria na nona ivakasala, niu kila ni sa solia vua na Kalou na ilesilesi me na vakavulici ira na lewe ni nona kuoramu. Ena dua na Sigatabu au a raica ni a vakalougatataka na Kalou na ilesilesi ni dua na peresitedi cauravou ni kuoramu. Au a vakavulici ira tiko na dikoni. Au raica ni lala toka e dua na idabedabe. E a toka kina e dua na misini lailai ni katokatoni. Kau raica ni katokatoni tiko. Ni sa oti na kalasi, e dua na cauravou e dabe voleka toka a qai tomika cake na misini ni katokatoni oqo. Ni sa tucake me lako, au a tarogi koya se cava e katona kina na neimami veivosaki. E a dredre mai ka kaya ni kerea vua e dua tale na dikoni ni na sega ni yaco tiko. E sa na kauta tiko o koya na katokatoni ki na vale nei nona itokani me laki rogoca kina na veika e veivosakitaki ena lesoni.
Au sa vakabauta tu na itavi e soli kivua e dua na peresitedi ni kuoramu cauravou. Ka tadu mai na veivuke mai Lomalagi. E a siro mai na Yalotabu ka tara na yalodra o ira era tiko ena rumu o ya ka vakauta e dua ki na dua na itokani me na vaqaqacotaki kina na nona vakabauta ka liutaki koya me veivutuni. Sa vulica o dikoni ka kauta na katokatoni ena veiyalayalati sa virikotori tu, ka dodoliga yani ka vukei nona itokani kei ira na lewe ni kuoramu o ya, me vaka sa virikotori tu ena veiyalayalati.
Era sa vakavulici tiko na kuoramu ni matabete ena vuqa na sala ka sega ena kalasi duadua ga. Na kuoramu sa tabana ni veiqaravi ka ra vulica kina na lewena na nodra itavi. Ena veiqaravi vakalevu cake na kuoramu mai na kena e rawata duadua ga e dua na lewena. Ka na qaqaco cake na kaukauwa o ya mai na kedra iwiliwili. Ena tiko e yadua na iliuliu ni kuoramu yadua kei na kena lewa kei na itavi me qaravi kina na cakacaka ni matabete. Au sa raica na kaukauwa e yaco ni ra kacivi na kuoramu me ra laki veivukei ena gauna ni leqa raraba. Sa dau vakavuqa na nodra dau kurabui ka vakavinavinaka mai o ira na lewenivanua ena vuku ni maqusa ni Lotu ni kena vakarautaki na veivukei vakaoqo. Sa vaka e dua na cakamana vei ira. Na veisoqoni taucoko ni matabete, e yaco mai kina na mana ni kaukauwa baleta ni ra rokovi ira e sa soli vei ira na lewa me ra vakatulewa ki na veiqaravi ena kuoramu ni matabete e vuravura taucoko, o ira na iliuliu kei ira na lewenilotu.
Ena yaco mai na mana ni kaukauwa ni ra laki veivuke yani na kuoramu. Ena yaco talega mai ke ra veiqaravi vakamatabete ena loma ni kuoramu. Ena dua na mataka ni Sigatabu eratou a bose vata o peresitedi ni kuoramu kei rau na nona daunivakasala vata kei sekeriteri ni bera ni tekivu na soqoni ni kuoramu. Ni sa masulaki oti ena bose, sa vakauqeti sara me lesia e dua na dikoni me laki sureta mai e dua na dikoni e sega ni dau yaco tiko mai ki na kuoramu me gole mai ena soqoni e tarava. E sa kila tiko ni o koya na dikoni e dau yali tiko e sega ni lewenilotu o tamana ka kauwai vakalailai tikoga mai o tinana ki na Lotu.
Sa makutu sara o dikoni e sa lesi mai vei nona peresitedi me laki sureti koya mai na cauravou o ya. E a gole sara. Na cauravou a laki sureta mai ki na kuoramu e lako ga mai vakavica ka ratou sa toki na nona matavuvale. E vuqa na yabaki e tarava au a tiko ena dua na koniferedi ni iteki ka udolu vakaudolu na maile na kena yawa mai na vanua a vakayacori kina na soqoni ni kuoramu ni dikoni o ya. Ni oti e dua na soqoni ena koniferedi oqo, e a mai raici au e dua na tamata kau sega ni kila ka taroga keu kila e dua e kea. E a solia vei au e dua na yaca. Na yacai koya na cauravou lailai a talaki koya o nona peresitedi ni kuoramu me laki vakabula e dua na sipi sa yali. E kaya vei au na turaga o ya, “Kerekere ni laki tukuna au sa vakavinavinaka vua. E makubuqu na cauravou lailai ka a laki sureta o koya ki na kuoramu ena vuqa na yabaki sa oti. Sa cauravou levu sara o koya. Ia e dau talanoataka tikoga vei au na dikoni ka a sureti koya me laki Lotu.”
Sa tonawanawa na matai keirau. E a vakauqeti e dua na peresitedi ni kuoramu cauravou me laki vueta mai e dua na lewe ni nona kuoramu sa yali tu. E a vakauqeti me tala e dua na cauravou lailai me laki veiqaravi. E a vakayacora o peresitedi na ka ena cakava o Koya na iVakavuvuli. Ka yaco kina vua e dua na peresitedi gone me vakavulica e dua na lewevou ni matabete ki na nona itavi ni nodra qaravi na tamata, me vaka sa virikotori tu ena veiyalayalati. Era sa semati na yalo ka se duavata tikoga ni sa oti e ruasagavulu na yabaki ka takosova yani e udolu vakaudolu na maile. Ena qaqaco tikoga na kuoramu e duavata ni vakayavutaki ena veiqaravi ni Turaga ena sala ni Turaga.
