Jolomil ch’utub’aj-ib’
Chak’ul lix maatan li Qaawa’ re li jalb’a-k’a’uxlej
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2024


11:35

Chak’ul lix maatan li Qaawa’ re li jalb’a-k’a’uxlej

Miqoyb’eni naq toj ch’a’ajaq li kutan naq taqasik’ li Dios. Miqoyb’eni naq toj sa’ roso’jik li qayu’am taqajal qak’a’uxl chi yaal.

Ninnaw naq li qaChoxahil Yuwa’ nokoxra. Sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2019, chirix naq kinxaqab’aak sa’ lin ak’ k’anjel jo’ aj Jolomil B’eresinel aj Setenta, li coro xb’icha “Sachso ninkana,” li ki’ok sa’ lin ch’ool ut li waam.

Nasach inna’leb’ naq ki’el sa’ xnimal xwankil

Re xkolb’al li aamej jo’ li we sa’ lin q’etq’etil,

Naq xnimal xrahom we laa’in toj naxyeechi’i,

Tz’aqal re tinxkol, tixtoj wix, ut tinreechani.

Naq ke’wab’i li aatin a’an, sachso kinkana. Kiweek’a naq us ta wan xq’unal inmetz’ew ut inmajelal, li Qaawa’ kinrosob’tesi chixnawb’al naq “saʼ xmetzʼew aʼan tinruuq chixbʼaanunkil chixjunil li kʼaʼaq re ru.”

Naab’al qe naqeek’a chi jo’q’ehaq naq wan qamajelal, q’un qametz’ew, malaj naq maak’a’ qak’ulub’. Toj ninch’a’ajko’ rik’in a’in; kiweek’a sa’ li kutan naq kinb’oqe’ chi k’anjelak. Kiweek’a naab’al sut, ut toj naweek’a sa’ li hoonal a’in naq yookin chi aatinak eerik’in. A’b’anan, kintzol naq moko injunes ta wankin sa’ li naweek’a. Relik chi yaal, k’iheb’ li seraq’ sa’eb’ li loq’laj hu chirixeb’ li ke’reek’a ajwi’ a’in. Naqak’oxla laj Nefi jo’ jun xmoos li Qaawa’ tiik chi paab’ank ut kaw xch’ool. A’ut kiwan hoonal naq kireek’a naq maak’a’ xk’ulub’, naq q’un xmetz’ew, ut naq wan xmajelal.

Aʼan kixye: “Us ta nim xchaabʼilal li Qaawaʼ, saʼ xkʼutbʼal chiwu lix ninqal ru ut sachbʼa-chʼoolejil kʼanjel, lin chʼool nayaabʼak chixyeebʼal: Aay, qʼaxal rahil winqin! Relik chi yaal, narahoʼ lin chʼool saʼ xkʼabʼaʼ lin tzʼejwalej; li waam narahoʼ saʼ xkʼabʼaʼebʼ lin maaʼusilal.”

Naab’al sut li profeet aj Jose Smith kixye naq kireek’a naq “wan tojb’a-maak sa’ xb’een,” sa’ xch’ajomil, “xbʼaan lix qʼunal xmetzʼew ut lix majelal.” A’b’an li kireek’a ut kixk’oxla laj Jose chirix xmajelal, a’an kik’amok re chi tz’ilok-ix, tzolok, ut tijok. Jo’ maare najultiko’ eere, a’an xko’o chi tijok sa’ li k’iche’ li nach’ wan rik’in li rochoch re xtawb’al li yaal, li tuqtuukilal, ut xk’uyb’al lix maak. Kirab’i li Qaawa’ chixyeeb’al: “Jose, at walal, kuyb’ileb’ laa maak. K’am laa b’e, chatb’eeq sa’eb’ lin k’uub’anb’il aatin, ut paab’eb’ lin taqlahom. K’e reetal, laa’in li Qaawa’ re loq’alil. Kink’ehe’ chiru krus choq’ re li ruchich’och’, re naq chixjunileb’ li te’paab’anq re lin k’ab’a’ te’wanq xyu’am chi junelik.”

Lix anchalil xch’ool laj Jose re xjalb’al xk’a’uxl ut xtawb’al lix kolb’al li raam kixtenq’a chi chalk rik’in li Jesukristo ut chixk’ulb’al xkuyb’al xmaak. Lix yalb’al xq’e kixte xb’ehil lix k’ojlajik wi’chik lix evangelio li Jesukristo.

