‘Inisititiuti
Lēsoni 15 Naunau ʻa e Faiakó: ʻUnu ke Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi he Sākalamēnití


“Lēsoni 15 Naunau ʻa e Faiakó: ʻUnu ke Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi he Sākalamēnití,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 15 Naunau ʻa e Faiakó,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó

Lēsoni 15 Naunau ʻa e Faiakó

ʻUnu ke Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi he Sākalamēnití

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Pita M. Sionesoni ʻo e Kau Fitungofulú, “ʻOku ʻi ai ha fakamaama fakalaumālie ʻoku fekauʻaki mo e sākalamēnití—ʻoku fakataautaha, ʻoku mālohi, pea ʻoku fie maʻu ia” (“Mālohi ke Ikunaʻi ʻa e Filí,” Liahona, Nōvema 2019, 112). ʻE maʻu ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻa e faingamālie ke vahevahe ʻa e founga ʻe lava ke hoko ai ʻa e sākalamēnití ko ha ivi tākiekina fakataautaha mo mālohi ʻi heʻenau moʻuí. Te nau toe fakakaukau foki ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke toe lelei ange ai ʻenau haʻu ki he Fakamoʻuí ʻi heʻenau maʻu ʻa e sākalamēnití mo fāifeinga ke manatu maʻu pē kiate Iá.

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Akoʻí

Naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e sākalamēnití ko ha fakamanatu ʻo ʻEne feilaulau fakalelei maʻongoʻongá.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe maʻu ʻe he Fakamoʻuí mo ʻEne kau ākongá ʻa e meʻatokoni ʻo e Lakaatú ʻi he pō kimuʻa pea Tutuki Iá. Lolotonga e maʻu meʻatokoni ko ʻení, naʻe fakafeʻiloaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e sākalamēnití.

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukauloto ki he ngaahi potufolofolá mo e ngaahi fakamatalá. ʻE lava ke tokoni ʻeni ke nau maʻu ha mahino mo ongoʻi ha ʻofa lahi ange kiate kinautolu ʻoku nau ako ki aí. ʻE lava foki ʻo tokoni ke nau ongoʻi ʻa e moʻoni mo e mahuʻinga ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku nau akó.

Ke tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó e mahuʻinga ʻo e ʻOhomohe Fakaʻosí, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻoku hā ai e meʻa naʻe hokó pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Mātiu 26:19–20, 26–30 pe mamataʻi ha konga ʻo e vitiō “Ko e ʻOhomohe Fakaʻosí” (mei he taimi 2:14 ki he 3:16). Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukauloto pe naʻe mei fēfē nai kapau naʻa nau ʻi ai ʻi he fuofua taimi naʻe fakahoko ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e sākalamēnití. Fakalotolahiʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau fakakaukau ki aí pe ongoʻí.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukauloto ʻoku ʻikai ko ha Kalisitiane kinautolu pea ʻoku nau fuofua mamata tonu ʻi hono fakahoko ʻo e sākalamēnití ʻi ha fakatahaʻanga ʻa e Siasí. Lolotonga e fakatahá, ʻoku hivaʻi ʻe he haʻofangá ʻa e “Sīsū ʻo Nāsaleti” (Ngaahi Himí, fika 95) pea ʻoku tāpuakiʻi mo tufaki ʻa e mā mo e vai ʻo e sākalamēnití. (Mahalo ʻe tokoni ke lau ʻe he kau akó e ngaahi lea ʻo e himi ko ʻení.) Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ha ngaahi fehuʻi ʻe niʻihi te nau ala maʻu fekauʻaki mo e sākalamēnití kapau naʻe ʻikai ko ha kau Kalisitiane kinautolu.

Hili hono lekooti ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fehuʻí, kole ange ke nau fakakulupu iiki. Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kulupú ke taufetongi ʻi hono ʻeke mo tali ʻenau ngaahi fehuʻí.

Lolotonga hono aleaʻi ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fehuʻí, takatakai ʻi he lokí ʻo fakafanongo ki he meʻa ʻoku vahevahé. Makatuʻunga ʻi he meʻa ʻokú ke fanongo ki aí, fakapapauʻi pe ʻe tokoni hono fai ha taha ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke ako lahi ange ai hoʻo kau akó ʻi ha fealēleaʻaki fakakalasi:

  • Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití? (ʻE lava ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ha moʻoni hangē ko ʻení: ʻOku fakafofongaʻi ʻe he maá mo e uainé, pe vaí, ʻa e sino mo e taʻataʻa ʻo Sīsū Kalaisí mo ʻEne Fakalelei maʻatautolú.)

  • Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he folofolá fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi fakataipe ʻo e maá, uainé, mo e vaí? Ko e hā nai ʻoku mahuʻinga ai ke pakipaki ʻa e maá kimuʻa pea tau toki kaí?

  • Ko e hā nai ʻoku mahuʻinga ai ke tau kai ʻa e maá mo inu ʻa e vaí, kae ʻikai sio pē ki aí? (Mahalo te ke fie toe vakaiʻi e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú ke fakatupulaki hoʻomou fealēleaʻakí.)

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he mahuʻinga ʻo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití mo e founga te nau lava ʻo tokoni ke fakamanatu mai kiate kitautolu e natula fakataautaha ʻo e feilaulau ʻa e Fakamoʻuí.

