Tapiaite ĝuarã isãsova, ijeheguikuéra ojapo hağua
Elder D. Todd Christofferson rupive
Quórum de los Doce Apóstoles gua
Tupã rembipota niko ha’e ñande ha’eva’erã umi kuimba’e ha kuña isãsóva, ikatúva jahupyty opa katupyry jarekóva, temporal ha espiritualmente.
William Shakespeare obra La Vida del Rey Enrique V oreko peteĩ pyharegua escena umi soldado Inglés Azincourt gua campamentope, ñorãirõguasu mboyvemi Fracia ejército-kuéra ndive. Pytũmbýpe, ha oñeñuãimíme, pe rréi Enrique oguatarei hína umi isoldado apytépe, oikuaa’ỹre hikuái chupe. Oñe’ẽ hendivekuéra, otanteávo pe itropakuéra kyre’ỹ, sa’ietémava ojeipapa; ha ndoikuaáigui hikuái mávapa, ha’ekuéra ndaijapúi umi iñe’ẽme. Peteĩ iñemongetakuéra pe, oñemoĩ ofilosofa hikuái pe máva áripa ho’a responsabilidad pe ojehúvare chupekuéra ñorãirõguasúpe: pe rréi térã opaite umi saldado áripa.
Peteĩ momento-pe, pe rréi Enrique he’i: “Chéve ğuarã ha’ete mamove tendápe ikatúne amano contento térã pe rréi regimiento-pe; ihústogui pe ikausa.”
Michael Williams ombohovái, “Upéva hetave pe jaikuaávagui.”
Iñirũ omoporã, “Heẽ, térã hetave pe jaikuaasévagui; iporãmagui jaikuaa ñaimeha pe rréi guýpe; ha pe ikausa ijoja’ỹramo, ñe’ẽrendu ñame’ẽva rréipe oipe’a ñandehegui pe kulpa.”
Williams ombojuapy, “Ha katu pe kausa ndaijojáiramo, pe rréi ete voi orekóta tepyme’ẽ pohýi ogueropu’aka haĝua.”
Jaikuaáma háicha, pe rréi Enrique nomoporãi, “Opaite tekove oĩva pe rréi guýpe oñe’ẽrenduva’erã hese; ha katu pe tekove ánga ha’e imba’e tee”1.
Shakespeare noñeha’ãi ombohovái ko ñe’ẽjoavy pe hi’obrape ha, peteĩ hendáicha, ha’e peteĩ ñe’ẽjoavy ojejapóva gueteri ñande ára peve: ¿mávapa oĩ responsable pe ojehúvare ñandéve ko tekovépe?
Ivai vove la porte, oĩ heta okulpáva ambue tapichápe, ha Tupãme jepe. Sapy’ánte ou yvypóra ñe’ẽ he’íva pe máva ojerekoha derecho oñeme’ẽvo chupe, ha umi tapicha térã umi aty oha’ã ombohasa haĝua pe iñeimeporã rehegua responsabilidad ambue tapichápe térã umi gobierno-pe. Umi mba’e ijespirituálvape, oĩ tapicha oimo’ãva umi kuña ha kuimba’e noñeha’ãiva’erãha ohupyty haĝua pe ijehegua tekopotĩ Tupã ñanderayhúgui ha ñande salvágui “pe ñande ha’ehaichaite”.
Upevére, Tupã oha’arõ pe Ita’yrakuéra oactua pe sãso jeiporavorã tekopotĩ rehegua ome’ẽva’ekue chupekuéra rupive “opa yvypóra ombohovái haĝua ipekadokuéra pe huísio árape” 2. Iplan ha Hembipota ningo ha’e haĝua ñane rembiapo jadecidi pe ñande rekovépe ĝuarã. Tupã ndovivimo’ãi ñande rekove ñande jehe, ñande ha’erõguáicha Itítere, Lucifer oipota haguéicha peteĩ ára. Iprofetakuéra ndoguerohorymo’ãi avei tembiapo ha’e hağua ‘itíterekuéra mbo’ehára” Tupã rãngue. Brigham Young he’iva’ekue: “Ndaipotái mamave Santo de los Ultimos Días, ni ko yvórape ni pe yvágape, horypa umi mba’e che ajapóvare, ndaha’éiramo pe Ñandejára Jesucristo Espíritu, pe espíritu rrevelasiõ rehegua, oñandukarõ chupe. Aipota oikuaa ijeheguikuéra ha tontende ijeheguikuéra3.
