‘Inisititiuti
Lēsoni 3 Naunau ʻa e Faiakó: Falala kia Sīsū Kalaisi, Ko Hotau Fakamoʻuí mo e Taki ʻi he Maama Fakalaumālié


“Lēsoni 3 Naunau ʻa e Faiakó: Falala kia Sīsū Kalaisi, Ko Hotau Fakamoʻuí mo e Taki ʻi he Maama Fakalaumālié,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 3 Naunau ʻa e Faiakó,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 3 Naunau ʻa e Faiakó

Falala kia Sīsū Kalaisi, Ko Hotau Fakamoʻuí mo e Taki ʻi he Maama Fakalaumālié

Naʻe akoʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ʻi he maama fakalaumālié fekauʻaki mo ʻEne palani ʻo e fakamoʻuí. Naʻa tau maʻu ai ʻa e faingamālie ke tuʻu hake ʻo poupouʻi ʻEne palaní mo poupouʻi ʻa Sīsū Kalaisi ko hotau Fakamoʻuí. ʻE ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻa e ngaahi ʻuhinga naʻa tau falala ai kia Sīsū Kalaisi ke hoko ko hotau Fakamoʻuí mo e taki ʻi he maama fakalaumālié. ʻE fakakaukau foki e kau akó ki he founga ke tuʻu fakataha ai mo Ia ʻi he hokohoko atu ʻenau tau mo Sētane mo ʻene kau taú ʻi he moʻuí ni.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

Muimuiʻi e ako ʻa e tokotaha akó. ʻE lava ke fakamālohia e tui ʻa e kau akó ʻi he taimi ʻoku ʻoange ai kiate kinautolu ha faingamālie ke vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina ai kinautolu ʻi heʻenau ngāueʻi e ngaahi fakaafe ne fai lolotonga ha kalasi kimuʻa. Fakatatau mo e fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, kumi ha ngaahi faingamālie ke muimuiʻi ʻa e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ai ʻe he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau akó.

Naʻe fili ʻa Sīsū Kalaisi ke hoko ko hotau Fakamoʻui mo e Huhuʻi talu mei he kamataʻangá.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi mo e kalasí ke ʻiloʻi ai ʻa e ngaahi moʻoni kuo fakahā mai fekauʻaki mo ʻetau moʻui ʻi he maama fakalaumālié. (Kapau ʻe fie maʻu, ʻai ke fili ʻe he kau akó ʻa e konga 1 pe 2 ʻo e naunau teuteú pea toe vakaiʻi nounou ia. ʻE lava ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e moʻoni ʻe taha pe lahi ange ko ʻení: Naʻe fakahā ʻe he Tamai Hēvaní ʻi he Fakataha Alēlea Lahí, ʻa ʻEne palani ʻo e fakamoʻuí koeʻuhí ke tau lava ʻo foki ki Hono ʻaó pea hoko ʻo hangē ko Iá. Naʻe mahuʻinga e loto fiemālie ʻa Sīsū Kalaisi ke hoko ko hotau Fakamoʻuí ki he ola lelei e palani ʻa e Tamaí. ʻI he maama fakalaumālié, ko Sīsū Kalaisi ʻa e maʻongoʻonga taha mo e ʻatamai poto taha ʻi he kotoa ʻo e fānau ʻa e Tamai Hēvaní.)

ʻI he hokohoko atu hoʻomou fealēleaʻaki fakakalasí, fakakaukau pe ko e fē ʻi he ngaahi fehuʻi ko ʻení te ke ala ʻeke ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kau akó. (Fakatokangaʻi ange: Ke poupouʻi e ngaahi aʻusia fakauluí, mahalo ʻe lelei ange ke fai ha ngaahi fehuʻi siʻisiʻi ange pea fakahoko ha ngaahi fealeaʻaki loloto ange fekauʻaki mo ha ngaahi tefito pau, kae ʻoua ʻe feinga ke ʻeke kotoa e ngaahi fehuʻi ʻoku fokotuʻu atú.)

