Chesik’ a’an chi anchal eech’ool
Wi li Jesukristo kixsik’eb’ li hoonal re ch’anch’ookilal re wank sa’ sumwanjik rik’in li Dios ut re naq taakawob’resiiq, us raj naq laa’o taqab’aanu ajwi’ a’an.
K’iila chihab’ chaq anajwan, li wixaqil ut laa’in kook’anjelak chaq jo’ aj jolominel re li mision Tokio, Japon. Naq li li Elder Russell M. Nelson kirula’ani li qamision, jun reheb’ li misioneer kixpatz’ re chan raj ru nasumeman chi chaab’il li kristiaan li naxye naq jwal laatz’ ru re rab’inkileb’. Chi maak’a’ xkab’ rix xch’ool, li Elder Nelson kixye, “Tinpatz’ raj reheb’ ma jwal laatz’eb’ ru re naq ink’a’ raj te’wa’aq sa’ li kutan a’an, ut chirix a’an tink’ut chiruheb’ naq wankeb’ xtib’el ut wankeb’ xmusiq’, ut jo’ naq lix tib’eleb’ taakamq wi ink’a’ nach’oolaniman, jo’kan naq lix musiq’ taakamq wi ink’a’ ch’oolaninb’il rik’in lix chaab’il aatin li Dios.”
Chaab’il xk’eeb’al reetal naq li aatin “laatz’” sa’ Japones, isogashii, tz’iib’anb’il rik’in wiib’ li eetalil (忙). Li wan sa’ li tz’e naraj naxye “aamej” malaj “musiq’ej,” ut li wan sa’ li seeb’al naraj naxye “kamk”— li naraj naxye, maare, jo’ kixk’ut li Awa’b’ej Nelson, naq lix laatz’al qu toj reetal naq ink’a’ naqach’oolani li qamusiq’ naru nokoxk’am chi kamk sa’ musiq’ej.
Li Qaawa’ naxnaw—sa’ li ruchich’och’ a’in li naxseeb’a rib’, li nujenaq rik’in jalb’ehink ut wech’ink—naq roksinkil li qahoonal choq’ re a’an a’anaq raj jun ch’a’ajkilal sa’ li qakutankil. Rik’in raatin li profeet aj Isaias, a’an kixye li na’leb’ ut tijom a’in li naru neke’juntaq’eetaman rik’in li poqlenb’il kutan li wanko wi’:
“Sutq’inqex chaq, xaqxooq lee royb’enihom wik’in ut texkole’q; wi texwanq sa’ xyaalal chi k’ojk’ooq lee raam teetaw xkawub’ lee ch’ool: a’ut laa’ex xetz’eqtaana li waatin.
“Ut xeye chi jokan, ink’a’; jwal us too’eeleliq chirix kawaay; us b’i’, eelelinqex: Xeye ajwi’; too’eeleliq sa’ b’eleb’aal ch’iich’ li kaw neke’xik.”
Sa’ jalan chik aatin, us ta li qakolb’al wan rilom rik’in lix sutq’isinkil qib’ rik’in a’an chi kok’ aj xsa’ ut hilank chiru li nachal wi’ xk’a’uxl li ruchich’och’ a’in, moko naqab’aanu ta. Us ta lix kawil qach’ool taachalq naq naqataw qakawilal sa’eb’ li hoonal ch’anch’o naq nokochunla rik’in li Qaawa’ chi k’oxlak ut chi tz’ilok-ix, moko jo’kan ta a’an. K’a’ut naq ink’a’? Xb’aan naq naqaye, “Ink’a’, laatz’ qu sa’ jalan chik k’a’aq re ru”—naq yooko chi eelelik sa’ kawaay, qayehaq chi jo’kan. Jo’kan ut naq, toonajto’q chi us rik’in li Dios; taqayal qaq’e chi xik sa’ junpaat wi’chik; ut a’ yaal jo’ junpaat tooxik, sa’ junpaat wi’chik tooxtaaqe laj Satanas.
Maare xb’aan a’an naq li Awa’b’ej Nelson naxtz’aama chiqu chi k’iila sut naq taqak’e qahoonal re li Qaawa’ sa’ li qayu’am—“chixjunileb’ li kutan.” A’an naxjultika qe naq “li ch’anch’ookilal a’an santilal—li santil hoonal li tixk’e qak’utb’esinb’il na’leb’ ut qatuqtuukilal.” A’b’an re rab’inkil lix hasb’ li Qaawa’, kixye, “tento naq ch’anch’o tatwanq.”