Li xnimal ru xnumsihom li profeet aj Jose Smith naxk’ut chan ru naq reek’ankil xq’unal li qametz’ew ut li qamajelal naru nokoxtenq’a chixk’eeb’al reetal naq t’anenaqo. Wi tuulan qach’ool, a’an nokoxtenq’a chixk’eeb’al reetal naq naqaj ru li Jesukristo ut nareek’asi sa’ qach’ool li ajom re xsik’b’al li Kolonel ut xjalb’al qak’a’uxl chirix li qamaak.

Ex wamiiw, li jalb’a-k’a’uxlej a’an sahil ch’oolejil! Li jalb’a-k’a’uxlej a’an jun k’anjel re wulaj wulaj li naroksi li Qaawa’, “chi junjunqil li raqal, chi junjunqil li naʼlebʼ,” re qatzolb’al chirix xjayalinkil li qayu’am rik’ineb’ lix k’utum. Jo’ laj Jose ut laj Nefi, laa’o naru “naqelaji ruxtaanankil qu chiru, xbʼaan naq aʼan kaw xmetzʼew chi kolok.” A’an naru tixtz’aqob’resi chixjunil li tiikil ajom ut naru tixk’irtesi chixjunil li yok’olal sa’ li qayu’am.

Sa’ lix Hu laj Mormon: Jun chik Ch’olob’anb’il Esil chirix li Jesukristo, naqataw resil naab’aleb’ li ke’chal rik’in li Jesukristo naq ke’xjal xk’a’uxl chi anchaleb’ xch’ool.

Nawaj xwotzb’al jun seraq’ chirix lix q’unil usilal li Qaawa’ li kik’ulman aran sa’ lin raarookil tenamit, Puerto Rico.

Aran Ponce b’ar kinyo’la wan jun komon ixq re li Iglees, li xCelia Cruz Ayala, li kixsik’ ru naq tixk’e lix Hu laj Mormon re jun ramiiw. Kixlan ut xko’o chixsiib’al li maatan a’in, li q’axal wi’chik loq’ chiruheb’ li diamante ut li lemtz’il q’ol choq’ re. Sa’ li b’e, jun aj elq’ kinach’ok rik’in, kixchap lix b’oolx, ut ki’eelelik rik’in li maatan chi sa’.

Naq a’an kixseraq’i a’in sa’ li iglees, li ramiiw kixye, “Qilaq wan. Maare a’an laa hoonal re xwotzb’al li evangelio!”

Wiib’ oxib’ kutan chik chirix a’an, ma nakanaw k’a’ru kik’ulman? Li xCelia kixk’ul jun taqlanb’il hu. Chapcho li hu a’an, li kixwotz li xCelia wik’in, sa’ wuq’ anajwan. Naxye:

“Qana’ Cruz:

“Kuy inmaak, kuy inmaak. Maajo’q’e taanaw xrahil inch’ool xb’aan li xinb’aanu aawe. A’b’an xb’aan a’an, xjala inyu’am ut toj taajalaaq.

“Li hu a’an [lix Hu laj Mormon] xinixtenq’a sa’ inyu’am. Lix matk’ lx moos li Dios kixtoch’ inch’ool. … Yookin chixsutq’isinkil laa oob’ [dolar], xb’aan naq ink’a’ ninruhan chiroksinkil. Nawaj taanaw naq chanchan naq wan aalemtz’unkil. Li saqen a’an kinixram [charahob’tesinkil, jo’kan naq] yal kin’eelelik.

“Nawaj taanaw naq tinaawil wi’chik, a’b’an naq sa’ li hoonal a’an ink’a’ taanaw wu, xb’aan naq laa’inaq laa was aawiitz’in. … Arin b’ar wi’ wankin, tento tintaw li Qaawa’ ut tinxik sa’ li iglees nakatwulak wi’.

“Li aatin xatz’iib’a chi sa’ li hu xinixk’e chi yaab’ak. Chalen chaq li miercoles ink’a’ naru ninkanab’ rilb’al li hu. Xintijok ut xinpatz’ re li Dios naq tixkuy inmaak [ut] nintz’aama aawe naq taakuy inmaak. … Xink’oxla naq tinruuq raj chixk’ayinkil li maatan lanb’il rix. “[A’b’anan,] a’an xk’e wajom chixjalb’al lin yu’am. Chakuy inmaak, chaakuy inmaak, nintz’aama aawe.

“Laa waamiw li ink’a’ nakanaw ru.”

