‘Inisititiuti
Lēsoni 15 Naunau Teuteu ki he Kalasí: ʻUnu ke Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi he Sākalamēnití


“Lēsoni 15 Naunau Teuteu ki he Kalasí: ʻUnu ke Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi he Sākalamēnití,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá – Naunau ʻa e Faiakó (2023)

“Lēsoni 15 Naunau Teuteu ki he Kalasí,” Ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne Ongoongolelei Taʻengatá - Naunau ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
ʻI he Fakamanatu Kiate Au, tā fakatātaaʻi ʻe Walter Rane

Lēsoni 15 Naunau Teuteu ki he Kalasí

ʻUnu ke Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi he Sākalamēnití

Fakakaukau ki he taimi fakamuimuitaha naʻá ke maʻu ai ʻa e sākalamēnití. Naʻe fēfē nai ʻa e meʻa naʻá ke aʻusiá? Ko e hā e tokanga naʻá ke fai ki he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí pea mo hoʻo vā fetuʻutaki fuakava mo Iá? ʻI hoʻo ako ʻa e ngaahi lēsoni ʻi he ʻiuniti 4, te ke maʻu ai ʻa e faingamālie ke fakakaukauʻi ʻa e meʻa te ke lava ʻo fai ke toe fakataautaha, fakafekauʻaki, mo ʻaonga ange ai ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí ʻi hoʻo moʻuí.

Konga 1

ʻE tokoniʻi fēfē au ʻe he sākalamēnití ke u ofi ange ki he Fakamoʻuí?

ʻI ha ngaahi houa siʻi kimuʻa pea hāʻele ʻa Sīsū ki he Ngoue ko Ketisemaní, naʻá Ne fakahinohinoʻi ʻEne Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ke teuteu ʻa e meʻatokoni ʻo e Lakaatú (vakai, Mātiu 26:17–19). ʻI ha meimei taʻu ʻe 1,500, naʻe fakamanatu ai ʻe he fānau ʻo ʻIsilelí ʻa e Kātoanga ʻo e Lakaatú mo fakaʻaongaʻi ʻa e toto ʻo e fanga lami taʻe-melé ke fakataipe hono fakahaofi kinautolu mei he ʻāngelo fakaʻauhá (vakai, ʻEkesōtosi 12:21–28; 13:14–15). Hili e maʻu meʻatokoni ko ʻení, naʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi, ko e Lami ʻa e ʻOtuá, ʻa e fakataipe ʻo e Lakaatú ʻi he taimi naʻe lilingi ai Hono taʻataʻá peá Ne hoko ko e Fakamoʻui ʻo e māmaní (vakai, Sione 1:29; 1 Pita 1:18–19). Ko e konga ʻo ʻEne maʻu meʻatokoni fakaʻosi ʻi he Lakaatú, “naʻá Ne fokotuʻu ʻa e sākalamēnití ko ha fakamanatu ʻo ʻEne feilaulau fakalelei maʻongoʻongá” (“Ko e Kalaisi Moʻuí: Ko e Fakamoʻoni ʻa e Kau ʻAposetoló,” ChurchofJesusChrist.org). ʻE kau ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ʻa ʻEne mamahi ʻi Ketisemaní, ʻEne pekia ʻi he kolosí, mo ʻEne Toetuʻu nāunauʻiá.

ʻĪmisi
Ko hono pakipaki ʻe Sīsū ʻa e maá ʻi he ʻOhomohe Fakaʻosí
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e Mātiu 26:26–28, pea fakakaukauloto pe naʻe mei fēfē nai ke maʻu ʻa e sākalamēnití meia Sīsū Kalaisi. Te ke lava ʻo mamata ʻi he “Ko e ʻOhomoheFakaʻosí” (6:01) ke tokoni atu ke ke fakakaukau ki he aʻusia ko ʻení.

Ko e maá mo e uainé, pe vaí, ko e fakaʻilonga toputapu ia ʻo e sākalamēnití. Ko e fakaʻilongá ko hano fakafofongaʻi fakatuʻasino ia ʻo ha foʻi fakakaukau pe tuʻunga lelei. ʻI hoʻo ako e ngaahi meʻa ko ʻení, fakalaulauloto ki he founga ʻe lava ke fakamanatu atu ai ʻe he ongo fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití ʻa e Fakamoʻuí mo e meʻa kuó Ne fakahoko maʻaú:

  • Lolotonga e taʻu ʻe 40 ʻo ʻIsileli ʻi he toafá, naʻe tokoniʻi fakaʻaho kinautolu ʻi he maná pe “mā mei he langí” (Sione 6:31; vakai foki, Saame 78:24–25). Hili e talanoa ʻa Sīsū Kalaisi fekauʻaki mo e maná, naʻá Ne folofola, “Ko au ko e mā moʻui kuo ʻalu hifo mei he langí. … Ko ia ʻoku kai ʻa e maá ni, ʻe moʻui ia ʻo taʻengata” (Sione 6:51, 58).