A’b’anan, li wank chi ch’anch’o moko a’an ta ka’ajwi’ xk’eeb’al qahoonal re li Qaawa’—naraj naq taqakanab’ li xkab’ rix qach’ool ut li qaxiw, ut taqajayali li qaam ut li qach’ool rik’in a’an. Li Elder David A. Bednar kixye, “Lix taqlahom li Qaawa’ naq “ch’anch’o chexwanq” ink’a’ yoo chi aatinak ka’ajwi’ chirix li wank chi ch’anch’o malaj xaqxo.” Li wank chi ch’anch’o, jo’ kixye, “maare naxjultika qe naq junelik taqak’e reetal naq li Kolonel a’an li yo’leb’aal re musiq’ejil ch’anch’ookilal.”
Kanaak chi ch’anch’o naraj ru li paab’aal ut naraj ru li yalok q’e. Sa’ Discursos sobre la Fe nayeeman, “Naq jun winq nak’anjelak rik’in paab’aal, nak’anjelak rik’in xmetz’ew lix k’a’uxl.” Li Awa’b’ej Nelson kixye: “Li qilob’aal tento taawanq chi junajinb’il rik’in li Kolonel ut lix evangelio. Q’axal ch’a’aj sa’ k’a’uxlej xyalb’al qaq’e chi ilok rik’in li Kolonel sa’ chixjunileb’ li qak’a’uxl. A’b’an naq taqab’aanu, taa’eeleliq li qaxiw ut li nawiib’an wi’ qach’ool.” Chirix rajlal xjayalinkil li qak’a’uxl, li Awa’b’ej David O. McKay kixye: “Nink’oxla naq moko naqak’e ta x’aajelil ru li k’oxlak, jun na’leb’ re loq’onink. … Li k’oxlak a’an jun reheb’ … li okeb’aal k’a’jo’ xloq’alil li nokonume’ wi’ toj b’ar wi’ wan li Qaawa’.”
Wan jun li aatin sa’ Japones, mui, li choq’ we laa’in naxch’olob’ chi us, sa’ li paab’aal, li k’a’ru naraj naxye li aatin wank chi ch’anch’o. Wiib’ li eetalil natz’iib’aman wi’ (無為). Li eetalil sa’ li tz’e naraj naxye “maak’a’” malaj “maajun,” ut li eetalil sa’ li seeb’al naraj naxye “b’aanunk.” Sa’ wiib’al naraj naxye “ink’a’ xb’aanunkil.” Chi jaltesinb’il tz’aqal ru, naru naxye chi moko ch’olch’o ta naq “maak’a’ taab’aanu” jo’ naxye “kanaak chi ch’anch’o” naru natawman ru jo’ “maak’a’ taaye malaj mat-eek’an.” A’b’anan, jo’ naq li ch’ol aatin “ch’anch’o chexwanq,” taqenaq wi’chik lix yaalalil; choq’ we laa’in a’an jun jultikahom naq yaalal tinxik ut tink’e wi’chik reetal lin wanjik sa’ musiq’ej.
Naq yookin chaq chi k’anjelak sa’ li Awa’b’ejil re li Area Asia Norte rochb’een li Elder Takashi Wada, kinnaw naq li rixaqil, li Hermana Naomi Wada, wan tz’aqal xnawom chirix li tz’iib’ak aran Japon. Kinpatz’ re li Hermana Wada naq tixyiib’ choq’ we li reetalil li aatin mui sa’ Japones. Kiwaj xt’uyub’ankil li reetalil li aatin a’an sa’ li wochoch jo’ jun xjultikankil we naq tinwanq chi ch’anch’o ut tinjayali wib’ rik’in li Qaawa’. Kisach inch’ool naq moko jwal kiraj ta raj xb’aanunkil li usilal a’an choq’ we li chanchan naq moko ch’a’aj ta.
Wulajaq chik, xb’aan naq maare laa’in kink’oxla naq yal b’atz’unk yoo wik’in, li Elder Wada kixch’olob’ chiwu naq xtz’iib’ankileb’ li eetalil a’an ch’a’aj tz’aqal. Tento naq tixtz’il raj rix ut taak’oxlaq raj chirix li k’a’ru naxye ut eb’ li tz’iib’ toj reetal naq tixtaw ru li k’a’ru naraj naxye chalen chaq sa’ li raam ut taaruuq raj chixk’utb’al li eek’ahom a’an sa’ li junjunq chi juch’. Kinxutaanak xb’aan naq kinpatz’ jun k’anjel jwal kaw re a’an yal chi jo’kan. Kinpatz’ re naq tixpatz’ xkuyb’al inmaak re xb’aan naq ink’a’ ninnaw a’an ut naq tixye re naq moko tento ta tixb’aanu.
