Dinata na Nomu Nuitaki ena Matabete

Peresitedi Thomas S. Monson

iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada

Na cakacaka—ka sega ni tatadra—ena vakalougatataki kina na bula, era na dusimaki kina na tani, ka vakabulai kina na yalo.

Ena vica na macawa sa oti ena dua na soqoni ni lolo kei na soli ivakadinadina ena neitou tabanalevu, au a sarava toka e dua na cauravou lailai ena iotioti ni iyatu idabedabe ena nona saga tiko me mai wasea na nona ivakadinadina. A tovolea beka vakatolu se vakava me lako mai, ka mani dabe tale yani. Oti sa qai yaco mai na nona gauna. E vakariqa na tabana lalai, taubale cake mai ena yaloqaqa ena iyabeyabe ki na tavata, kabata cake na rua na ikabakaba me laurai cake kina e dela ni itutu ni vunau, vakataqara na ligana ena dela ni itutu ni vunau, matadredredre vei ira na ivavakoso—vuki, sirova na rua na ikabakaba ka taubale lesu vei rau na tamana kei na tinana. Au raici kemuni ena bogi nikua ena Vale ni Koniferedi vakaitamera oqo, ka vakasamataki ira era vakarorogo tiko mai ka rawa meu vakila vakavinaka cake na vuna e vakakina o ya na nona ivukivuki na gonetagane lailai o ya.

Kemuni na taciqu, sa ka dokai vei au meu vosa vei kemuni ena bogi nikua. Niu vakasamataka na veika meu na tukuna vei kemuni ena bogi nikua, a votu mai ki na noqu vakasama e dua na ivolanikalou taleitaki: “Mo rerevaka na Kalou, ka muria na nona vunau: ni sai koya oqo na itavi taucoko ni tamata” (Dauvunau 12:13). Au taleitaka, Au lomana na vosa vakaturaga, na itavi.

Na Jenarali vakairogorogo o Robert E. Lee mai na iValu ni Vanua o Amerika a kaya, “Na itavi e vosa cecere duadua ena noda vosa… . E sega ni rawa ni levu cake na ka o cakava. Mo kakua sara ni diva me lailai sobu na nomu cakacaka” (ena John Bartlett, Familiar Quotations [1968], 620).

E dui tu na noda itavi yadua ka semati ki na matabete tabu eda taura tu. Se tu vei keda na Matabete i Eroni se Melikiseteki, e levu sara na ka e namaki mai vei keda. E soqona na Turaga vakataki Koya na noda itavi ena Nona kaya, ena ivakatakila ni matabete, veivakauqeti: “Raica sa kilikili ki na tamata yadua me vulica ka kila na nona itavi, io me vakayacora ena yalodina na itavi ni ilesilesi sa digitaki kina” (V&V 107:99).

Au nuitaka mai vu ni yaloqu me ra rokova na cauravou yadua era ciqoma na matabete, na matabete oqori ka dina ki na vakanuinui e soli yani ena gauna e soli yani kina.

Ena limasagavulu kadua na yabaki sa oti au a rogoci William J. Critchlow, Jr., kina ka peresitedi voli ni iTeki e South Ogden ena gauna ko ya, qai yaco e muri me iVukevuke ena Kuoramu ni Le Tinikarua, ena nona vosa vei ira na veitacini ena soqoni raraba ni matabete ena koniferedi, ka taleva tale kina e dua na italanoa me baleta na nuitaki, na dokai kei na itavi. Meu talanoataka mada vei kemuni na italanoa o ya. Na kena lesoni rawarawa, e yaga talega vei keda nikua, me vaka ena gauna ko ya.

E tucake tu ena yasa ni sala na cauravou gone ko Rupert ka sarava na nodra vakusakusa siviti koya e dua na iwiliwili ni tamata matalia vua. Sa dede toka qai raica e dua na itokani. “O ni vakusakusa tiko ki vei?” e taroga.

E tu vakadua na itokani. “O se bera ni rogoca?” e kaya mai.

