Leksyon 18

Ang Pagpapahawa sa mga Santos gikan sa Missouri

Pasiuna ug Han-ay sa mga Panghitabo [Timeline]

Niadtong Disyembre 1, 1838, si Propeta Joseph Smith, Hyrum Smith, Sidney Rigdon, Lyman Wight, Alexander McRae, ug Caleb Baldwin gibalhin ngadto sa bilanggoan sa Distrito sa Clay, nga nailhan sa kadugayan isip Bilanggoan sa Liberty, sa Liberty, Missouri, samtang naghulat sa husay tungod sa tinumo-tumo nga mga pasangil sa pagbudhi. Sa samang panahon, ang mga Santos sa amihanang Missouri nag-antus og hilabihan nga kalisud isip resulta sa pagpanglutos. Bisan tuod gisultihan ang mga Santos nga mahimo silang magpabilin sa Missouri hangtud sa tingpamulak, ang lokal nga mga manggugubot mipugos sa kadaghanan sa mga Santos sa pagbiya sa estado pagka-Pebrero 1839. Tungod kay si Joseph Smith ug ang ubang mga sakop sa Unang Kapangulohan anaa sa bilanggoan ug walay nasabutan nga destinasyon alang sa pagbalhin, ang gipalayas nga mga Santos migahin sa nahabilin nga panahon sa tingtugnaw ug sayong bahin sa tingpamulak nga nagkatibulaag dapit sa Suba sa Mississippi diha sa Iowa ug Illinois. Daghan ang nakakaplag og temporaryong kadangpan sa Quincy, Illinois, human nga mabinationg gidawat sa lokal nga mga lungsuranon.

Disyembre 1, 1838Si Joseph Smith ug lima pa ka mga miyembro sa Simbahan gibilanggo sa Bilanggoan sa Liberty.

Enero 16, 1839Sa usa ka sulat gikan sa Bilanggoan sa Liberty, ang Unang Kapangulohan mitudlo sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles nga temporaryong modumala sa mga kalihokan sa Simbahan.

Enero 26, 1839Usa ka komite sa Simbahan ang gimugna aron sa pagtabang sa mga kabus sa pagbiya sa Missouri.

Pebrero 1839Kadaghanan sa mga Santos misugod sa pagbiya sa Missouri.

Pebrero 27, 1839Usa ka komite sa mga lumulupyo sa Quincy, Illinois, mipagawas og usa ka resolusyon nga mohatag og tabang ug trabaho sa mga Santos.

Mga Basahunon sa Estudyante

Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 1, Ang Sumbanan sa Kamatuoran, 1815–1846 (2018), kapitulo 32

Mga Sugyot alang sa Pagtudlo

Paggamit og mga himno

Ang musika, ilabi na ang mga himno sa Simbahan, mahimong importante nga parte sa pagtabang sa mga estudyante nga mobati sa impluwensya sa Espiritu Santo sa ilang kasinatian sa pagkat-on sa ebanghelyo. Aron makatabang sa paghatag og dugang nga mga ideya atol sa leksyon, mahimo ka nga mopili og himno nga kantahon sa pagsugod sa klase nga adunay kalabutan sa materyal sa leksyon. Sama pananglit, sa pagpangandam alang niini nga leksyon, mahimo nimong pakantahon ang mga estudyante og pipila ka mga bersikulo (ilabi na sa bersikulo 7) sa “Unsa Kalig-on ang Tukuranan” (Mga Himno ug mga Awit sa mga Bata, nu. 6–7).

