Unsaon, Kanus-a, ug Ngano: Pagpakig-istorya sa Inyong mga Anak kabahin sa Sekswalidad

Agosto 2020

Unsaon, Kanus-a, ug Ngano: Pagpakig-istorya sa Inyong mga Anak kabahin sa Sekswalidad

Ni Laura M. Padilla-Walker

Propesor, School of Family Life, Brigham Young University

ug Meg O. Jankovich

Estudyante sa BYU Marriage, Family, and Human Development nga master’s program

Aron sa pagtabang sa atong mga anak nga maandam ug matagamtam ang sekswalidad diha sa katahum ug katalagsaon niini sulod sa kaminyoon, kinahanglan nga kita mogiya kanila samtang nagkat-on sila sa pagkontrolar sa ilang hinatag sa Dios nga mga pagbati.

Kon kamo mangutana sa kabatan-onan, “Unsa man ang balaod sa kaputli?” mahimong blangko nga tutok ang inyong makuha, o sila mahimong dili komportable ug dayon daling mokutlo og sama niini, “Nagpasabut kini nga walay sekswal nga relasyon sa dili pa ang kaminyoon.” Ang among kasinatian mao nga daghang mga batan-on ang wala nakighilawas sa dili pa ang kaminyoon apan sayop gayud ang pagsabut sa hingpit nga kahulugan ug katuyoan sa balaod sa kaputli o sa sekswalidad—mga sayop nga pagsabut nga sa kasagaran, subo kaayo, moresulta sa mga problema sa kaminyoon sa umaabut. Kinahanglan nga ang atong tumong isip mga ginikanan ug mga lider mao ang pagtabang sa atong mga bata nga mahimong putli ug andam sa sekswal nga paagi.

Ikonsiderar ang Tanang mga Aspeto sa Balaod

Ang pisikal nga mga aspeto sa balaod sa kaputli (sama pananglit, ang dili pakighilawas sa dili pa ang kaminyoon ug hingpit nga pagkamaunungon human sa kaminyoon) mao ang mahinungdanon ug importante. Hinoon, usahay ang dili pakighilawas mas gihisgutan kanunay kay sa emosyonal ug espiritwal nga mga aspeto sa kalipay ug katahum sa sekswal nga kasuod sa kaminyoon, ingon man usab ang kalinaw nga nagagikan sa pagpuyo og kinabuhi nga mahiyason ug maputli sa dili pa ug human sa kaminyoon.

Agig dugang sa paglalang, ang sekswal nga kasuod sa kaminyoon adunay laing importante nga katuyoan. Si Elder David A. Bednar sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mipasabut: “Ang sobra ka suod nga relasyon [intimate] … dili pagahimoon tungod lang sa kakuryuso nga buot diskobrehon, gana nga buot tagbawon, o matang sa paglingaw-lingaw nga hinakog nga buhaton. Kini dili usa ka pagpangbuntog nga kinahanglan himoon o lihok nga yano lang buhaton. Hinoon, sa pagkamortal kini ang usa sa dakong pagpahayag sa atong balaanong kinaiya ug potensyal ug paagi sa paglig-on sa emosyonal ug espiritwal nga kasuod sa bana ug asawa.”¹

Aron sa pagtabang sa atong mga anak nga maandam sa pagtagamtam sa sekswal nga kasuod sa katahum ug katalagsaon niini sulod sa kaminyoon, kinahanglan tabangan nato sila nga makasabut sa ilang sekswal nga paglambo ug giyahan sila samtang nagkat-on sila sa pagkontrolar sa ilang hinatag sa Dios nga mga pagbati ug mga emosyon.