“‘Au sega ni rogoca e dua na ka,’e sauma yani ko Rupert.

“‘Oi,’ e tomana na itokani, ‘sa yali na nona vatutalei vakaturaga na Tui. A tiko ena dua na vakamau vakaturaga ena noa ka daramaka na vatutalei ena dua na sinucodo koula e domona. A qai taluva mai na kena sinucodo na vatutalei. Na tamata kece era sa vakasaqaqara, ni sa solia tu na Tui e dua na iloloma … vua ena raica. Lako mai, me daru vakatotolo.’

“‘Au na sega ni rawa ni lako sara, meu tukuna mada vei Buqu,’ e kaya ko Rupert.

“‘Au sega ni rawa ni wawa. Au vinakata meu kunea na vatutalei,’ e sauma na nona itokani.

“A vakusakusa lesu yani ko Rupert ki na vale vakacevaceva mai na bati ni veikau me kerea na veivakadonui nei buna. ‘Kevaka au rawa ni raica e daru na biuta na vale vakacevaceva oqo kei na kena suasua ka volia e dua na tikiniqele e delana,’ e cikevi Buna.

“E kurea na uluna ko buna. ‘Me ra qai vakacava tu na sipi?’ e taroga. ‘Era sa logaloga ca toka ena nodra bai, ka waraka me ra kau yani ki veico, yalovinaka kakua ni guilecava mo kauti ira ki gunu ni sa toso cake ki lomalagi na matanisiga.’

“Ena rarawa, e kauti ira yani na sipi ki veico ko Rupert, ia ni sa yakavi sa kauti ira yani ki na uciwai e loma ni veikau. ‘Kevaka walega me rawa niu laki vaqara na nona vatutalei na Tui,’ e vakasamataka toka. E vuki me sarava sobu na nuku ena boto ni uciwai, vakasauri e qai wadra vinaka yani ki wai. Na cava beka o ya? E sega ni rawa! E rika yani ki wai, ka kukuva rawa na iqaqalo ni ligana e dua na ka drokadroka, kei na dua na tiki ni sinucodo koula mamare. ‘Na nona vatutalei na Tui!’ e kailavaka. ‘E cavuka beka mai domona, ena gauna e vodo ose kosova kina na ikawakawa, ka kuitaki mai ki ke.’

“Ena serau ni matana e cici yani ko Rupert vei buna me tukuna vua na ka levu e raica. ‘Kalougata o iko noqu tagane,’ e kaya mai, ‘ia ena sega ni rawa ni o raica kevaka o a sega ni cakava na nomu itavi, ena nomu raici ira na sipi.’ Ka kila o Rupert ni dina o ya.” (Ena Conference Report, Okot. 1955, 86; parakaravu, matanivola lelevu, kei na icegu era sa veisau.)

Na lesoni me vulici mai na italanoa oqo ena kune ena laini e rua veitaravi ka rogorogo vata: “Cakava nomu itavi; me vinaka sara. Laiva vua na Turaga me vakacavara” (Henry Wadsworth Longfellow, “The Legend Beautiful,” ena The Complete Poetical Works of Longfellow [1893], 258).

Vei kemuni ko ni peresitedi tiko oqo se ko ni sa peresitedi oti ena nomuni kuoramu, meu vakatura mada me kakua ni cava na nomu itavi ni sa cava na nomu gauna ni veiqaravi ena itutu. Na kemu isema vei ira na lewe ni nomu kuoramu, na nomu itavi vei ira, e tomani tiko ena nomu bula taucoko.

Ena gauna au ivakavuvuli kina ena Matabete i Eroni, au a kacivi meu peresitedi ni kuoramu. Ena nona veivakauqeti kei na veivuke na daunivakasala gugumatua ka veivakauqeti ni kuoramu, au a cakacaka vagumatua meu raica ni ra dau lako mai ki na neimami soqoni ena veigauna na lewe ni kuoramu yadua. E rua erau a dredre toka, ia ena sasaga vagumatua kei na loloma ka vakalailai na veivakauqeti sa tekivu me rau dau lakova mai na soqoni ka vakaitavi ena kuoramu. Ia, ni toso na gauna ka rau sa biuta yani na tabanalevu me rau sasaga ena vuli torocake, erau sa luluqa tale yani.

