Lako Mai ki na Valetabu
Ni vakarau cava tiko na ikaruasagavulu ni senijiuri erau a cakacaka tiko kina e rua na daukaulotu ena veiulunivanua ni ceva ni vanua o Amerika. Ena dua na siga ni rau taubaletaka tiko yani na veitokaitua ni veiulunivanua o ya, erau a raica sara ni so na tamata era soqoni vata tiko ena dua na vanua galala ena yasa ni dua na vale volekata toka yani na tuatua e ra.
Erau raica sara ni sa vakarau yaco tiko e dua na veibulu. E a luvu e dua na cauravou lailai. Erau a lako na nona itubutubu vei talatala me mai vakayacora “na lotu” ni veibulu vei koya na cauravou lailai oqo. Erau a tu ga yani e muri na daukaulotu ka rau raica tiko yani na veika e vakayacori. Sa na vakarau bulu na cauravou lailai oqo ena qara sa keli oti tu e na yasa ni vale oqo. Sa tucake tu o talatala e matadrau na itubutubu yalorarawa oqo vata kei ira era tu e kea ka tekivuna na nona caka lotu ni veibulu. Kevaka erau namaka tiko na itubutubu oqo e dua na veivakacegui ni yalo mai vei koya na italatala oqo, erau na rarawa sara.
E vosataki rau sara vakaukauwa baleta ni rau a sega ni cakava me papitaiso rawa o koya na cauravou lailai o ya. Erau a vakawalena tu ga ena vuku ni ogaoga eso se dua tale na ka, ia oqo sa bera na ka kece. E a tukuna vakamatata vei rau ni sa gole o cauravou lailai o ya ki eli. E a qai tukuna vei rau ni sa nodrau cala, ka sa na beitaki vei rau—erau sa vakavuna me sa laki vakararawataki tawamudu tu na luvedrau.
Ni sa oti na lotu ni veibulu ka sa buluti na ibulubulu, era sa dui gole yani na itokani, o ira era tiko voleka, kei na veiwekani. Erau a gole sara yani na daukaulotu vei rau na itubutubu yalorarawa oqo. “Keirau italai ni Turaga,” erau kaya yani vei tinani gone e a tagi toka, “keirau via vakaraitaka e dua na itukutuku vei kemudrau.”
Ena gauna e rau sa vakarorogo tiko kina o irau na itubutubu yalorarawa oqo, erau sa cereka kina na daukaulotu cauravou oqo vei rau e dua na raivotu ni veika tawamudu. Erau a wiliwili mai na ivakatakila, ka rau a wasea vei rau na itubutubu vakaloloma, ka yalorarawa oqo na nodrau ivakadinadina me baleta na vakalesuimai ni idola ni nodra vakabulai o ira na bula kei ira na mate.
Au sega ni beci koya na italatala o ya. E yaloqu dina, au lomani koya, ni sa cakava tiko o koya na nona kila taucoko me vakayacora e dua na cakacaka sa vakararamataki ka vakavukui mai kina. Ia sa levu sara tu na veika me na vakayacora o koya. E dua o ya na taucoko ni kosipeli.
Na salatu erau sa vakaraitaka na daukaulotu o ya kivei rau na itubutubu e uasivi cake sara mai na veisau kei na veivutuni kei na papitaiso; o ya, kivei ira era na vakamuria, ka yaco na gauna me mua yani ki na veiloqi tabu ni valetabu vakalou. E kea o ira na lewe ni Lotu era sa kilikili kaya sa rawa me ra vakaitavi ena cakacakatabu vakalotu vakalou ka cecere ni veivakabulai sa vakatakilaitaki mai vei ira na kawatamata. E kea sa rawa me da na vakasavasavataki ka lumuti ka vakasalataki ka vakaedaumeni ka vauci. Kei na gauna eda sa ciqoma kina na veivakalougatataki kece oqo ki na noda bula yadua, sa qai rawa me da cakacaka ena vukudra o ira era sa mate ka sega ni rawa me ra cakava ga vakai ira.
Sa noqu inaki meu vakararamataka cake vakalevu na nomuni vakasama me baleta na vuna eda sa tara kina na veivaletabu kei na vuna era vakayacori kina e kea na cakacakatabu vakalotu kei na veiqaravi eso.
Madigi ni Curu ki Valetabu
Sa madigi talei me da curu ki na valetabu vakalou. Kevaka o sa kilikili kaya ki na kena ivakatagedegede sa tuvanaki tu, sa rawa mo na curu ka laki ciqoma na nomu veivakalougatataki; ka oti o ya mo na taleva lesu tiko ena veigauna kece sara ka mo wasea yani na veivakalougatataki oqo kivei ira na kena vo era sa mate ka sega ni rawa vei ira me ra ciqoma vakakina ena bula oqo.