Kon nabalaka kamo nga wala kamo nakaistorya sa inyong mga anak mahitungod sa sekswalidad sa tukmang panahon o sa husto nga mga paagi, wala kamo mag-inusara. Adunay pipila ka mga rason nganong kini nga mga panag-istoryahanay mahimong mahagiton. Apan, dili pa gayud ulahi sa pagsugod og pagtudlo. Sa ubos mao ang tulo ka mga sugyot sa pagtabang kaninyo sa pagsugod:

1. Unsaon sa Pag-istorya kabahin sa Sekswalidad

Usa ka kritikal nga elemento sa maayong mga panag-istoryahanay sa ginikanan ug anak kabahin sa sekswalidad mao ang pag-awhag og kinatibuk-an nga kinaiya sa pagkabukas. Ang pagsiksik nagsugyot nga ang mga tin-edyer nakakuha sa kadaghanan sa ilang impormasyon kabahin sa sekswalidad gikan sa media o sa mga kaedad apan sila gusto nga makakuha og impormasyon gikan sa ilang mga ginikanan.

Si Presidente M. Russell Ballard, Akting nga Presidente sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, miingon: “Samtang nagtubo ang atong mga anak, nagkinahanglan sila og impormasyon nga gitudlo sa mga ginikanan nga mas direkta ug yano kabahin kon unsa ang angay ug dili angay. Ang mga ginikanan kinahanglan nga … moistorya sa [ilang mga anak] sa yano nga paagi mahitungod sa pakighilawas ug sa pagtudlo sa ebanghelyo kabahin sa kaputli. Himoa nga kini nga impormasyon maggikan sa mga ginikanan diha sa panimalay sa usa ka tukma nga paagi.”²

Sa pagpasiugda og bukas nga komunikasyon, ikaw makahimo sa:

Pagsugod sa dihang ang inyong mga anak bata pa pinaagi sa pagtawag sa mga parte sa lawas sa ilang husto nga ngalan. Kini magtudlo sa mga bata mahitungod sa ilang talagsaon nga mga lawas ug maghatag kanila og pinulongan nga gikinahanglan nila aron mahimong himsog ug napahibalo.
Pahibaloa ang inyong mga anak nga mahimo silang mangutana ninyo sa bisan unsa nga mga pangutana, ug dayon paningkamot nga dili manghinubra ang pag-react o pakaulawan sila sa ilang mga pangutana o mga pagkumpisal. Ipakita sa ilaha nga malipayon kamo nga nakig-istorya sila kaninyo, ipakita sa ilaha ang paghigugma ug pagsuporta, ug paningkamot gayud nga anaa kamo aron makig-istorya kanila.
Likayi ang paggamit og mga sumbingay alang sa sekswalidad. Ang mga bata nagkinahanglan og impormasyon nga gipresentar sa klaro ug matinuoron nga paagi. Sama pananglit, ang ubang kabatan-onan naghisgot bahin sa mga leksyon diin ang pagsupak sa balaod sa kaputli gitandi sa giusap nga chewing gum o pagkaon nga gipasapasa gikan sa usa ka tawo ngadto sa usa ka tawo nga naglibut sa kwarto ug busa dili na madanihon. Bisan og maayo ang intensyon, kini nga mga matang sa sumbingay kanunay nagpasiugda og kahadlok sa sekswalidad o mga pagbati sa ubos nga kaugalingong bili nga dili na mahibalik o dili mahinulsolan, nga nagpahuyang sa paglaum ug kalinaw nga moresulta gikan sa tinuod nga paghinulsol.

2. Kanus-a Makig-istorya kabahin sa Sekswalidad

Kadaghanan sa mga ginikanan adunay usa ra ka panag-istoryahanay uban sa ilang mga anak kabahin sa sekswalidad. Apan tungod sa sayop nga mga mensahe nga makuha sa kabatan-onan gikan sa kalibutan karon—usahay sa matag adlaw—ang mga bata nagkinahanglan og sobra pa sa usa ka pag-istoryahanay gikan sa ilang mga ginikanan.³ Ang mga bata makakuha sa labing dako nga kaayohan gikan sa usa ka aktibo nga paagi diin ang mga ginikanan nagpaabut sa mga pakigbisog nga masinati sa mga bata kalabut sa sekswalidad ug moandam kanila uban sa makatabang nga mga estratehiya.