Ena so na gauna au dau raici rau na itokani oqo ena so na soqo, ena vuqa na vakamau kei na veibulu. Ena veigauna kece au raici rau kina, au dau biuta na ligaqu e tabadrau ka taleva lesu vei rau, “Au se nomu peresitedi tikoga ni kuoramu, au na sega ni biuta o ya. O sa rui ka taleitaki vei au, kau vinakata mo marautaka na veivakalougataki ena yaco mai ni da vakaitavi ena Lotu.” Erau kila niu lomani rau kau na sega sega sara ni laivi rau.

Vei keda eda taura tu na Matabete i Melikiseteki, ena dau tikoga na noda galala me da vakalevulevuya na noda ilesilesi. O keda na ivakatawa ni sipi ka da vakatawai Isireli. Era na rai cake na sipi waloloi, ka vakarau me vakani ena madrai ni bula.

Ena vuqa na yabaki sa oti, ena dua na bogi ni alowini, a noqu na galala meu veivuke vua e dua ka sa lakosese vakalailai, ka gadreva na veivuke me lesu tale mai. Au sa draiva lesu tiko ki vale mai valenivolavola kau sa bera sara toka. Au vakaliataka na Alowini, ka laiva me qaravi ira na vulagi o na watiqu. Niu lako sivita na Valenibula na St. Mark e Salt Lake City, au qai nanuma ni davo tiko ena valenibula o ya o Max, e dua na noqu itokani lomani vakabisinisi. Me vaka ni keirau mai veikilai ena vica na yabaki sa oti, keirau qai kila ni keirau a tubu vata ena dua na tabanalevu, e dina ni duidui na gauna. Ena gauna au qai sucu mai kina. Eratou sa toki oti mai na tabanalevu ko Max kei rau na nona itubutubu.

Ena bogi ni alowini ko ya, au draiva yani ki na ikelekele ni motoka ka curu yani ki na valenibula. Niu tu vakadua ena desi meu taroga na naba ni nona rumu, a tukuni vei au ni ena gauna e rejisitataki kina ena nona curu yani ki valenibula, a vola ni nona lotu e sega ni LDS, ia e dua tale na Lotu.

Au a curu yani ki na rumu nei Max ka kidavaki koya. Au tukuna vua na noqu marautaka niu nona itokani. Keirau veitalanoataka nona cakacaka ena baqe kei na nona itavi vakailiuliu ni mataivakatagi. Au kila rawa ni a vakararawataki ena so na vosa a rogoca mai vei ira na tani ka sa nanuma kina me lako ki na dua tale na lotu. Au kaya vua, “Max e tu vei iko na Matabete i Melikiseteki. Au vinakata meu na vakalougatataki iko ena bogi nikua,” E vakadonuya, ka soli na veivakalougatataki. A tukuna vei au ni tauvimate bibi sara tu na watina, Bernice ka davo tiko ena rumu ka tarava. Ena noqu veisureti, a duavata kina kei au o Max ena kena soli vua e dua na veivakalougatataki. A kerei au meu vukei koya. Au a vakavulici koya. E lumuta na watina. A yaco na luluvu kei na veimokomoko niu vauca na veivakalougatataki vata kei Max, ni taqa vata koto e ului watina na ligai keirau, ka yaco kina na bogi ni alowini o ya me na dau nanumi tu ga.

Niu biuta na valenibula ena bogi o ya, au laki tu vakadua ena desi ka tukuna vua na dauveiqaravi ni rau sa vakadonuya o Max kei na watina me veisau na ivolatukutuku me tukuna ni rau lewena na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Au a wawa ka vakararai toka me yacova ni sa veisau.

