Ngaahi Pulusinga Kimuʻá
Ako


Ako

ʻĪmisi
lightbulb-red

ʻE founga fēfē haʻaku tokoniʻi ʻeku pisinisí pea mo hoku fāmilí?

Taimí:Seti ʻa uasí ke miniti ʻe 60 ʻa e konga ki he Akó.

Lau:Naʻe totonu ke tau kamata tauhi ha ngaahi lekooti ʻo ʻetau paʻanga pisinisí ʻi hono maʻú pea mo hono ngāue ʻakí. ʻOku lelei ia! Ka ko e hā ʻa e meʻa ʻoku hoko ʻi he taimi ʻoku tau fie maʻu ai ʻa e paʻangá ki ha ngaahi fie maʻu fakatāutaha pe fakafāmilí?

Mamata:“Donʻt Kill the Chickens: Part 1” (ʻIkai ha vitiō? Lau ʻa e peesi 76.)

Aleaʻi:ʻOku fie maʻu ʻe he tuongaʻane ʻa Maliá ke ne ʻoange ha paʻanga maʻana mei heʻene pisinisí. Pea ʻoku fie tokoni. Ka ʻe uesia pe tāmateʻi ʻe he meʻá ni ʻene pisinisí. ʻIkai ngata ai, kuó ne ngāue lahi ʻi heʻene pisinisí ke tokoniʻi ia ke moʻui fakafalala pē kiate ia. Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku totonu ke fai ʻe Maliá?

Lau:FEHUʻI ʻO E UIKÉ—ʻE founga fēfē haʻaku fakamavaheʻi ʻa e paʻanga ʻeku pisinisí mei heʻeku paʻanga fakafāmilí?

NGAAHI NGĀUE ʻO E UIKÉ—Te u tauhi ha ʻakauni mavahevahe mo ha ngaahi lekooti fakaʻaho ʻo e paʻanga ʻo ʻeku pisinisí mo e paʻanga fakafāmilí, pea ʻe ʻai haʻaku vahe.

Te tau ako ʻi he lolotonga ʻo e fakataha ko ʻení ha ngaahi pōtoʻi ngāue ʻe tokoni ke tau tali ʻa e fehuʻí mo fai ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení.

ʻĪmisi
business success map

Pea, ʻi he lolotonga ʻo e uiké, te tau fakahoko moʻoni ai ha ngaahi sitepu ke fakamavahevaheʻi ʻa e meʻa fakapaʻanga ʻo e pisinisí mei he meʻa fakapaʻanga ʻa e fāmilí. ʻE hoko ʻeni ko ha tāpuaki lahi kiate kitautolu pea mo hotau fāmilí! Tau lau ʻa e konga ki he Ola Lelei ʻa e Pisinisí ʻi he Mape ki he Ola Lelei ʻo e Pisinisí.

Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻoku totonu ai ke u fakamavaheʻi ʻeku paʻanga pisinisí mei he paʻanga ʻa e fāmilí?

Mamata:“Donʻt Kill the Chickens: Part II” (ʻIkai ha vitiō? Lau ʻa e peesi 77.)

Aleaʻi:Mei he meʻa ʻokú ke ako ʻi he vitiō ko ʻení, ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fakamavaheʻi ʻa e paʻanga ʻo e pisinisí mei he paʻanga fakatāutahá pea mo ʻai hao vahé?

Lau:ʻOku fakatou hoko ʻa e tokotaha pisinisí ko e tokotaha ʻoku ʻaʻana pea mo e tokotaha ngāue. ʻE lava ke fakatupu ʻe he meʻá ni ha ngaahi fehuʻi mahuʻinga.

Ko e tokotaha pisinisi leleí ʻokú ne ʻuluaki totongi ʻa e vahehongofulú.

ʻOku tau ʻiloʻi ʻoku maʻu ha ngaahi tāpuaki lalahi mei he totongi vahehongofulu ʻi heʻetau paʻnga hū maí. Kapau te tau fakamavaheʻi ʻetau paʻanga ʻo e pisinisí mei he paʻanga fakatāutahá, ʻe faingofua ange ke fikaʻi ʻetau vahehongofulú…

Manatuʻi ʻa e ngaahi sitepu ko ʻení:

  1. Tauhi ʻa e paʻanga ʻo e pisinisí mo e paʻanga fakafoʻituituí ʻi ha ʻakauni kehekehe pe ʻi ha feituʻu kehekehe.

  2. ʻOku tau totongi vahehongofulu ʻi he paʻanga hū mai fakatāutaha (vāhengá pe komisoní) ʻa ia ko ʻetau vahe mei he pisinisí.

