Moko kʼiila chihabʼ ta xnumik
Wi ink’a’ tiiko chi paab’ank ut chi ab’ink, naru naqak’e naq li b’ihomal k’eeb’il qe xb’aan li Dios taa’ok choq’ jun majewank re q’etq’etil li nokoxjalb’ehi.
Ex raarookil was wiitz’in, chi chunchuukin arin anajwan, wilom li ch’utamil kab’l a’in chi nujaak ox wa, a’ li xb’een wa chalen chaq li COVID. K’eeko tz’aqal eech’ool jo’ xtzolom li Jesukristo, ut yo’on wankex chi tzolok. Ninb’antioxi eere lix tiikilal eech’ool. Ut nekexinra.
Laj Ezra Taft Benson kik’anjelak jo’ Awa’b’ej re Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan chalen li noviembre re 1985 toj sa’ li mayo re 1994. Laa’in wan 33 chihab’ we naq li Awa’b’ej Benson ki’ok choq’ Awa’b’ej re li Iglees, ut 42 chihab’ naq kikam. Ut li raatin ut lix nawom xch’ool jwal ke’xtoch’ inch’ool.
Jun reetalil lix k’anjel li Awa’b’ej Benson a’an lix na’leb’ chirix li rajom ut lix nimal ru lix Hu laj Mormon. A’an kixka’suti naq lix Hu laj Mormon “a’an li taqenaqil pek li xaqab’anb’il wi’ li qapaab’aal—lix nawom li qach’ool, li qatzol’leb’, ut li qach’olob’ahom chirix li Qaawa’ ut qaKolonel.” A’an kixka’sutiheb’ ajwi’ li k’utum ut li q’usum chirix li maak re q’etq’etil li natawman resil sa’ li ch’olob’anb’il esil a’in re roso’jikeb’ li kutan chirix li Jesukristo.
Wan jun na’leb’ kixwotz li Awa’b’ej Benson li jwal kixtoch’ inch’ool ut li toj naxb’eresi lin tzolb’al chirix lix Hu laj Mormon. Aʼan kixye:
“Lix Hu laj Mormon … kitzʼiibʼaman choqʼ re li qakutan. Maajun wa kiwan li hu rik’ineb’ laj Nefita, chi moko eb’ laj Lamanita re najter q’e kutan. Li hu a’an tz’aqal qe laa’o. Laj Mormon yoo chaq chi tz’iib’ak naq sache’k re li tenamit aj Nefita. Chi b’eresinb’il xb’aan li Dios, li naril chixjunil chalen chaq lix tiklajik, [laj Mormon] kixk’os ru li k’a’ru tz’iib’anb’il chiru k’iila cient chihab’; kixsikeb’ ru li seraq’, li aatin, ut li numsihom li jwal toohe’xtenq’a.”
Li Awa’b’ej Benson kixye ajwi’: “Li junjunq aj tz’iib’anel re lix Hu laj Mormon kixch’olob’ xyaalal naq yoo chi tz’iib’ak choq’ reheb’ li tasal tenamit toj te’chalq. … Wi ke’ril li qakutan, ut ke’xsik’ ru li k’a’ru q’axal nimaq xloq’al choq’ qe laa’o, ma moko jo’kan ta naq tento taqatz’il rix lix Hu laj Mormon? Tento naq rajlal taqapatz’ qib’, “K’a’ut naq li Qaawa’ kixmusiq’a laj Mormon … chixtz’iib’ankil [li seraq’ a’in] sa’ li esil? K’a’ru naru tintzol rik’in li [tijom a’in] li tinixtenq’a sa’ inyu’am sa’ li kutan a’in?””
Li raatin li Awa’b’ej Benson nokoxtenq’a chixtawb’al ru naq lix Hu laj Mormon maawa’ a’an resilal jun tenamit li na’ilok chi ixb’ej. Li loq’laj hu a’in na’ilok b’an chi uub’ej ut wankeb’ chi sa’ xninqal ru na’leb’, q’usum, ut k’utum li ke’tz’iib’aman choq’ re li kutan wanko wi’ ut li ch’a’ajkilal naqanumsi anajwan. Chi jo’kan naq lix Hu laj Mormon a’an jun hu chirix li k’a’ru chalel, ut eb’ li kutan wanko wi’ ut eb’ li toj te’qanumsi.