Erau sa tiko ruarua ena daku ni ilati na noqu itokani o Max kei Bernice, ia erau a marautaka ena vo ni gauna ni nodrau bula na nodrau bulabula ka ciqoma na veivakalougatataki e yaco mai vata kei na ivakadinadina ni kosipeli kei na dau tiko ena Lotu.

Kemuni na taciqu, na noda itavi me da yacovi ira yani o ira, era, se vuna cava ga, era gadreva tu na noda veivuke. Na noda bolebole e sega ni dredre. Eda qarava tiko na cakacaka ni Turaga, ka da vakaivotavota kina ena nona veivuke na Turaga. Ia me da tovolea. Ena vakatasuasua, na Shenandoah, e basika kina na malanivosa veivakauqeti: “Kevaka eda sega ni tovolea, eda sega ni cakava; ia kevaka eda sega ni cakava; na cava eda tiko kina eke?”

E noda na itavi me da vakaitovotaka na noda bula, me rawa ni da kilikili tu ena gauna e rogo mai kina na kaci, me da veivakalougatataki vakabete ena sala cava ga. Sa tukuni vei keda ni da na sega dina sara ni drotaka rawa na revurevu ni veika eda veivakauqeti kina. Me da vakadeitaka ni na dau dodonu tiko ka veilaveti na noda veivakauqeti.

Sa savasava tiko li na ligada? Sa savasava tiko li na yaloda? Ni da raica lesu na veitaqanipepa ni itukutuku makawa, eda kunea kina e dua na lesoni ni bula kilikili ena vosa ni Tui ko Taraiasi ka sa voleka ni mate. Ena kena dodonu, sa okati ko Taraiasi me tui e Ijipita. Na nona isaqa, Ko Alekisada na Qaqa, sa tukuni ni luvei Amoni. O koya talega na Fero. O Alekisada, ni laki raici Taraiasi ka sa vakadrukai, ni sa voleka sara me mate, a vakotora na ligana e uluna me vakabulai koya, ka vakaroti koya me tucake ka tomana na nona itutu vakatui, ka kaya kina, “Au bubuluitaka vei iko, Taraiasi, mai vei ira kece na kalou, niu sa vakayacora vakaidina sara na ka oqo ka sega ni lasutaka.”

A sauma o Taraiasi ena vosa malua, “Alekisada, noqu tagane, … o nanuma beka ni rawa mo tarai lomalagi ena ligamu oqori?” (Tauri mai na Hugh Nibley, Eparaama e Ijipita [1981], 192.)

E rawa ni yaco vakamalua mai na kaci ni veiqaravi ni da rogoca o keda eda taura tu na matabete na ilesilesi eda ciqoma. O Peresitedi George Albert Smith, na iliuliu maqosa ka iliuliu yaga, o koya na ikawalu ni Peresitedi ni Lotu, a kaya, “Sa nomu itavi taumada mo vulica na veika e vinakata na Turaga ni oti o ya, ena kaukauwa kei na igu ni Nona Matabete tabu mo qarava vakavinaka na nomu ilesilesi e matadra na nomu itokani ena dua na sala me ra na taleitaka kina na tamata me ra muri iko” (ena Conference Report, Epe. 1942, 14).

Na sala cava ena vakalevulevuya kina na nona ilesilesi e dua? Ena nona cakava na veiqaravi e sala vata kaya.

Kemuni na taciqu, na cakacaka—ka sega ni tatadra—ena vakalougatataki kina na bula, era dusimaki kina na tani, ka vakabulai kina na yalo. “Dou muria na vosa ka kakua ni rogoca walega, ka vakaisini kemudou kina vakataki kemudou,” e kaya ko Jemesa (Jemesa 1:22).

Me da vakavouya na noda sasaga o keda kece eda tiko ena soqoni ni matabete oqo ena bogi nikua, me ganiti keda na nona veituberi na Turaga ena noda bula. Era lewevuqa era tu era kerea ka masuta tu na veivuke. Era tu o ira era yalolailai, o ira era gadreva tu me ra lesu mai ia era sega ni kila me ra tekivu vakacava.

