Na Vakabauta me Toso Kina na Ulunivanua

Peresitedi Gordon B. Hinckley

Na vakabauta vakatuburi sai koya na ka eda gadreva vakalevu. Ni sega ena tu vakadua na cakacaka. Ni tiko, ena sega ni dua e tarova rawa na kena tubu.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, meu tukuna mada e dua na ka baleti au.

Na Peresitedi ni Lotu e taukeni mai na Lotu raraba. E sega ni nona duadua ga na nona bula. Na nona itavi sai koya me veiqaravi.

Me vaka ko ni sa kila kece, niu sa qase sara ena noqu yabaki. Au sa yabaki 96 ena June sa oti. Au sa kila mai vei ira na lewevuqa ni sa levu sara toka na veitalanoa me baleta na noqu bula. Au vinakata ga meu vakadodonutaka. Kevaka meu na bula tale tiko ena loma ni vica na vula, au sa na qase duadua beka kina vei ira kece na Peresitedi era sa veiqaravi oti. Au sega ni tukuna oqo meu dokadokataka ia au vakavinavinakataka. Ena Janueri sa oti a caka vei au e dua na veisele levu. Sa dua na gauna logaloga ca, vakabibi vua e dua e se bera vakadua ni bau curu ena dua na valenibula. Ni oti o ya na taro a qai tarogi se meu na qaravi tale. Au digitaka me vakakina. Era vakatoka na vua ni veiqaravi oqori na noqu vuniwai me cakamana. Au kila ni mana ni veiqaravi oqori e vu mai na nomuni veimasulaki e vuqa. Au sa vakavinavinaka kina vei kemuni.

Sa vakatara na Turaga meu bula tiko; au sega ni kila se na vakacava na kena balavu. Ia se cava ga na gauna, au na tovolea tikoga meu solia na noqu igu ki na cakacaka sa tu me qaravi. E sega ni ka rawarawa na vakatulewataka tiko na Lotu vakaitamera ka dau veiveisau oqo. E sega ni dua na ka e lako siviti iratou rawa na Mataveiliutaki Taumada. E sega ni dua na vakatulewa bibi, e sega ni dua na vakayagataki ilavo e vakayacori me sega ni taumada kina na nodratou veivakadonui. Sa vakaitamera na itavi kei na kena icolacola.

Ia keitou na toso tikoga me vaka na gagadre ni Turaga. Au a tukuna ena Epereli sa oti, ni keitou tiko e ligana. Au vakacegu; ka daumaka tu na noqu bula. Na Lomana sa lomai keitou. Ia ni yaco mai na gauna ni veisosomitaki ena malumu ka logaloga vinaka me vaka na lomai Koya e nona na Lotu oqo. O koya, keitou na toso tikoga kina ki liu ena vakabauta—ia na vakabauta sai koya na iulutaga au via vosa kina ena mataka nikua.

Mai na ivakatekivu sa toso tikoga ki liu na Lotu oqo ena vakabauta. Na vakabauta a nona ivakaukauwa na Parofita ko Josefa Simici.

Au vakavinavinakataka na vakabauta ka kauti koya ki veikau me laki masu. Au vakavinavinakataka na nona vakabauta me vakadewataka ka tabaka na iVola i Momani, Au vakavinavinakataka ni a goleva na Turaga ena masu ka a saumi mai ena kena soli na Matabete i Eroni kei na Melikiseteki. Au vakavinavinaka ni ena vakabauta a tauyavutaka kina na Lotu ka vagolea ena kena mua. Au vakavinavinaka vua ena isolisoli ni nona bula me ivakadinadina ni dina ni cakacaka oqo.