  3. ʻOku ʻikai vahehongofuluʻi ʻa e paʻanga ʻi he pisinisí. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻa e paʻanga ʻi he pisinisí ke totongi ʻaki ʻa e ngaahi fakamole, vahe, pea mo e langaki ʻo e pisinisí.

Aleaʻi:Fēfē kapau ʻe fie maʻu paʻanga ʻa e ngaahi kaungāmeʻá pe fāmilí, hangē ko e tuongaʻane ʻa Maliá?

Lau pe fakamatalaʻi fakanounou ʻe ha taha ʻo e kulupú ʻa e talanoa fakatātā ʻo e kau tāupoʻou ʻe toko hongofulú ʻi he Mātiu 25:1–13. ʻOku ʻi ai nai ha taimi he ʻikai ke tau lava ai pe ʻoku ʻikai totonu ke tau vahevahe mo ha taha ʻoku kole tokoni?

Mamata:“Donʻt Kill the Chickens: Part III” (‘Ikai ha vitiō? Lau ‘a e peesi 78.)

Aleaʻi:Naʻe fai nai ʻe Malia ʻa e meʻa totonú?

Ko e kau pisinisi leleí ʻoku ʻikai ke nau kaihaʻa mei heʻenau pisinisí.

Lau:Ko e kau pisinisi leleí ʻoku ʻikai ke nau kaihaʻa mei heʻenau pisinisí.

ʻE founga fēfē haʻaku tauhi mavahevahe ʻa e ngaahi lekōtí?

Lau:Sai, ʻe founga fēfē haʻatau fakamavahevaheʻi ʻa e paʻanga ʻo e pisinisí mei he paʻanga fakatāutahá? ʻOku tau tauhi ha lekooti mavahevahe! ʻOku tauhi ʻe Malia ha lekooti fakaʻaho ʻo e paʻanga kotoa ʻoku hū fakaʻaho mai ki heʻene pisinisí pea mo ia ʻoku ngāue ʻakí. ʻOkú ne toe tauhi foki ha lekooti fakaʻaho ʻo e paʻanga kotoa ʻoku hū mai ki hono fāmilí pea mo ia ʻoku ngāue ʻakí. ʻOku ui ʻa e ngaahi lekooti ko ʻení ko e “lekooti ʻo e paʻanga hū maí mo e fakamolé.” ʻOkú ne tauhi ha lekooti mavahevahe ʻe ua—ko e taha ki he paʻanga ʻo e pisinisí pea taha ʻo e paʻanga fakatāutahá.

ʻE faʻa fie sio ʻa e ngaahi kautaha noó ki ha lekooti ʻo e paʻanga hū mai mo e fakamole ʻo e pisinisí kimuʻa pea toki fakahoko ha nō. ʻE tokoni hono tauhi fakalelei ʻo e lekōtí ke tau mateuteu ai kapau te tau fie nō ke fakatupulaki ʻetau pisinisí.

Akoako Fakahoko:Vakai ki he sīpinga ko ʻeni ʻo e lekooti paʻanga hū mai mo e fakamole ʻo ʻene pisinisí. Fakatokangaʻi ange ko e ʻaho 16 ʻo ʻAokosí (ko e ʻaho naʻe kole paʻanga ai ʻa e tuongaʻane ʻa Maliá), naʻe ʻi ai ʻa e 3200 ʻi he ʻakauni pangikē ʻa e pisinisi ʻa Maliá.

