Veituyaki, ia Se Dua Tu Ga

Mai vei Elder Joni L. Koch

Ena Vitusagavulu

Ena Lotu, dina ga ni tu na neirau duidui ia, na Turaga a namaki keda meda duavata!

Ena June 1994, au a draiva yani vakatotolo ki vale mai valenicakacaka meu laki sarava ena retio yaloyalo neitou timi ni soka ena Bilo ni Vuravura. Niu tekivu draiva yani, au raica ni dua na tamata lokiloki e totolo saranona vaqiqitaki koya tiko maiena yasa ni gaunisala ka ukutaki tu ena kuila ni vanua o Brazil. Au sa qai kila kina ni o koya e lako tale tikoga ki vale me laki sarava na qito!

Ni keirau veisivi, e sota na matai keirau ena vica walega na tiki ni sekodi ia, keirau sa semati vata sara ga kei na tamata ko ya. E duidui na vanua keirau lako tiko kina, keirau sega ni veikilai, duidui na keirau ituvaki kei na ivakarau ni neirau veimaliwai, ia na neirau taleitaka na soka kei na neirau vanuae vakavuna me keirau sa duabau ga ena gauna vata ga o ya. Nikua, ni keirau sa veiyawaki, sara, au se rawa ni nanuma tikoga na ituvakini neirau veivolekati kei na tamata o ya. Keimami a qaqa ena qito o ya vakakina na rawati ni Bilo ni Vuravura!

Ena Lotu, dina ga ni tu na neirau duidui ia, na Turaga a namaki keda meda duavata! E kaya o Koya ena Vunau kei na Veiyalayalati, “Mo dou duavata sara; ia kevaka dou sa sega ni duavata dou sa sega ni noqu.”¹

Ni da sa curu kina dua na valenilotu se valetabu meda laki lotu vakailawalawa, dodonu meda biuta tu yani ki tuba noda duidui, wili kina na kawa tamata, itutu, vakabauta vakapolotiki, rawa ka vakavuli se cakacaka, ka vakanamata ga kina veika vakayalo. Eda dau lagasere vata, vakananuma vata na sakaramade ena kena gauna, ka dau cavuta vata na “emeni” ni sa mai cava e dua na vosa, lesoni kei na masu ka kena ibalebale ni da sa duavata ena veika kece sa tukuni mai.

Na veika oqo ni da cakava vata tiko ena vakavuna na noda na duavata vaka ivavakoso.

Ia, na ka ena vakavuna, vaqaqacotaka ka vakacacana nodawasei keda tanimai vei ira na vo ni lewe ni Lotu. Eda kila kece ka sega ni dua e galala mai kina ni da na dau veitalanoataki ira na so tale.

Ena vakatau na ka eda na kaya baleta e so na tamata, ni ka eda na kaya ena “Vakaduavatataki keda,”² me vaka e a vakatavuvulitaka o Alama ena wai o Momani se na vakamalumalumutakana loloma kei na inuinuika dodonu me na tiko vata kei keda.

E tiko na vosa ena vakacacana na veimaliwai me vakaoqo, “io sa dina sara ni o koya e bisovi vinaka, mo a se donumaki koya ni a se cauravou gone!”

Na kena ivosavosataki e dodonu me vakabeka oqo “Sa rui vinaka o Bisovi ka sa qai toso cake, sara tiko na nona ivakarau ni veiqaravi mai na gauna e a tekivu kina.”

Vakawasoma ena noda dau vakatokai ira na tamataena noda na kaya vakaoqo, “Sa sega sara ga ni macala o neitou pereitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei, sa rui dredre na cakacaka vata kei koya!” Kena dodonu me vakabeka oqo, “Sa vaka me via dredre maio peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivuke,e sotava tiko beka e so na dredre. Me datou sa vukei koya mada ka tokoni koya!”

Taciqu kei na ganequ, e sega ni tiko vei keda na dodonu meda boroya na yaloyalo ni duatani tale, vakabibi mai na Lotu me vaka e dua na ka ca! Sa dodonu ga me noda vosa baleti ira tale esome na vakaraitaka tiko ni da vakabauti Jisu Karisio kei na Nona Veisorovaki kei na Nona loloma, kei na Nona kaukauwaena rawa kina meda na vinaka cake!

E so era na vakalewai ira ka tawasei ira tani maivei ira na iliuliu ni Lotu kei ira na lewe ni Lotu baleta e so na veika lalai sara.

