Ngaahi Pulusinga Kimuʻá
Ako


Ako

ʻĪmisi
lightbulb-orange

Ko e hā ha meʻa ʻe tokoni ke maʻu ai heʻeku pisinisí ha paʻanga lahi ange?

Taimí:Seti ʻa e uasí ke miniti ʻe 60 ʻa e konga ki he Akó.

Mamata:“Pasikala pe Fanga Moa?” (ʻIkai ha vitiō? Vakai ki he fakamatala ʻi he peesi 102.)

Lau:Ko e koloá ko ha faʻahinga meʻa ʻoku maʻu ʻe he pisinisí ʻa ia ʻoku mahuʻinga. Te ke lava ʻo fakatau mai mo fakatau atu ʻa e koloá. Hangē ko ʻení, ʻe lava ʻa Malia ʻo fakatau mai ha sea ke tangutu ai ʻi he taimi ʻokú ne fakatau ai ʻa e fuaʻimoá pea te ne lava ʻo fakatau atu ha moa. Ko e ngaahi koloa ʻeni.

Ko e koloa fakatauá ʻokú ne ʻomi ʻa e paʻangá ki ha pisinisi. Ko e fanga moa ʻa Maliá ko ha koloa fakataua ia koeʻuhí he ʻoku nau ʻomi ʻa e fuaʻimoa, ʻa ia ʻoku fakatau ʻe Malia ke maʻu ʻa e paʻangá. Ko e seá ko ha koloa ia, ka ʻoku ʻikai ko ha koloa fakataua. ʻOku ʻikai maʻu ai ha paʻanga ia.

Aleaʻi:ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe he kau pisinisi leleí ʻa e ngaahi koloa fakatauá ke langaki ʻenau pisinisí. ʻE lava fēfē ha mīsini tuitui pe pasikala ʻo hoko ko ha koloa fakataua pe ʻaonga?

ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe he kau pisinisi leleí ʻa e ngaahi koloa fakatauá ke langaki ʻenau pisinisí.

Akoako Fakahoko:Fili ha hoa. Hiki ʻa e ngaahi koloa fakataua kuo ʻosi maʻu ʻe hoʻo pisinisí:

Lau:FEHUʻI ʻO E UIKÉ—ʻE founga fēfē haʻaku fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi koloa fakatauá ke langaki ʻeku pisinisí?

NGĀUE ʻO E UIKÉ—Te u fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi koloa fakataua kuó u maʻú pea fakapapauʻi pe ʻe founga fēfē haʻaku ʻai kinautolu ke fakataua pe ʻaonga. Te u fakaʻilongaʻi mo fokotuʻutuʻu ʻa e mahuʻinga ʻo e ngaahi koloa kehe ʻoku ou fie maʻú.

ʻE founga fēfē haʻaku lava ʻo ʻai ʻeku ngaahi koloá ke fakataua lahi ange?

Lau:Lau ʻa e potu folofola ʻi toʻomataʻú. Kuo pau ke tau fakaʻaongaʻi fakapotopoto ʻa e ngaahi koloá. ʻOku tau tokangaʻi fakalelei ʻetau koloá ke lava ʻo fakataua pe ʻaonga.

Aleaʻi:Ko e hā naʻe mei hoko ki he pisinisi ʻa Maliá kapau naʻe ʻikai ke ne tokangaʻi lelei ʻa e ngaahi koloa fakatauá (ʻa ʻene fanga moá)?

Akoako Fakahoko:Ko e taimi ní, vakai ki he ngaahi koloa pisinisi ko ʻení. Ko e fē ʻi he ngaahi koloa ko ʻení ʻoku lolotonga hoko ko e koloa fakataua pe ʻaonga?

ʻĪmisi
sewing machine

MĪSINI TUITUI

ʻOku tuitui ʻe Kolōlia ha ngaahi sote lahi he ʻahó ni.

ʻĪmisi
bicycle

PASIKALA MAUMAU

ʻOku ʻamanaki ʻa Tēvita ke ngaahi ʻene pasikalá mo vavé ni hano fakaʻaongaʻi.

ʻĪmisi
chicken

MOTUʻA MOA ʻOKU ʻIKAI FAKATŌ FUA

ʻOku tatali ʻa Malia ki sio pe ʻe fakatō fua ʻene moá.

Lau:ʻOku fie maʻu ke tau fakaʻaongaʻi ʻa ʻetau ngaahi koloá ki he ʻaonga taha ʻe lavá. Lau ʻa e sīpinga ko ʻeni ʻo e tauhi fakapotopotó.

Aleaʻi:ʻOku hoko fēfē ʻa Kolōlia ko ha tauhi fakapotopoto ʻaki ʻene koloa ʻaongá? ʻE founga fēfē hao lava ke ʻai hoʻo ngaahi koloa ʻaongá ke tupu lahi ange?

ʻE founga fēfē ke u lava ʻo toe maʻu ha ngaahi koloa ʻaonga lahi ange?

Akoako Fakahoko:Fakakaukau ki ha ngaahi koloa ʻaonga pe fakataua te ke lava ʻo maʻu ʻa ia ʻe tokoni ke langaki hoʻo pisinisí. Hiki kinautolu ʻi lalo.

