iTukutuku ni Mataveiliutaki Taumada

Era Sa Vakatakilakilataka na Sala Me na Muri

Mai Vei Peresitedi Thomas S. Monson

iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada

Ena vuqa na yabaki sa oti au a taleitaka sara na waqa ni dua na mekesini ni Lotu ka tabaki toka kina e dua na ilavelave ni dua na droini nei Carl Bloch. E vakaiyaloyalotaka toka kina o koya na daudroini oqo ena nona vakasama—ena veivakauqeti ni Turaga—me vakamataliataka ena pepa na ituvaki kei Ilisapeci, na wati Sakaraia, ni kidavaki Meri, na marama tinai Jisu. Me rau sa na vakasucu gonetagane ruarua na marama oqo—e rua na sucu ni gone veivakurabuitaki.

Na gonetagane ka a sucu mai vei Ilisapeci a vakatokai me ko Joni na Dauveipapitaiso. Me vakataki Jisu, na luvei Meri, sa vakakina o Joni —e taleitaki dina na gauna lekaleka ni kedrau itukutuku ni gauna vakaitabagone. E dua ga na yatuvosa e tukuna vei keda na itukutuku ni bula kei Joni mai na gauna a sucu kina ki na gauna sa laki veiqaravi kina vakalotu: “A sa tubu cake na gone, a sa yalomatua sara, a sa tiko e loma ni veikau me yaco mada na nona siga me vakaraitaki kina vei ira na Isireli.”¹

E lekaleka ka matata na itukutuku i Joni. E a vunautaka na vakabauta, na veivutuni, na papitaiso ena tabadromuci ena wai, kei na vakatikori ni Yalo Tabu mai na dua na lewa e cecere cake sara mai na kena e tu vua. “Au sa sega ni Karisito koi au,” a tukuna vakaoqo vei ira na nona tisaipeli yalodina, “ia … kau sa talai mai me’u liutaki koya”² “E dina kau sa papitaisotaki kemudou ena wai; a sa lako mai ko koya sa levu cake vei keirau, … : ena papitaisotaki kemudou ko koya ena Yalo Tabu kei na bukawaqa.”³

E a qai yaco kina e kea na nona papitaisotaki o Jisu mai vei Joni na Dauveipapitaiso. E a qai kaya kina vakaoqo o Jisu, “Sa sega ni tubu e dua vei ira sa sucu mai na yalewa me uasivi vei Joni na Dauveipapitaiso.”⁴

Eda gadreva yadua tu oi keda na veika me da vakamuria voli—ka vakakina o ira na tamata me da vakatotomuria. E a vakarautaka vei keda o Joni e dua na ivakaraitaki savasava ni yalomalumalumu sega ni yavalati rawa, ka a waraki koya tiko kina o Koya ena tadu tiko mai—sai koya na iVakabula kei vuravura.

Daunivakaraitaki ni Vakabauta

Na noda vuli mai vei ira era sa dau nuitaka tu ga na Kalou ka vakamuria na Nona ivakavuvuli sa voqataki rawa kina ki lomada, “Dou tiko lo, mo dou kila ni’u sa Kalou.”⁵ Ena gauna eda sa vakamuria tiko kina na Nona ivakaro ka nuitaki koya tikoga, eda na vakalougatataki kina. Ni da vakamuria na nodra ivakaraitaki, ena yaco vakakina me da vakalougatataki talega ena noda siga ni bula. Eda sa qai yaco yadudua me da vakatotomuri vakakina.

Eda taleitaka kece sara na italanoa totoka mai na iVola Tabu me baleti Eparaama kei Aisake. O ya e dua beka na gauna dredre dina sara vei Eparaama, me vakamuria kina na ivakaro ni Kalou, me na kauta na luvena lomani o Aisake ki na vanua o Moraia, ka me laki vakacabori koya me isoro kama. E rawa beka mo kila na bibi ni yalona ena gauna sa ca tabani kau tiko kina me laki buka ni sa toso voleka tiko yani ki na vanua sa tukuni vua? Sa dina sara ni sa na rairai vakamalumalumutaka sara na yagona ka vakatotoganitaka na nona vakasama ena gauna sa “vesuki Aisake … ka vakotora ki na icabocabo ni soro ena dela ni buka.

