2010–2019
Umi rapo ha rakã
2014


Umi rapo ha rakã

Pe obra historia familiar ha templo-gua ñembopya’e tekotevẽterei ko ñande árape familia-kuéra ojesalva ha oje’exalta hağua.

Pe 1981-ramo, omano mboyvemi cáncer-gui, pe escritor ojeguerohory’ỹva William Sorayan he’iva’ekue prensa-pe: “Maymáva omanova’erã, ha katu akóinte ajepy’amongetáva, chéve ğuarã ndaupeichamo’ãiha. ¿Ha ko’áğa mba’e? ”1.

Pe “¿ko’áğa mba’e?” kóva ko tekovegua ñemano ha pe “ko’ága mba’e?” tekove ñemano riregua renondépe oĩ porandukuéra imba’eguasuvéva apytépe pe yvypóra ánga ojapóva ha pe Jesucristo evangélio ojerrestaurava’ekue ombohovái porãitéva upe plan de felicidápe.

Ko ñande rekovépe ningo japuka, ñanerasẽ, ñamba’apo, javy’a, jaikove ha upéi ñamano. Job ojapova’ekue porandu mbykymi: “Pe yvypóra omanóramo, ¿oikove jevýta piko? ”2. Pe mbohovái ha’e peteĩ ipuhatãva ¡upéichata!, pe Salvador jahasa’asy expiatório rupive. Imba’eguasu ñamoñe’ẽramo umi mba’e Job he’íva upe porandu rehe: “Pe yvypóra, heñoiva’ekue kuñágui, hi’ára mbykýva…heñói peteĩ yvotýicha ha oñekytĩ…pe yvyramáta oñekytĩramo, oĩguetei chupe ğuarã ñaha’arõ; hokyjeýta gueteri, ha hokykuéra oĩta…ha hakãjeýta yvyra pyahúicha”3.

Ñande Ru plan ojejapo familia-kuérape ğuarã. Heta umi pasaje hechapyrãvéva escritura-kuérape oiporu mbojojáicha pe mba’e oñe’ẽva yvyramáta rapo ha rakãnguérare.

Antiguo Testamento capítulo pahápe, oñe’ẽvo pe Salvador jejujey rehe, Malaquías oiporu upe mbojoja tesakãme. Oñe’ẽvo umi oñembotuicháva ha hembiapovaívare, he’i ojehapytaha chupekuéra arpilléraicha “ha ndojehejamo’ãi hese ni hapo ni hakã” 4; ha upéi omboty pe capítulo ko promesa ome’ẽva py’aguapy reheve:

“Péina ápe, che ambou peẽme Elías pe profeta ou mboyve Jehová ára, tuicha ha kyhyjépe.

“Ha’e oguerujeýta tuvakuéra korasõ ta’yrakuéra gotyo, ha ta’yrakuéra korasõ tuvakuéra gotyo, ani hağua che aju ha ahavira pe yvy ñe’ẽngáipe”5.

Pe rrestaurasiõ ñepyrũmbýpe, Moroni he’i porãjey kuri upe mensaje oñe’ẽ ñepyrũramoguare mitãrusu José Smith-pe 1823-pe6.

Cristiano ha judiokuéra opa yvy’arigua omboaje historia oĩva Antiguo Testamento-pe Elías pe profeta rehegua7. Ha’e ningo pe profeta paha oguerekova’ekue pe Sacerdocio de Melquisedec poder sellador Jesucristo ára mboyve8.

Elías pe profeta orrestaura umi llave.

Elías pe profeta jejujey oikova’ekue 3 de abril de 1836 Kirtland-gua Templo-pe; upéramo he’iva’ekue ouha okumplívo Malaquías promesa ha ome’ẽva’ekue pe sacerdocio llave ojesella hağua familia-kuéra kóva ko dispensación-pe9. Elías pe profeta misión hasy’ỹve pe jepive ojeheróva Elías espíritu rupi, pe Elder Rusell M. Nelson he’ihaguéicha, ha’e “peteĩ Espíritu Santo jehechauka ome’ẽva testimónio pe familia imarangatuha”10.

Pe Salvador he’ijeyva’ekue pe ñemongarai tekotevẽha; ombo’eva’ekue pe: “…naheñóiva y ha Espíritu-gui ndaikatúi oike Tupã rréinope”11. Ha’ete voi ikaraiva’ekue ome’ẽ hağua techaukarã. ¿Ha mba’épa oiko umi omanóva oñemongarai’ỹva’ekuégui?

