Saumaki kina Lewa ni Kalou

Mai vei Elder Quentin L. Cook

Ena Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua

Na noda saumaki mai vaka yadua e oka kina na itavi meda wasea na kosipeli i Jisu Karisito ki vuravura.

Au vakavinavinakataka na ilesilesi vakaparofita qaqa i Peresitedi Russell M. Nelson kina veiqaravi ni kaulotu kei na itukutuku veivakauqeti ni kaulotu i Peresitedi M. Russell Ballard vakakina na itukutuku nei Elder Marcos A. Aidukaitis ena mataka nikua.

E dua na ilesilesi ni kaulotu i Peritania ena mua ni yabaki sa oti a vakatara me’u vakananuma na veika vakamareqeti vakayalo ka yavu ni noqu vakatulewa me’u veiqaravi vaka dua na daukaulotu.¹ Ni’u se qai yabaki 15, sa yabaki 20, na tuakaqu lomani, o Joe—na yabaki vakadonui ni kaulotu ena gauna oya. E Amerika, baleta na ivalu mai Korea, e lewe vica era vakatarai me ra lai veiqaravi. E dua ga e rawa ni kacivi mai na vei tabanalevu ena dua na yabaki.² A ka ni kurabui ni kerei Joe na neitou bisopi me vakadikeva kei tamai keirau na kena rawa ni yaco oqo. O Joe a vakarautaka tiko nona ivola ni kere curu ki na koronivuli ni vuli vuniwai. Na tamai keirau, ka sega ni bulabula tu ena Lotu, sa vakavakarau tu vakailavo me vukei koya ka sega ni duavata me laki kaulotu o Joe. A vakatura o Tamaqu ena vinaka cake vei Joe me lako i koronivuli ni vuli vuniwai. A dua na ulutaga levu ena neitou matavuvale.

Keitou veitalanoa vinaka sara kei na tuakaqu vuku ka ivakaraitki vinaka, keitou a duavata kina ni nona lako i kaulotu se sega sa na vakatau mai na tolu na taro: (1) E vakalou dina li o Jisu Karisito? (2) E vosa li ni Kalou na iVola i Momani? ka (3) E Parofita beka li ni Vakalesui mai o Josefa Simici? Kevaka e isau ni taro na io, e dodonu vei Joe ka vinaka mena kauta na kosipeli i Jisu Karisito i vuravura mai na nona yaco totolo me dua na vuniwai.³

Ena bogi oya au masu vagumatua kei na lomadei. A vakadeitaka vei au na Yalotabu, ena dua na sala kaukauwa tawa‑cakitaki rawa, ni io, na isau ni taro tolutolu oqori. E yaco me vinaka vei au. Au kila ni vakatulewa kece au na cakava ena vo ni noqu bula ena vakayarayarataki mai na dina eso oqo. Au kila talega ni’u sa na lai kaulotu ke soli vei au na madigi. Ena gauna kece ni bula ni veiqaravi kei na veika sotavi vakayalo, au kila ni saumaki dina e vua ni veiciqomi ena yalo taucoko ni lewa ni Kalou, ka rawa ni da dusimaki ena noda ivalavala mai na Yalo Tabu.

Sa tu rawa vei au e dua na noqu ivakadinadina ni sa vakalou o Jisu Karisito ka iVakabula kei vuravura. Au a ciqoma ena bogi oya e dua na ivakadinadina vakayalo ni iVola i Momani⁴ kei na Parofita o Josefa Simici.

O Josefa Simici A dua na Iyaya ni Cakacaka ena Liga ni Turaga

Ena vaqaqacotaki na nomu ivakadinadina nio kila e yalomu ena nomu masu ni Parofita o Josefa Simici e iyaya ni cakacaka ni liga ni Turaga. Ena loma ni yabaki walu sa oti, e dua na noqu ilesilesi ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua sai koya meu taleva lesu na ilavelave ni itukutuku i Josefa Simici kei na vakadidike ka qai tabaki me Saints. ⁵ Na noqu dokai Josefa Simici kei na noqu ivakadinadina baleti koya sa vaqaqacotaki ka vakarabailevutaki niu wilika oti na tukutuku vei vakauqeti ni nona bula kei na veiqaravi vakaparofita e lutu kina.

Na ivakadewa i Josefa ni iVola i Momani ena isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou a yavu ni Veivakalesui mai.⁶ Na iVola i Momani e vakaivakarau tawamudu, totoka na kena volai, ka tu kina na isau ni taro lelevu ni bula. E dua tale na ivakadinadina i Jisu Karisito. Au vakadinadinataka ni buladodonu o Josefa Simici, sinai ena vakabauta, ka dua na iyaya ni cakacaka ena liga ni Turaga ena kena kau mai na iVola i Momani.

Na ivakatakila kei na veika e volai tu ena Vunau kei na Veiyalayalati e vakarautaka na idola, cakacaka vakalotu, kei na veiyalayalati me baleta na veivakabulai kei na bula vakacerecerei. Era sega walega ni tuva mai na veika yaga e gadrevi me tauyavutaki kina na Lotu ia e vakarautaka talega na ivunau bibi e rawa kina meda kila vinaka na inaki ni bula ka solia vei keda e dua na rai tawamudu.