Ex was wiitz’in, lix saqen li Kolonel naru nokoxtoch’ chiqajunilo, maak’a’ naxye li wanko wi’. “Moko naru ta naq tatkub’eeq chi rub’elaj lix junelikil saqen lix tojb’al rix li maak li kixb’aanu li Kristo,” kixye li Awa’b’ej Jeffrey R. Holland.

Ut li ani kik’uluk re lix maatan li xCelia, a’ lix Hu laj Mormon, li winq a’in kixk’ul xkomon chik li ruxtaan li Qaawa’. Us ta hoonal kiraj re naq li winq a’in kixkuy xmaak xjunes rib’, a’an kixtaw xsahil xch’ool rik’in li jalb’a-k’a’uxlej. Nimla sachb’a-ch’oolej a’in! Jun ixq tiik xch’ool, jun lix Hu laj Mormon, li jalb’a-k’a’uxlej chi anchal ch’oolej, ut lix wankilal li Kolonel kixk’eheb’ naab’al li kristiaan chixk’ulb’al xtz’aqalil li rosob’tesihom li evangelio ut li santil sumwank sa’ li rochoch li Qaawa’. Ke’wan sa’ xjunkab’al li ani ke’xtaaqe ut ke’xk’ulub’a li loq’laj teneb’ahom sa’ li rawimq li Qaawa’, jo’ li k’anjelak sa’ li mision.

Naq nokochal rik’in li Jesukristo, lix jalb’al qak’a’uxl chi anchal qach’ool tixk’am qab’e toj sa’ lix santil ochoch li Kolonel.

K’a’jo’ xtiikilal li yalok q’e rekanaak chi saq qu—chi wank li k’ulub’ej re xk’ulb’al xtz’aqalileb’ li rosob’tesihom li qaChoxahil Yuwa’ ut li Ralal rik’ineb’ li loq’laj sumwank re li santil ochoch. Li k’anjelak chi kok’ aj xsa’ sa’ li rochoch li Qaawa’ ut xyalb’al qaq’e chixpaab’ankileb’ li sumwank noko’ok wi’ aran tixnimob’resi li qajom ut li qawankil chixk’ulb’al xjalajik li qach’ool, li qametz’ew, li qak’a’uxl, ut li qaam li na’ajman ru re naq toowulaq jo’ chanru li qaKolonel. Li Awab’e’j Russell M. Nelson kixch’olob’: “Maak’a’ chik k’a’ru li jwal tixk’e chi tehe’k li choxa [chiru li loq’onink sa’ li santil ochoch]. Maak’a’ chik!”

Ex wamiiw, ma nekereek’a lee majelal? Ma nekereek’a naq maak’a’ eek’ulub’? Ma nawiib’an eech’ool cherix? Maare wan eek’a’uxl, ut nekepatz’: Ma ink’ulub’ laa’in? Ma ak xnume’ inhoonal? K’a’ut naq ninsach rajlal us ta yookin chixyalb’al inq’e?

Ex was wiitz’in, ak re naq toosachq chiru li qayu’am. A’b’an chijultiko’q eere naq, jo’ kixk’ut li Elder Gerrit W. Gong: “Lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel wan chi junelik ut chi maak’a’ roso’jik. Chiqajunilo nokosach sa’ li b’e ut ink’a’ nokowulak. Naru naq laa’o, chiru jun hoonal, toosachq sa’ li b’e. Rik’in rahok, li Dios naxk’ojob’ qach’ool naq maak’a’ naxye b’ar wanko malaj k’a’ru qab’aanuhom, maak’a’ li na’ajej b’ar wi’ ink’a’ chik nokoru chi sutq’iik. A’an nokoroyb’eni re qaq’alunkil.”

Jo’ xk’ut chiwu lin raarookil ixaqil, xCari Lu, chiqajunilo tento taqajal qak’a’uxl, taqa’ak’ob’resi qib’, ut taqatikib’ wi’chik qab’eenik wulaj wulaj.

Te’chalq li ch’a’ajkilal. Miqoyb’eni naq toj ch’a’ajaq li kutan naq taqasik’ li Dios. Miqoyb’eni naq toj sa’ roso’jik li qayu’am taqajal qak’a’uxl chi yaal. Chiqajayali b’an qib’, maak’a’ naxye b’ar wan wanko chiru xb’ehil li sumwank, rik’in lix wankil li Jesukristo re tojok-ix ut rik’in li rajom li qaChoxahil Yuwa’ naq toosutq’iiq rik’in a’an.

Li rochoch li Qaawa’, eb’ lix loq’laj hu, ut eb’ lix profeet ut apostol nokohe’xmusiq’a chixk’ulb’al li santilal rik’in lix tzol’leb’ li Kristo.