Pe obra templo ha pe historia familiar-gua doctrina

Pe 11 de octubre de 1840, Nauvoo-gui, Vilate Kimball ohaiva’ekue peteĩ carta iména, élder Heber C. Kimball-pe, oserviva’ekue hína peteĩ misión Gran Bretaña-pe umi ambue miembro Doce-gua ndive. Upe ára mboyvemi ojejapókuri Cenferencia General octubre-gua.

Amoñe’ẽ’imíta pe carta hermana Kimball ohaiva’ekue: “Roguerekókuri pe conferencia iporãve ha hetavehápe ojeju oñe’organisa ypy guive pe Tupao…Presidente [José] Smith opresenta peteĩ tema pyahu ha igloriosóva…pe ñemongarai umi omanóva rehe. Pablo oñe’ẽ upévare 1Corintios, capítulo 15, versículo 29-pe. Josépe oñeme’ẽkuri, rrevelasiõ rupi, peteĩ ñe’ẽ he’ipavéva upévare; he’i ko Tupaogua [miembro-kuéra] jarekoha po’a ñandekaraívo opa ñane pariente-kuéra omanova’kue rehe ojeikuaauka mboyve kóva ko Evangelio…Jajapóvo, jajapo ha’erõguáicha ha’ekuéra ha ñame’ẽ chupekuéra po’a osẽ hağua pe primera resurrección-pe. He’i oñembo’etaha chupekuéra pe Evangelio prisión-pe”.

Ha upéi ambojoapy: “Aipota pechemongarai che sýre… ¿Ndaha’éi piko upéva peteĩ doctrina gloriosa?”12.

Pe doctrina tekotevẽva oñembojoaju hağua familia-kuérape ojeikuaaukava’ekue sa’i sa’i ha ñe’ẽ peteĩ teĩ rupive. Umi ordenanza vicaria tekotevẽ oñembojoaju hağua umi familia eterna, oñembojoapývo péicha umi hapo hakã ndive.

Pe doctrina familia rehegua obra de historia familiar ha Templo-gua hesakã. Peteĩha umi Imbo’epy techaukápe, Ñandejára he’íkuri pe “ñemongarai umi pende rapicha omanóva rehe” 13. Ñane obligasiõ doctrinal ha’e ñane antepasado-kuéra ndive, ha péicha pe yvagagua tembiapo ojejapógui familia-pe ğuarã14. Pe Primera Presidencia ojerureva’ekue miembo-kuérape, ha katu he’ive umi mitãrusu ha umi ipyahúva nomendáivape, omoĩ hağua tenonde pe obra de historia familiar ha umi ordenanza oiporúvo ifamiliakuéra tee réra térã ibarrio ha ijestakapegua miembro antepasado-kuéra réra15. Tekotevẽ jajoaju umi ñande rapo ha ñane rakã ndive avei. Jajepy’amongetávo ñaimetaha pe rréino eterno-pe añetehápe iglorioso.

Templo-kuéra

Wilford Woodruff he’íkuri pe profeta José Smith oikove pukuhague omoĩ hağuáicha pe obra del templo pyenda. He’iva’ekue: “José Smith oñembyaty paharõguare umi Quórum de los Doce ndive ome’ẽmakuri chupekuéra umi investidura” 16.

Pe profeta ojejuka rire, umi santo omopu’ãmba pe Templo Nauvoo-gua ha, oñesẽ mboyve pe yvyty oĩva kuarahyreiképe, ojeporuva’ekue pe poder sellador ojehovasa hağua hetaiterei miembro ijeroviávape. Treinta año upe rire, ojejapopávo Templo Saint George-gua, presidente Brigham Young ombo’ejey mba’épa he’ise ñe’ẽ opave’ỹvape umi ordenanza salvadora oĩ jeyha ipahaitépe ojeporu hağuaicha, umi oikovéva ha umi omanóvape17ğuarã.

Pe presidente Wilford Wooddruff hasy’ỹme péicha he’iva’ekue: “Hasy oĩne hağua ambue principio umi Ñandejára orrevelava’ekue chéve apytépegui oguerúva chéve hetaite vy’a umi omanóva rredensiõncha; ikatuha jaguereko ñanendive ñande ru, ñande sy, ñane rembireko ha ñande ra’y ha tajyrakuéra pe organización familiar-pe, primera resurrección pyharevépe ha pe rréino yvagaguápe. Ko’ãva ha’e principio glorioso ha tajahasa jepe ko’ãvare oimeháichagua jehasa’asy”18.