Nintz’aama naq li Santil Musiq’ej tooxtenq’a naq taqatz’ileb’ rix li na’leb’ choq’ qe anajwan li neke’tawman sa’ li hu kixtz’iib’a laj Helaman sa’ lix Hu laj Mormon.
Eb’ laj Nefita ut eb’ laj Lamanita
Lix tz’iib’ahom laj Helaman ut eb’ li ralal naxye resil jun tenamit li ke’royb’eni lix yo’lajik li Jesukristo. Li 50 chihab’ li yeeb’il resil sa’ li loq’laj hu naxye resil lix jalajik xch’ooleb’ ut lix tiikilaleb’ laj Lamanita, jo’ ajwi’ li maa’usilal, li q’etok paab’ank, ut li tzʼeqbʼeetalil ke’wan wi’ laj Nefita.
Naru naqataw qana’leb’ anajwan naq naqajuntaq’eetaheb’ laj Nefita ut laj Lamanita sa’ li najter esil a’in.
“Ebʼ laj Lamanita keʼok, lix kʼihalebʼ, choqʼ jun tenamit tiik xchʼool, joʼkan naq lix tiikilalebʼ naxqʼax xtiikilalebʼ laj Nefita, xbʼaan naq xaqxookebʼ chi kaw ut inkʼaʼ nekeʼeekʼan saʼ li paabʼaal.
“[Ut] wankebʼ naabʼal rehebʼ laj Nefita li keʼok chaq chi kawujenaqebʼ ut chi moko yotʼbʼil ta xchʼoolebʼ, ut chi qʼaxalebʼ aj maak, toj reetal naq keʼxtzʼeqtaana li raatin li Dios ut chixjunil li jultikank ut li profeetil chʼolobʼank li nachal saʼ xyanqebʼ.”
“Ut chi joʼkan naqil naq ebʼ laj Nefita keʼok chi lajk chi maakʼaʼebʼ xpaabʼaal, ut chi nimank saʼ li maaʼusilal ut li tzʼeqbʼeetalil, naq ebʼ laj Lamanita keʼok chi nimank chi numtajenaq saʼ li naʼlebʼ chirix lix Dios; relik chi yaal, keʼok chixpaabʼankil lix kʼuubʼanbʼil aatin ut lix taqlahom, ut chi bʼeek chiru saʼ li yaal ut li tiikilal.
“Ut chi joʼkan naqil naq lix Musiqʼ li Qaawaʼ kiʼok chirisinkil chaq ribʼ rikʼinebʼ laj Nefita, xbʼaan xmaaʼusilalebʼ ut xkawil li raamebʼ.
“Ut chi joʼkan naqil naq li Qaawaʼ kiʼok chixhoybʼal lix Musiqʼ saʼ xbʼeenebʼ laj Lamanita, xbʼaan xqʼunalebʼ xchʼool ut xʼanchalilebʼ xchʼool chixpaabʼankil li raatin.”
Jun na’leb’ jwal sachol ch’oolej ut ra chirix lix t’anikeb’ laj Nefita sa’ li q’etok aatin a’an naq “moko kʼiila chihabʼ ta xnumik naq kichal chixjunil li maaʼusilal aʼin saʼ xbʼeenebʼ.”
Eb’ laj Nefita ke’xtz’eqtaana li Dios
Chan tab’i ru naq jun tenamit li tiik chaq chi paab’ank ke’ru chi kanaak chi kawujenaq ut sa’ maa’usilal us ta moko k’iila chihab’ ta xnumik? Chan tab’i ru naq li kristiaan ke’ru chi sachk sa’ xch’ooleb’ sa’ junpaat li Dios li q’axal ki’osob’tesin reheb’?
Rik’in wankilal ut chi nim, lix yib’aleb’ ru xna’leb’ laj Nefita naxk’e li qana’leb’ laa’o sa’ li kutan a’in.