Upéicha jahecha Tupã nañande salvaiha “pe ñande ha’ehaichaite”; primero, pe “ñande ha’eháicha” nañanepotĩrigui ha “mba’eveichagua mba’e iky’áva ikatu oike… ha’e oĩháme”; pe Adán ñe’ẽme, héra ha’égui Hombre de Santidad, ha pe hi Unigénito réra ha’e el Hijo del Hombre [de Santidad]”4; ha segundo, Tupã ndojapomo’ãi mba’eve oiko haĝua ñandehegui peteĩ mba’e ndajahechaukáiva ñande ha’eseha umi ñanerembiapo rupi. Añetehápe Ha’e ñande rayhu, ha ñande rayhúgui, nañande jopýi ni nañande rejái; uperãngue katu, Ha’e ñane pytyvõ ha ñane guia. Añetehápe, pe Tupã mborayhu jehechauka añete ha’e umi Hembiapoukapy.
Javy’ava’erã—ha jajapo—pe plan Tupã omoĩva’ekue rupi ohejáva ñandéve jaipovaro ñamba’apo haĝua ñande jehegui ha jahasa haĝua umi mba’e oguerúva, térã umi Escritura he’iháicha, “[ñatantea] pe iróva ikatu haĝua [jaikuaa] pe iporãva jahayhuva’erãha”5. Ñaime ijapyra’ỹva aguijépe Salvador expiasõ ipu’aka haguére pekado original-re ikatu haĝua ñanereñói ko yvórape ha ndajajehavirái pe Adán transgresión rupi6. Upévare, ñañerredimívo pe Caída-gui, ñamoñepyrũ ñande rekove inocente Tupã renondépe ha “[japyta] sãsome tapiaite ĝuarã, jaiporakuaávo iporãva ivaívagui, jajapo hağua [ñande] jehegui, ha ani hağua ojejapo [ñande] rãngue.”7. Ikatu jaiporavo ha’e haĝua pe tekove ñande ha’eséva, ha Tupã pytyvõ rupi, ikatu Ha’éicha ñande avei”8.
Pe Jesucristo evanhélio oipe’a tape pe ñande ikatúvape ĝuarã ha’e. Jesucristo expiasiõ ha Igrásia rupive, umi jejavy jarekóva javivi porãmba haĝua opa ára pe léi celestial ko vida mortal-pe ikatu oñembogue ha ikatu ñamongakuaa umi teko katu cristiáno-va. Upevére, pe hustísia he’i mamave ko’ãva tojejapo pe ñande jaipota’ỹre ha ñande rehe’ỹ. Péichanteva voi. Pe ñane ñeime ko Yvy’ári jepe niko ha’eháicha tekove hetéva ha’e peteĩ mba’e oúva jeiporavo jajapova’ekue rupi mayma ñandekuéra jaiketaha pe ñande Ru plan-pe9 .Upévare, pe salvasiõ ndaha’éi peteĩ ‘capricho divino-nte’; ha katu ndoikói avei voluntad divina rupivénte10.
Pe hustísia ha’e peteĩ Tupã atributo esencial. Ikatu jareko fe Tupãre Ha’egui ha’e digno de confianza. Escritura-kuérape ñañehekombo’e pe “Tupã ndoguatáiha tape karẽre, ni ndojevýi asu ni akãtúa gotyo, ni ndoje’íri pe he’iva’ekuégui; upévare, iguatahakuéra naikarẽi ha pe hape ha’e peteĩ jere opa’ỹva”11, ha pe “Tupã ndojapói moporã peteĩ ha ambue yvypóragui”12. Jajerovia pe hustísia cualidad divina rehe, péicha jaguereko haĝua jerovia, confianza, ha esperanza.
Upevére, Tupã ihusto porãmbaitegui, oĩ umi mba’e ha’e ndaikatúiva ojapo: ha’e ndaikatúi péichante osalva oimerẽme ha omosẽ ambuépe; Ha’e “[ndaikatúi] oma’ẽ pekadore mba’evéichagua jeguerohory’imíme.”13; ha’e ndaikatúi oheja pe misericordia omonda hustísiape.14.
Peteĩ jeikuaaporã paha pe Tupã hustísiagui ha’e pe Ha’e omoĩhague pe principio misericordia rehegua omoirũ haĝua pe hustísiape. Ha’e ihústogui, ome’ẽkuri umi tape pe misericordia ikatu haguã ojapo hembiapo tekotevẽva pe ñane destino etérnope. Ha péichagui, “pe hustísia omomba’apo opa iderécho, ha avei pe poriahuvereko ojerure imba’éva rehe”15.
Jaikuaa niko ha’eha “…pe opeka’ỹva’ekue jehasa’asy ha ñemano, pe [Túva oguerohoryetéva] …pe [I]ta’ýra ruguy oñeñohẽva’ekue”16 omoĩmbáva pe hustísia jerurekuéra, oipysóva pe misericordia ha ñanerredimi.17 Péicharõ jepe, “pe hustísia he’iháicha,pe plan rredensiõ rehegua ndaikatúikuri ojejapo térã umi mba’e pe arrepentimiento ojeruréva rupímante.”18. Pe arrepentimiento ojeruréva ha pe oportunidad jarekóva ñañe’arrepenti haĝua ohejáva pe misericordia ojapo pe hembiapo ohundi’ỹre pe hustísia.