E dua na ivakaraitaki v i Josefa Simici ena itavi vaka parofita Turaga e kunei ena wase 76 ni Vunau kei na Veiyalayalati. Sa dua na itukutuku volai matata ni raivotu kei lomalagi, oka kina na veimatanitu ni lagilagi, ka rau a vakalougatataki kina na Parofita o Josefa kei Sidini Rikitoni me rau ciqoma ena 16 ni Feperueri, 1832. Ena gauna oya, e levu sara na vei matalotu a vakavulica tiko ni Veisorovaki ni iVakabula ena sega ni vakarautaka na veivakabulai vei ira e vuqa na tamata. E vakabauti ni vica ga era na vakabulai, ka ra na lewelevu sara e vakarusai i eli ka cudruvi, oka kina na veivakararawatakitawacava rawa duadua ena kena kaukauwa rerevaki e tawa tukuni rawa.⁷

Na ivakatakila e tiko ena ika76 ni wase e vakarautaka e dua na raivotu vakaiukuuku ni ivakatagedegede eso ni lagilagi ka ra na vakalougatataki vakalevu kina ni oti na veilewai cecere e lewevuqa sara na luvei Tamada Vakalomalagiera gugumatua ena nodra bula taumada.⁸ Na raivotu ni tolu na ivakatagedegede ni lagilagi, “sa uasivia na ka kecega” na kena e ra duadua,⁹ e veivakalasui vakadodonu sara ni ivunau veivakacani era na vakarusai i eli ka cudruvi na lewevuqa cake.

Nio mai kila ni se qai yabaki 26 ga o Josefa Simici, vuli vakavo, e lailai se sega sara ni bau vakavotui tu kina veivosa bibi ka vakadewataki mai kina na iVolatabu, o koya e dua dina ga na iyaya ni cakacaka ena liga ni Turaga. Ena ika 17 ni tikina ni wase 76, a vakauqeti koya me vakayagataka na vosa sega ni bula dodonu ka sega ni cudruvi ka a vakayagataki ena Kosipeli i Joni.¹⁰

E talei ni oti e 45 na yabaki e dua na iliuliu ni lotu Jiaji ka daunivuku vakaivola vakavuli momona,¹¹ o Frederic W. Farrar, ka vakaotia e vica vata na yabaki ena nona vola tiko The Life of Christ¹² a vakadeitaka ni ivakamacala ni cudruvi ena iVakadewa ni King James ni iVolatabu a vatuka ni cala ni vakavakadewa mai na vosa vaka‑Iperiu kei na Kiriki kina vosa Vakavalagi.¹³

Ena noda gauna nikua e vuqa era taura na vakasama ni sega ni dodonu me dua na isau ni ivalavala ca. Era tokona na vakadonui tawayalani ni ivalavala ca ka sega kina na veivutuni. Na noda ivunau vakatakilai mai e sega walega ni vakalasuya na vakasama nira na totogitaki ieli ka cudruvi e vuqa na tamata ia e vakadeitaka talega ni veivutuni vakatamata yadua e dua na ivakaro gadrevi taumada meda vakaivotavota kina ena Veisorovaki ni iVakabula ka taukena na matanitu vakaselesitieli.¹⁴ Au vakadinadinataka ni o Josefa Simici a dua dina na iyaya ni cakacaka ena liga ni Turaga ena Vvakalesuimai ni Nona kosipeli!

Ena vuku ni Vakalesuimai ni kosipeli i Jisu Karisito, eda kila kina na bibi ruarua ni veivutuni kei na “cakacaka ni yalododonu.”¹⁵ Eda kila na ibalebale veivakadrukai ni Veisorovaki ni iVakabula kei na Nona cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati ni veivakabulai, oka kina na kena e vakayacori ena valetabu.

Na “cakacaka ni yalododonu” era vu mai ka ra sa vua ni saumaki mai. Na saumaki dina e dau yaco mai na veiciqomi kei na yalayala e taucoko meda muria na loma ni Kalou.¹⁶ Na solevu ni kena isau kei na veivakalougatataki e drodro mai na saumaki dina kei na vakacegu tudei kei na veivakadeitaki ni marau cecere ni tamata yadua¹⁷—veitalia na cagilaba eso ni bula oqo.

Na saumaki vua na iVakabula e veisautaka na tamata vakayago me dua na tamata vakasavasavataki, sucu tale, vakavoutaki—me tamata vou vei Karisito Jisu.¹⁸

E Vuqa Era Sega ni Kila na Dina Nira Sega ni Kila na Vanua mera Vakasaqara Kina

Na itavi cava so e drodro mai na saumaki? Ena Valeniveivesu e Lipati a raica kina na Parofita o Josefa ni vuqa “era sega ga ni kila na ka dina nira sega ni kila na vanua me ra vakasaqara kina.”¹⁹