“Li qʼetqʼetil kixtikibʼ ok … saʼ xchʼoolebʼ bʼan li ani nekeʼxye ribʼ naq wankebʼ saʼ lix iglees li Dios … xbʼaan xbʼihomalebʼ li numtajenaq nim, ut li usaak keʼxkʼul chaq saʼ li chʼochʼ.”
“Keʼxkʼe xchʼoolebʼ chirix li bʼihomal ut li joʼmaajoʼil kʼaʼaq re ru re li ruchichʼochʼ aʼin” “xbʼaan li qʼetqʼetil aʼan li keʼxkanabʼ chi ok saʼ xchʼoolebʼ, li … [kixtaqsihebʼ] chi numenaq saʼ xbʼeen li kʼaʼru chaabʼil, xbʼaan xnumtajenaqil lix nimal xbʼihomalebʼ!”
Eb’ li najter xyaab’ kuxej chalen chaq saʼ poqs neke’relaji qe naq taqataw ru li junelikil na’leb’ a’in: li b’ihomal, li eechanihom, ut li usaak chi junajinb’ileb’ ru naru neke’xk’am xb’eheb’ ajwi’ li tiikeb’ xch’ool chixnuq’b’al li musiq’ejil may re q’etq’etil.
Xkanab’ankil naq taa’ok li q’etq’etil sa’ li qach’ool naru nokoxk’e chireetz’unkil li k’a’ru loq’; chixtz’eqtaanankil li musiq’ej re profeetil aatin ut re kʼutbʼesink; chixyeqʼinkil rubʼel li qoq lix taqlahom li Dios; chixtz’eqtaanankil li raatin li Dios; chirisinkileb’, chireetz’unkileb’, ut chixhob’b’aleb’ li profeet; ut chixsachb’al sa’ qach’ool li Qaawa’ li qaDios, ut “chirajb’al naq li Qaawa’ li qaDios, li kiyo’ob’tesink chaq qe, [ink’a’] taataqlanq ut taa’awa’b’ejinq sa’ qab’een.”
Jo’kan ut, wi ink’a’ tiiko chi paab’ank ut chi ab’ink, naru naqajal li b’ihomal k’eeb’il qe xb’aan li Dios choq’ jun majewank re q’etq’etil li nokoxjalb’ehi rik’in li yaal maak’a’ roso’jik ut li aajel ruhil na’leb’ re musiq’ej. Junelik tento taqil qib’ maare anchal taqaterq’usi qib’ xb’aan qaq’etq’etil, taqak’oxla naq qajunes qib’ too’usaaq, ut taqak’oxla qib’ sa’ xna’aj k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in.
Naq naqak’oxla qib’ rik’in q’etq’etil, nokomutz’e’ ajwi’ sa’ musiq’ej ut ink’a’ naqak’e reetal naab’al, lix k’ihal, malaj chixjunil li yoo chi k’ulmank sa’ li qaam ut sa’ li qasutam. Ink’a’ nokoru chi ilok wan wi’ li Jesukristo jo’ li “aajel raj ru xsikʼbʼal” wi ka’ajwi’ naqil qib’ laa’o.
Lix mutz’il qu sa’ musiq’ej naru nokoxk’e chi elk sa’ xb’ehil li tiikilal, chi jalb’ehiik saʼebʼ li bʼe inkʼaʼ us xkʼambʼal, ut chi sachk. Wi sa’ xmutz’il qu “noko’ok saʼ tzʼaqal qabʼe laa’o” ut naqataaqe li b’e re sachk, ak re naq nak’ojla qach’ool rik’in li qak’a’uxl qana’leb’, naqanima qib’ xbʼaan tzʼaqal li qametzʼew, ut nokowan chi chapcho chiru tzʼaqal li qanaʼlebʼ.