Laj Nefi kixye: “Ut anajwan, kʼehomaq reetal, ex was wiitzʼin raarookex inbʼaan, aʼin li bʼe, ut maajun chik bʼe chi moko kʼabʼaʼej wan chi kʼeebʼil rubʼel choxa li taaruuq taakoleʼq wiʼ li winq [ut ixq] saʼ li rawaʼbʼejihom li Dios. Ut anajwan, kʼehomaq reetal, aʼin li tzolʼlebʼ re li Kristo, ut li junaj ut tzʼaqal yaal tzolʼlebʼ re li Yuwaʼbʼej, ut re li Kʼajolbʼej, ut re li Santil Musiqʼej.”

Maare ch’a’ajaq lix tojb’al rix li qamaak rik’in li Dios. A’b’an naru nokoxaqli chi ch’anch’o, noko’ilok wan wi’ li Kolonel, ut naqasik’ xtawb’al ut xk’anjelankil li naraj a’an naq taqajal. Wi taqab’aanu a’an chi anchal qach’ool, taqak’e reetal li k’irtesink naxk’e a’an. Ut k’oxlahomaq chan ru naq te’osob’tesiiq li qalal qak’ajol naq naqak’ulub’a lix maatan li Qaawa’ re li jalb’a-k’a’uxlej!

Li Nimla Pak’onel, jo’ kixye lin yuwa’, tooxpak’ ut tixsaqob’resi qu, ut wan naq ch’a’aj a’an. A’ut li Nimla K’irtesinel tooxch’ajob’resi ajwi’. Laa’in ak xink’ul ut toj yookin chixk’ulb’al li wankilal aj k’irtesinel a’an. Ninch’olob’ xyaalal naq a’an nachal rik’in paab’aal chirix li Jesukristo ut li jalb’a-k’a’uxlej wulaj wulaj.

Kʼaʼjoʼ xsachik inchʼool naq xbʼaan xrahom choqʼ we

Aʼan kikam choqʼ we.

Ninch’olob’ xyaalal lix rahom li Dios ut li wankilal maak’a’ roso’jik re lix tojb’al rix li maak xb’aan li Ralal. Naru naqeek’a sa’ xchamal li qaam naq naqajal qak’a’uxl chi anchal qach’ool.

Ex wamiiw, ninch’olob’ xyaalal lix k’ojlajik li evangelio rik’in li profeet aj Jose Smith ut lix santil b’eresihom li Kolonel li naxk’e re lix profeet ut lix yaab’ xkux, li Awa’b’ej Russell M. Nelson. Ninnaw naq yo’yo li Jesukristo ut naq a’an li Nimla K’irtesinel re li qaam. Ninnaw ut ninch’olob’ xyaalal naq yaaleb’ li k’a’aq re ru a’in, sa’ xk’ab’a’ lix santil k’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. “Sachso ninkana,” Eb’ li B’ich, 118.

  2. Alma 26:12.

  3. 2 Nefi 4:17; che’ilmanq ajwi’ li raqal 18–19.

  4. Jose Smith—Resilal 1:29.

  5. Jose Smith, “History, circa Summer 1832,” 3, josephsmithpapers.org; spelling and punctuation standardized.

  6. Chi’ilmanq Mosiah 4:11–12.

  7. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixk’ut: “Naq naqasik’ ru xjalb’al qak’a’uxl, naqasik’ ru jalaak. Naqakanab’ li Kolonel chiqajalb’al re naq laa’aqo li q’axal chaab’il li naru chiqu. Naqasik’ ru nimank sa’ musiq’ej ut xk’ulb’al li sahil ch’oolejil—li sahil ch’oolejil re toje’k qix xb’aan a’an. Naq naqasik’ ru xjalb’al qak’a’uxl, naqasik’ ru wank jo’ chanru li Jesukristo!” Naru taqab’aanu li chaab’il wi’chik ut toowanq chi chaab’il wi’chik,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2019).

  8. 2 Nefi 28:30.

  9. Alma 34:18.

  10. “Ex was wiitz’in, k’a’ru lix tz’aq lix Hu laj Mormon choq’ eere? Wi k’eeb’ileb’ raj eere li diamante malaj li lemtz’il q’ol malaj keeb’il eere lix Hu laj Mormon, b’arwan li teesik’ ru? Relik chi yaal, b’arwan li nim wi’chik lix tz’aq choq’ eere?” (Russell M. Nelson, “Lix Hu laj Mormon: K’a’ru raj xjalanil laa yu’am chi maak’a’ li hu a’an?,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2017).