Cristo nomanoiva’ekue osalvante hağua oimerãepe, ha katu ome’ẽ hağua araporã ñañe arrepentí haĝua. Jajeroviava’erã pe “ipu’akapáva oporosalva haĝua méritore”19 pe arrepentimiento rape rehe; ha katu jajapo pe tekotevẽva ñañe’arrepenti haĝua ha peteĩ kambio ñamomba’apova’erã háme pe ñande jaipotáva. Ha péicha ha’évo pe arrepentimiento peteĩ mba’e tekotevẽva jahupyty haĝua pe gracia don, Tupã oheja ñandéve ĝuarã pe responsabilidad ñande jehe. Pe arrepentimiento o’rrespeta ha o’apoya pe sãso jarekóva jaiporavo hağua iporãva: “Ha péicha upe poriahuvereko ikatu omyenyhẽ pe hustísia ojeruréva, ha oñuã yvyporakuérape jyva segúrope, ha katu pe nomomba’apóiva jerovia ñembyasyrã opyta opa mba’e upe léi ha hustísia ojeruréva poguýpe; upévare, pe oguerekóva jerovia ñembyasyrãme ğuarã añónte ojejapóta pe plan redensiõ rehegua tuicha ha ijapyra’ỹva.20.
Peteĩ mba’e niko he’ise nañantendéi Tupã hustísia ha pe imisericordia, ha ambue mba’e katu ñanega Tupã oikoveha ha ipu’akapaha; ha katu mokõivévape jahupity michĩvéta, ha heta ára michĩetereive opa katupyry marangatu jarekóvagui. Peteĩ Tupã ojerure’ỹva mba’eve ha’e peteĩ Tupã oĩ’ỹvaicha. Peteĩ yvóra Itupã’ỹva, pe Tupã oikovéva omoĩva umi léi moral oisambyhy ha omoporãmba haĝua ta’yrakuérape, ha’e avei peteĩ mundo ndoguerekóiva añetegua paha ni hustísia; ha’e peteĩ yvóra orreina hápe relativismo moral.
Pe relativismo he’ise opaite tapicha ijeheguínte ha’eha huvicha supremo. Péicha niko, ndaha’éi umi Tupãme onegávante omoporãva kóva ko filosofía; oĩ umi Tupãme ogueroviáva opensáva avei ha’ekuéra ha’eha, ijehegui, he’íva pe oĩporã ha oĩvaíva. Peteĩ karia’y péicha he’íkuri: “Che napensái ikatúne haĝua ha’e pe hinduismo, pe catolicismo térã ha’éramo episcopal ha’eha mba’e oĩvaíva; che arovia odependeha pe mba’e jarovíavarente … Che ndaroviái oĩneha pe oĩvaíva ni pe oĩporãva”.21. Ambue kariay, oñeporandúvo chupe pe religión ha’e oroviáva base rehe, ombohovái: “Chetete voi ha’e…añetépe péva he’ise, ha ¿mba’éicha piko ojerekóta autorida pe jeroviávare?”22.
Umi oroviávape oimerãe mba’e térã opa mba’e ikatuha añete, pe declaración de la verdad objetiva, estable y universal ha’etévaicha ku ojeapokáva chupe: “Ndachejopyiva’erã niko aguerovia hağua peteĩ mba’e che ahayhu’ỹva añeteguaha”. Ha katu péva nomoambuéi pe realidad. Pe ley de gravedad jerrechasa nomo’ãmo’ãi peteĩ tapichápe je’águi ojepoi ramo precipicio-gui. Upéicha avei pe ley eterna ha pe hustísia-pe. Pe libertad ndajahupitýi ñañemoĩ haguére hese, ha katu jaiporu jave. Péva imba’eguasueterei pe pu’aka Tupã orekóvape. Ndaha’éi rire umi realidad fija ha inmutable rupi, pe don del albedrio nde’isemo’ãikuri mba’eve, ndaikatumo’ãigui kuri jaikuaa upe mboyve térã jahecha haĝua umi ñane rembiapokue oguerúva. Lehi he’i haguéicha: “Ha pejéramo ndaiporiha léi, peje avei ndaiporiha pekádo. Ha pejéramo ndaiporiha pekádo, peje avei ndaiporiha tekojoja. Ha ndaipóriramo tekojoja ndaipóri vy’a. Ha ndaipóriramo tekojoja ni vy’a ndaipóri avei jehavira ni teko’asy. Ha ko’ã mba’e ndaipóriramo Tupã ndaipóri. Ha ndaipóriramo Tupã ñande nañaiméi, ni pe yvy; ha ndaiporiva’eramo’ã mba’e jejapo, ni omba’apo hağua ni oñemba’apo hağua hi’ári; upévare, opaite mba’e opa reiva’erãmo’ã”23.