Laj Samuel aj Lamanita kixchʼolobʼ chan ru naq ebʼ laj Nefita keʼxtzʼeqtaana li Dios: “Xesikʼ chiru chixjunil lix kutan eeyuʼam li kʼaʼru inkʼaʼ kexru chixtawbʼal, ut xesikʼ xsahil eechʼool rikʼin xbʼaanunkil maaʼusilal, ut aʼ naʼlebʼ aʼan maamin naxkʼam ribʼ rikʼin li tiikilal li wan rikʼin li qanimla Jolomil re junelik.”
Li profeet aj Mormon kixye: “Lix kʼihalebʼ li tenamit … wankebʼ chaq saʼ xqʼetqʼetilebʼ ut xmaaʼusilalebʼ, ut lix kaʼchʼinalebʼ xkʼihal nekeʼbʼeek chi tiikebʼ wiʼchik xkʼaʼuxl chiru li Dios.”
Eb’ laj Lamanita ke’xsik’ li Dios
Sa’ lix hu laj Helaman, lix tiikilaleb’ laj Lamanita li yoo chi nimank a’an tz’aqal xjunpak’al lix musiq’ejil t’anikeb’ laj Nefita.
Eb’ laj Lamanita ke’xsik’ li Dios ut ke’k’ame’ chixnawb’al li yaal rik’in xpaab’ankil li k’a’ru k’utb’il sa’eb’ li loq’laj hu ut xb’aaneb’ li profeet, ke’xk’anjela xpaab’aaleb’ chirix li Qaawa’ Jesukristo, ke’xjal xk’a’uxleb’ chirixeb’ lix maak, ut ke’xyal jun nimla xjalajik xchʼooleb’.
“Joʼkan naq joʼ kʼihalebʼ keʼchal saʼ aʼin, laaʼex nekenaw eejunes naq inkʼaʼ nekeʼeekʼan ut xaqxookebʼ junelik saʼ li paabʼaal, ut saʼ li kʼaʼru keʼachʼabʼaak wiʼ.”
“Teekʼe reetal naq lix kʼihalebʼ [laj Lamanita] wankebʼ saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ, ut nekeʼbʼeek chi tiikebʼ xkʼaʼuxl chiru li Dios, ut kʼeekʼookebʼ xchʼool chixpaabʼankil lix taqlahom ut lix kʼuubʼanbʼil aatin. …
“… Aʼan yookebʼ chixbʼaanunkil aʼin, ut yookebʼ chixyalbʼalebʼ xqʼe chi inkʼaʼ nekeʼlubʼ, re teʼruuq chixkʼambʼal li relaʼebʼ li ras riitzʼin chixnawbʼal li yaal.”
Xb’aan a’an, lix “tiikilalebʼ [laj Lamanita] kixqʼax xtiikilalebʼ laj Nefita, xbʼaan naq xaqxookebʼ chi kaw ut inkʼaʼ nekeʼeekʼan saʼ li paabʼaal.”
Jun q’usum ut jun yeechi’ihom
Laj Moroni kixye: “Kʼehomaq reetal, li Qaawaʼ xkʼut chiwu li xnimal ru ut sachbʼa-chʼoolejil naʼlebʼ chirix li kʼaʼru tento taachalq saʼ junpaat, saʼ li kutan aʼan naq taakʼutmanq li kʼaʼaq re ru aʼin saʼ eeyanq.
“Kʼehomaq reetal, nekexwaatina chanchan naq wankex chiwu, aʼut maaʼanihex. Aʼbʼanan kʼehomaq reetal, li Jesukristo kexxkʼut chiwu, ut ninnaw ru lee bʼaanuhom.”
Chijultiko’q eere naq lix Hu laj Mormon na’ilok chi uub’ej ut chi sa’ wankeb’ xninqal ru na’leb’, q’usum, ut k’utum li ke’tz’iib’aman choq’ we ut choq’ eere sa’ li kutan wanko wi’ ut li ch’a’ajkilal naqanumsi anajwan.
Li q’etok paab’ank naru nak’ulman sa’ wiib’ tasal—jo’ iglees ut sa’ junjunqal. Jo’ iglees, Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan maajo’q’e taasachmanq sa’ li q’etok paab’ank chi moko taa’isiiq sa’ li ruchich’och’.