Ang mga Santos sa Missouri napugos sa pagbiya

Ipakita ang giandam nga mapa, “Ang Missouri, Illinois, ug Iowa nga Dapit sa Estados Unidos,” ug dapita ang mga estudyante sa pagpangita sa Far West, Missouri. Pahinumdumi ang mga estudyante sa mando sa pagpuo nga gipagawas sa gobernador sa Missouri nga si Lilburn W. Boggs niadtong Oktubre 27, 1838, nga miresulta sa pagpang-ataki ug pagpangawat sa mga manggugubot sa Far West ug sa ubang Mormon nga mga pamuy-anan sa amihanang Missouri. Pahinumdumi usab ang mga estudyante nga atol niining panahona, si Propeta Joseph Smith, ang iyang mga magtatambag sa Unang Kapangulohan, ug ubang mga miyembro sa Simbahan gidakop ug gibilanggo sa Richmond ug sa Liberty, Missouri.

• Base sa inyong pagbasa sa kapitulo 32 sa Mga Santos: Volume 1, unsa ang pipila ka piho nga mga hagit nga giatubang sa mga Santos sa amihanang Missouri human gipapahawa gikan sa ilang mga panimalay? (Wala masayud ang mga Santos kon asa moadto, wala silay pagkaon ug mga suplay, ug ang pipila naangol atol sa mga pakig-away batok sa militia sa Missouri o sa mga pagpang-ataki sa mga manggugubot.)

• Kon nakauban kamo sa mga Santos kinsa gipugos sa pagbiya sa Missouri niadtong panahona, unsa kaha ang inyong mahunahunaan o bation? Ngano man?

• Samtang natanggong si Propeta Joseph Smith sa Bilanggoan sa Liberty, kinsa man ang iyang gitudlo nga mangulo sa mga Santos sa pagbiya sa Missouri? (Ang Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, diin si Brigham Young ang presidente niini.)

Hangyoa ang mga estudyante sa pagpangita sa kapitulo 32 sa Mga Santos: Volume 1. Dapita ang pipila ka mga estudyante nga magpuli-puli sa pagbasa og kusog gikan sa pahina 428, sugod sa parapo nga nagsugod og “Nagpatabang na si Brigham sa …” ug matapos sa parapo sa pahina 429 nga nagsugod og “Ang pagbiya pagawas sa Missouri …” Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita kon unsa ang giawhag ni Brigham Young nga buhaton sa mga Santos samtang nangandam sila sa pagbiya sa Missouri.

• Base sa sugyot ni Brigham Young, unsa nga baruganan ang atong makat-unan mahitungod sa atong responsibilidad isip mga disipulo ni Jesukristo? (Ang mga estudyante kinahanglang moila og baruganan nga susama sa mosunod: Isip mga disipulo ni Jesukristo, aduna kitay responsibilidad sa pagtabang sa mga kabus ug timawa.) Isulat kini nga baruganan diha sa pisara.

Paghisgot og mga ehemplo kon sa unsang paagi magamit ang mga baruganan sa ebanghelyo

Ang paghisgot og mga ehemplo kon sa unsang paagi magamit ang mga baruganan sa ebanghelyo makahatag sa mga estudyante og mga ideya sa mga paagi sa paggamit niana nga mga baruganan sa inadlaw-adlaw nilang kinabuhi. Hinoon, pagmatngon nga dili kaayo sobra ka detalyado sa pagpasabut og piho nga mga paggamit sa baruganan alang sa mga estudyante.

• Unsa ang pipila ka mga paagi nga matuman nato ang atong responsibilidad sa pagtabang sa mga kabus ug timawa?

Ipakita ang giandam nga hulagway, ug ipasabut nga usa kini ka litrato ni Amanda Smith, usa sa liboan ka mga Santos nga gipugos sa paglayas gikan sa Missouri.

• Nganong lisud man kaayo alang ni Amanda Smith ug sa iyang pamilya ang pagbiya nga maoy gipangayo sa mando sa pagpuo? (Kon gikinahanglan, pahinumdumi ang mga estudyante nga nawad-an si Amanda og bana ug usa sa iyang mga anak nga lalaki atol sa masaker sa Hawn’s Mill. Pinaagi sa milagruso nga espirituhanong giya, gigiyahan siya aron masayud unsaon sa pagtambal sa iyang sais anyos nga anak nga lalaki, si Alma, kinsa napusilan diha sa bat-ang. Nagpaabut pa siya nga maayo ang bat-ang ni Alma sa dihang ang ubang mga Santos misugod na sa pagbiya sa Missouri.)

Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga istorya ni Amanda Smith. Hangyoa ang klase sa pagpaminaw kon giunsa ni Amanda sa pagpakita og hugot nga pagtuo samtang nagpabilin siya sa Hawn’s Mill, naghulat nga mabalik ang igong kahimsog ni Alma aron makabiya.

“Dili ko mahimong parte sa diskusyon kalabut sa subo nga istorya kon dili isaysay ang pipila ka mga panghitabo niadtong lima ka semana sa dihang usa ako ka binilanggo uban sa akong samaran nga anak didto sa Missouri, duol sa nahitaboan sa masaker, dili makahimo sa pagtuman sa mando sa pagpuo.

“Ang tanang mga Mormon sa kasilinganan milayas na gikan sa Estado, gawas lang sa pipila ka mga pamilya sa nagbangutan nga mga babaye ug mga anak. …

“Sa among hingpit nga kagul-anan, unsay mahimo namong mga babaye gawas sa pag-ampo? Ang pag-ampo mao ang among bugtong tinubdan sa kahupayan; ang atong Langitnong Amahan mao lamang ang among katabang. …

“Usa ka adlaw usa ka sakop sa mga manggugubot miabut gikan sa galingan nga nagdala sa [mando] sa kapitan:

“‘Miingon ang kapitan nga kon kamo nga mga babaye dili mohunong sa inyong … pag-ampo siya mopadala nganhi og grupo sa kalalakin-an ug mopatay sa matag … usa kaninyo!’ …

“Ang among mga pag-ampo gihilum tungod sa kalisang. Dili kami makaako nga madunggan ang among mga tingog nga nangamuyo sulod sa balay. Mahimo akong mag-ampo diha sa akong higdaanan o nga maghilum, apan dili ako mabuhi og dugay niining paagiha. …

“Dili na ako makaantus niini. Nangandoy ko nga makadungog pag-usab sa akong kaugalingong tingog nga nag-ampo ngadto sa akong Langitnong Amahan.

“Sekreto ko nga miadto sa usa ka umahan sa mais, ug mikamang ngadto sa [binugkos nga dagami sa mais]. Daw sama kadto sa templo sa Ginoo alang kanako nianang higayuna. Nag-ampo ako og kusog ug labing mainiton.

“Sa dihang migawas ko sa kamaisan usa ka tingog ang namulong kanako. Usa kadto ka tingog nga labing yano nga akong nadungog sukad. Dili kadto hilum, kusog nga impresyon sa espiritu, apan usa ka tingog, mibalik-balik sa usa ka bersikulo sa himno sa mga santos:

Kalag nga diha kang Jesus misalig,

Dili ko buot kaaway mokabig;

Kalag nga sa impyerno gitinguha,

Ako dili, dili gayud, mobiya!

“Gikan nianang higayuna wala na akoy kahadlok. Gibati nako nga walay bisan unsa nga makapasakit kanako” (Amanda Smith, in Edward W. Tullidge, The Women of Mormondom [1877], 129–30).

• Unsa ang atong makat-unan gikan sa ehemplo ni Amanda nga makatabang kanato sa atong mga panahon sa pagsulay ug kasakit? (Ang mga estudyante mahimong moila og lain-laing mga baruganan, lakip sa mosunod: Samtang kinasingkasing kitang mag-ampo panahon sa atong mga kasakit, ang Ginoo mohupay ug molig-on kanato. Isulat kini nga baruganan diha sa pisara.)