E sega ni rawa mo lako mai ki na valetabu me yacova ni ko sa bula kilikili kaya, me yacova na gauna o sa bulataka kina na veika e lavaki sa tuvanaka tu na Turaga. Ia e dodonu mo lako mai, ke rawa ena gauna sara ga oqo, ena gauna ga o sa kilikili kina.
Na ivunau e vakayavutaki kina na veicakacaka ena valetabu vakalou, ka sa uasivi mai na ka kecega, sa vakarautaka kina na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai me duatani ka bibi cake mai vei ira na vo ni veimatavakabauta tale eso ena delai vuravura oqo. Eda sa taukena tu na veika era sega ni taukena na veimatalotu tale eso. E rawa ni da solia na veika era sega ni rawa ni solia mai.
Na nodrau yalorarawa na itubutubu o ya ena rawa ga me na vakacegui ena ivakavuvuli ni Lotu oqo. Na vunau oqo e sa baleta tiko na cakacakatabu vakalotu e vakayacori tiko ena valetabu.
Dodonu ena Veika Kecega
Ena kena gadrevi me vakamacalataki na bibi ni cakacakatabu vakalotu ka tukuni tiko, au tekivu toka ena ikatolu ni yavu ni vakabauta: “Keimami vakabauta ni na vakabulai na tamata kecega e na iSoro nei Karisito, kevaka eda sa muria na vunau kei na ivakavuvuli ni itukutuku vinaka.”
Na vosa cakacakatabu vakalotu sa kena ibalebale “e dua na cakacaka se veiqaravi vakalotu ni vunau,” “e dua na vakacacabo.”1 Ia, e vakacava beka na cakacakatabu vakalotu ni kosipeli? E sa rui bibi beka kina vakacava vei keda na lewe ni Lotu? Ena rawa beka mo marau, ena rawa beka mo vakabulai, ena rawa beka mo bula vakalou ke ra sega ni vakayacori? Kena isau: Era sega walega ni veivakasalataki se gadrevi, se ena kena vinakati vakalevu cake. Era sa ka bibi se yaga cake sara, era sa inuinui kivei keda yadua.
Sa dodonu me ra taroga lo e lomadra o ira yadua na Yalododonu Edaidai na taro e vica oqo: sa dodonu tiko beka na noqu bula? Au sa kila tiko beka na cakacakatabu vakalotu ni kosipeli e dodonu meu sa taukena tu ena gauna ni noqu bula oqo? Era sa ka dina beka?
Kevaka o na sauma vakadodonu na veitaro oqori, kevaka me na qai vakayacori na cakacakatabu vakalotu ena veivakauqeti ni kaukauwa kei na lewa ni veivauci, ena yaco me ra tudei tikoga ka tawamudu. Kevaka sa vakakina na nomu bula, ena ivakatagedegede oqo, sa qai dodonu na nomu bula. Sa qai yaco mo vakayacora na veika vinaka ena vuku ni nomu matavuvale, era bula tiko kei ira era sa mate, ka me tiko ena nomu vakasama na veitaro o ya.
Na Cakacakatabu Vakalotu ni Valetabu
Na veicakacakatabu vakalotu eda vakayacora ena veivaletabu era oka kina na veivakasavasavataki, veilumuti, na edaumeni, kei na cakacakatabu vakalotu ni veivauci—o ya na nodra vauci na gone vei ira na nodra itubutubu, kei na nodra vauci na veiwatini, ka dauvakatokai tu me vakamau ena valetabu.
Oqo na ivakaleka ni itukutuku e sa tabaki rawa tu ka tukuna tiko na cakacakatabu vakalotu ni valetabu.
Na cakacakatabu vakalotu ni veivakasavasavataki kei na veilumuti e dau vakatokai tu ena loma ni valetabu me cakacakatabu vakalotu ni inisitori. Ena rauti keda beka ga na veika me da kila tiko e baleti keda mai na veika oqo: Era semati ki na edaumeni na veivakasavasavataki kei na veilumuti—e vakavuqa na kena vakatakarakarataki tiko na kena caka, ia sa yalataki tu na kena veivakalougatataki e sa vakadeitaki, ka sa tu oqo, ka vakakina na veivakalougatataki ena veisiga ni mataka. Me baleta na veivakalougatataki oqo a kaya kina vakaoqo na Turaga, “Raica au sa kaya tale vakaidina vei kemudou; au na sega sara ni vakadonuya na nomudou veivakasavasavataki ena vanua tani; ia me caka ga ena loma ni vale dou sa tara me noqu?” (V&V 124:37).