Li profeet aj Jose Smith kixye: “Maajun chi uq’ej tz’aj ru naru taaramoq re li k’anjel … ; li yaal re li Dios taaxik chi uub’ej rik’in kawilal, chaab’ilal, ut chi maajun wankil sa’ xb’een, toj reetal naq puktesinb’ilaq sa’ chixjunil li ch’och’, wulajenaqaq sa’ chixjunil li tzuul, numsinb’ilaq sa’ chixjunil li tenamit, ut ab’inb’ilaq sa’ chixjunil li xikej toj reetal naq li rajom li Dios taatz’aqob’resiiq ru, ut li Nimla Jehova tixye naq choyb’il li k’anjel.”
Sa’ junajil, li junjunq qe tento “taqil qib’ chiru li qʼetqʼetil, maare anchal toowanq joʼebʼ laj Nefita najter chaq.”
Ma naru tinye naq wi laa’at malaj laa’in naqak’oxla naq ak tz’aqal qametz’ew ut qapaab’aal re numtaak sa’ xb’een li q’etq’etil, maare ak rahob’tesinb’ilo xb’aan li xiwxiwil yajel a’in re musiq’ej. Chi ch’olch’o, wi laa’at malaj laa’in naqapaab’ naq ink’a’ naru tootoch’e’q rik’in ut xb’aan li q’etq’etil, ak q’un qametz’ew ut wanko sa’ musiq’ejil xiwxiw. Chiru xnumik moko naabʼal ta kutan, xamaan, po, malaj chihab’, naru tasachq li qamusiq’ejil xb’een alalb’ejil sa’ xk’ab’a’ li jwal kub’enaq xtz’aq chiru li juyb’il tzakemq.
A’b’anan, wi laa’at malaj laa’in naqapaab’ naq naru nawan qaq’etq’etil, laa’o te’qab’aanu rajlal li kok’ k’anjel li te’xkol qix ut toohe’xtenq’a chi wulak “chanchan jun li chʼina al, kubʼenaq ratawom, qʼun xchʼool, tuulan, aj kuyunel, nujenaq rikʼin rahok, wank xchʼool chixkʼeebʼal ribʼ rubʼel chixjunil li kʼaʼaq re ru tixkʼoxla li Qaawaʼ naq us xkʼeebʼal saʼ qabʼeen.” “Osobʼtesinbʼilebʼ li nekeʼxtuulanobʼresi ribʼebʼ chi inkʼaʼ minbʼilebʼ ru chi tuulanoʼk xchʼoolebʼ.”
Naq naqataaqe li raatin li Awa’b’ej Benson ut naqapatz’ qib’ k’a’ut naq li Qaawa’ kixmusiq’a laj Mormon chiroksinkil sa’ lix hu laj Helaman eb’ li seraq’, tijom, ut q’usum li kiroksi, ninyeechi’i naq taqak’e reetal chan ru naq tooruuq chixk’anjelankileb’ li k’utum a’an rik’in li yooko chixnumsinkil sa’ li qayu’am ut li qajunkab’al anajwan. Naq naqatzol ut naqatz’il rix li musiq’anb’il hu a’in, too’osob’tesiiq rik’in xnaq’ uhej re rilb’al, xikej re rab’inkil, k’a’uxlej re xtawb’al xyaalal, ut ch’oolej re xtawb’al ru li na’leb’ tento taqatzol re “taqil qibʼ chiru li qʼetqʼetil, maare anchal too’ok saʼ li aaleek.”
Chi sa inch’ool ninch’olob’ xyaalal naq li Dios li Junelik Yuwa’b’ej, a’an li qaYuwa’. Li Jesukristo a’an lix raarookil Aalal Junaj Yo’lajenaq chiru. A’an aj Kolol qe. Ut ninch’olob’ xyaalal naq wi nokob’eek sa’ xtuulanil lix Musiq’ li Qaawa’, tookole’q chiru ut toonumtaaq sa’ xb’een li q’etq’etil ut taawanq qatuqtuukilal rik’in a’an. Ninch’olob’ xyaalal a’in sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Qaawa’ Jesukristo, amen.