ʻOku tau ʻunu ʻo ofi ange ki he Fakamoʻuí ʻi heʻetau maʻu faʻa fakakaukau ʻa e sākalamēnití.

Fakaʻaliʻali e tūkunga ko ʻení.

Neongo ʻoku ʻikai ʻuhinga ʻa Sūlia ki ai, ka ʻokú ne faʻa ongoʻi taʻeoliʻia lolotonga hono tufa e sākalamēnití. ʻOkú ne ʻiloʻi ʻoku mahuʻinga ka ʻoku faingataʻa ke ne ongoʻi ia. ʻI he taimi ʻoku fakahoko ai ʻa e sākalamēnití ki he haʻofangá, ʻokú ne faʻa fakakaukau ki he ngaahi meʻa hangē ko e ngāué mo e ngaahi ngāue fakaakó, ko ʻene moʻui fakasōsialé, mo e meʻa te ne fai hili ʻa e lotú. Taimi ʻe niʻihi ʻokú ne sio ki he mītia fakasōsialé ʻi heʻene telefoní.

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e tōʻonga fakakaukau ʻa Sūlia ʻi he sākalamēnití? Ko e hā ha ngaahi faingamālie mo ha ngaahi tāpuaki ʻe ala mole meia Sūlia koeʻuhí ko ʻene tōʻonga fakakaukau ʻi he sākalamēnití?

  • ʻOkú ke pehē ʻe liliu fēfē ʻa e aʻusia ʻa Sūliá kapau ko e Fakamoʻuí tonu naʻá Ne ʻoange kiate ia ʻa e maá mo e vaí?

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau toe vakaiʻi fakalongolongo e 3 Nīfai 18:7, 10–12; 20:8–9, lau ʻe ha niʻihi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77, 79, mo ha niʻihi ke nau ako e fakamatala ʻa Sisitā Seli A. ʻEsipilini ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú. Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni, tōʻonga fakakaukau, mo ha ngaahi tāpuaki kehekehe ʻoku fekauʻaki mo e sākalamēnití. Te ke lava ʻo hiki pe ko kinautolu e ngaahi meʻa ne nau maʻú ʻi he palakipoé.

ʻI hono vahevahe ʻe he kau akó ʻa e meʻa ne nau maʻú, te ke lava foki ʻo fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ha ngaahi aʻusia fakataautaha pe sīpinga ʻoku fekauʻaki mo ʻenau ngaahi fakakaukaú. Te nau lava foki ʻo vahevahe ha ngaahi sīpinga pe aʻusia mei he kakai ne nau talanoa ki ai ʻi he teuteu ki he kalasí (vakai, “Aleaʻi ke Teuteu ki he Kalasí” ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú.)

ʻI hono aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻo e manatu maʻu ai pē ki he Fakamoʻuí, te ke lava ʻo fehuʻi ange:

  • ʻE tākiekina fēfē ʻetau moʻui fakaʻahó ʻi hono manatuʻi maʻu pē ʻa e Fakamoʻuí? ʻE founga fēfē haʻo fakahoko lelei ange ʻeni ʻi he lolotonga ʻo e uiké?

Fakakaukau ke ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto mo tohi fekauʻaki mo ʻenau kau ʻi he sākalamēnití. Mahalo te nau fakakaukau ki ha founga ke fakaleleiʻi ai ʻenau aʻusia lolotonga e sākalamēnití mo ʻenau feinga ke “manatu maʻu ai pē kiate iá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:77).

Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kau akó fekauʻaki mo e moʻui taau ke maʻu ʻa e sākalamēnití, pe kapau ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke aleaʻi fakakalasi ʻa e tefito ko ʻení, vakai ki he konga 3 ʻo e naunau teuteú. Te ke lava ʻo fehuʻi ange:

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau “ʻahiʻahi” kitautolu ʻi heʻetau teuteu ke maʻu e sākalamēnití? (vakai, 1 Kolinitō 11:27–29).

  • Ko e hā hoʻo ongo fekauʻaki mo e fakamatala ʻa ʻEletā Sione H. Kolipoki fekauʻaki mo e moʻui taau ke maʻu ʻa e sākalamēnití (mei he konga 3 ʻo e naunau teuteú)? ʻE ʻoange fēfē ʻe he faleʻi ko ʻení ha ʻamanaki lelei kiate kinautolu ʻoku fefaʻuhi mo e ngaahi vaivaí, angahalá, pe ko ha ngaahi pole kehe?

Ke fakaʻosi e kalasí, ʻe lava hoʻo kau akó pe ko koe ʻo vahevahe ha fakamoʻoni ki he founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ouau sākalamēnití ke tau haʻu ki he Fakamoʻuí. Pe ʻe lava ʻe he kau akó ʻo vahevahe e meʻa ne nau ongoʻi mo ako mei he lēsoní.

Ki he Kalasi Hokó

Ke poupouʻi ʻa e teuteu ki he kalasi hokó, fakakaukau ke vahevahe e pōpoaki ko ʻení (pe ko haʻo pōpoaki pē ʻaʻau) ʻi he lolotonga e uiké: ʻI hoʻo ako ʻa e naunau teuteú, fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻa e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ko e meʻa mahuʻinga taha ne hoko ʻi he hisitōlia ʻo e tangatá.

 

Paaki