Maare naru nekek’oxla lix sachik inch’ool ut lin b’antioxihom naq, sa’ li hoonal naq kin’el chaq Japon, li Hermana Wada, chi ink’a’ kinpatz’ re, kixsi we li xchaq’al ru tz’iib’ahom a’in rik’in li aatin Japones mui. Anajwan t’uyt’u a’an sa’ lin oficiin, naxjultika we naq tento tinwanq chi ch’anch’o ut tinsik’ li Qaawa’ rajlal kutan chi anchal li waam, inch’ool, ink’a’uxl, ut inmetz’ew. Kixchap, chi maak’a’ royb’enihom, li k’a’ru naraj naxye li aatin mui, malaj ch’anch’ookilal, chi chaab’il wi’chik chiru yalaq k’a’ chik chi aatin. Sa’ xna’aj yal xyoob’ankileb’ li tz’iib’ chi ink’a’ k’oxlanb’il ut yal chi jo’kan raj, kitz’iib’ak rikin rajom li raam ut chi tz’aqal wan rajb’al.
Chi jo’kan ajwi’, li Dios naraj naq taqanumsi li qahoonal rik’in a’an rik’in loq’onink li maak’a’ xb’alaq’. Naq naqab’aanu a’an, li qaloq’onihom naxk’ut li qarahom choq’ re a’an.
A’an naroyb’eni naq taawanq qasumwanjik rik’in a’an. Jun sut, chirix naq kink’e xb’een li tij sa’ jun xch’utam li Xb’eenil Awa’b’ejil, li Awa’b’ej Nelson kinril ut kixye we, “Naq yookat chi tijok, xink’oxla naq li Dios k’a’jo’ naq naxra naq naqachap b’ayaq hoonal sa’ xyanq li k’a’ru naqab’aanu re xjultikankil a’an.” Kixjultika we chi kaw naq choq’ re li qaChoxahil Yuwa’ k’a’jo’ xnimal ru li hoonal naqach’anab’ wi’ qib’ re wank sa’ sumwanjik rik’in a’an.
Us ta naraj naq taqajultika a’an, moko tixmin ta qu chi chalk rik’in. Li Qaawa’ waklijenaq chi yo’yo kixye reheb’ laj Nefita, “K’a’jo’ naq kok’ aj xsa’ kexinch’utub’ raj jo’ jun xan kaxlan naxch’utub’eb’ lix kok’ kaxlan, ut ink’a’ keraj.” Ut chirix li b’oqom a’in li nak’anjelak ajwi’ qe sa’ li kutankil a’in kixye ajwi’: “K’a’jo’ naq kok’ aj xsa’ texinch’utub’ jo’ jun xan kaxlan naxch’utub’eb’ lix kok’ k’axlan rub’el xxik’, wi teejal eek’a’uxl ut texsutq’iiq wik’in chi anchal li rajom eech’ool.”
Lix evangelio li Jesukristo naxk’e qahoonal chi sutq’iik rik’in a’an chi kok’ aj xsa’. Li hoonal a’an a’anatqeb’ li tijok wulaj wulaj, xtzolb’aleb’ li loq’laj hu, li k’ojob’anb’il k’anjel re li loq’laj wa’ak, li hilob’aal kutan, ut li loq’onink sa’ li santil ochoch. K’a’ raj ru taak’ulmanq wi ta te’isimanq raj li loq’laj hoonal a’an sa’ xyanqeb’ li k’a’aq re ru naqab’aanu ut taqak’eheb’ raj b’ar wi’ wankeb’ li “ink’a’ te’qab’aanu”—li naraj naxye naq te’qak’anjela raj a’an jo’ naq li Hermana Wada naxk’anjela lix tz’iib’?
Maare teek’oxla, “Maak’a’ inhoonal choq’ re a’an.” Week’ahom ajwi’ a’an laa’in. A’b’an kanab’omaqin chixyeeb’al eere naq li k’a’ru na’ajman ru maare ink’a’ a’an xkomon li hoonal, maare b’an xjultikankil wi’chik li Dios ut xjayalinkil wi’chik qib’ rik’in a’an sa’eb’ li hoonal naqisi choq’ re a’an.