Na vakabauta talega e kaukauwa ka a tosoi Brigham Young. Au dau vakananuma vakalevu na vakabauta levu a vakaraitaka ena nona kauti ira mai e dua na ibinibini tamata levu ki na Bucabuca oqo e Salt Lake. E lailai sara na ka e kila me baleta na vanua. E se bera vakadua ni raica, ena raivotu ga. Au vakabauta ni sa vulica na itukutuku cava ga e tu, ia e voleka ni sega sara ga ni dua na ka e kila me baleta na qele se na wai se na draki. Ia ena imatai ni gauna e raica kina e sega ni wawa ena nona kaya, “Oqo sara ga na vanua, toso yani” (B. H. Roberts, A Comprehensive History of the Church, 3:224).

Ka sa vaka tiko kina mai vei ira kece na Peresitedi ni Lotu. Ena mata ni veisaqasaqa rerevaki, era a toso tikoga ki liu ena vakabauta. Se vodre ka kania na nodra itei. Se dausiga se batabata lutu bera. Se veivakacacani mai na matanitu. Se ena gauna oqo, e dua na gagadre totolo me soli na veivuke vakatamata raraba vei ira na vakaleqai ena sunami, se uneune, se ualuvu ena veivanua duidui eso, sa tautauvata. Sa vakalalai mai na veivata ni yaya. Sa veisoliyaki na ilavo qaqa e milioni vakamilioni vei ira era gadreva, Se ra lewenilotu se sega—sa ka kecega ni vakabauta.

Me vaka ko ni sa kila kece tiko, oqo e dua na yabaki ni ivakananumi bibi ena itukutuku ni Lotu. Na ika 150 ni yabaki ni ivakananumi ni kena yaco mai na kabani ni qiqidreti na Willie kei na Martin kei na veikabani na Hunt kei na Hodgett ka a sala vata mai kei ira.

E vuqa na ka sa volai me baleta na ka oqo, kau na sega ni vakamatailalaitaka. O ni sa kila kece na italanoa oqo. Sa rauta ga meu tukuna ni o ira era lakova na ilakolako balavu oqo mai Peritania ki na Great Salt Lake era tekivuna na nodra ilakolako ena vakabauta. E lailai se sega sara ga ni kila na veika era na sotava. Ia era lako ga ki liu. Era tekivuna na nodra ilakolako ena nanamaki. Na nanamaki oqori sa tekivu me yali mai vei ira ni ra sa gole vaka ki na ra. Ni ra tekivuna na ilakolako dredre vakamuria na Uciwai na Platte ka muria cake na bati ni Sweetwater, sa tatara na liga batabata nei mate. Sa lailai na kedra kakana; sa mate na nodra bulumakau; sa ca mai na nodra kareti; sa sega ni veirauti na nodra isulu kei na iyaya ni moce. E vakacevaruru tu ga na cava. Era vakasaqara na ivakaruru, era sega ni kunea rawa e dua. Sa liwa wavoliti ira ga na cava. Era sa mate ena viakana. Era mate e lewe tini ka ra bulu ga ena qele cevata.

E kalougata ni a lako siviti ira o Franklin D. Richards ena nona ilakolako mai Igiladi. E taukena e dua na kareti mamada kei na kena ose ka rawa ni lako sara vakatotolo. E lako mai ki na bucabuca oqo. E donumaka sara ga na gauna oqo ena loma ni yabaki. A vakayacori tiko na koniferedi raraba. Ni ciqoma o Brigham Young na itukutuku e tucake ena gauna vata o ya e matadra na ivavakoso ka kaya:

“Au na solia vei ira oqo na iulutaga kei na lewe ni itukutuku vei ira na iTalatalaqase era na vosa nikua ka vakakina ena koniferedi, sai koya oqo, ena ika 5 ni siga ni Okotova, 1856, e vuqa na tacida kei na ganeda era tiko ena bucabuca ena qiqidreti, e rairai ni vuqa era sa tiko rauta ni 700 na maile mai na vanua oqo, me ra na kau mai ki ke, me da laki vukei ira mai. Na lewena sai koya ‘me ra kau mai ki ke.’ Au vinakata o ira na veitacini era na vosa me ra kila tiko na lewe ni nodra itukutuku, o ira na tamata era sa tu ena bucabuca, ka ulutaga ni itikotiko oqo sai koya me ra talai yani eso me ra laki kauti ira mai ni bera ni basika mai na vulaibatabata… .