Au dau vakabauta tu ga na dina ni vosa, “Na nona veivakalougatataki kamikamica na Kalou e dau yaco mai ena liga era qaravi koya e ra oqo” (Whitney Montgomery, “Revelation,” ena Best Loved Poems of the LDS People, tabaka o Jack M. Lyon kei ira tale eso [1996], 283). Me vakarau tu na ligada, liga savasava, kei na lomasoli, me da vakaitavi ena kena vakarautaki na veika ena vinakata na Tamada Vakalomalagi me ra ciqoma mai Vua na tani.

Au tinia ena dua na ivakaraitaki mai na noqu bula. A dua voli na noqu itokani vakamareqeti ka dau sotava e vuqa na leqaleqa ni bula kei na veilecayaki ka sivia cake na veika e rawa ni taqeya. Sa qai mai davo tu e valenibula ni sa tauvimate bibi sara. Au sega ni kila ni tiko e kea.

Keirau a lako kei Sisita Monson ki na valenibula vata o ya me keirau sikova e dua tale na tamata ka sa tauvimate bibi tu. Ni keirau biuta mai na valenibula me keirau lako ki na ikelekele ni motoka, au vakila e dua na veivakauqeti matata meu lesu tale ka vakatataro se curu tiko beka e kea ko Hyrum na noqu itokani. Niu taroga na vunivola ena desi e liu e qai vakadeitaka ni tiko dina e kea o Hyrum, ka sa vica na macawa na nona curu tiko.

Keirau a lako yani ki na nona rumu, tukituki e katuba ka dolava. Keirau a sega ni namaka na veika keirau raica. Era tu e veiyasana kecega na ivesu baluni. E kabi tu e lalaga e dua na pepa ka volai tu kina “Nomu Siganisucu Marautaki Tata. A dabe tiko ena nona idavodavo ni valenibula o Hyrum, ka ra tu e yasana na lewe ni nona matavuvale. Ni raici keirau, a kaya, “Baraca Monson, O kila vakacava sara mada ni noqu siganisucu nikua?” Au matadredredre ka sega ni sauma na taro.

Era a tu vakavolivoliti koya, na tamadra kei na tukadra ka noqu itokani na Matabete i Melikiseteki era tiko ena loma ni rumu ko ya, ka soli e dua na veivakalougatataki vakabete.

Ni sa qusi na wainimata, veisolitaki na matadredredre ni vakavinavinaka, ka ciqomi ka soli na imoko ni loloma, au kala yani vei Hyrum ka vosa vakamalua vua, “Nanuma na vosa ni Turaga, ni na tokoni iko tiko. E yalataka vei iko o Koya, ‘Au na sega ni laivi kemudou mo dou luveniyali: au na lako mai vei kemudou’ (Joni 14:8).”

Sa toso ga na gauna. Ena toso vata kei na itavi. Na itavi e sega ni kataremoremo se yali yani. Ena yaco mai ka yali yani na veisaqasaqa vakadomobula, ia na ivalu e baleta na yalo ni tamata ena toso tikoga ka sega ni malumalumu se oti mai. Me vaka na kaci matata sa rogo vei iko na vosa ni Turaga, vei au, kei na matabete e veivanua kecega. Au tukuna tale na vosa ko ya: “Raica sa kilikili ki na tamata yadua me vulica ka kila na nona itavi; io me vakayacora ena yalodina na itavi ni ilesilesi sa digitaki kina” (V&V 107:99).

Kemuni na taciqu, me da vulica na noda itavi. Me da kilikili tikoga me da qarava na itavi oqori, ia ena kena vakayacori na noda itavi, muria na we ni yavana na iVakavuvuli. Ni yaco mai vua na kaci ni vakaitavi, e sauma ko Koya, “Tamaqu, me yaco ga na lomamuni, ka me nomuni tikoga na kena lagilagi” (Mosese 4:2). Me da vakayacora vakakina, Sa noqu masu malumalumu, ena yaca i Jisu Karisito, na Turaga, emeni.