Rawati ni Vakanuinui ni Turaga kei na Nomu Matavuvale

Mai vei Elder Richard J. Maynes

Ena Vitusagavulu

O ira na tamata era dau “dina e yalodra” era tamata dau nuitaki baleta ni vakanuinui e taracake mai na dina.

Kemuni na veitacini, ena rairai beka ni sega tale ni dua na vakavinavinaka cecekia eda na ciqoma mai vua na Turaga ka meda na kila ni o Koya sa nuitaki keda sara ga meda na dinata noda itavi vakamatabete ka iliuliu ka tama vinaka.

Dua na ka sa na vakadeitaki sa ikoya noda rawata na vakanuinui ni Turaga sa dua na veivakalougatataki ka na rawati ena kena dinati noda itavi. Na nuitaki sa ka ni veivakalougatataki ka na drodrovi keda mai ena noda talairawarawa ki na lawa ni Kalou. Na rawati ni vakanuinui ni Turaga ena yaco mai ena kena dinati na veiyalayalati eda a cakava ena wai ni veipapitaisotaki vakakina ena valetabu. Ni da sa cakava na ka eda yalataka vua na Turaga sa na tubucake kina na nona vakararavi mai vei keda.

Au dau taletaka na ivolanikalou taumada kei na kena ena gauna oqo ka vakayagataka na vosa “dina e yalodra” ni vakamalataka tiko na nona itovo e dua na tamata.¹ Na yalodina se na lailai ni dinasa dua na tiki talei ni nona ivalavala e dua na tamata. O ira na tamata era dau “dina e yalodra” era tamata dau nuitaki baleta ni vakanuinui e taracake mai na dina.

Ni sa tamata yalodinasa kena ibalebaleni nomu ivalavalakei na ka o dau cakava e savasava ka dodonu ena veitiki taucoko ni nomu bula e matanalevu vakakina na nomu bula vakai iko. Ena veika kece eda na digidigi kina meda na vakararavi wasoma ena nona veidusimaki na Kalou se da vakalailaitaka Nona nuitaki keda. Na ivakavuvuli oqo e vakamatatataki vinaka sara tu ga ena ilesilesi vakalou vakatama ka iliuliu ni matavuvale.

Ni da tagane vakawati ka tama, eda sa ciqoma na ilesilei vakalou mai vei ira na parofita ena gauna oqo kei na daurairai ena ivola ni “Ai Vakaro ki Vuravura Raraba.” E vakavulici keda na ivola oqo, (1) “sa lewa vakalou, me ra veiliutaki ena yalololoma kei na yalododonu,” (2) ka sa nodra itavi talega na tama kena vakarautaki na veika me ra bula kina,” (3) ka ra taqomaka talega na tama na nodra matavuvale.²

Meda na rawata na vakanuinui ni Kalou meda na rawata na tolu naitavi vakalou kina noda mtavuvale ena sala e vakarautaka na Turaga. Me vaka ga e tukuni tu ena iVakaro ki Vurvura Raraba, na sala ni Turaga meda na vakacokotaka na noda itavi vata kei ira na watida ena “duavata.”³ Vei au e kena ibalebale meda kakua ni cakava e dua na ka baleta na tolu na itavi oqo kevaka e sega ni tiko kina nodra veitokoni na watida.

Na imatai ni kalawa ena noda sasaga meda rawata nona vakanuinui na Kalou sai koya meda na vakararavi sara ga vei Koya. A kuria o Nifai e dua tale na ivakadinadina ni a cauraka, “Oi kemuni na Turaga, au sa vakararavi vei kemuni, ia au na vakararavi tikoga vei kemuni me tawamuudu.” Au na sega ni vakararavi ki na liga ni tamata.”⁴ E a soli koya sara ga o Nifai me cakava na loma ni Turaga. Me kuri ni nona kaya ni na “cakava na ka sa vakarota na Turaga,” e a sega ni lomaloma rua o Nifai ena nona vakadeitaka ni na valayacora na ka sa vosa ni yalayala kina. Ia raica au sa kaya vei iratou: “Me vaka sa bula na Turaga, ka datou sa bula talega, edatou na sega ni lesu vei tamadatou ki na lekutu me yacova ni datou sa rawata na ka sa vakarota vei kedatou na Turaga”⁵

Me vaka ni a vakararavi taumada o Nifai vuana Kalou, sa vakararavi talega kina vakalevu na Kalou vei Nifai. E vakalougatataki koya vakalevu na Kalou ena dau sovaraki vua na nona Yalotabu ka vakalougatataka na nona bula, na bula ni nona matavuvale kei na nodra bula na nona tamata. Ni a veiliutaki o Nifai ena loloma kei na yalododonu ka dau vakarautaka ka solia na ka me baleta nona matavuvale kei ira na wekana e vola kina vakaoqo, “Keimami sa bula ena ivalavala ni bula marau.”⁶

Me rawa niu na matataka na rai ni marama ena tikina oqo, au qai tarogi rau e rua na luvequ yalewa erau sa dui vakawati me rau vukei au. Au a tarogi rau me rau solia mada mai vei au ena dua na iyatuvosa na nodra raica na bibi ni vakararavi ena kena dau tara yani nodrau bula vakawati kei na matavuvale. Oqo na nodrau vakasama o Larra Harris kei Christina Hansen.

