O Cei A Vukica Na Uluqu?
Ena dua na gauna ni soqoni ni sakaramede mai Piura e Peru, ena 1972, e dua ka a vosa ka vakamacalataka tiko na bibi ni cakacaka ni tuva kawa a vakaraici au matua tikoga mai. Ni sa oti na nona vosa, au a kurabui ni sa cavuta mai, “Au kila ni o Baraca Rosillo ena vakayacora na cakacaka oqo.”
E se bera mada ga ni yabaki dua na noqu lewena tiko na Lotu, ia au sa inakinaki meu sa tekivu cakacakataka na tuva kawa ni noqu matavuvale—e sega ni baleta ni veika a kaya ia sa baleta niu sa gadreva dina meu vakayacora. Au a laki taura mai e va na fomu ni tuva kawa ka tekivu meu vakatarogi rau na noqu itubutubu kei ira na wekaqu meu kila na itukutuku e tu vei ira. Ena veigauna kece au cakava tiko kina na noqu tuva kawa, au dau masu ka kerea na Turaga me vukei au.
Ena noqu via kila na tikinisiga erau a mate kina na tukaqu kei buqu vakarua mai na yasana nei tinaqu, au a lako kina ki na taoni o Zorritos, mai na vualiku kei Peru, na vanua erau a bulu tiko. Na ibulubulu o ya e a tiko ena sauka ni taoni, ka vuqa sara na mate era sa vakatikori toka ena ibulubulu taqomaki vakamatau.
Au a gole yani ki na ibulubulu ka tekivu meu vakasaqaqara kina, ia au sega ni kunea kina e dua na ka. Sa lomaqu sara meu gole ki taoni ka laki taroga kina e dua na taciqu me vakadeitaka mai kevaka erau a bulu tiko e kea o irau na tukaqu kei na buqu vakarua. Ena gauna sa vakaio mai kina o koya, au a tukuna vua, “Ia au na sega ni lako me yacova niu sa kila na tikinisiga.”
Au a lesu tale ki na ibulubulu ka tekivu meu vakasaqaqara vakavinaka, taubaletaka yani na yasa ni bulubulu kece sara ka wilika na maka era tiko kina. Au se sega tikoga ni raica rawa na kedrau ivakatakilakila, au sa mani masu kina vua na Turaga ka kerea me vukei au. Au a qai vakasaqaqara tale—ia e se koyakoya tikoga. Au sa tekivu oca mai, ka buto mai na vanua, sa gadrevi meu sa na gole meu laki cakava tale eso na vakadidike au sa lavaka tiko mai
“Ia, au sa cakava ga na noqu itavi,” au sa vakasama vaka o ya. Au sa na lako ka sa na sega ni rawa na noqu inaki oqo.
Au sa vuki yani, meu sa lako yani ki na matamata. Ia ena gauna meu sa kalawa kina, au vakila ni rua na liga a vukica na uluqu mai muri meu rai ki na dua na vanua e kea. Au raica kina e dua na ivakatakilakila ni ibulubulu duka ka sa tautauvata tu kei na boto ni qele. Au a rai yani e muri meu raica se o cei a vukica na uluqu, ia e sega ni dua.
Au a gole yani ki na ivakatakilakila ni ibulubulu, davo sobu e ra, ka vakasavasavataka na veika e volai toka kina. Sa dua na ka na noqu vakavinavinaka, niu sa raica na veika sa volai toka kina na veika au a vakasaqara tiko: Isidro Garcia Rosillo, mate ena 1 ni Okosita, 1934. Francisca Espinoza Berrú, mate ena 31 ni Janueri, 1954.
Sa mai cava na nodra wawa vakabalavu o irau na noqu itubutubu taumada me rau ciqoma na nodrau cakacakatabu vakalotu ena 1980. Oqori na gauna keirau a lako yani vakaveiwatini ki na Valetabu e São Paulo Brazil me keirau laki ciqoma kina na neirau edaumeni. Ena valetabu au a vauci vua na marama watiqu ka papitaisotaki ena vukudra na noqu itubutubu taumada daulomani era sa mate.
Niu sa kalawa yani ki na tobu ni papitaiso, au a nanuma lesu na ivakatakilakila ni ibulubulu. Au a tabadromuci ena wai maravu niu sa kila ni a dusimaki au na Turaga ena noqu a vakasaqarai ira tiko na noqu itubutubu taumada era sa mate.