“A sa dodoka na ligana ko Eparaama, ka taura na isele ka me vakamatea na luvena.” Sa dua na irogorogo lagilagi me voqa mai ena veivakurabuitaki ka marautaki dina sara ni sa yaco mai: “Mo kakua ni dodoka na ligamu vua na gone, ia mo kakua ni kitaka vua e dua na ka: ni’u sa qai kila ni ko sa rerevaka na Kalou, ni ko sa sega ni bureitaka vei au na luvemu, na luvemu e dua bauga.”⁶

Sa qai kilikili kina kivei Eparaama me vakatokai me sa dua na ivakaraitaki bula ni talairawarawa sega ni vakacalai.

Kevaka e dua vei keda e sa vakila tiko ni sa vaka me sega ni vorata rawa na noda bolei tiko, me da wilika mada na italanoa kei Jope. Ni da vakayacora na ka oqo, ena yaco mai na yalo ni vakasama oqo, “Kevaka e a vosota ka rawata rawa o Jope, au na rawata vakakina.”

O Jope e a dua na tamata “yalododonu ka dau caka dodonu” ka dua e “rerevaka tiko na Kalou, ka sega ni torova na ca.”⁷ E turaga bula savasava, ka tamata vutuniyau, ka yaco na gauna me sa sotava kina e dua na veivakatovolei e a rawa me vakarusa na tamata kecega. Sa oti yani na nona iyau o ya, vakalialiai mai vei iratou na nona itokani, vakararawataki ena mosi vakayago, luluqa bibi ena yali ni nona matavuvale, e a vakauqeti me “vosavakacacataka na Kalou, ka mo mate ga.”⁸ E a vorata rawa na veitemaki o ya ka vakaraitaka mai ena vu ni yalona taucoko, “Oqo talega, raica sa tiko mai lomalagi na noqu ivakadinadina, ia sa tiko mai cake ko koya sa lewa ena vukuqu.”⁹ “Ni’u sa kila sa bula tiko na noqu iVakabula.”¹⁰

Sa yaco kina o Jope me dua na ivakaraitaki bula ni dua na vosota sa sega ni yalani rawa. Ena gauna edaidai eda sa vakatokai ira kina era vosota vakadede me sa tiko vei ira na yalo ni vosota sa tiko vei Jope. Sa solia kina o koya vei keda e dua na ivakaraitaki me da muria.

Me da Vakamuria ka me da Bula

“A tamata yalododonu o Noa, ka sega ni cala ena nona itabatamata,” e dua sa “dau lako vata kei na Kalou”¹¹ ka sa parofita o Noa. E a vakatikori vua na matabete ni se qai cauravou lailai, “ka yaco me dua sa dauvunautaka na bula dodonu ka kaburaka na kosipeli i Jisu Karisito, … vakavuvulitaka na vakabauta, veivutuni, papitaiso, kei na ciqomi ni Yalo Tabu.”¹² E a veivunauci tiko ni kevaka ena sega ni vakamuri na nona itukutuku era na luvuci ena ualuvu o ira era rogoca rawa na nona vosa, ia era sa sega ni vakamuria na veika sa tukuna o koya.

E a vakamuria o Noa na ivakaro ni Kalou me taya e dua na waqa me na vakabulai rawa kina o koya kei iratou na lewe ni nona matavuvale mai na veivakarusai o ya. E a vakamuria o koya na ivakaro ni Kalou me vakasokumuna mai ki na waqa e yarua na veimataqali manumanu sa bula voli e vuravura me rawa talega ni ra vakabulai vakakina mai na ualuvu.