Ena kena semati na veika ki na cakacakatabu vakalotu oqo, ena loma ni valetabu ko na vakasulumi ena isulusulu e taurivaki o ya na qameni ena yalataki vei iko na veivakalougatataki totoka era sema kina. Sa ka bibi sara mo vakatudaliga vakavinaka tiko ena gauna era sa vakayacori tiko kina na veicakacakatabu vakalotu oqo ka mo na daunanuma tiko na veivakalougatataki era yalataki kina kei na ituvaki era na yaco mai kina.
Na edaumeni o ya na veivakabulabulataki, na kena soli vua e dua na ka tawamudu ka iyau talei dina. Ena kena qaravi na cakacakatabu vakalotu ni valetabu, “era sa vakatikori vei ira na qaravi tiko na kaukauwa mai lomalagi, ” ka “ra ciqoma e dua na veivakavukui me baleta na inaki kei na ituvatuva ni Turaga.”2
E a kaya vakaoqo o Peresitedi Brigham Young (1801–77) me baleta na edaumeni: “Meu vakamacalataka vakalekaleka na kena ibalebale. Na nomu edaumeni sai koya mo ciqoma kece sara na cakacakatabu vakalotu ena loma ni Nona vale na Turaga, ka mo bula kina, me baleta na nomu sa takali yani mai na bula oqo, me rawa kina mo laki tu ena itikotiko nei Tamada, ka lako sivita yani na agilosi era yadrava tu na matamata, ka mo rawa ni solia vua na idola vosa, na ivakatakilakila kei na ivakadinadina, ka sa baleta tiko na Matabete tabu, ka rawata rawa mo laki bula vakalou tawamudu ka sega ni tarovi iko rawa o vuravura se ko eli.”3
Na veivakalougatataki ni edaumeni sa gadrevi kina na taucoko ni bula vakalou. Sa dodonu vei ira yadua na Yalododonu Edaidai me ra saga me ra bula kilikili kaya ki na veivakalougatataki oqo ka me ra taukena sara.
Na cakacakatabu vakalotu ni veivauci sai koya na cakacakatabu vakalotu e vakacokovatataka tawamudu na matavuvale. Na vakamau ena valetabu sai koya na cakacakatabu vakalotu ni veivauci. O ira na gone era sucu mai vei ira na veiwatini era a vauci ena valetabu era sa gone ni veiyalayalati. Ni dua na veiwatini erau a vakamau vakamatanitu ka oti erau a qai laki vauci ena valetabu ni oti e dua na yabaki se sivia, o ira na gone era a sega ni sucu ena veiyalayalati era na vauci vei rau na veiwatini ena dua na cakacakatabu vakalotu e matata ka lekaleka.
Sa dua na ka na noqu dau qoroya tu na kena dau rokovi ka vakayacori ena maqosa na cakacakatabu vakalotu ni valetabu. Era sega ni dredre se vakaveitalia ia era sa ka dina ka rawarawa me baleta na ivakavuvuli ni kosipeli.
Sa vakarautaki tu ena Lotu na lewa e taucoko me vakayacori kina na cakacakatabu vakalotu e gadrevi me ia kina na veivakabulai kei na nodra laki bula vakalou na kawatamata vakavuvale taucoko. Me baleta ni sa tiko vei keda na idola ni veivauci, na veika eda sa vauca eke sa vauci talega vakakina mai lomalagi—ka sa matataka tiko na isolisoli sa taucoko mai vua na Kalou. Mai na lewa oqo sa rawa me da veipapitaisotaki ka veivakalougatataki, sa rawa me da vakaedaumenitaki ka veivauci, ka sa na rokova na Turaga na noda cakacaka yalodina oqo.
Sa Gadrevi me na Vakayacori na nodra Cakacakatabu Vakalotu O Ira na Mate
Na italatala o ya kau a tukuna mai liu e sega ni kila na cava me kaya ke tarogi vua se na cava ena yaco vei ira era sa mate ke se bera ni ra papitaiso. E vakacava o ira oqo? Kevaka sa sega tale ni dua na yaca ena ruku i lomalagi me na vakabulai rawa kina na tamata (ka dina sara oqori), ka ra a bula tiko ka mate ka sega mada ga ni rogoca na yaca o ya, ia kevaka sa qai ka yaga na papitaiso (ni sa ka yaga dina), ka ra sa mate ka sega mada ga ni sureti me na ciqoma, era sa tiko beka evei ena gauna sara ga oqo?
Na taro oqo e dredre ni vakasamataki, ia e tukuna tiko e vuqa na matavuvale ni kawatamata. Ena dua tale na kena itukutukuni, taroga se na kaukauwa cava ena tauyavutaka e dua na Turaga kei na dua na papitaiso ka laiva me na vakayacori ni vuqa vei ira na matavuvale ni kawatamata era na sega ni yaco mada ga ni ra vakauqeti rawa ena kena ivakavuvuli? Ena kena sega ni saumi na vakatataro o ya, e lewevuqa sara vei ira na matavuvale ni kawatamata era sa kilai ni ra sa yali tu ena gauna oqo, ka oka kina o koya na cauravou lailai a luvu—ka sa na vorata tiko na kena vakayacori na lawatu ni lewa dodonu se loloma vakalou.