Sa paghisgot mahitungod sa potensyal nga pagkabantang sa pornograpiya, si Sister Joy D. Jones, Kinatibuk-ang Presidente sa Primary, miingon: “Ang unang mga panaghisgutan mas maayo, ug ang mga bata mas andam nga makigsulti kon sila makahibalo nga sila gihigugma ug wala silay isulti o buhaton nga makausab niana nga gugma. …

“Mga ginikanan, kinahanglan kitang mosugod sa panag-istoryahanay ug dili maghulat sa mga anak nga moduol kanato. … Kita gusto nga ang kabataan mobati nga andam ug gihatagan og pagtugot, wala mahadlok. Kita gusto nga makigsulti uban kanila ug dili lang magwali.”⁴

Aron mahimong mas tinuyo, mahimo kamong:

Magpahigayon og mga leksyon sa home evening mahitungod sa mga hilisgutan nga may kalabutan sa sekswalidad ug tuguti nga motudlo ang inyong mga anak kon sila mobati nga andam na. Ang mga hilisgutan mahimong maglakip sa kahingkuran, pagsabut sa lawas, ang positibo nga mga aspeto sa sekswalidad, ang mga peligro sa paggamit og pornograpiya, nga normal ra nga adunay sekswal nga mga pagbati, ug uban pa.
Tabangi ang inyong mga anak sa pagbuhat og piho nga mga estratehiya sa pagbuntog sa tintasyon. Sama pananglit, kon ang inyong anak nanlimbasug sa dili putli nga mga hunahuna o mga kinaiya, paghunahuna og dungan kon unsay buhaton kon moabut kini nga mga hunahuna. Sama pananglit, pagkanta og himno, paghunahuna og usa ka kasulatan, pag-ampo, moapil sa pisikal nga ehersisyo, o magsul-ob og pulseras nga makapahinumdom kanila sa pagpili sa husto.
Tudloi ang mga bata kon unsaon sa paglikay sa sekswal nga mga manunukob ug magpabilin nga luwas. Pahinumdom: paningkamuti nga dili motudlo mahitungod sa seguridad (nga kasagaran magmugna og kahadlok) sa samang higayon nga magtudlo kamo mahitungod sa sekswal nga kasuod sulod sa kaminyoon; ang mga bata mahimong molambigit sa kahadlok ngadto sa tanang aspeto sa sekswalidad.

3. Pag-istorya mahitungod sa Ngano sa Sekswalidad

Ang mga bata kasagaran gustong mahibalo kon ngano nga gilauman sila sa pagbuhat sa mga butang. Nganong kinahanglan sila motuman sa balaod sa kaputli bisan kon ang pipila ka tawo nga naglibut kanila wala nagsunod? Kon sila makasabut sa mga rason luyo sa mga gilauman, mas matuhop nila ang gipakigbahin nga ebanghelyo ug mga mithi sa pamilya. Ang mga batan-on kinsa nasayud kon nganong nagpasalig sila sa pagsunod sa balaod sa kaputli makaingon nga kini nga pasalig “mohunong nga mahimong palas-anon ug, sa ingon, mahimong kalipay ug kamaya.”⁵

Kon gusto nato nga ang atong mga anak magsunod sa balaod sa Dios sa kaputli, kinahanglan nga kita mohatag kanila og mga rason nganong importante ang pagsunod niini nga balaod. Kinahanglan sila tudloan nga “ang sekswalidad usa ka gamhanan nga gasa gikan sa Langitnong Amahan ug nga kini kinahanglan nga gamiton sulod sa mga utlanan nga Iyang gitakda.”⁶ Ang pagsabut kon sa unsang paagi kini nga “gamhanan nga gasa” nga molambo makatabang sa kabatan-onan nga mohimo og mga pagpili nga nahiuyon sa ilang tinguha sa pagtuman sa balaod sa Dios sa kaputli.