Dapita ang pipila ka mga estudyante nga magpuli-puli sa pagbasa og kusog gikan sa pahina 379 sa Mga Santos: Volume 1, sugod sa parapo nga nagsugod og “Ang mga pulong nakapalig-on …” ug matapos sa parapo diha sa samang pahina nga nagsugod og “Mibaliwala kaniya …” Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita kon sa unsang paagi ang Ginoo dugang nga mipalig-on kang Amanda ug sa iyang pamilya human sa iyang pag-ampo. Dapita ang mga estudyante sa pagreport sa ilang nakit-an.

• Kanus-a kamo nakasinati og kahupayan o kalig-on gikan sa Ginoo samtang kinasingkasing kamong nag-ampo panahon sa inyong mga kasakit?

Ang gipalayas nga mga Santos nakakaplag og temporaryong kadangpan sa Quincy, Illinois

Baliki pag-usab ang mapa nga “Ang Missouri, Illinois ug Iowa nga Dapit sa Estados Unidos,” ug dapita ang mga estudyante sa pagpangita sa Quincy, Illinois. Ipasabut nga gikan sa Enero hangtud sa Marso 1839, kadaghanan sa gibana-bana nga 8,000 ngadto sa 10,000 ka mga Santos nga nagpuyo sa amihanang Missouri mibiya o mibaligya sa ilang mga yuta, mga panimalay, ug kadaghanan sa ilang mga kabtangan samtang mibiya sila sa estado. Daghan ang nakakaplag og temporaryong kadangpan tabok sa Suba sa Mississippi diha sa Quincy, Illinois, usa ka siyudad nga mga 170 ka milya (275 ka kilometro) gikan sa Far West. Kini nga mga milalin miantus og lisud nga mga kahimtang sa ilang panaw sa tingtugnaw, lakip ang kagutom, hilabihan katugnaw nga temperatura, ulan, snow, ug lapok.

• Sa unsang paagi kaha ang kalit nga pag-abut sa mga Santos nakamugna og kalisdanan sa mga residente sa Quincy, Illinois?

Ipasabut nga sa ulahing bahin sa Pebrero 1839, ang mga lumulupyo sa Quincy nagpundok sa balay sa hukmanan aron madungog ang report sa usa ka komite nga gitudlo sa pagsusi sa mga kahimtang sa milalin nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga bahin sa resolusyon sa komite. Hangyoa ang klase sa pagpaminaw kon unsay nahukman nga buhaton sa mga lumulupyo sa Quincy.

“Ang mga langyaw nga bag-o lang nangabut dinhi gikan sa Estado sa Missouri, nailhan sa ngalan nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, angayan gayud sa atong simpatiya ug labing mabinationg pagtagad, ug … morekomendar kami ngadto sa Mga Lumulupyo sa Quincy, sa paghatag kanila sa tanang kamabination nga mahatag ubos sa ilang gahum, isip mga tawo nga anaa sa kasakit. …

“… Morekomendar kami sa tanang mga lumulupyo sa Quincy, nga sa tanan nilang pakighimamat sa mga estranghero, nga sila … magmatngon gayud nga dili mohimo og bisan unsang sinultihan o ekspresyon nga tuyo nga makapasakit sa ilang mga pagbati, o sa bisan unsang paagi maghunahuna mahitungod niadtong, kinsa ubos sa matag tawhanong balaod, angayan gayud sa atong kalooy ug simpatiya” (Quincy Argus, Mar. 16, 1839, [1]; tan-awa usab sa Manuscript History of the Church, vol. C-1, p. 889, josephsmithpapers.org).

• Kon anaa kamo sa sitwasyon sa milalin nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, unsa kaha ang inyong bation ngadto sa mga lumulupyo sa Quincy?

Ipasabut nga bisan pa sa maloloy-ong tabang nga gihatag sa mga lumulupyo sa Quincy, ang dakong grupo sa mga Santos nga mibalhin sa Quincy miresulta sa daghang mga Santos nga magpunsisok sa mga tolda, mga kamalig, mga payag, ug mga dugout [lungag nga gikubkob sa yuta ug gibutangan og atup-atop] aron kapasilongan panahon sa tingtugnaw ug tingpamulak sa 1839.

