‘Inisititiuti
Lēsoni 10 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e Muimui ki he Sīpinga Angavaivai ʻa Sīsū Kalaisí


“Lēsoni 10 Naunau ʻa e Faiakó: Ko e Muimui ki he Sīpinga Angavaivai ʻa Sīsū Kalaisí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 10 Naunau ʻa e Faiakó,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 10 Naunau ʻa e Faiakó

Ko e Muimui ki he Sīpinga Angavaivai ʻa Sīsū Kalaisí

Naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi ki he māmaní ke fakahoko e finangalo ʻo ʻEne Tamaí (vakai Sione 5:19). ʻE lava ke fakakaukau ʻa e kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení ki he founga ʻoku fekauʻaki ai e sīpinga haohaoa ʻo e angavaivai ʻa e Fakamoʻuí mo e ngaahi ʻulungaanga fakalangi ʻo e loto fakatōkilaló mo e angamaluú. ʻE fakakaukau foki e kau akó ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke tuku ke lāngilangiʻia kakato ange ai ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí.

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Akoʻí

ʻOku fakavaivai ʻa Sīsū Kalaisi ki he finangalo ʻo e Tamai Hēvaní ʻi he meʻa kotoa pē.

Fakakaukau ke vahevahe ʻa e tūkunga ko ʻení:

Ne toki uiuiʻi pē ʻa Lūkasi ke hoko ko e palesiteni ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá. Hili hono tali ʻa e uiuiʻí, naʻá ne fehuʻi ki he pīsopé, “Ko e hā te u lava ʻo fai ke u hoko ai ko ha taki faimālohi moʻoni, ʻa ia ʻe fie muimui ki ai e kakaí?” Naʻe kiʻi longo taimi siʻi ʻa e pīsopé peá ne pehē ange, “Ke ke loto fakatōkilalo mo angamalū.” ʻOku fakamālō ange ʻa Lūkasi ki he pīsopé ʻi heʻene faleʻí, ka naʻá ne mavahe mei ai mo e hohaʻa telia naʻa hanga ʻe he loto-fakatōkilaló mo e angamaluú ʻo ʻai ke ne hangē ha taki ʻoku vaivaí.

  • Ko e hā ha ngaahi maʻuhala ʻe ala maʻu ʻe Lūkasi fekauʻaki mo e ngaahi ʻulungaanga ʻo e loto-fakatōkilaló mo e angamaluú?

  • Kapau he ʻikai tokanga ʻa Lūkasi ki he faleʻi ʻa e pīsopé, ko e faʻahinga taki fēfē nai ia?

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi fakaʻuhinga ko ʻeni ʻo e loto-fakatōkilaló mo e angamaluú meia ʻEletā Tēvita A. Petinā, pea aleaʻi ʻa e founga ʻo ʻena felāveʻi mo hono fakavaivaiʻi hotau lotó ki he ʻOtuá:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

ʻOku fakahoʻata ʻe he loto-fakatōkilaló ʻa e fakafalala ki he ʻOtuá pea mo e fiemaʻu taʻe-tūkua ʻo ʻEne fakahinohinó mo e tokoní. …

Ko e angamaluú … ʻoku fakafōtunga ia ʻe he talangofua māʻoniʻoní, fakavaivai loto fiemālié, pea mo e mapuleʻi moʻoni kitá. (“Angamalū mo Loto-Fakatōkilalo,” Liahona, Mē 2018, 32)

ʻĪmisi
Ko e lotu ʻa Sīsū ʻi Ketisemaní

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e lotu ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he Ngoue ko Ketisemaní. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e Luke 22:39–44 pea kumi e meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he aʻusia ko ʻení fekauʻaki mo e angavaivaí. Te ke lava foki ʻo fehuʻi:

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga kehe mei he moʻui ʻa e Fakamoʻuí ʻoku nau akoʻi kitautolu fekauʻaki mo e loto-fakatōkilaló, angamaluú, mo e angavaivaí? (Kapau ʻe tokoni ki he kau akó, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ha toe ngaahi fakatātā mei he moʻui ʻa e Fakamoʻuí ʻoku fekauʻaki mo e angavaivaí. Te ke lava ʻo toe vakaiʻi mo aleaʻi e fakamatala ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga kuo tāpuekina ai kitautolu kotoa koeʻuhí naʻe fakavaivaiʻi ʻe Sīsū Hono finangaló ki he Tamaí? (Te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ʻa e moʻoni ko ʻení: Naʻe “fai [ʻe Sīsū Kalaisi] ʻa e meʻa kotoa pē kuo finangalo ʻo e Tamaí ke [ne] fai talu mei he kamataʻangá” (3 Nīfai 11:11).)