  • ʻE tāpuekina fēfē nai ʻe he ʻilo ki he palani ʻo e fakamoʻuí ha taha ʻokú ne ongoʻi ʻoku ʻikai ha ʻuhinga pe taumuʻa ʻo ʻene moʻuí? (Te ke lava ʻo toe vakaiʻi e fakamatala ʻa ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú.) Kuo tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he ʻilo ki he palani ʻo e fakamoʻuí ʻi he ngaahi taimi faingataʻá?

  • Ko e hā ʻoku fie maʻu ai ha Fakamoʻui ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní? (Vakai, konga 1 ʻo e naunau teuteú.)

  • ʻI he fakakaukau ki he totongi fakatāutaha naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi ke fakalelei maʻa ʻetau ngaahi angahalá, ko e hā hoʻo ngaahi fakakaukau pe ongo fekauʻaki mo ʻEne loto fiemālie ke hoko ko hotau Fakamoʻuí? (vakai, Mōsese 4:2).

  • Ko e hā naʻe ako ʻe ʻĒpalahame fekauʻaki mo e tuʻunga makehe ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he maama fakalaumālié? (‘E ala tokoni ke fakaʻaongaʻi e ngaahi moʻoni ne akoʻi ʻi he konga 2 ‘o e naunau teuteú.) ʻE tokoni fēfē nai hono ʻiloʻi e maʻongoʻonga ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he maama fakalaumālié ke ke falala ai kiate Ia ʻi he ngaahi faingataʻa ʻokú ke fehangahangai mo iá?

Ke fakaʻosi ʻa e konga ko ʻeni ʻo e lēsoní, te ke lava ʻo kole ki he kau akó ke nau fakakaukauloto pe naʻe mei fēfē kapau naʻa nau ʻi he Fakataha Alēlea Lahí ʻi he taimi naʻe fakahā ai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e palani ʻo e fakamoʻuí pea fili ʻa Sīsū Kalaisi ke hoko ko hotau Fakamoʻuí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ʻe taha pe ua ke vahevahe ʻena ngaahi fakakaukaú mo e ongó.

Te tau lava ʻi he tokoni ʻa Sīsū Kalaisí, ʻo ikunaʻi ʻa e tau mo Sētane mo hono kau muimuí.

Fakaʻaliʻali e fakatātā ko ʻeni ʻo e Tau ʻi he Langí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻa e founga ʻe ala kehe ai ʻa e fakatātā ko ʻení mei he meʻa ʻoku tau ʻilo mei he fakahā ʻi onopōní fekauʻaki mo e Tau ʻi he Langí. (Poupouʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi e Mōsese 4:1–4, Fakahā 12:7–11, mo e fakamatala ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú.)

ʻĪmisi
St. Michael (Seni Maikeli), ko e ʻĀngelo leʻó, tā ʻe Gustave Doré

ʻI he vahevahe ʻe he kau akó ʻenau fakakaukaú, fakakaukau ke fai ange e fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā naʻe angatuʻu ai ʻa Sētané? Ko e hā ʻene ngaahi founga lolotonga e Tau ʻi he Langí? (vakai, Mōsese 4:1, 3–4; Fakahā 12:7–9). ‘Okú ne fakahoko fēfē nai ʻa e ngaahi foungá ni ʻi hotau kuongá ni?

  • Fakatatau ki he Fakahā 12:11, naʻa tau ikunaʻi fēfē nai ʻa e tau mo Sētane mo hono kau muimuí ʻi he maama fakalaumālié? (ʻE lava ke tānaki atu ki hoʻomou fealēleaʻakí ke toe vakaiʻi e fakamatala ʻa Brother Ahmad S. Corbitt ʻi he naunau teuteú. Tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e moʻoni ko ʻení pea hiki ia ʻi he palakipoé: Hangē ko ia naʻa tau fakahoko ʻi he maama fakalaumālié, te tau lava ʻo ikunaʻi e mālohi ʻo Sētané ʻi he tui ki he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí mo ʻetau fakamoʻoni kiate Iá.)