  • Ko e konga ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, naʻe “fakavolu, fakalaveaʻi, mo fakamamahiʻi” Hono sinó maʻatautolu” (“Sīsū ʻo Nāsaleti,” Ngaahi Himí, fika 95). Naʻe pehē ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí, “Koeʻuhí kuo pakipaki mo kafo iá, ʻoku makehe leva ai e meʻi mā kotoa pē, ʻo hangē pē ko e makehe ʻa e tangata takitaha ʻokú ne maʻu iá” (“Important Aspects of Missionary Work Remain Unchanged, Says Elder Oaks,” Church News, June 30, 2017, ChurchofJesusChrist.org).

  • Naʻe fakaʻaongaʻi ʻa e uaine ʻi he fuofua sākalamēnití ke fakafofongaʻi ʻa e taʻataʻa ʻo Sīsū Kalaisí. ʻOku fakamaʻa kitautolu ʻaki Hono taʻataʻá ( vakai, 1 Sione 1:7). ʻOku tau fakaʻaongaʻi he ʻahó ni ʻa e vaí, ʻa ia ʻoku ʻuhinga foki ki he fakamaʻá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:2) pea ʻoku mahuʻinga ia ki he moʻuí. Lolotonga ʻa e ʻi he vaitupú ʻa Sīsuú, naʻá Ne folofola ki ha fefine Samēlia ko e vai ʻokú Ne foakí ʻoku hangē ia ha “matavai mapunopuna hake ki he moʻui taʻengatá” (Sione 4:14).

  • Naʻe akonaki ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē: “ʻOku ʻi ai ha ʻuhinga makehe ʻo e maʻu [e] sino [ʻo Kalaisí] mo e inu Hono taʻataʻá, ʻa ia ko hono ʻuhingá ke fakatōkakano ʻa e ngaahi lelei mo e ʻulungaanga ʻo Kalaisí. … ʻI heʻetau maʻu ko ia ʻa e mā mo e vai ʻo e sākalamēnití he uike takitahá, ʻe lelei kapau te tau fakakaukauʻi ʻa e totonu ke tau fakakau kānokato mo haohaoa ki Hono ʻulungāngá pea mo e sīpinga ʻo ʻEne moʻui taʻe ha angahalá ki heʻetau moʻuí mo hotau lotó” (“Ko e Mā ʻo e Moʻui Naʻe Hāʻele Hifo mei Langí,” Liahona, Nōvema 2017, 37).

ʻĪmisi
ngaahi fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití
ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti

Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú

Hiki e ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení: Ko e hā ʻokú ke mahuʻingaʻia ai fekauʻaki mo e ngaahi ʻuhinga fakataipe ʻo e maá mo e vaí? Ko e hā ʻokú ke fie manatuʻi fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻi he taimi hono hoko te ke maʻu ai ʻa e maá mo e vaí lolotonga e sākalamēnití?

Konga 2

ʻE lava fēfē ʻi hono maʻu e sākalamēnití ʻo ʻomi ha faingamālie lahi ange ke u maʻu ai e mālohi ʻo e ʻEikí?

Lolotonga e ngāue ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he lotolotonga ʻo e kau Nīfaí mo e kau Leimaná, naʻá Ne foaki ki Heʻene kau ākongá ʻa e mafai mo fekau ke nau ʻoatu ʻa e sākalamēnití ki he kāingalotu ʻo Hono Siasí. Naʻá ne folofola, “Ke mou manatuʻi ke fai ʻeni maʻu ai pē … ʻo hangē ko ʻeku pakipaki ʻa e maá mo tāpuakiʻi ia, mo ʻoate kiate kimoutolú (3 Nīfai 18:6; vakai foki, veesi 5). Ko ha fekau foki ia mei he ʻEikí ʻi hotau kuongá ni ke faʻa fakataha pea maʻu ʻi he moʻui taau ʻa e sākalamēnití (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:75; 59:9).

ʻĪmisi
Ko e ʻoatu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e sākalamēnití ki he kau Nīfaí
ʻĪmisi
fakaʻilonga, ako

Ako ke Teuteu ki he Kalasí

Lau ʻa e 3 Nīfai 18:7, 10–12; 20:8–9, pea kumi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku talangofua faivelenga ki Heʻene fekau ke ʻoatu mo maʻu ʻa e sākalamēnití.

