2018
Kamaiuan Amwarake aika Bongana n Aban te Betebeke aika Riki man Rakai
Turai 2018


Kamaiuan Amwarake aika Bongana n Aban te Betebeke aika Riki man Rakai

Tioromaea Taunun, ae kain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira are e maeka i Tarawa, e a tia n anganano n ana mwakuri ao ana tai n reireiniia kain rarikina. E toka n ana bwatika nakon tabo nako i nanon kawa n reireiniia kain te kaawa aron katean te onaroka n aia tabo ao n anganiia kora ao kabwebwe are e katauraoaki irouia kain Taiwan Tekinikoo Bwaam (TTB). N te tai aei e mwakuri ma 150 aomata.

Daniel Kitchen ao kainnaban Rebecca (taanga ni mitinare n te Bootaki n ibuobuoki ake a beku n te mition ae bwanin), a reiakin konabwai aika boou iaon te onaroka n te aba ao a buoka Tioromaea ma tabena n reirei kateimatoan te onaroka nakoia kain te aba.

Kiribati iai ana atimwakoro aika 33 aba aika riki man te ane.

Rongorongoia, aomata n atimwakoro aikai a maiu iaon amwarake aika teimatoa ake a katobibia. Ika, mai, ben, ao bwanana bon akanne oin kanaia. Te mwakuri are e irekereke ma kinikakin uaanikai n amarake ao ikotan kanaia are e irekereke ma marurungiia kain te aba. Moan karokoan te raiti, amwarake n tiin, burawa ao mooi aika karewerewe ao tinaeki, ni kabane ake a iokinibwaiaki, kanaia kain te aba ao tein maiuia a bibitaki nakon akanne ao ngkai a rootaki n Aoraki imwiin kanakin amwarake akanne, riki te Aoraki ae te tioka ae te karinan 2 n raonaki ma te mataki, aorakin te buroo, rietata n rara, te aotia n te wae ao te korokoro.

Te Bootaki ni Kamarurung n te Aonaaba e katautaua bwa 30% kain Kiribati a rootaki n te tioka ao a mwaiti riki ake a tuai n tuoaki.

Inanon 2012, te “Kakatai iaon Amwarake” e karaoaki i Kiribati man te LDS Charities. Oin te kantaninga are e kabwarabwaraaki man te Beretitentii n Aonon te Betebeke n te Ekaretia, bwa e na kaitara te kangaanga n aki maiuraoin te tano, kabonganaan kai n nakotaari ao amwarake aika baeranti.

Te waaki ni karikirakean onaroka i Kiribati bon te kangaanga ibukin nnena. Kiribati e tei iaon te ekuetoa, aba aikai a riki man te ane, e rota te otabwanin. Kabuebuena, karen angina ae taoro ao uarereken ke aki taun te tano bon kangaanga aikai a riai ni bwainaorakiaki.

N te ikarekebai ma te TTF, LDS Charities e waakina ana burokuraem n reireiniia kaiin te aba iaon kabonganaan ao aron kamaiuan “onaroka ae anga te kaeka”—te beera ae karietaaki, kamkamka, ao te tititem ae onomwi aika bane inanon teuana. Bukinikai a rineaki man onaroka n aroia ni kona ni kaitara te kabuebue ao tein te aba n reitaki ma bonganaia nakon te rabwata.

TTF e katauraoa te koraa ao kabwebwe ake a tibwatibwaaki nakoia taan maeka iaon abamwakoro. Kukambwa, tomato, watermeron ao pak choi ake a kinaki bwa kaai aika a kona ni maiu n te kabuebue ao ni karekei amwarake aika boongana ake a kainnanoaki. Kumara, are e korakora ana Waitamin A, e karako n reke irouia ataein Kiribati, a buoka naba kamaunaan te mataki n te bong ao xerophthalmia, te bwatakataka n te mata are e karekea te mataki n aki nooraba.

Iaon te atimwakoro ae Tarawa, kain te Aro ake iai abaia are a kamanena nakon te “onaroka n reirei.” Kamkamka man uteute, uteuten taari (karekea te nitrogen), banmai ao ika a kabonganaaki bwa kamaiuraoan te tano, ao e na kabonganaaki bwa te tabo n reirei.

Reirei a katauraoaki nakoia kain te aba ake a kona n roko n reirei te kuuka ao ni katoonga banikai aika kangkang are a tibwa rengana kanaia. Reiakinan te kawai ae kamarurung ae boou n te amwarake ao te maiu bon te waaki ni bitaki n aron bitaki tabeua n tein te maiu, e a riki nakon te aomata temanna inanon taina.

Boretiia