¡Araporãite piko jaikove hağua! Kóva ha’e pe dispensación paha ha ñañandukuaa mba’éichapa oñembopya’e pe obra de salvación opa hendáicha oñemoĩháme peteĩ ordenanza salvadora19. Ko’áğa jaguereko templo heta yvy’ape pukukue ári oñeme’ẽ hağua umíva umi ordenanza. Ha’e avei peteĩ tuicha jehovasa jaháramo templo-pe ñande pyahujey hağua espiritualmente ha oñeme’ẽ hağua ñandéve py’aguapy, kyhyje’ỹ ha ñesambyhy20.

Peteĩ año mboyve oñehenoirõ guare chupe Apóstol-ramo, pe presidente Thomas S. Monson odedikava’ekue pe Biblioteca Genealógica Los Ángeles Templo-gua ha oñe’ẽkuri umi ñane mboyve omanova’ekue rehe “oha’arõva hína ára che ha peẽ jajapo hağua pe jeheka tekotevẽva jaipe’a hağua pe tape…[ha] upéicha avei jaha pe Tupã rógape ha jajapo pe obra…[ha’ekuéra] ndaikatúiva ojapo”21.

Pe uperõguare Elder Monson he’ívo umi ñe’ẽ dedicatório, pe 20 de junio de 1964, oĩkuri doce templonte omba’apóva hína; pe ára presidente Monson oserviramoguare tupaogua consejo superior-pe, ciento treinta umi ciento cuarenta y dos templo omba’apóva hínagui orekókuri iprimera dedición. Jahechávo obra de salvación ñembopya’e ko ñande árape michĩ sa’ive peteĩ milagro-gui; oñemomarãndu ambue veintiocho templo oñemopu’ãva hína ko’áğa. Ochenta y cinco por ciento umi Tupaogua miembro oiko ko árape peteĩ radio de 320 kilómetronte peteĩ templo-gui.

Pe tecnología historia familiar-pe

Pe tecnología ojepurúva historia familiar-pe tuichaitereive avei ohóvo. Noviembre 1994-pe, presidente Howard W. Hunter he’iva’ekue: “Roñepyrũ roipuru tecnología de informática rombopya’eve hağua pe obra sagrada oñeme’ẽ hağua ordenanza umi omanóvape. Pe tecnología rembiapo…oñembopya’evékuri Ñandejaraitére voi…Upevére, ñaiménte hína pe ikatúva jajapo rokẽme ko’ã tembiporu reheve”22.

Diecinueve año ohasápe oje’ehague umi ñe’ẽ profético, pe tecnología ñembopya’e haimete ojeguerovia’ỹ. Peteĩ sy imemby michĩva treinta y sei año orekóva nda’aréi he’i chéve techapyrãme: “Ejepy’amongetami kóvare: ¡Jahasáma umi lector de microfilme oĩvagui centro de historia familiar-pe ñaimévo guapyhápe cociná mesápe pe computadora-pe ñamba’apóvo historia familiar-pe mitãkuéra okepa rire!”. Hermano ha hermana-kuéra, umi centro de historia familiar oĩ ko’áğa ñande rogaitépe.

Pe obra templo-gua ha história familiar-gua ndaha’éi ñandéve ğuarãnte; pejepy’amongeta umi oĩvare pe velo mboypýri gotyo oha’arõva hína umi ordenanza salvadora omosasõtava chupekuéra pe prisión espiritual-gui. Pe diccionario he’i pe ñe’ẽ prisión ha’eha “ñemosasõ jepe’a”23. Oĩméne umi oĩva ñeñapytĩmbýpe ojapo hína ijupe porandu ojapova’ekue William Saroyan: “¿Ha ko’áğa?”.

Peteĩ hermana ijeroviáva omombe’úkuri peteĩ jahasa espiritual porã orekova’ekue Lago Salado-gua Templo-pe. Oĩ aja pe koty ojejapohápe umi confirmasiõ, ojejapopa rire peteĩ ordenanza vicaria confirmasiõregua, ohendu pe ñe’ẽ: “!Pe oñeñapytĩva oñemosasõta!”. Oñandu tuicha japura umi oha’arõvare hína ñemongarai rehegua ordenanza ha pe confirmasiõ. Oho rire hógape, oheka umi escritura-pe ñe’ẽ ohenduva’ekue ha ojuhu José Smith ñe’ẽ sección 128 Doctrina ha Konvenio-kuérape: “!Tahory penekorasõ ha pene renyhẽ vy’águi! ¡Tosapukái ko yvy purahéipe! ¡Tohupi omanovakuéra purahéi marangatu opave’ỹva Rey Emanuel-pe, yvóra ojejapo mboyve, he’ímava’ekue mba’éichapa ñande ikatúta ñarredimi chupekuéra iprisiõgui; umi oñeñapytĩva oñemosasõtagui!”24.