Lekooti Paʻanga Hū Mai mo e Fakamole ʻo e PISINISI ʻa Maliá: 14–20 ʻAokosí

ʻAhó

Fakamatalá

Fakamolé

Paʻanga Hū Maí

Palanisi ʻo e Paʻangá

Palanisi ʻo e paʻanga ʻo e pisinisi ʻa Maliá

2600

14 ʻAokosi

Fakatau Fafanga

-300

2300

15 ʻAokosi

Fakatau Atu ʻo e Fuaʻimoá

500

2800

16 ʻAokosi

Fakatau Atu ʻo e Fuaʻimoá

400

3200

17 ʻAokosi

Vaha ʻa Maliá

-3000

200

18 ʻAokosi

Fakatau Atu ʻo e Fuaʻimoá

600

800

19 ʻAokosi

Fakatau Fafanga

-600

200

20 ʻAokosi

Fakatau Atu ʻo e Fuaʻimoá

700

900

Lekooti Paʻanga Hū Mai mo e Fakamole FAKATAAUTAHA ʻa Maliá: 14–20 ʻAokosi

ʻAhó

Fakamatalá

Fakamolé

Paʻanga Hū Maí

Palanisi ʻo e Paʻangá

Palanisi ʻo e paʻanga fakataautaha ʻa Maliá

600

14 ʻAokosi

Meʻakai

-100

500

15 ʻAokosi

Vala

-200

300

16 ʻAokosi

Totongi Pasi

-200

100

17 ʻAokosi

Vahe

3000

3100

17 ʻAokosi

Vahehongofulu

-300

2800

19 ʻAokosi

Meʻakai

-1500

1300

20 ʻAokosi

Fale

-600

700

Aleaʻi:Ko e hā ʻa e meʻa ʻe hoko ki he paʻanga ʻo e pisinisi ʻa Maliá kapau ʻe ʻoange ʻe heʻene pisinisí ha 1000 ki hono tuongaʻané? Te ne lava nai ʻo totongi haʻane vahe 3000 ʻi he ʻaho hono hokó?

ʻOku totonu nai ke ongoʻi halaia ʻa Malia kapau ʻe ʻikai ʻoange ʻe heʻene pisinisí ha paʻanga ki ha mēmipa ʻo e fāmilí ʻoku faingataʻaʻia?

Vakai ki he ongo lekooti fakatouʻosi ʻo ʻene pisinisí mo e fakatāutahá pea fekumi ʻa e laine ʻoku ʻasi ai ʻene vahé. ʻOkú ke lava ʻo fakatokangaʻi ko ʻene vahé ko ha fakamole ia ki he pisinisí ka ko e paʻanga hū mai ia ki heʻene paʻanga paʻanga fakatāutahá?

Vahe pe Komisoni?

Kapau ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha paʻanga feʻunga ʻi he pisinisi ʻa Maliá ke totongi haʻane vahe, te ne lava pē ʻo totongi haʻane komisoni ʻo fakatatau mo e lahi ʻo e fakatau atú.

Lau:Fakatatau mo ʻetau ako kimuʻa atú, ʻoku tonu ʻa Malia ke totongi vahehongofulu ʻi heʻene paʻanga hū mai fakatāutahá.

Ko e kau pisinisi leleí ʻoku nau tauhi ha ngaahi lekooti fakaʻaho.

ʻE founga fēfē ʻa ʻeku vahevahe ʻa ʻeku paʻangá?

Lau:Tau ako fakamavahevaheʻi ʻetau paʻanga pisinisí mo e fakatāutahá. ʻI he sīpinga hokó, fakakaukau ʻoku ʻi ai hao pisinisi ʻokú ne fakatau atu ʻa e vai inú.

Mamata:“Your Water Business” (ʻIkai ha vitiō? Hoko atu pē.)

Akoako Fakahoko:Muimui he sitepu ʻe nima ko ʻení, pea ngāue ʻaki ʻa e foomu ʻi he peesi hono hokó ke fakamavahevaheʻi ʻa e paʻanga hoʻo pisinisí mei hoʻo paʻanga fakatāutahá.

  1. Vakai ki he paʻanga hū mai mo e fakamole fakataautaha ʻo e ʻaho takitaha ʻo e uiké.

  2. Hiki ʻa e paʻanga hoʻo pisinisí ʻi hoʻo lekooti paʻanga hū mai mo e fakamole ʻo hoʻo pisinisí.

  3. Hiki hoʻo paʻanga fakatāutahá ʻi he lekooti hoʻo paʻanga hū mai mo e fakamole fakatāutahá.

  4. Faʻu ʻa e fakamatala paʻanga hū hoʻo pisinisí mei he fakamatala ʻi he lekooti hoʻo pisinisí.

  5. Faʻu ʻa e fakamatala hoʻo paʻanga hū mai fakatāutahá mei he fakamatala ʻi hoʻo lekooti fakatāutahá.

Vakaiʻi hoʻo ngāué ʻaki ʻa e kī ki he talí ʻi he peesi 79.

Aleaʻi:Ko e hā ha meʻa naʻá ke ako mei he ngāue ko ʻení? Kapau naʻá ke fai ha fehālaaki, ʻoku mahino nai kiate koe hono ʻuhingá? ʻE lava ʻa kinautolu ʻoku mahino ki aí ʻo tokoniʻi kinautolu ʻoku puputuʻú.

Lau:ʻOku tauhi ʻe he kau pisinisi leleí ha ngaahi lekooti fakaʻaho pea fakaʻaongaʻi kinautolu ke fai ʻaki ha ngaahi fili fakapotopoto ʻi he pisinisí.