Oqo e vaka sara ga na italanoa kei Simonds Ryder ka a curu me lewe ni Lotu ena 1831. Na oti na nona wilika na ivakatakila e baleti koya e veilecayaki ni raica ni cala tu na kena volai tu na yacana na vosa na Rider ena vosa i ka sega ni vosa na y Na ka e cakava kina a laki taroga kina na parofita ka yaco sara me vakacacani o Josefa ka lutu o koya mai na lotu.³

Ena dau yaco ena so na gauna ni noda na vakadodonutaki mai vei ira na noda iliuliu vakalotu ka na vakatovolei kina na noda na duavata tiko vata kei ira.

Au nanuma ena 44 na yabaki sa oti, ena valenilotu keitou dau lotu kina vakamatavuvale, ka a vakavinakataki me veisau na kena irairai. Ni bera ni tekivu na cakacaka e a vakayacori taumada na veitalanoa vei ira na lewenilotu kei ira na iliuliu baleta na nodra na vakacakacakataki na kenadau ka sega o ira era sega ni vakaivola. E a vakamatatataka sara ga vakavinaka o tamaqu ka a veiliutaki tu mai ena tabanilotu ena dua na gauna balavu baleta na kena gadrevi mera na vakayagataki ga na kenadau ena cakacaka ka sega o ira era sega ni vakaivola.

A sega walega ni vakalewai na nona vakatutu, ia keitou qai rogoca ga ni a vakalewai sara vakaca ka dusi talega ena ka e a yaco oya. Oqo e dua na tamata e a vakaitavi sara vakalevu ena taraicake ni lotu ka dua e lesu mai na iKarua ni iValu kei Vuravura e Iurope, ka a sega ni vakatara ka valuta na kena rokovi na ka e vakabauta! Ena lomatarotaro beka kina e duaena ka ena cakava o koya ena vuku ni ka o ya.Ena vakamuria ga na nona vakasama ka saqata na vakasama o ya se na duavata kei na veika sa vakadonui oti?

Keitou sa raica ni so na matavuvale ena neitou tabanalevu era sa malumalumu ena kosipeli ka ra sa sega ni dau lakova mai na soqoni baleta ni ra sa sega ni duavata tiko kei ira era veiliutaki. Keitou raica talega e so na neitou itokani mai na Lalai era sa sega ni dau yalodina tiko ena lakova mai na soqoni ni itabagone baleta ni o ira nodra itubutubu era sa dau vakalewai ira tu ga na veiliutaki ena Lotu.

O tamaqu e sa vakadeitaka me sana duavata toka mada ga kei ira nai tokani yalododonu. Ia ena vica na siga e muri ni ra sa vakasoqoni vata tiko na lewe ni tabanalevu mera laki veivuke ena taravale, e a sureti keitou na matavuvale me keitou muri koya yani ki valenilotu na vanua keitou na laki vakaraitaka kina neitou veivuke ena taravale.

Au a veilecayaki. Au vakila meu tarogi koya beka, “Tamaqu, na cava edatou laki veivuke kina ena taravale ni o iko mada ga o sega ni duavata ena nodra mai cakacaka na lewenilotu?” Ia na yalolailai vei au na irairai ni matana ena nona cakava ya. Au vinakata meu bulabula vinaka meu donua na kena vakatabui tale. Ia, e ka ni marau, au nanuma meu galu ga ka sa lako ga lai veivukeena taravale!

A sega ni raica o tamaqu na vakacavari ni valenilotu, nia takali ni bera ni vakaotia na nona cakacaka. Ia keitou a cakava tikoga na matavuvale na neitou i tavi, me yacova nisa oti, ka yaco me keitou duavata tiko kei koya, lewenolotu vata, i liuliu, ka vakabibi kei na turaga.

Ni bera ga vakalailai Nona gauna mai Kecisemani, a masu voli o Jisu vei Tamana baleti ira Nona iApositolo kei ira na Yalododonu, e a kaya vakaoqo, “Mera duabau kecega me vaka daru sa duabau Tamaqu mera duabau kei kedaru.”⁴

Taciqu kei na ganequ, au vakadinadinataka, ni da sa vakadeitaka meda sa duavata kei ira na lewenilotu kei ira na iliuliu ni Lotu ni da soqoni vata ka vakauasivi ni da tu veiyawaki na vakila sara vakavinakani da sa duavata tiko kei na Tamada Vakalomalagi kei na iVakabula. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.