Ena veimama ni senijiuri sa oti e a vakavulica kina vakaoqo ena dua na koniferedi raraba o Peresitedi Spencer W. Kimball (1895–1985): “Me vaka ga ni se bera ni dua na ivakadinadina ni sa tau tiko na uca se yaco e dua na ualuvu… . sa nanumi kina me ka lasu na veivunauci nei [Noa]… . Sa dua dina na ka lialia me laki ta tu e dua na waqa ena dua na vanua cecere ka qai cila vinaka tu na siga ka toso vinaka tu na bula me vaka ga na kena ivakarau! Ia sa yaco mai na kena gauna… . Sa yaco mai na ualuvu. O ira na talaidredre … era sa luvu. Na cakamana ni waqa o ya sa salamuria tikoga mai na vakabauta ena gauna a tara tiko kina.”¹³

E a qai sega tale ni yamekemeke na vakabauta nei Noa me vakamuria na ivakaro ni Kalou. Sa noda madigi me da vakayacora vakakina. Me da dau nanuma tiko ni veika vuku ni Kalou sa ka lialia vua na tamata; ia na ivakavuvuli cecere duadua eda rawa ni vulica rawa ena bula vakayago oqo o ya ni gauna ga e vosa kina vei keda na Kalou ka da muria sara, ena yaco me da dodonu tikoga.

O Ruci e dua na ivakaraitaki ni bula vakamarama dina. Ni sa kila rawa o koya na luluvu ni yaloi Neomai na tinai watina—ni sa rarawataka tiko ni sa mate na luvena tagane totoka e rua—ka sa rairai yacovi koya me vakila talega na rarawa levu kei na galili sa sobuti Neomai tu, e a qai kaya cake mai o Ruci na malanivosa rogorogo talei ni veidinadinati: “Mo kakua ni cikevi au meu laivi iko, ka me’u lesu ka muri iko; ni’u na lako ki na vanua ko sa lako kina; ia na vanua ko tiko kina ka’u na tiko talega kina: ia na kai nomu era na kai noqu, na nomu Kalou talega ena noqu Kalou.”¹⁴ Sa vakatakilakilataka eke na ivakaraitaki nei Ruci ni sa dina sara na nona vosa.

Mai na veidinadinati tawayavalati rawa vakaoqo nei Ruci kivei Neomai, a yaco kina me laki wati Poasa, ni ko Ruci e dua na —yalewa vulagi ka dua vei ira na Moapi—sa yaco me laki buna vakarua i Tevita ka, laki yaco kina me dua na itubutubu taumada i Jisu Karisito.

Daunivakaraitaki ni Talairawarawa

Au na raica ena gauna oqo e dua na parofita qaqa mai na iVola i Momani—o ya o Nifai, na luvei Liai kei Seraia. E tamata yalodina ka talairawarawa vua na Kalou, e tamata yaloqaqa ka doudou. Ena gauna sa soli kina vua na ilesilesi me laki kauta tani mai na peleti parasa mai vei Lepani, e a sega ni vosa kudrukudru ia a kaya cake ga mai, “Au na lako ka kitaka na ka sa vakarota na Turaga, ka ni’u kila ni sa dau vakarautaka na Turaga na sala me ra rawata kina na luve ni tamata na ka kece sa vakarota vei ira ko Koya.”¹⁵ Sa rawa beka kina me vakavoqataka vei keda na italanoa ni yaloqaqa oqo mai na dua na qaqa ni serenilotu “Na iTitoko Kaukamea” me ivakasala vei keda:

To Nephi, seer of olden time,
A vision came from God… .
Hold to the rod, the iron rod;
’Tis strong, and bright, and true.
The iron rod is the word of God;
’Twill safely guide us through.16

E a vakaraitaka o Nifai e dua na ivakaraitaki ni itovo ni yaloqaqa e sega ni yavalati rawa.