  • ʻE tāpuekina fēfē nai koe mo e kakai ʻi hoʻo moʻuí kapau te ke fakavaivai lahi ange ki he finangalo ʻo e ʻOtuá? (Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke ʻiloʻi fakataautaha pea hiki ha meʻa ʻe taha te nau lava ʻo fai ke nau fakavaivai ange ai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá.)

ʻE ala tokoni ke toe vakaiʻi nounou ʻa e tūkunga fekauʻaki mo Lūkasí pea fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e founga ʻe lava ke faitāpuekina ai ʻa Lūkasi mo ʻene kōlomú kapau te ne muimui ki he faleʻi ʻa e pīsopé ke hoko ko ha taki loto-fakatōkilalo mo angamaluú.

ʻOku tuku ʻe he kakai ʻo e fuakavá ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí.

ʻE lava ke toe vakaiʻi ʻe he kau akó ʻa e fakamatala ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú pea aleaʻi nounou ʻa e mahuʻinga ʻo e foʻi lea ko e loto-fiemālie. Mahalo te ke fie fakamoʻoni ʻoku tau hoko ko e kakai ʻa e ʻEikí ʻi he taimi ʻoku tau fili loto-fiemālie ai ke tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí.

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

Poupouʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau akó. ʻI he taimi ʻoku ʻoange ai ki he kau akó ha ngaahi faingamālie ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, ongó, mo e ʻiló mo e niʻihi kehé, ʻe lava ia ʻo tokoni ke fakaloloto ʻenau mahinó, fakamālohia ʻenau fakamoʻoní, fakatupulaki ʻenau malava ke fakamatalaʻi e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, mo fakatupulaki ʻenau loto-falala ke talanoa fekauʻaki mo e ongoongoleleí ʻi ha ngaahi feituʻu kehe.

Ke tokoni ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga kehekehe te tau lava ai ʻo tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi fakahinohino ko ʻení pe ʻoange ia ʻi ha laʻipepa tufa.

Tuku ke Lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá

Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó—Lēsoni 10

Fakaʻaongaʻi e ngaahi miniti siʻi ka hokó ke teuteu ha kiʻi fakakaukau nounou fekauʻaki mo e fakavaivai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá. ʻOku totonu ke kau ʻi hoʻo fakakaukaú ha sīpinga ʻo e angavaivaí mei he folofolá pe mei hoʻo moʻuí pe moʻui ʻa ha taha ʻokú ke ʻilo. ʻE lava foki ke kau ai e founga te tau lava ʻo fakaʻaongaʻi ai e sīpinga ko iá ʻi heʻetau moʻuí. Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ha taha ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ʻi hoʻo teuteú:

Tuku ke Lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá

Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó—Lēsoni 10

ʻĪmisi
laʻipepa tufa ʻa e faiakó

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke teuteu aí, fakaafeʻi kinautolu ke faʻu ha fanga kiʻi kulupu iiki. ʻOku totonu ke hā mei he tokolahi ʻo e kulupú ʻa e lahi ʻo e taimi ʻoku toe ʻi he kalasí. Ko e nounou ange ʻa e taimí, ko e tokosiʻi ange ia ʻa e kulupú. ʻE tokoni ʻeni ke fakapapauʻi ʻe lava ke vahevahe kotoa ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fakakaukaú.

Kimuʻa pea ʻosi ʻa e kalasí, te ke lava ʻo ʻoange ki he kau akó ha ngaahi miniti siʻi ke nau fakalaulauloto fakalongolongo ai mo lekooti ʻenau ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e fehuʻi ko ʻení ʻoku maʻu ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú: Ko e hā ha meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku totonu ke ke kamata fakahoko pe taʻofi ke tuku ke lāngilangiʻia kakato ange ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻo moʻuí?

Ki he Kalasi Hokó

Ke poupouʻi e teuteu ʻa e tokotaha akó ki he kalasi hokó, fakakaukau ke ʻave ʻa e pōpoaki ko ʻení lolotonga e uiké: Naʻe pehē ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí, “ʻOku tokoni ʻa e maʻulotú mo e faimālohi ʻi ha siasí ke tau hoko ai ko ha kakai lelei ange mo ha ivi tākiekina lelei ange ʻi he moʻui ʻa e niʻihi kehé” (“Ko e Fiemaʻu ke ʻi ai ha Siasí,” Liahona, Nōvema 2021, 24). ʻI hoʻo ako e naunau teuteu ki he lēsoni 11, kumi ha ngaahi founga kehekehe ʻe lava ke faitāpuekina ai ʻe he maʻulotú hoʻo moʻuí mo e moʻui ho fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá.

Paaki