“Au sa kacivi ira kina na Bisopi ena siga oqo, au na sega ni waraka na siga ni mataka, se na siga ka tarava, me 60 na timi ni ose vinaka kei na 12 se 15 na qiqi vinaka. Au sega ni vinakata me ra kau na bulumakau. Au vinakata na ose vivinaka kei na meuli. Era tu ena Vanua oqo, me da rawata mai; ka vakakina me 12 na tani na valawa kei na 40 na draiva ni qiqi vinaka, … 60 se 65 na timi vinaka ni meuli, se ose, kei na kena idrekedreke… .

“Au na tukuna vei kemuni kece,” e kaya o koya, “ni nomuni vakabauta, na lotu, kei na nomuni kila na lotu, ena sega ni vakabula e dua vei kemuni ena matanitu vakasilesitieli ni noda Kalou, vakavo kevaka ko ni vakayacora na ivakavuvuli dodonu vakaoqo kau vakavulica tiko vei kemuni ena gauna oqo. Ni lako ka kauti ira mai na tamata era sa tiko ena gauna oqo ena bucabuca, ka qarava matua na veika eda vakatoka ni ka vakayago, se itavi vakayago, de na qai maumau wale na nomuni vakabauta; ena maumau wale vei kemuni na ivunau ko ni se qai rogoca, ka ko ni na luvu yani ki eli, vakavo kevaka ko ni qarava na veika keimami sa tukuna vei kemuni” (Deseret News, Okot. 15, 1856, 252).

E sega ni bera na kena sa soli mai na ose kei na meuli kei na qiqi kaukauwa eso. E kau mai na valawa vakaitamera. E kumuni vakatotolo na isulu ni katakata kei na itutuvi. Ena loma ni dua na siga se rua sa ra toso yani ki na tokalau na qiqi iyaya oqo ena loma ni ucacevata vavaku.

Ni ra yacovi ira yani na ilawalawa veivueti kei ira na Yalododonu ka ra sa vakaleqai tu era sa vaka na agilosi mai lomalagi. E tuturu na wainimata ni vakavinavinaka. Era tokitaki mai na qiqidreti e liga ki na qiqidreti ena manumanu na tamata, me rawa ni ra lako vakatotolo yani ki na itikotiko e Salt Lake.

E rauta ni rua na drau era mate, ia e udolu era a vakabulai.

E maliwai ira era sotava na gauna dredre o ya na buna vakarua na watiqu. O koya e lewena na kabani ni qiqidreti na Hunt.

Nikua na kena ibulubulu na watiqu ena iBulubulu ni Salt Lake City, e raica sobu tu na kena ibulubulu na buna vakarua, o Mary Penfold Goble, ka a mate ena ligai luvena yalewa ni curuma tiko mai na bucabuca oqo ena ika 11 ni Tiseba, 1856. A bulu ena siga ka tarava. A vakayalia e tolu vei iratou na luvena ena ilakolako balavu oqo. Sa cevata sara tu vakaca na yavana e dua vei ira na luvena yalewa a bula mai.

Sa dua na italanoa. E sinai ena rarawa kei na viakana kei na batabata kei na mate. E sinai ena itukutuku ni uciwai sa cevata tu me qalovi; na cagi vakacevaruru; na kaba balavu ka berabera ena Rocky Ridge. Ni sivi na yabaki ni ivakananumi oqo, sa na guilecavi sara beka vakalevu. Ia e nuitaki ni na dau talanoataki tu e veigauna me ra nanuma tiko kina na veitabatamata mai muri na nodra rarawa kei na nodra vakabauta o ira era a liu mai. Na nodra vakabauta sa noda isolisoli vakawa. Na nodra vakabauta sa ivakananumi vei keda ni veika era a sauma kina na vakacegu eda marautaka oqo.