Neongo ʻoku ʻikai saiʻia ʻa Malia ʻi he tauhi lekōtí, ka ʻokú ne feinga ke tauhi ha lekooti mavahevahe ʻo ʻene paʻanga pisinisí mo ʻene paʻanga fakatāuthá ʻi he ʻaho kotoa pē. Ko e founga lelei ʻeni ʻo e fakalele pisinisí!

ʻIkai ngata ai, ʻokú ne toe ʻiloʻi foki kapau ʻe faifaiangé peá ne fie maʻu ha nō fakapisinisi, ʻe fie sio ʻa e ngaahi kautaha noó ki he ngaahi lekooti fakaʻahó.

Ko e kau pisinisi leleí ʻoku nau fakamavahevaheʻi ʻenau ngaahi lekooti fakapisinisí mei he lekooti fakatāutahá.

Mamata:Vakai ki he founga hono fakaleleiʻi ʻe Taniela ʻa ʻene pisinisí ʻaki hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e moʻui fakafalala pē kiate kitá, kau ai ʻa e tauhi lekōtí. Mamata ʻi he talanoa lavameʻa “Daniel & Christiana: General Store.” (ʻIkai ha vitiō? Hiki ki he peesi hono hokó.)

Lau:Kuo tau ako ha ngaahi pōtoʻi ngāue mahuʻinga he ʻahó ni ʻa ia te nau tokoni ke tau lavameʻa. Tau ngāue mālohi ʻi he uiké ni ke hoko ʻa e ngaahi pōtoʻi ngāue ko ʻení ko ha tōʻonga moʻui. Tau ʻai ha ʻakauni mavahevahe mo ha ngaahi lekooti fakaʻaho!

Aleaʻi:Ko hai pe ko e hā te ne fakafaingataʻaʻiaʻi ke ke tauhi ha lekooti mavahevahe fakaʻahó? Te ke lava ʻo faʻu ha palani ke faingofuaʻi ange. Te ke lava ʻo fai ia ʻi he taimi tatau ʻi he ʻaho kotoa pē. Te ke lava ʻo tauhi ʻa e ngaahi lekōtí ʻi ha feituʻu pau. Te ke lava ʻo ia ha ngaahi meʻa ke fakamanatuʻi atu kiate koe. Hiki hoʻo palaní ʻi lalo.

ʻE founga fēfē haʻaku fakamatalaʻi ʻeku pisinisí?

Lau:Te tau fai ha ngaahi fakamatala ʻi he uike ka haʻú ki heʻetau kulupú fekauʻaki mo ʻetau pisinisí. ʻE fie maʻu ke tau lava ʻo fakamatalaʻi ʻetau pisinisí ki he niʻihi kehé. ʻE fie maʻu ke tau fanongo ki ha ngaahi fokotuʻu fekauʻaki mo ʻetau pisinisí.

Lau:Muimui ʻi he ngaahi fakahinohino ko ʻení pe fakahoko ʻa e fakamatalá ʻi ha founga ʻoku fakafiemālie lahi taha kiate koé.

KO ʻEKU PISINISÍ ʻI HA MINITI ʻE TOLU—NGAAHI FAKAHINOHINÓ

Konga 1

Fakamatalaʻi hoʻo pisinisí ʻo ʻoua ʻe toe lōloa ange ʻi he miniti ʻe tahá.

Konga 2

Fakamatalaʻi ʻa e founga hono fakaleleiʻi lahi hoʻo pisinisí ʻe he tali ha taha ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení, ʻo ʻoua ʻe toe lōloa ange ʻi he miniti ʻe tahá.

1. Ko e hā ʻoku fie fakatau ʻe he kakaí?

2. ʻE founga fēfē ʻa ʻeku fakatau atú?

3. Te u puleʻi fēfē ʻa e ngaahi mahuʻingá?

4. ʻE founga fēfē haʻaku hiki hake ʻa e tupú?

5. ʻE founga fēfē haʻaku fakalele ʻeku pisinisí?

Konga 3

Fakamatalaʻi ha meʻa ʻe taha te ke fai ke kei fakaleleiʻi hoʻo pisinisí, ʻo ʻoua ʻe toe lōloa ange ʻi he miniti ʻe tolú.

Lau: Fakakaukau ʻi he lolotonga ʻo e uiké, ki ha meʻa te ke fie vahevahe. Fakamatalaʻi hoʻo pisinisí ʻi hoʻo tohi pisinisí. Akoako fakahoko hoʻo fakamatalá ki ho fāmilí pe kaungāmeʻá, kapau te ke fie maʻu. Haʻu mateuteu ʻi he uike ka hokó ke vahevahe ʻa e fakamatala ki hoʻo pisinisí.

Paaki