Ena ikau ni Turaga ena Vunau kei na Veiyalayalati, e dua na itukutuku iyaloyalo-levu ni inaki ni Turaga ena vukuda a tuvai mai kina. Tukuna o Koya, “Raica, koi Au na Turaga, au kila tu na veika rarawa ena yaco vei ira na kai vuravura, au sa kacivi Josefa Simici Lailai kina na noqu tamata ka vosa vua mai lomalagi, ka solia vua na ivakaro.” Vakasalataka tale o Koya, “Io na taucoko ni noqu kosipeli mera na vunautaka yani o ira na malumalumu kei na tamata wale kina iyalayala kei vuravura.”²⁰ Era oka kina na daukaulotu tudei. Eda oka yadua kina. Dodonu me dua na “vakanamata vakatabakidua” vei ira kece era vakalougatataki ena saumaki lewa ni Kalou. E sureti keda na ivakabula meda Domona ka Ligana.²¹ Na loloma ni iVakabula e idusidusi ni rarama vei keda. A vakatavulici ira Nona tisaipeli na iVakabula, “O koya mo dou qai lako, ka vakalotutaki ira na lewe ni veivanua kecega.”²² Ia vei Josefa Simici, a tukuna o Koya, “Vunautaka na noqu kosipeli vei ira na tamata kecega era se bera ni ciqoma.”²³

Ni oti e dua na macawa mai na vakatabui ni Valetabu e Katiladi ena ika3 ni Epereli, 1836, na Sigatabu ni Siganimate kei na Lako‑sivia, a rairai na Turaga ena raivotu vakasakiti vei Josefa kei Oliva Kaudari. E ciqoma na valetabu na Turaga ka kaya, “Raica oqo sa itekivu ni veivakalougatataki ena sovaraki ki uludra na noqu tamata.”²⁴

Ni oti na raivotu oqo, a rairai mai o Mosese “ka solia … na idola ni nodra vakasoqoni vata mai na Isireli mai na tutui vuravura e va, io kei na nodra vakauti mai na yavusa e lewe tini mai na vanua ena vualiku.”²⁵

Na noda parofita lomani o Peresitedi Russell M. Nelson, ka tiko vua na idola vata oya, e vakatavulica na mataka nikua: “Oi kemuni na cauravou o ni sa maroroi tu me baleta na veigauna oqo ni yalataki tu me vakayacori na vakasokumuni kei Isireli. Ni ko ni laki kaulotu, ko ni sa vakaitavi tiko kina vakabibi ena cakacaka oqo!”²⁶

Me yaco me tiki ni noda bula na ivakaro ni iVakabula me da wasea na kosipeli , eda gadreva meda saumaki kina lewa ni Kalou; eda gadreva meda lomani ira na wekada, wasea na kosipeli vakalesuimai i Jisu Karisito, ka sureta na tamata kecega me mera mai raica Vaka lewe ni Lotu, eda vakamareqeta na isau ni vola ni Parofita o Josefa vei John Wentworth, na edita ni Chicago Democrat, ena 1842. A kerea tiko o koya na itukutuku eso me baleta na Lotu. A tinia o Josefa ena nona isau ni vola ni vakayagataka tiko na “iVakatagedegede ni Dina” me ikau kina tinikatolu na Yavu ni Vakabauta. Na ivakatagedegede e vakadewataka, ena dua na sala lekaleka, na veika e dodonu me vakayacori:

“Ena sega ni dua na liga tawasavasava me na tarova rawa na kena toso na cakacaka; ena kaukauwa na veivakacacani, era na cokocokovata na ilawalawa dauvakacaca, era na vakasoqoni vata na veimataivalu, ena tau na vosa ni veivakacacani vakailasu, ia na dina ni Kalou ena toso yani ena doudou, ena vakaturaga, ka lako vakataki koya, me yacova ni sa curuma na veivanua kecega, sikova na veidraki kecega, ka tara na veimatanitu kecega, ka rogoca na daliga kecegame yacova ni sa rawati na inaki ni Kalou, ka kaya ko Jiova Cecere ni sa oti na cakacaka.”²⁷

E kaci matata tu me baleti ira na itabatamata ni Yalododonu Edaidai, vakabibi o ira na daukaulotu. Ena yalo ni iVakatagedegede ni Dina, eda vakavinavinaka ni ena loma ni dua na matedewa e vuravura raraba era wasea tiko na kosipeli na daukaulotu yalodina. Kemuni na daukaulotu, keimami lomani kemuni! Na Turaga sa kerei keda meda wasea Nona kosipeli ena vosa kei na ivalavala. Na noda saumaki mai vaka yadua e oka kina na itavi meda wasea na kosipeli i Jisu Karisito i vuravura.

Na veivakalougatataki ni wasei ni kosipeli e oka kina na noda vakatubura noda saumaki kina lewa ni Kalou ka laiva me qaqa tikoga na Kalou ena noda bula.²⁸ Eda vakalougatataki ira na tani mera vakila e dua na “veisau levu” ni lomadra.”²⁹ E dau tiko dina na reki tawamudu nira vukei me kau mai na yalo vei Karisito.³⁰ Na cakacakataki ni saumaki mai ni dua kei ira na tani e sa itavi vakaturaga.³¹ Au vakadinadinataka oqo ena yaca i Jisu Karisito, emeni.