Umi mba’e temporal ha espirituálvape, pe oportunidad jajagarra hağua ñande responsabilidad personal ha’e peteĩ don Tupã ome’ẽva’kue ñandéve, peva’ỹre ndaikatúi jahupyty opa pe katupyry ñande jarekóva Tupã rajy ha ta’ýraicha. Pe responsabilidad personal-gui oiko peteĩ derécho ha péicha avei peteĩ deber ñadefende memeva’erã, oñeha’ãgui ojepe’a pe Creación mboyve guive. Ñandefendeva’erã upe responsabilidad umi yvypóra ha programa renondépe (heta ára ojejaposépe iporãva) ojapo ñandehegui peteĩ tekove ambuévare osãingóva; ha ñañedefendeva’erã pe tendencia ñande jarekóvagui ndajajapói haĝua tembiapo oñeikotevẽva oñemongakuaa hağua umi talento, habilidad ha peteĩ caracter cristiano.
Oñemombe’u peteĩ kuimba’e péichante nomba’aposéiva rembiasakue, oipotáva oñeñangareko hese opa mba’épe. Ha’e ontendeháicha, pe Tupao térã pe govierno, térã mokõive, o’debe chupe hekovére ha’e ohepyme’e’ẽgui idiezmo ha iñimpuesto. Ndorekói mba’eve ho’u hağua, ha katu oñenega omba’apóvo oñangareko hağua ijehe. Py’apyvai ha pochýpe, umi oñeha’ãva’ekue oipytyvõ chupe odecidi, ha’e ndojapoi haguére mba’evete oñangareko hağua ijehe, ndaiporivéima mba’eve, térã ojeraha chupe cementerio-pe ha ojeheja tomano. Pe cementerio rapére, peteĩ kuimba’e he’i: “Ndaikatúi jajapo kóva. Areko avati ypi ikatúva ame’ẽ chupe.”
Ha péicha, he’i hikuái upéva pe kuimba’épe, ha ha’e oporandu. “ ¿ Peipe’ama piko chugui umi ipire?”
Ombohovái hikuái chupe nahaniriha.
“Upéicharamo”, he’i, “pesegui katu tenonde gotyo”.
Tupã rembipota ningo ha’e ñande ha’e hağua kuimba’e ha kuña isãsova, ikatúva jahupyty pe ñande katupyry paha, temporal ha espiritualmente, ñanesãso haĝua pe teko mboriahu jejoko oporomotĩndývagui ha pekado oporoñapytĩvagui, tajareko respeto ñande jehe ha tajajesarekokuaa ñande jehe, ha tañaime ñembosako’ípe opa mba’épe jajoaju hağua Hendive pe Irréino celestial-pe.
Aikuaaporã péva ndaikatuiha jahupyty pe ñane ñeha’ã rupivénte, Ipytyvõ meme ha imba’eguasúva rehe’ỹ. “Jaikuaa niko pe gracia rupive jajesalvaha, jajapo rire opa mba’e ikatúva”24; ha natekotevẽiha jahupity katupyry térã py’aporã’imi Tupã ñanepytyvõ mboyve; pe ayuda divina ikatu ha’e ñanemba’e opa hora ha opa diá, tañaime ñaimehápe pe ñe’ẽrendu rapére. Ha katu aikuaa pe Ipytyvõ jahupitységuinte, ñañeha’ãva’erã, ñañe’arrepenti ha jaiporavova’erã Tupãme, ikatu hağua Ha’e omba’apo ñande rekovépe pe hustísia ha pe albedrio moral-peicha. Pe che ajerurévante ha’e tajajagarra pe responsabilidad ha ñañemoĩ ñamba’apo oĩ haĝua peteĩ mba’e pyendáramo Tupã ñanepytyvõkuaa haĝua.
Ame’ẽ testimónio Tupã pe Túva oikoveha, pe Ta’ýra Jesucristo ha’eha ñane Redentor, ha pe Santo Espíritu oĩha ñanendive ko’ápe. Ndaipóri duda Ha’ekuéra ñanepytyvõseha, ha pe Ikatupyrykuéra ojapo hağua upéva ndaijapyraiha. “[Japáy ha ñapu’ã] pe yvytĩmbógui…[ikatu hağua] oñekumpli umi konvénio pe Túva Ijapyra’ỹva ojapova’ekue [ñandéve].”25 Jesucristo rérape, Amén.