  11. Sa’ F. Burton Howard, “Missionary Moments: ‘My Life Has Changed,’” Church News, 6 enero, 1996, thechurchnews.com; chi’ilmanq ajwi’ Santos: La historia de La Iglesia de Jesucristo en los últimos días,tomo 4, Resonado en todo oído, 1955–2020 (2024), 472–474, 477–479.

  12. Jeffrey R. Holland, “Los obreros de la viña,” Liahona, mayo 2012, 33.

  13. Ma naru tooxaqliiq junpaat re xk’oxlankileb’ li qiyajil? Xb’aan naq yal chi nach’ noko’ilok, ink’a’ naru naqil anajwan, a’b’an li qajom re xsik’b’al li Qaawa’ chi anchal qach’ool—re jalaak, re xjalb’al qak’a’uxl, ut re xk’ulb’al lix evangelio li Jesukristo—naru taarosob’tesiheb’ k’iila tasal tenamit. K’oxlaheb’ li osob’tesink te’uuchinq chalen chaq raam jun kristiaan xb’aan xtuulanil ut xpaab’aal chirix li Jesukristo sa’ chixjunil hoonal, us ta ch’a’aj a’an!

  14. Eb’ li na’leb’ a’in ke’seraq’iik xb’aan li Hermana Celia Cruz naq yoo chi aatinak rik’in li Elder Jorge M. Alvarado sa’ li 10 re septiembre, 2024.

  15. Russell M. Nelson, “Chisaho’q aach’ool chirix li maatan reheb’ lix laawil li tijonelil,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2024.

  16. Naq nokopatz’ok chi jo’ka’in, aajel ru naq taajultiko’q qe li raatin li apostol aj Pablo:

    “Ani taajachoq qe rik’in lix rahom li Kristo? Ma li rahilal, li ch’a’ajkilal, li rahob’tesiik, li we’ej, li t’usam, li xiik’ilal malaj li kamsiik? …

    “A’b’an chixjunil a’in naqaq’ax ru chi chaab’il sa’ xk’ab’a’ li kirahok qe.

    “Laa’in ninnaw naq chi moko li kamk malaj li yu’am, chi moko eb’ li anjel malaj li neke’awa’b’ejink sa’ choxa, chi moko li k’a’ re ru wank anajwan malaj li toj chalel,

    “chi moko li wankeb’ xwankil, jo’wi’ li wankeb’ taqe’q ut taq’a, tik maak’a’ naru taajachoq qe rik’in lix rahom li Dios li wank rik’in li Kristo Jesus, li Qaawa’” (Romanos 8:35, 37–39).

  17. Gerrit W. Gong, “Lix xamlel li qapaab’aal,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2018.

  18. Laj Nefi nareetali a’in chi us. A’an kixye:

    “Ajen, at waam! Matlubʼ chik saʼ li maak. Chatsahoʼq, at inchʼool, ut maakʼe chik xnaʼaj li xikʼ naʼilok re li waam. …

    “At Qaawaʼ, ma taatoj rix li waam? Ma tinaakol chaq saʼ ruqʼebʼ li xikʼ nekeʼilok we? Ma tinaakʼe chi siksotk rikʼin rilbʼal li maak?” (2 Nefi 4:28, 31).

  19. Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks kixye: “Naq jun kristiaan naxjal xk’a’uxl, li Kolonel ink’a’ ka’ajwi’ naxch’aj chirix lix maak. Naxk’e ajwi’ wankilal re. Aajel ru xkawilal li metzʼew aʼan re taqakʼe reetal kʼaʼru aj-e naq saqobʼresinbʼilo: re naq toosutqʼiiq rikʼin li qaChoxahil Yuwaʼ. Re taaruuq tooʼok chiru li rilobʼaal, moko tzʼaqal ta naq yal saqobʼresinbʼilaqo. Tento ajwiʼ toojaleʼq, re naq maawaʼaqo chik jun kristiaan qʼun xmusiqʼ li xmaakobʼk, re bʼan naq laaʼaqo chik jun kristiaan li wank xmusiqʼejil kawilal chi wank chiru rilobʼaal li Dios” (“La Expiación y la fe,” Liahona, abril 2009, 12–13).

  20. 2 Nefi 31:21.

  21. Naqoxloq’i li qajunkab’al ut li qaChoxahil Yuwa’ naq naqajal qak’a’uxl ut naqasik’ xb’aanunkil li us sa’ li qayu’am.

  22. Eb’ li B’ich, 118.