Bahina ang mga estudyante ngadto sa gagmay nga mga grupo, ug hatagi sila sa giandam nga handout, “Ang Pamilyang Hendricks sa Quincy, Illinois.” Hangyoa ang mga estudyante sa pagbasa og dungan sa handout ug sa paghisgot sa ilang mga tubag sa mga pangutana nga anaa sa handout.

Ang Pamilyang Hendricks sa Quincy, Illinois

Basaha ang mosunod nga istorya sa pamilyang Hendricks sigun sa pagsaysay ni Elder Jeffrey R. Holland sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles:

“Taliwala sa grabe nga panagbangi sa Missouri nga miresulta sa pagkatanggong sa Propeta diha sa Bilanggoan sa Liberty ug sa pagpapahawa sa liboan ka mga Santos sa Ulahing mga Adlaw gikan sa ilang mga panimalay, si Sister Drusilla Hendricks ug ang iyang baldado nga bana, si James, kinsa napusilan sa mga kaaway sa Simbahan atol sa Gubat sa Crooked River, miabut uban sa ilang mga anak didto sa dinali-dali nga pagkahimo nga dugout sa Quincy, Illinois, aron kapuy-an panahon sa tingpamulak nianang lisud kaayo nga tuig.

“Sulod lang sa duha ka semana ang mga Hendricks hapit na mahutdan og pagkaon, nga usa na lang ka kutsarang asukar ug usa ka platito nga ginaling nga mais ang anaa kanila. … Gilugaw kini ni Drusilla alang kang James ug sa mga bata, sa ingon napalungtad kini niya sa pinakadugay nga iyang mahimo. Sa dihang kana nga gamayng halad nahurot sa iyang gipanggutom nga pamilya, gihugasan niya ang tanan, gilimpyohan ang ilang gamay nga dugout kutob sa iyang mahimo, ug hilum nga nagpaabut nga mamatay.

“Wala madugay human niana ang tunog sa usa ka karwahe nakapabarug kang Drusilla. Ang silingan nila kini nga si Reuben Allred. Miingon siya nga gibati niya nga wala na silay pagkaon, mao nga sa iyang pagpadulong sa lungsod iyang gipagaling alang kanila ang usa ka sakong bugas aron mahimong harina.

“Wala madugay human niana miabut si Alexander Williams nga nagpas-an og harina nga anaa sa duha ka dagkong sudlanan [mga 70 litros]. Iyang gisultihan si Drusilla nga daghan kaayo siyag gibuhat apan ang Espiritu mihunghong kaniya nga ‘ang pamilya ni Brother Hendricks nag-antus, mao nga gihunungan nako ang akong gibuhat ug mianhi [nga nagdagan]’ [Drusilla Doris Hendricks, “Historical Sketch of James Hendricks and Drusilla Doris Hendricks,” Church Archives, Salt Lake City, 14-15]” (Jeffrey R. Holland, “A Handful of Meal and a Little Oil,” Ensign, Mayo 1996, 31).

• Unsa nga mga baruganan ang atong makat-unan gikan niini nga istorya?

Basaha ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Thomas S. Monson (1927–2018):

“Ang pinakanindot nga kasinatian nga akong nasayran sa kinabuhi mao ang mobati sa aghat ug mosunod niini ug sa dili madugay masayran nga kini katumanan sa pag-ampo o panginahanglan sa usa ka tawo” (Thomas S. Monson, sa William R. Walker, “Sunda ang Propeta,” Liahona Abr. 2014, 24).

• Kanus-a kamo misunod sa usa ka pag-aghat gikan sa Espiritu Santo ug gigiyahan sa pagtabang og tawo nga nanginahanglan?