  • Kuo tokoniʻi fēfē nai koe ʻe hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí ʻi he tau mo Sētané mo ʻene ngaahi ʻahiʻahí? Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakatupulaki ai hoʻo falala ki he malava ʻa e Fakamoʻuí ʻo tokoniʻi koe ke ikunaʻi ʻa e mālohi ʻo Sētané?

Ke fakaʻosi e kalasí, mahalo te ke fie fakaʻaliʻali pea lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā ʻIoke Kiepingeti ʻo e Kau Fitungofulú:

ʻĪmisi
ʻEletā Jörg Klebingat

[Lolotonga e Tau ʻi he Langí,] ko e niʻihi ko ia ʻo kitautolu ne fakamahafu ʻaki e tui ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisi ʻa ia ʻe hokó, ʻa ia ne fakamālohia ʻe he ngaahi fakamoʻoni ʻo Hono fatongia fakalangí, ʻa kitautolu ne maʻu ʻa e ngaahi ʻilo fakalaumālié mo e loto-toʻa ke fakaʻaongaʻi ia ki hono maluʻi ʻo Hono huafa toputapú ne tau ʻi he laine muʻa ʻo e tau ko ʻení ʻa ia ne fai ʻaki ha ngaahi lea. Naʻe akoʻi ʻe Sione, ko e ngaahi laumālie loto-toʻá, mo e niʻihi ko ia ne nau ikunaʻi ia ‘ʻaki ʻa e taʻataʻa ʻo e Lamí, pea ʻi he lea ʻo ʻenau fakamoʻoní’ (Fakahā 12:11; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

ʻIo, ne ikunaʻi ʻa e tau ʻi he maama fakalaumālié ʻaki ʻa e talaʻofa ʻo e Fakamoʻuí pea mo e taʻataʻa ʻo Ketisemani mo Kalevalé. Ka ʻi he maama fakalaumālié, ne tokoni ke taʻofi ʻe heʻetau loto-toʻá mo e fakamoʻoní, ʻe heʻetau lotofiemālie ke fakamatalaʻí, fakaʻuhingaʻí, mo fakalotoʻi e ngaahi laumālie kehé, ʻa e mafola taʻe-fakafepakiʻi ʻo e loí!

Hili ʻetau lavameʻa ʻi hono fakakakato hotau fatongia ʻo hono taukaveʻi Ia ʻi he maama fakalaumālié, ne tau hoko ko ha kau fakamoʻoni ʻo Hono huafá. Ko e moʻoni, ne pehē ʻe he ʻEikí kimui ange hili hono fakamoʻoniʻi kitautolu ʻi he taú ʻo fakapapauʻi hotau lotó mo e loto-toʻá—ko e kau mēmipa ʻo e fale ʻo ʻIsilelí—“Ko ʻeku kau fakamoʻoni ʻakimoutolu” (ʻĪsaia 43:10). Tuku muʻa ke tau fehuʻi pē kiate kitautolu: ʻOku kei moʻoni nai ʻa e leá ni kiate kitautolu ʻi he ʻahó ni?” (Jörg Klebingat, “Maluʻi e Tuí,” Liahona, Sepitema 2017, 49–50)

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki he lea ʻa ʻEletā Kiepingetí pea fakapapauʻi e meʻa te nau lava ʻo fai ke kau mo Sīsū Kalaisi ʻi hotau kuongá. Te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke lekooti ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi ongó.

Ki he Kalasi Hokó

Lolotonga e uiké, mahalo te ke fie ʻave ʻa e fakaafe ko ʻení ki he kau akó: ʻI hoʻo lau ʻa e naunau teuteu ki he lēsoni 4 mo fakalaulauloto ki he ngaahi mana ʻo e Fakatupú, fakakaukau ke ʻomi kiate au, pe ki he kalasí, ha fakatātā ʻo e ngaahi fakatupu ʻa e ʻOtuá ʻokú ke tanganeʻia aí.

Paaki