Samtang hisgutan ninyo ang sekswal nga kalamboan uban sa inyong anak, ikonsiderar kini nga mga pagtulun-an:

Ang sekswalidad usa ka natural nga kinaiya sa matag anak sa Dios. Gilalang kita “diha sa panagway sa Dios” (Genesis 1:27), diin nagpasabut nga ang atong mga lawas, lakip ang atong sekswal nga mga parte, usa ka balaan nga nilalang.
Ang pagsinati og sekswal nga mga pagbati ug sekswal nga pagpukaw kay normal. Ang mga bata dili kinahanglan nga molihok niadto nga mga pagbati apan hinoon mahimong magmatngon niini. Kini nagpasabut nga makamatikod sa sekswal nga mga pagbati apan dili ang negatibong paghukom niini. Ang pagsiksik nagpakita nga ang pagbuhat sa pagkamahunahunaon makatabang kanato sa paghimo og mas maayong mga pagpili nga nahiuyon sa atong mga mithi ug mga tumong, sama sa pagtuman sa balaod sa kaputli.
Ang pagdula sa kinatawo [masturbation] kasagaran mao ang unang kasinatian sa usa ka bata bahin sa sekswalidad ug gihimo diha sa pagkawalay alamag. Bisan ang gagmayng mga bata adunay purohan sa paghikap sa kaugalingon, ug sa unsa nga paagi ang mga ginikanan moresponde niining mga sayo nga kinaiya makaandam sa paagi nga ang mga batan-on mobati sa ilang mga kaugalingon ug sa ilang sekswalidad. Importante alang sa mga ginikanan sa pagpangita og balanse tali sa pagtabang sa mga bata nga makasabut sa mga rason nganong ang Dios mihatag og piho nga sugo nga ang sekswal nga kinaiya mahitabo sulod sa relasyon sa kaminyoon, samtang dili usab magpakita og kapungot o kasuko kon ang mga bata mosugod sa paghikap sa kaugalingon o ang mga batan-on moangkon nga nagdula sa kinatawo.
Kon ang mga bata makasabut sa mga rason sa luyo sa mga sumbanan nga may kalabutan sa mga relasyon ug sekswalidad (lakip ang pagpakig-date, kaligdong, kaputli, ug uban pa), mahimong mas makita nila ang kaalam sa mga balaod sa Dios ug makabaton sa kadasig sa pagsunod niini. Samtang itudlo ninyo kini nga mga sumbanan, hinumdumi nga importante ang pagbuhat sa ingon nga walay pagpahamtang og kaulaw o kahadlok.

Hatagi og Gibug-aton ang Gahum sa Pag-ula ni Jesukristo

Sama sa dihang ang atong gagmayng mga bata unang nagkat-on unsaon sa paglakaw, ang kabatan-onan mahimong mapandol samtang magkat-on sila sa pagsabut ug sa pagdumala sa ilang kaugalingon nga sekswalidad. Importante alang kanato sa paghinumdom sa pagpasiugda og paglambo imbis sa kahasol sa konsensya ug sa pagtudlo sa mga bata nga si Jesukristo makapanalangin kanila og grasya ug gahum ug kalooy aron sa paglig-on kanila ug pagtabang kanila nga magpabilin nga putli ug usa ka adlaw makatagamtam sa mga panalangin sa sekswal nga kasuod diha sa kaminyoon.

Ang pagkaginikanan dili sayon. Ug ang atong mga paningkamot sa pagtudlo sa atong mga anak mahimong dili hingpit kanunay, apan atong mahimo ang atong labing maayo sa pagtudlo sa atong mga anak mahitungod sa maanindot nga gasa nga mao ang sekswal nga kasuod diha sa kaminyoon. Kon mobati kita nga dili malampuson, makahimo kita sa mas maayo uban sa tabang sa Ginoo. Si Elder Jeffrey R. Holland sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles miingon: “Pinaagi sa gasa sa Pag-ula ni Jesukristo ug sa kalig-on sa langit aron sa pagtabang kanato, kita mahimong molambo, ug ang talagsaong butang kalabut sa ebanghelyo mao nga kita magantihan sa pagpaningkamot, bisan kon kita dili kanunayng magmalampuson.”⁷