Naʻe fakamatalaʻi foki ʻe Sisitā Seli A. ʻEsipilini, ko ha tokoni mālōlō ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Palaimelí, ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku foaki mai ʻe he ʻEikí ʻo fakafou ʻi he sākalamēnití:

ʻĪmisi
Sister Cheryl A. Esplin

ʻOku hoko ʻa e sākalamēnití ko ha aʻusia fakamālohia fakalaumālié ʻi he taimi ʻoku tau fanongo ai ki he ongo lotu sākalamēnití pea toe fakafoʻou ai mo ʻetau ngaahi fuakavá. … ʻI heʻetau maʻu e sākalamēnití, ʻoku tau fakamoʻoni ai ki he ʻOtuá te tau manatuʻi maʻu pē Hono ʻAló, ʻo ʻikai ngata pē ʻi he ouau nounou ʻo e sākalamēnití. …

ʻOku ʻomi ʻe he sākalamēnití ha aʻusia fakalaumālie moʻoni lolotonga ʻetau fakalaulauloto ki he mālohi fakaivia ʻo e huhuʻi ʻa e Fakamoʻuí ʻi Heʻene Fakaleleí. …

… ʻI he mafao mai e nima ʻo ha lakanga fakataulaʻeiki ke foaki mai ʻa e ongo fakataipe toputapú, ʻoku hangē ia ko e mafao mai ʻe he Fakamoʻuí Hono toʻukupu ʻaloʻofá, ʻo fakaafeʻi kitautolu ke maʻu ʻa e meʻaʻofa mahuʻinga ʻo e ʻofá ʻa ia naʻe fakafou mai ʻi Heʻene feilaulau fakalelei lahí—ʻa e meʻafoaki ʻo e fakatomalá, fakamolemolé, fakafiemālié, mo e ʻamanaki leleí.

Ko e lahi ange ʻetau fakalaulauloto ki he mahuʻinga ʻo e sākalamēnití, ko ʻene toe toputapu mo mahuʻinga mālie ange ia kiate kitautolú. (“Ko e Sākalamēnití— Ko ha Fakafoʻou maʻá e Laumālié,” Liahona, Nōvema 2014, 12, 13–14)

ʻĪmisi
ko ha tokotaha lahi kei talavou ʻokú ne maʻu e sākalamēnití
ʻĪmisi
fakaʻilonga, aleaʻi

Aleaʻi ke Teuteu ki he Kalasí

Fetuʻutaki ki ha kaungāmeʻa falalaʻanga pe kāinga ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí. Fehuʻi ange pe ko e hā kuo nau fakahoko ke fakatupulaki ai ʻenau ʻapasia lolotonga e sākalamēnití pe kole ange ke vahevahe e founga ʻoku nau feinga ke manatu maʻu ai pē ki he Fakamoʻuí. Mateuteu ke vahevahe ʻa e meʻa ʻokú ke akó mo ho kalasí.

Konga 3

Te u ʻilo fēfē ʻoku ou moʻui taau moʻoni ke maʻu ʻa e sākalamēnití?

Naʻe poupouʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau “ʻahiʻahiʻi” kinautolu (1 Kolinitō 11:28) kimuʻa pea nau maʻu ʻa e sākalamēnití. Naʻá ne fakatokanga mai leva, “He ko ia ʻokú ne kai mo inu taʻefakaʻapaʻapá, ʻokú ne kai mo inu ʻa e malaʻiá kiate ia, ko ʻene taʻeʻiloʻi ʻa e sino ʻo e ʻEikí” (1 Kolinitō 11:29; vakai foki, veesi 27–28; 3 Nīfai 18:28–29). Ko e malaʻiá ko hono fakangatangata ia e fakalakalaka ʻa ha taha (vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Malaʻiá,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

Naʻe fakahoko ʻe ʻEletā Sione H. Kolipoki, lolotonga ʻene ngāue ʻi he Kau Fitungofulú, ʻa e fakahinohino ko ʻení ke siviʻi ʻaki e tuʻunga moʻui taau fakatāutahá:

ʻĪmisi
ʻEletā John H. Groberg

Kapau ʻoku tau fie fakalakalaka (ʻa ia ko haʻatau fakatomala) pea mo ʻikai fakangatangata kitautolu ʻe he lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku ou fakakaukau leva, ʻoku tau moʻui taau. Neongo ia, kapau ʻoku ʻikai ke tau fie fakalakalaka, kapau ʻoku ʻikai haʻatau fakakaukau ke muimui ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālié, kuo pau leva ke tau fehuʻi: ʻOku tau taau nai ke maʻu ʻa e sākalamēnití, pe ʻoku tau manukiʻi ʻa e tefitoʻi taumuʻa ʻo e sākalamēnití, ʻa ia ʻoku tupu ai ʻa e fakatomalá mo e fakalakalaka fakatāutahá?” (“The Beauty and Importance of the Sacrament,” Ensign, May 1989, 38)

 

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngāue

Ngāue

ʻI hoʻo teuteu ke maʻu ʻa e sākalamēnití, fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke fakaʻaongaʻi lelei ai ʻa e aʻusia toputapu ko iá. Te ke lava ʻo kamata hoʻo teuteú ʻaki hono vakaiʻi hoʻo moʻuí. Kapau ʻokú ke ongoʻi taʻefeʻunga ke maʻu ʻa e sākalamēnití, fokotuʻu ha taimi mo hoʻo pīsopé pe palesiteni fakakoló pea vahevahe mo ia ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ke hohaʻa ki aí.

Paaki