Ena sega ni taucoko na noda vakamuria na ivakaraitaki dodonu kevaka eda na sega ni okata kina na ivakaraitaki nei Josefa Simici, na isevu ni parofita ni itabagauna oqo. Ia ni se qai yabaki 14 wale tikoga kina, na cauravou lailai yaloqaqa oqo a gole yani ki na dua na veikau, e muri a qai vakatokai me veikau tabu, ka laki saumi mai kina na nona masu ena yalodina.

E a laki yaco kina vei Josefa na veivakacacani levu ena gauna sa tukuna kivei ira eso na itukutuku ni nona raivotu lagilagi ena veikau o ya. E dina ga ni a vakacacani sara vakalevu ka vakalialiai, e a sega ni a cakitaka, A kaya vakaoqo o koya, “Io au a raica dina e dua na raivotu. Au sa kila na ka oqori, ka’u kila ni sa kila talega na Kalou, Sa dredre sara me’u cakitaka, au sega mada ga ni doudou meu kitaka vakakina.”¹⁷

Mai na veituvatuva yadua kece sara, ka sotava tiko o koya na meca ena veigauna taucoko ia sa dau dusimaki tikoga mai na liga ni Turaga, sa yaco kina me tauyavutaka o Josefa Simici na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. E a vakaraitaka tikoga ni tamata yaloqaqa ena veika kece e cakava.

Ni sa vakarau cava na nona bula, ena gauna sa kau yani vata kei Hyrum na tuakana ki na Valeniveivesu e Carthage, sa yaloqaqa o koya ki na veika ena rairai laki sotava, ka laki dregata na nona ivakadinadina ena nona dra.

Ni da sotava na veivakatovolei ni bula oqo, sa rawa vei keda me da vakatotomuria na bula yaloqaqa a vakaraitaka o Josefa Simici na Parofita.

E Dua na Daunivakaraitaki ni Nuidei

Sa tu edaidai vei keda e dua tale na parofita ni Kalou—sai Peresitedi Gordon B. Hinckley na noda daulomani. Sa liutaka tiko mai o koya na cakacaka ni kena sa toso cake tikoga na Lotu—ena kena iwiliwili kei na veivanua sa yaco kina na Lotu—ena keda ivolatukutuku. E sa butuka yani o koya ka kosova na veivanua e se bera mada ni dua na Peresitedi ni Lotu e se bau yaco kina ka sa sotavi ira na iliuliu ni veimatanitu eso kei ira na lewenilotu e vuravura raraba. Na nona lomani ira na tamata e uabaleta yani na dredre ni veikilai vosavosa kei na itovo ni veivanua.

Ena nona rai vakaparofita, e a tauyavutaka na iLavo Vure ni Vuli (Perpetual Education Fund), ka sa voroka yani na veivakatotogani ni bula dravudravua vei ira na lewenilotu ena veiyasai vuravura ka vakarautaki ira me ra kila ka vakacakacaka kei na vuli torocake ka me ra kilikili na cauravou kei na goneyalewa me ra vakacakacakataki rawa. Na ituvatuva vakalou oqo sa vakacaudreva mai kina e dua na rarama ni inuinui vei ira na sa luluqa tu vakabula ia ka sa yaco oqo vei ira na madigi ni dua na ramase ni veisiga vinaka ni mataka.

Sa cakacaka sara mai vagumatua o Peresitedi Hinckley me kauta mai kina na veivakalougatataki kivei ira na lewe ni Lotu e vuravura taucoko ena kena vakarautaki vei ira na veivaletabu e volekati ira kece sara. E sa kakavaki tikoga me na tuberi ira na tamata kecega ki na dua na bula e cecere, se cava ga na dui vakabauta era tiko kina. Sai koya e dua na daunivakaraitaki nuidei sega ni nuinuikara, ka da sa rokovi koya ni sa parofita, daurairai, ka dauvakatakila.

Na nodra ivakatagedegede ni bula totoka na turaga kei na marama au se qai vakamacalataki ira walega oqo sa rawa me ka ni veivuke sara vei keda ni da sotava tu na veika dredre kei na veivakatovolei sa tu e matada. Meu na vakaraitaka mada eke ena noqu vakamacalataka na veika eratou a sotava na matavuvale na Pollard mai Oakland, e California.