Human sa igo nga panahon, hangyoa ang pipila ka mga estudyante sa pagreport sa unsay ilang nakat-unan gikan sa handout. Ang mga estudyante mahimong moila og baruganan nga sama sa mosunod: Kon atong sundon ang mga pag-aghat sa Espiritu Santo, magiyahan kita sa pagtabang niadtong nanginahanglan. Hunahunaa ang pagpakigbahin sa imong pagpamatuod mahitungod niini nga baruganan.

Dapita ang mga estudyante sa paghunahuna og mga indibidwal nga ilang kaila nga tingali nanginahanglan. Dapita sila nga mainampoong magtinguha ug mosunod sa inspirasyon gikan sa Espiritu Santo sa pagtabang niadto nga mga tawo. Mahimo nimong awhagon ang mga estudyante sa pagsulat sa espirituhanong mga pag-aghat nga ilang madawat aron makahinumdom sila sa pagsunod niadto nga mga pag-aghat.

Awhaga ang mga estudyante nga mangandam alang sa sunod nga klase pinaagi sa pagbasa sa kapitulo 33 sa Mga Santos: Volume 1. Hangyoa ang mga estudyante sa pagpangita og mga leksyon nga ilang makat-unan gikan ni Propeta Joseph Smith ug sa ubang mga lider sa Simbahan samtang nag-antus sila sa Bilanggoan sa Liberty.

Dugang nga Ideya sa Pagtudlo

Si Emma Smith ug ang iyang mga anak milayas sa Missouri

Ikonsiderar ang paggamit sa mosunod nga ideya sa pagtudlo sa dili pa itudlo ang seksyon sa materyal sa leksyon nga giulohan og “Ang gipalayas nga mga Santos nakakaplag og temporaryong kadangpan sa Quincy, Illinois.”

Ipakita ang giandam nga hulagway, ug ipasabut nga nagpakita kini ni Emma Smith ug sa iyang upat ka anak—si Julia (8), si Joseph III (6), si Frederick (2), ug si Alexander (7 ka bulan)—nga milayas sa Missouri.

Hangyoa ang mga estudyante sa pag-summarize sa kasinatian ni Emma nga mibiya sa Missouri base sa ilang pagbasa sa kapitulo 32 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 1, Ang Sumbanan sa Kamatuoran, 1815–1846 (2018). (Kon gikinahanglan, mahimo nimong kusgon sa pagbasa kini nga istorya gikan sa mga pahina 429–30 sa kapitulo 32.)

Ipasabut nga human sa luwas nga pag-abut ni Emma Smith sa Quincy, Illinois, misulat siya ngadto ni Joseph, kinsa anaa sa Bilanggoan sa Liberty. Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga bahin sa sulat ni Emma kang Joseph. Hangyoa ang klase sa pagpaminaw kon giunsa pag-atubang ni Emma ang iyang lisud nga mga kahimtang.

“Kon dili pa tungod sa … direkta nga pagpataliwala sa balaanong kalooy, sigurado kaayo ako nga dili gayud unta ako makalahutay sa mga kasinatian sa pag-antus nga akong naagian … ; apan buhi gihapon ako ug andam gihapon nga mag-antus pa kon mao kini ang kabubut-on sa mabination nga Langit, nga kinahanglan nakong buhaton alang kanimo. …

“Walay lain gawas sa Dios, ang nasayud sa mga pamalandong sa akong hunahuna ug sa mga pagbati sa akong kasingkasing sa dihang gibiyaan nako ang atong balay ug panimalay, ug ang hapit tanan nga atong gipanag-iya gawas sa atong gagmayng mga Anak, ug mibiyahe pagawas sa estado sa Missouri, nga mibiya kanimo nga natanggong … nianang mingaw nga bilanggoan” (Emma Smith, “Letter from Emma Smith, 7 Marso 1839,” Joseph Smith Letterbook 2, 37, josephsmithpapers.org).

• Unsa ang gipadayag sa sulat ni Emma ngadto ni Joseph mahitungod sa iyang hugot nga pagtuo ug kinaiya?