Taumada, o Larra: “Dua na ka bibi vei au ni sa dau lako voli o watiqu me qarava nona itavi ena veisiga sa na dau digidigi voli o koya ena veika me vakaraitaka ni o koya e lomani au ka rokovi au. Ni keirau dui vakaraitaka vakaoqo neirau veirokorokovi e kauta mai na vakacegu kina neirau matavuvale ka sa na rawa me keirau susuga cake neirau matavuvale ena yalomarau.

Qo na vakasama nei Christina: “Na nuitaka e dua e tautauvata kei na vakabauta e dua. Ni sega na nuidei kei na vakabauta, ena basika na taqaya kei na vakatitiqa. Vei au, e dua na veivakalougatataki levu au sotava ena noqu rawa ni nuitaki watiqu, sa ikoya na vakacegu—vakacegu ni vakasama meu kila mai na cakava ga o koya na ka e kaya ni na cakava.Vakararavi ena kauta mai na vakacegu na loloma, kei na dua na lomanibai ena tubu kina na veilomani.”

Erau sega ni raica o Larra kei Christina na veika erau dui vola. Sa dua na ka totoka vei au niu raica ni orau ruarua erau sa mai kunea na veivakalougatataki ni vakacegu ena loma ni matavuvale ni tiko na watidrau ka rawa ni rau na vakararavi vei rau. Me vaka erau sa vakaraitaka na luvequ yalewa na ivakavuvuli ni vakararavi e tara yani e dua na tiki bibi ni bula ni matavuvale e kena iliuliu na Karisito.

Au a donumaka talega mai na bula ena matavuvale ka kena iliuliu o Karisito tubucake ena matavuvale ka vakaliuca na tama na nona matabete ka rawata nodratou veitokoni nona matavuvale ni dinata nona itavi “ni dina ni yalo.”⁷ Meu wasea mada vei kemuni e dua na ka au a sotava niu se gonetagane lailai ka vakaraitaka na revurevu ni veika vinaka ena yaco ni vakaraitaka o tama nona kila ka bulataka na ivakavuvuli ni vakararavi ena tara cake e dua na matavuvale yalodina.

Niu se gonelailai, e tauyavutaka o tamaqu e dua na kabani ka dau bulia na veika vakalivaliva. Na bisinisi oqo e cakava na veika vakaidinia, vakavinakataka ka laki cobara na veika vakalivaliva ena veiyasai vuravura.

Niu se mai vuli ena koronivuli torocake sa qai vinakata o tamaqu meu vulica na cakacaka. E vinakata talega meu vulica na bisinisi mai ra ka lako cake. Na noqu cakacaka e wili kina na samaki ni rara, boroi ni vanua taucoko e sega ni laurai votu vakararaba.

Niu curu yani kina koronivuli torocake au a toroicake meu laki cakacaka ena itabavale e cake. Au sa tekivu meu vulica na wilika na ituvatuva ni taravale kei na cakacaka ena misini lelevu ni kabani. Niu sa vakacavara na vuli mai na koronivuli torocake au laki vuli sara kina univesiti ka lako sara ki kaulotu. Niu sa lesu mai na kaulotu, au lesu vakadodonu tale ki cakacaka. Ena gadrevi meu rawa ilavo me baleta na vakailavotaki ni noqu vuli ena yabaki ka tarava.

Ena dua na siga niu sa lesu mai na kaulotu, au cakacaka voli ena valenivolavola ka kacivi au sara o tamaqu meu laki raici koya mada yani kina nona valenivolavola ka laki tarogi au seu vinakata meu na salavata kei koya ena dua ma ilakolako vakacakacaka ki Los Angeles. Qo na imatai ni gauna me sureti au kina o tamaqu meu tomani koya ena dua nai lakolako vagade vakacakacaka. E gadreva ga o koya meu laurai vata kei koya e matanalevu niu matataka tiko na kabani.

Ni bera ni keirau gole yani ena ilakolako oqo sa vakarautaki au o koya ena vica na ka baleta na neitou isema vakabisinisi vou oqo. Ai matai sa ikoya ni daunibisinisi oqo e tu ena veimatanitu na nona bisinisi. Ai karua sa ikoya ni ratou sa vakatorocaketaka tikona nodratou rawa ka vakabisinisi ena veiyasai vuravura vata kei na veika vakatekinoloji. Ai katolu sa ikoyani se bera vakadua ni bau volitaka na neitou kabani vei iratou e dua na veika vakaidinia se tekinoloji. Kena iotioti ga ninodratou vunivola levu sara gae qarava tikona veika oqo ka sa ikoya e kaciva na bose oqo me mai raici lesu kina neitou vakatutu baleta e dua na cakacaka vou. Na bose oqo ena matataka e dua na rairai vou ka bibi baleta neitou kabani.