E dua na duruvesi ni kuoramu kaukauwa sai koya na nodra veiyaloni tiko na lewena. Era veilomani vakaira. Era veivukei vakaira. Sa rawa vei peresitedi ni kuoramu me vaqaqacotaka cake na veimaliwai oqo kevaka e nanuma tiko na inaki ni Turaga ni duavata ena loma ni kuoramu. Sa kena iusutu ga me ra veivukei vakaira. Ia e sega ni koya ga o ya. O koya gona me ra veilaveti ka veivakayaloqaqataki me ra veiqaravi ena ivalavala dodonu vata kei koya na iVakavuvuli ena nona cakacaka na Turaga me solia na bula tawamudu vei ira na luvena na Tamada Vakalomalagi.
Na kena kilai oqo ena veisautaka na iwalewale ni noda tara cake na veimaliwai ena loma ni kuoramu. Me vaka, ni na rawa ni vakavinakataka na nodra qito basiketipolo e dua na kuoramu ni ivakavuvuli. Ena qai rawa vei ira na lewena me ra tara cake na veimaliwai ka sega ni o koya me dua ga e qaqa ena qito. Sa rawa me ratou sureta e dua na cauravou e dau biu ni sega ni vinaka na nona qito. Ke sa vakadonuya, ka lako mai, sa rawa me ra veiqitoyaka na polo na kuoramu, ka rai yani vei koya e galala tu, vakabibi vei koya na cauravou ka na rairai sega ni vakacuruma rawa. Ni oti e ruasagavulu na yabaki era na qai sega beka ni nanuma na nodra qaqa se sega, ia era na dau nanuma tikoga ni ra a qito vata kei na vuna—kei na timi cava o ya. E kaya na Turaga, “Ia kevaka dou sa sega ni duavata dou sa sega ni noqu.”7
Ni da kila na vuna e gadreva kina na Turaga na veimaliwai vinaka ena veisautaka na sala e tuvanaki kina e dua na kanavata ni kuoramu ni italatala qase. Au a lako ki na dua na kanavata ka a vakarautaka e dua na turaga curuvou ki na Lotu. Na nona kunea na kosipeli sa dua na ka kamikamica e sa bau yaco vua. Era a sureti yani o ira na vakaitikotiko e kea kei ira na itokani kei ira era sega ni lewenilotu. Au se nanuma tikoga na yalodra veikauwaitaki ni keitou a laki veisiko yani me baleta na inaki ni Lotu vei keitou. Au vakila ena kanavata o ya na cecere ni veikauwaitaki e levu cake mai na nodra veimaliwai na lewe ni matabete. Ena sala oqo a sureta kina na iVakavuvuli na Nona tisaipeli kei ira na imatai ni Nona Kuoramu ni Le Tinikarua ena nona tabacakacaka: “Drau muri au mai kau na qisi kemudrau mo drau gonedau ni tamata.”8 Au sa vakila kina ena bogi o ya niu sa kauwaitaki tiko mai vua na iVakavuvuli kei ira na nona tisaipeli, sai koya me da tamata yaco ena Nona ituvatuva.
Au a vakalougatataki ena yalo ni veikauwaitaki vakaoqo mai vua e dua na iliuliu ni matabete niu se lewena tiko na Matabete i Eroni. E kila vakavinaka tu o koya na sala ni kena tarai cake na veikauwaitaki vakalewe ni matabete ka tudei. E a veivosaki kei na dua na daukumuni buka me keimami laki ta buka ka tuvana ena dua na yakavi. Na buka oqo me ra laki vakatakatai kina na vada ena gauna ni draki batabata. Au se nanuma tikoga oqo na veimaliwai o ya kei ira na taciqu lewe ni matabete. Ia au nanuma vakalevu cake ka vakila niu sa cakava tiko na ka e dau vakayacora na iVakabula. Kau sa vakila kina na neirau veiyaloni. Sa rawa me da tara cake na veikauwaitaki vakaoqo ena loma ni noda kuoramu ena bula oqo ka me noda tawamudu, ena lagilagi kei na matavuvale, kevaka eda bula tiko me vaka na veiyalayalati.
Sa noqu masu mo ni na ciqoma na veisureti ni Turaga ka mo ni duavata, ka yaco na duabau, ena noda kuoramu ni matabete. Sa tuvanaka tu o Koya na kena salatu. Ka sa yalataka tu vei keda ko Koya ni nona veivuke ena yaco kina na kuoramu vinaka me na cecere sara. O ya na ka e vinakata o Koya. Kau sa kila ni vinakata o Koya na kuoramu qaqaco vinaka me na vakalougatataki ira na luvena na Tamada Vakalomalagi, me vaka sa virikotori tu ena veiyalayalati. Au sa vakabauta ni na vakayacora dina o Koya.
Au kila ni bula dina tiko na Tamada Vakalomalagi. Au kila ni Luvena, o Jisu Karisito e a sorovaka na noda ivalavala ca kei ira kece eda na sota kaya. Sa tucake tale o Koya, E bula tiko. E liutaka tiko na Nona Lotu. E taura tu o koya na idola ni matabete. Ena veivakauqeti kivei ira era taura tu na idola ena loma ni Lotu, e sa lesi ira na peresitedi ni kuoramu yadua ni matabete. Au sa vakadinadinataka ni a vakalesui mai na matabete kei na kena idola kece sara vei Josefa Simici. Kau sa vakadinadinataka ena yalo vakarokoroko ni sa vakadewataki mai na idola kece oqori ki vua na Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, sai koya na peresitedi ni matabete e vuravura taucoko.
Sa noqu ivakadinadina oqo, ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.