NGAAHI FAʻAHINGA ʻO E KOLOÁ

NGAAHI KOLOA ʻOKU OU MAʻÚ

NGAAHI KOLOA FOʻOU ʻE LAVA KE TOKONI KE LANGAKI ʻEKU PISINISÍ

Meʻangāué/Mīsiní

Meʻalele

Fale

Monumanu

Meʻa Kehe

Akoako Fakahoko:Faʻu ha kulupu mo toko ua kehe. Aleaʻi ʻa e ʻuhinga ʻe lava ai ʻa e ngaahi koloa ko ʻení ʻo tokoniʻi ke tupulaki hoʻo pisinisí.

Akoako Fakahoko:ʻE founga fēfē hao lava ʻo maʻu ʻa e ngaahi koloa naʻá ke hiki ʻi he peesi ki muʻá? Ko ha lisi ʻeni ʻo ha ngaahi founga ʻoku maʻu ai ʻe he kakai pisinisí ʻa e ngaahi koloa foʻoú. Vahevahe ke tautau-toko-tolu, pea aleaʻi ʻa e ngaahi lelei mo e ngaahi kovi ʻo e fili takitaha. Hiki kinautolu ʻi lalo.

NGAAHI FOUNGA KE MAʻU MAI AI ʻA E NGAAHI KOLOÁ

NGAAHI LELEÍ

NGAAHI PALOPALEMÁ

Tānaki ha paʻanga ke fakatau ʻaki ha koloa

ʻAi hao hoa ngāue ʻoku ʻi ai haʻane koloá

Nō totongiʻi mai ha koloa

Kole fakataimi mai ha koloa

Nō ke fakatau ʻaki ʻa e koloá

Meʻa kehe

Akoako Fakahoko:Aleaʻi ʻeni ʻi he kiʻi kulupu tatau pē:

Ko e fē ʻa e koloa ʻe ʻaonga lahi taha ki hoʻo pisinisí he taimi ní? Ko e hā ʻa e lahi ʻo e paʻanga ʻe tokoni ke ke maʻú? ʻE faingofua fēfē hano maʻu? Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo totongi ʻa e koloa foʻou ko iá?

Mamata:Mamata ‘i he talanoa lavame’a “Susy: Private School Bus” ke ‘ilo’i ‘a e founga na’e fakalelei’i ai ‘e Susi ‘ene pisinisí mo e founga ‘o ‘ene palani ke ma’u ha koloa fakataua pe ‘aongá. (ʻIkai ha vitiō? Hiki ki he peesi hono hokó.)

Te u puleʻi fēfē ʻa e ngaahi fakamolé?

Lau:ʻOku tokoniʻi ʻe he ngaahi koloa fakatauá ke tupu fakapaʻanga ʻetau pisinisí. ʻOku fie maʻu foki ke tau puleʻi ʻetau ngaahi fakamolé ke langaki ʻetau pisinisí. Ka ʻoku ʻikai tatau ʻa e ngaahi fakamole kotoa pē!

Mamata:“Careful with Fixed Costs” (ʻIkai ha vitiō? Lau ‘a e peesi 103.)

Lau:ʻOku hiki hake pe holo ʻa e ngaahi fakamole kehekehé fakatatau mo e fakataú.

Kuo pau ke totongi ʻa e ngaahi fakamole tuʻu maʻú ʻo tatau ai pē pe ko e hā hono lahi pe siʻisiʻi ʻetau fakatau atú.

ʻOku tānaki pē ʻe he kau pisinisi leleí ʻa e fakamole tuʻu maʻú ʻi he taimi ʻoku nau ʻiloʻi ai ʻe tokoni ke maʻu ha paʻanga lahi ange ʻa e pisinisí.

Akoako Fakahoko:Vakai ki he ngaahi fakamole faka-pisinisi ʻa Tanielá. Siakaleʻi ʻa e Tuʻu maʻú pe Keheheké ki he fakamole takitaha.

ʻOku tānaki atu pē ʻe he kau pisinisi leleí ʻa e ngaahi fakamole tuʻu maʻú ʻi he taimi te nau fakalahi ai ʻa e tupú.

NGAAHI FAKAMOLE ʻA E PISINISI ʻA TANIELÁ

Totongi ki he fale ngāué

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Papa ki he nāunau falé

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Fakamole ki he fetuku koloá

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Vahe ʻa Tanielá

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Akoako Fakahoko:Hiki hoʻo ngaahi fakamole fakapisinisí. Siakaleʻi ʻa e kehekehé pe tuʻu maʻú ʻi he fakamole takitaha.

KO ʻEKU NGAAHI FAKAMOLE FAKAPISINISÍ

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Tuʻu maʻú

Kehekehé

Lau:Te tau lekooti ʻetau paʻanga hū maí mo e fakamolé ʻi he lolotonga ʻo e uiké, ʻo fakahaaʻi ai pe ko e fē ʻa e fakamole tuʻu maʻú mo e fakamole kehekehé, pea te tau omi mo ʻetau fakamatala paʻanga hū maí ki he fakataha hokó.

Paaki