Ni keirau yaco yani ki Los Angeles keirau sa gple sara kina otela levuka na vakayacori kina na bose. Na imatai ni ulutaga me na veivosakitaki sa ikoya na kena racilesu na veika vakaidinia me baleta na cakacaka me na qaravi. Na kena ka tarava me na veivoakitaki na matailalai ni veika me na qaravi kei na ituvatuva ni kena dau vakau yani na yaya kei na kena tikinisiga. Na iotioti ni veika me veivosakitaki sa ikoya na isau ni iyaya kei na veika lavaki me salavata kaya. Oqo na vanua e mai basika kina na veika verevereya.

Tukuna na vakailesilesi liu ni kabani oqo ni neitou isau ni iyaya lavaki sa tiko sara ga e ra ni vakatauvatani kei ira tale e so na kabani era solia yani nodra vakatutu baleta na cakacaka oqo. E matalia ni tukuna mai o koya na nodratou isau ni iyaya e dua tale na kabani ka ikarua mai na boto ni ituitui ni vakatutu. Sa qai kerea o koya de rawa ni keirau kauta lesu neitou vakatutu ka laki vakauta tale mai e dua na neitou vakatutu vou. Tukuna o koya ni neitou isau vou me toka ga ena ruku ni isau ka vakatututaki tiko yani mai na kena sara e ra. Sa qai vakamacalataka o koya ni keitou na qai wasea veimama (50–50) vata kei koya na duidui ni ilavo ka na vakatututaki tiko yani E vakaraitaka ni sega ni dua ena lusi ena ituvatuva vou oqo. Ena wini neitou kabani mai na umailavo levu keitou na rawata mai na vakatutu vou. Ena wini nona kabani baleta ni ratou na veivoli tikoga kei keitou ena isau ka tiko duadua e ra o ya. Ka na wini talega o koya ni o koya e biuta vata na vakatutu o ya.

Sa qai solia mai o koya e dua na kato ni meli me keitou na qai vakauta yani kina na nona ivotavota ni ilavo. Ni sa oti na veika kece oqo, sa qai raici tamaqu yani vakadodonu ka kaya, “Edatou sa duavata beka ena tikina oqo?” Au kurabui sara niu raica ni tucake ga o tamaqu, lululu vata kei koya ka kaya ni keirau na qai lesu tale mai vua.

Ni keirau sa biuta mai na vanua ni bose, keirau sa vodo sara yani ena motoka ka sa qai vuki mai vei au o tamaqu ka taroga, “Sa vinaka, cava o nanuma me daru sa na cakava?”

Au kaya ga yani vua, niu sega ni nanuma ni dodonu me keitou vakadonuya na nona vakatutu.

Sa qai taroga mai o tamaqu. “Ko nanuma beka ni tiko na nodaru itavi vei ira na nodatou tamata cakacakame tuvai tiko yani na cakacaka me baleti ira?”

Ni bera niu sauma lesu nona taro ka niu se vakasamataka tikoga, sa sauma ga mai o koya nona taro. E kaya o koya, “Rogoca Rick,ni ko sa taura e dua na veivaqumi se mo sa vakaleqa nomu cakadodonu sa na dredre sara nomu na rawata lesu tale mai. Kakua vakadua ni cakava, me sa kua sara ga.”

Na dina ni noqu mai wasea tiko oqo na veika au a sotava o ya baleta niu sega vakadua ni guilecavana veika evakavulica vei au o tamaqu ena imatai ni neirau gade vakabisinisi o ya. Au wasea na veika au a sotava o ya baletameu vakaraitaka na bibi ni noda ivakaraitaki vinaka na tama. Ena sega beka ni ko na raica rawa na noqu vakararavi ena veikae vakavulica o tamaqu mai na nona yalodina. E bulataka o koya na ivakavuvuli oqo ena nona bula vakataki koya vata kei tinaqu, ira na luvena, kei ira kece era vakailawalawa vata kei koya.

Kemuni na taciqu, sa noqu masu ena bogi nikuani da na vakaliuca noda vakararavi vua na Turaga me vaka e a vakaraitaka o Nifai vakakina na dodonu ni yalodameda rawata nona veivakadonui na Turaga, vakakina o ira na watida kei ira na luveda. Ni da sa kila ka bulataka na ivakavuvuli oqo ni vakararavi ka yavutaki ena yalodina, eda na dinata noda veiyalayalati. Eda na qai rawa ka ena veiliutaki mai vale, ena loloma kei na buladodonu ka rawata na qaravi itavi me bula kina na matavuvale ka taqomaki ira na luveda mai na veivakatovolei vakavuravura. Au sa vakadinadinataka ena vakavinavinaka na dina oqo ena yaca i Jisu Karisito, emeni.