Kevaka e dua na Lotu e sega ni tiko vua na isau ni lomatarotaro oqo, ena rawa beka vakacava me na kaya tiko ni sa Lotu ni Turaga? Sa dina sara ni na sega ni bokoci ira laivi na iwiliwili levu ni matavuvale ni kawatamata me baleta ga ni ra a sega ni papitaiso e vuravura.
Sa kena isoqoni ni o ira era sa vakadinadinataka ena yalo veilecayaki ni ra sega ni kila na isau ni taro oqo sa sega ni rawa vei ira me ra tukuna tiko ni sa tiko vei ira na lewa me ra vakayacora kina na cakacaka ni Turaga ena vuravura oqo se me raica raraba na cakacaka me ra vakabulai kina na kawatamata kecega.
E dua vei ira na cakacaka ka da duidui kina mai vei ira na lewei vuravura ka vakatakilakilataki keda tiko ni da sa Lotu ni Turaga o ya ni da vakarautaka na nodra papitaiso kei na veicakacakatabu vakalotu tale eso me baleti ira na tubuda taumada era sa mate.
Ena gauna au dau vunauci au kina meu kila na veika e yaco vei ira era sa mate ka sega ni papitaiso, au cakava ena noqu doka vakaidina, sa baleta tiko ni sa dua dina na cakacaka vakalou. Era sega tiko ni kila na kai vuravura, oqo e dua na cakacaka e totoka na kena isau, ka uabaleta sara na veika e rawa ni vakasamataka na tamata, e kaukauwa, ka vakayalo, ka sa ka dina sara. Sa kena isau oqori.
Mai na lewa dodonu sa rawa kina vua e dua na tamata me na papitaisotaki ena vukuna e dua tale na tamata e a sega ni rawa ni cakava vakaikoya ga ni bera ni mate yani. O koya na tamata o ya sa qai nona ga na lewa me ciqoma se sega mai na vuravura ni yalo, ni na vakatulewa ga kina o koya.
Sa yaco mai na cakacaka oqo me ivakadeitaki cecere ni dua na ka me kilai taumada tiko—ni sa tiko na bula ni oti na mate. Na mate vakayago ena sega ni laki tini koso me vaka ga na sucu na kena ivakatekivu. Na cakacaka cecere ni veivakabulai e lako curuma yani na ilati ka vakakina ena bula vakayago oqo.
Sa tu vei keda na veivakadonui me da vakayacora na cakacaka ni papitaiso kei na veicakacakatabu vakalotu ni valetabu sa baleti ira na mate, ni gauna era laki rogoca kina na kosipeli ka sa lomadra dina me ra ciqoma, sa qai yaga dina kina na kena vakayacori tiko yani na cakacakatabu vakalotu bibi oqo.
Lako Mai ki na Valetabu
Sa itavi yadua ni Yalododonu Edaidai me vakayacora na cakacaka oqo. E sega beka ni dua tale na ivakavuvuli me na duatani kina na Lotu oqo mai vei ira na matalotu tale eso me vakataka na ivakavuvuli oqo. Sa tiko vei keda na ivakatakila. Sa tu vei keda na veicakacakatabu vakalotu vakaoqo.
Oqo na noqu vosa vei kemuni taucoko, “Lako mai ki na valetabu.” Ena rairai beka o sa vakavakarau tiko ki na dua na gauna lagilagi ni nomu bula taucoko mo lako ki na valetabu mo laki taura kina na nomu edaumeni, mo laki taura mai kina na nomu veivakalougatataki, ka laki veidinadinati ki na nomu veiyalayalati vata kei na Turaga. E rairai o sa lako oti beka kina vakadua se vakarua. Ko sa na rairai lako oti beka kina vakavuqa. Se cava ga na veika o sa cakava kina, yalovinaka, lako mai ki na valetabu.
Ke sa gadrevi vakakina, mo bula dodonu sara; masu vagumatua. Tekivutaka sara ga oqo na nomu ilakolako ni veivutuni e dredre ka so na gauna e veivakayalolailaitaki. Mo vakadeitaka sara ni ko na vakayacora na veika kece o rawata mo vukea kina na cakacaka ni valetabu kei na cakacaka ni tuva kawa ka veitokoni kina ka vukei ira na tamata yadua era se bula tiko kei ira era sa lako sivita yani na ilati ena veigacagaca kece ni itavi o rawata kei na ivurevure sa soli vei iko.
Lako Mai ki na Valetabu!
Lavetaki mai The Holy Temple (1980).