Qayehaq, naq nokotijok, k’a’ raj ru taak’ulmanq wi taqoksi raj li hoonal a’an yal re wank rik’in li Dios sa’ xna’aj aatinak chi naab’al; ut naq noko’aatinak, toob’antioxinq raj chi us, chi saqen ru ut rik’in rahok?
Li Awa’b’ej Nelson xye naq moko ka’ajwi’ ta te’qil li loq’laj hu, te’qayal b’an xsahil. K’a’ raj ru taak’ulmanq wi ta b’ab’ay raj li taqil ut taqayal raj xsahil chi us a’an?
K’a’ raj ru taak’ulmanq wi ta taqakawresi raj wi’chik chi us li qak’a’uxl re tz’aqonk sa’ li loq’laj wa’ak ut taqatz’il raj rix chi us li rosob’tesihom lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo sa’ xhoonalil li loq’laj k’ojob’anb’il k’anjel a’in?
Sa’ li hilob’aal kutan, li naraj naxye “hilank” sa’ Hebreo, k’a’ raj ru taak’ulmanq wi ta toohilanq raj chiru li k’a’ru neke’k’ehok qak’a’uxl ut taqak’e raj qahoonal chi chunlaak chi ch’anch’o rik’in li Qaawa’ re xloq’oninkil ru?
Sa’ xhoonalil li qaloq’onihom sa’ li santil ochoch, k’a’ raj ru taak’ulmanq wi taqayal raj qaq’e chi tustu wi’chik ru chi ab’ink malaj tookanaaq raj b’ayaq chik sa’ li choxahil na’ajej chi k’oxlak?
Naq taqakanab’ xk’eeb’al qach’ool yal ka’ajwi’ chi b’aanunk ut xkawob’resinkil b’an li qasumwanjik rik’in li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo, ninch’olob’ xyaalal naq li junjunq chi loq’laj hoonal a’an taachaab’ilo’q ut taqak’ul qab’eresinkil li aajel ru sa’ li qayu’am. Laa’o, jo’ xMarta sa’ li seraq’ chirix laj Lukas, wan naq “naxik wi’chik qach’ool chirix naab’al li k’a’aq re ru.” A’b’anan, naq nokowan sa’ sumwanjik rik’in li Qaawa’ rajlal kutan, a’an tooxtenq’a chixnawb’al k’a’ru li tz’aqal na’ajman ru.
Li Kolonel ajwi’ kixk’e xhoonal sa’ lix k’anjel re wank chi ch’anch’o. Li loq’laj hu nujenaqeb’ rik’in reetalil naq li Qaawa’ kixsik’eb’ li na’ajej ch’anch’o—jo’ jun li tzuul, li teetookil na’ajej, li yamyookil ch’och’, malaj “kirisi b’ayaq rib’”—re tijok chiru lix Yuwa’. Wi li Jesukristo kixsik’eb’ li hoonal re ch’anch’ookilal re wank sa’ sumwanjik rik’in li Dios ut re naq taakawob’resiiq, us raj naq laa’o taqab’aanu ajwi’ a’an.
Naq naqajayali li qaam ut li qak’a’uxl rik’in li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo ut naqb’i lix hasb’ ut lix q’unil xyaab’ xkux li Santil Musiq’ej, taqanaw chi saqen chik ru k’a’ru li tz’aqal aajel ru, toochaab’ilo’q chik chi us, ut taqataw qahilaal ut qakawilal rik’in a’an. Sa’ jaljookil ru aatin, re xtenq’ankil li Dios chixseeb’ankil lix k’anjel re kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al maare aajelaq ru choq’ qe naq taqab’aanu sa’ xyaalal. Li wank junelik chi eek’asinb’il naru naxtamresi li poqlenk-ib’ sa’ li qayu’am ut naru narisi li tuqtuukilal naqasik’.
Ninch’olob’ xyaalal naq wi nokosutq’i rik’in li Qaawa’ chi kok’ aj xsa’ chi tz’aqal re ru li rajom li qaam, chi ch’anch’o ut chi kaw qach’ool toowulaq chixnawb’al ru ut chireek’ankil lix rahom re sumwank maak’a’ roso’jik choq’ qe.
Li Qaawa’ kixyeechi’i:
“Jilonqex wik’in ut laa’in tinjiloq eerik’in; sik’omaqin chi yalb’il eeq’e ut tineetaw.”
“Ut tineesik’ ut toxineetaw, naq tineesik’ chi anchal eech’ool.”
Ninch’olob’ naq yaal li yeechi’ihom a’in. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.