Na Vakabauta ni dua na Matavuvale

Ena vica na yabaki sa oti, ena gauna a gole tiko kina o Elder Taavili Joseph Samuel Pollard ki na valenivolavola ni kaulotu ena iotioti ni siga ni nona kaulotu e Zimbabwe, e a yaco vakasauri me muatani na motoka a vodo tiko kina ka laki coqa e dua na vunikau. E dua a lako tiko e gaunisala a mani kauta rawa mai tuba na itokani nei Elder Pollard, ia o Elder Pollard, sa sega tu ni vakilai koya, ka sa tao tu ena loma ni motoka, ka yaco me kacabote ka kama yavu na motoka. E a mate sara ga e kea o Elder Pollard. E a mate o marama tinana ena walu na yabaki yani e liu; ia, sa qaravi iratou taudua tiko mai kina o tamadratou. E dua tale na taci Elder Pollard a kaulotu tiko ena Tabana ni Kaulotu e West Indies.

Ena gauna sa yaco yani kina na itukutuku ni mate nei Elder Pollard kivei tamana, na turaga yalomalua oqo—ka sa mate taumada o watina—a qiriti na luvena tagane ka kaulotu tiko e West Indies me vakasavuya vua na itukutuku ni sa leqa o tacina. Ena loma ni veivosaki vakayawa o ya ena talevoni, e sega ni vakabekataki na nodrau loma tarotaro bibi ka yalo rarawa vakaidina, erau a lagata vata na sere “Au Luve ni Kalou.”¹⁸ Ni bera ni oti na veivosaki ena talevoni, a qai cabora o tamana e dua na masu vua na Tamada Vakalomalagi, ka vakavinavinakataki Koya ena vuku ni Nona veivakalougatataki ka kerea me yaco vua na Nona veivakacegui vakalomalagi.

E muri a qai kaya o Baraca Pollard ni sa kila tu mai ni na tiko marau na nona matavuvale, ni sa tiko vei iratou na ivakadinadina qaqa ni kosipeli kei na yavu ni veivakabulai.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, ena itabagauna totoka oqo ni taucoko ni gauna, ni da bula voli ena vuravura oqo kei na veivakatovolei kei na bolebole sa tu e matada, me da nanuma sara na nodra bula o ira na daunivakaraitaki ka vakamuria. Me sa tiko mada ga kei keda na yalomalumalumu sega ni yavalati rawa e tiko vei Joni na Dauveipapitaiso, na yalo ni talairawarawa vakaidina nei Eparaama, na yalo ni vosota tawa yalani nei Jope, na vakabauta tawayavalati rawa nei Noa, na veidinadinati qaqa nei Ruci, na yaloqaqa tudei nei Nifai, na yaloqaqa dina nei Parofita Josefa Simici, kei na nuidei sega ni cala nei Peresitedi Hinckley. Sa vakaoqo na itikotiko ni kaukauwa me noda ena gauna taucoko ni noda bula oqo.

Na Daunivakaraitaki

Me da sa dusimaki ga mai vei Koya na Daunivakaraitaki cecere, sai koya na luvei Meri, o ya o Jisu Karisito na iVakabula—na nona bula sara ga sa dua na ivakaraitaki talei me da muria.

Sucu ena vale ni manumanu, ka dau vakamoceri ena ikanakana ni manumanu, e a tadu mai o Koya mai lomalagi ki na vuravura oqo me bula vakatamata ka me tauyavutaka na Nona matanitu na Kalou. Ena gauna ni Nona cakacaka vakalotu e vuravura, a vakavulica vei ira na tamata na lawa sa cecere sara. Na nona kosipeli lagilagi sa veisautaka sara ga na nodra vakasama na kai vuravura. E a vakabulai ira na tauvimate; e a vakabulai ira na lokiloki me ra tucake rawa, vakabulai ira na mataboko me ra rai rawa, ka ra rogo rawa na didivara. E a vakaturi ira talega era sa mate tu.