Na vakabauta e sega ni vakaraitaki walega ena veika lelevu ka vakairogorogo, me vaka na nodra yaco mai na ivuvu ena qiqidreti. Ena vakaraitaki talega ena veika lalai ka bibi. Meu tukuna mada vei kemuni e dua na ka vaka ko ya.

Ni tara tiko na Valetabu e Manti Utah rauta ni 120 na yabaki sa oti, a cakacaka kina o George Francis Paxman me matai ni vakaoti cakacaka. Sa dua tiko na luvedrau kei Martha na watina, ka rau sa namaka tale tiko e dua.

Ni vakaliliga tiko e dua na katuba bibi ni valetabu, a tauvi George e dua na mate ni wawa. A mosi sara vakaca. A biuti koya ena qiqi ko Martha ka kauti koya ki na tauni ko Nifai, a laki vakavodoki koya ena sitimanivanua ka kauti koya ki Provo. A mate e kea. Ni sega ni vakawati tale, sa mai dawai voli yani me 62 na yabaki, ka dau culacula voli me bula kina.

Ni vakatara meu lako tani mai na italanoa oqo meu kaya ni ena gauna au a musuki kina vua na watiqu, au a solia vua e dua na mama. Ni keirau vakamau, au a solia vua e dua na qato ni vakamau. A daramaka tu ena vuqa na yabaki. Ena dua na siga au qai raica ni sa luvati rau tani ka daramaka na qato koula lailai ni vakamau oqo. A nona na buna. A solia vua na mama ko George na watina. Na mama sai koya na qavu ni ka a biuta tu mai ena bula oqo. Ena dua na siga ena vulaitubutubu a sasamaki tiko e vale ko Martha. E kauta kece mai ki tuba na iyaya ni loma ni vale me rawa ni samaka sara vakavinaka na vale. Ni ceburaka tani na duka mai na meteresi, e rai sobu ka sa yali na mama. A vakararai vakavinaka ena veivanua kecega. O ya duadua ga na ivakananumi kei na watina lomani e rawa ni dau raica tiko. E taviraka vakavinaka na duka ka sega ga ni raica rawa na mama. A lolou sobu e duruna ka cikeva na Turaga me vukei koya me raica na mama. E dolava na matana, ka rai sobu ka raica sara.

Oqo au sa taura tu e ligaqu. E sa rui ka lailai mo ni raica kece. E 18 na kereti koula, sa makawa ka drakusi ka veve. Ia e vakaraitaka na vakabauta, na nona vakabauta e dua na marama dawai ka a cikecike vua na Turaga ena nona gauna ni leqa levu. Na vakabauta vakaoqori e vua ni bulabula vakalotu. Sai koya na waka ni inuinui kei na veinuitaki, Sai koya na mataqali vakabauta rawarawa vakaoqo eda na gadreva vakalevu kece.

Ena cakacaka ka toso tikoga oqo na vakabauta vakatuburi sai koya na ka eda gadreva vakalevu. Ni sega ena tu vakadua na cakacaka. Ni tiko, ena sega ni dua e tarova rawa na kena tubu.

E kaya na iVakabula, “kevaka e tu vei kemudou na vakabauta e vaka na sore ni musita, dou na kaya ki na ulunivanua oqo, lako tani kikea; ka na lako tani; a sa sega na ka ena dredre vei kemudou” (Maciu 17:20).

Ki vei Ilamani na luvena, a kaya ko Alama, “Vunautaka vei ira me ra veivutuni, ka vakabauta na Turaga ko Jisu Karisito; vunauci ira me ra yalomalumalumu ka yalomalua; io me ra vakabauta na Turaga ko Jisu Karisito, me kakua ni rawai ira na vere” (Alama 37:33).

Me vakalougatataki keda ena vakabauta na Turaga ni da sa mai tiki ni itavi cecere oqo. Me vaka na kadrala na vakabauta me liutaki keda ena bogi na kena rarama. Me liutaki keda ena siga me vaka na duru o.

Na veika oqo au masuta, ena yaca tabu ka savasava i Koya na ivakaukauwa ni noda vakabauta, io na Turaga ko Jisu Karisito, emeni.