Na cava beka e a vakayacori ki na Nona itukutuku ni loloma veivueti, na Nona vosa ni vuku, na Nona ivakavuvuli ni bula oqo? E a vica wale sara na tamata digitaki era taleitaki Koya. Era a vuya na yavana. Era a vulica na Nona vosa. Era a vakamuria na Nona ivakaraitaki.

Ia era tiko talega o ira era cakitaki Koya. Ni ra sa tarogi mai vei Pailato, “A cava me’u qai kitaka vei Jisu, ko koya sa vakatokai na Karisito?”¹⁹ era kailavaka mai, “Vakota ki na kauveilatai.”²⁰ Era a vosa vakacacataki Koya. Era a solia Vua na wai wiwi me gunuva. Era a vosacataki Koya. Era mokuti koya ena dua na gasau. Era kasiviti Koya. Era a qai vakoti Koya ki na kauveilatai.

Mai na veitabagauna kece me yacova mai oqo, sa tudei tikoga mai na itukutuku nei Jisu. Kivei Pita kei Adriu ena baravi ni Wasawasa totoka o Kalili, a kaya kina o Koya, “Drau muri au mai.”²¹ Kivei Filipi na qase a voqa kina na veikacivi, “Muri au.”²² Kivei koya na Livai ka a vakasokomuna tiko na ivakacavacava a voqa vua na ivakaro, “Muri au.”²³ Ia kivei iko kei au, kevaka me daru na vakarorogo sara, sa na voqa vei kedaru na vosa ni veisureti, “Muri au.” Me da sa vakayacora sara ka tamusuka na isau tawamudu sa baleti ira era muria na salatu sa vakatakilakilataka o Koya mai na Nona ivakaraitaki ni bula.

Vakasama me baleti ira na dauveituberi ni matavuvale

Ni oti na nomu vulica ena masumasu na itukutuku oqo, mo na wasea ena nomu vakayagataka e dua na iwalewale ka na vakauqeta na nodra vakaitavi o ira o vakavulica. Oqo eso na kena ivakaraitaki:

Me ra droinitaka na lewe ni matavuvale e dua na ka vou (me vakataka, e dua na mape ni dua na matanitu vakayawa sara se dua na senikau totoka dina). Mo qai vakaraitaka e dua na iyaloyalo ni droini o ya ka me ra qai droinitaka tale. Era na dau vukei keda vakacava na daunivakaraitaki? Vakamacalataka na itukutuku nei Peresitedi Monson me da taurivaki ira na parofita me ra daunivakaraitaki ni bula oqo. Wasea na veika o sa sotava me baleta na kena a vukei iko na nona ivakaraitaki e dua na parofita.
Taroga, “O cei beka era sa vakatotomuria tiko na kai vuravura ena gauna oqo? Na veika kilikili cava beka sa tu vei ira na turaga kei na marama oqo?” Vakatautauvatataka na ivakaraitaki ni bula dodonu e tukuni tiko ena italanoa vata kei na ivakaraitaki vakavuravura. Solia e dua na bolebole ki na matavuvale me ratou digitaka ka vakatotomuria e dua na ivakaraitaki ni bula vakayalo mai vei ira na turaga kei na marama yalododonu oqo.
Kevaka era tiko na gonelalai ena matavuvale, me ra qai vakatotomuria na nomu ivukivuki . Vakasausau, mo deguvacu, kei na ivukivuki tale eso. Me qai veivosakitaki na ibalebale ni kena vakamuri na nona ivakaraitaki ni bula e dua na tamata. Kerei iratou na lewe ni matavuvale me ratou vakasamataka eso na ivakaraitaki savasava, ka mo qai vakayagataka na italanoa me dolei kina na nodratou nanuma. Tinia ena ivakadinadina nei Peresitedi Monson me baleti Jisu Karisito ni sai Koya na daunivakaraitaki cecere me da muria.