Pe porandu ha’e: ¿mba’e jajapova’erã? Pe profeta José ñemoñe’ẽ ha’ékuri ñapresenta hağua templo-pe “ñande rogaygua omanova’ekue registro, ijojáva opa ñemoĩrã”25.

Tupaogua líder-kuéra ojapova’ekue peteĩ ñehenói hesakãporãva pe generasiõ pyahúpe oipe’a hağua kikuái tape pe tecnología jeporurã ikatu hağua oñandu hikuái Elías pe profeta espíritu, toheka umi hi’antepasádope ha tojapo hesekuéra umi templo-gua ordenanza26. Heta hendápe umi tembiapo hasýva oñembopya’e hağua pe obra de salvación, oikovéva térã omanóvape ğuarã, opytáta pende pópe, mitãpyahukuéra27.

Umi mitãpyahu opa barrio-gua ndohoirõnte templo-pe ojapo hagua ñemongarai iparientekuérare ha katu avei omba’apóramo ifamilia ha ambue miembro ibarriogua ndive ojuhu hağua umi hogaygua réra ordenanza-kuéra ojapóvape ğurã, ha’ekuéra ha pe Tupao avei tuicha ojehovasava’erãmo’ã. Ani pemomichĩ umi omanoakue pu’aka pene pytyvõ hağua pende jehekápe, ni pe vy’a peñandútava pejotopávo ipahápe umi peme’ẽvape servicio. Pe jehovasa imba’ehguasu pave’ỹva ñambojoaju hağua ñane família tee ha’e mba’e haimetéva ohasa opa ikatúva ñaikũmby28.

Ko árape, cincuenta y un porciento opavave Tupaogua miembro okakuaapámava opa ko yvy’ape ári ndoguerekói mokõive ituvápe Árbol Familiar sitio de Internet FamilySearch Tupaoguápe; setenta y cinco por ciento umi okakuaapámava ndoguerekói umi cuatro ijaguelope29. Penemandu’áke ñande rapo ha ñane rakã’ỹre ndaikatuiha jajesalva. Tekotevẽ Tupaogua miembro-kuéra ojuhu ha omoĩ pe informasiõ tekotevẽva.

Ipahaitépe jaguereko pe doctrina, umi templo ha pe tecnología ikatu hağua umi familia ojapo ko’ã gloriosa obra de salvación. Ha’ese peteĩ henda ikatuha jajapo: umi familia ikatu oreko peteĩ “reunión de Árbol Familiar”, ha péva ojejapova’erã heta vese. Opavave oguerahava’erã historia, relato ha foto, ha ikatu avei túva ha aguelokuéra mba’ehepy porã orekóva. Ñane mitã pyahukuéra oikuaase umi ifamilia rekove rehegua, moõguipa ou ha mba’éichapa oikoakue hikuái. Heta oguerujeýva pe ikoraso iñantepasado gotyo; oguerohory hikuái umi mombe’u ha ta’anga, ha oikuaa mba’éichapa oiporuva’erã pe tecnología ombohasa hağua ta’anga ári ha omoige umi relato ha foto pe Árbol Familiar-pe ombojoaju hağua pe antepasado-kuéra umi documento original-pe, ikatu hağuáicha oñeñongatu tapiaite ğuarã. Upéicha, pe mba’e imba’eguasuvéva ningo ha’e jaikuaa mba’e ordenanza-pa ne’ĩragueteri ojejapo ha jajapo umi tembiapo pe obra tekotevẽva templo-gua. Ikatu ojeporu pe cuadernillo Mi fmilia pytyvõrãicha ojehai hağua datos familiares, relato ha foto-kuéra oñemoĩtava upéi pe Árbol Familiar-pe.

Umi familia rembiapo ha pe oha’arõva hikuái ha’eva’erã mba’e ñandéve tuichavéva ikatu hağua ñamo’ã ñane destino divino. Umi ohekávape mba’éichapa ikatu oiporu porãve pe dia de reposo mayma ifamiliakuéra ndive, ko tembiapo ñembopya’e ndahasymo’ãi. Peteĩ hermana omombe’u torýpe domingo-kue, Tupao rire, imemby orekóva diecisiete año oguapyha computadora-pe omba’apo pe obra de historia familiar-pe, ha pe imemby die año orekóva, ohenduseha umi historia ha ohechaseha hi’antepasadokuéra foto. Upéva ohovasa opavave upe familia-pe oñandu hağua Elías pe profeta espíritu. Ñande rapo ha ñane rakã iporãitéva oñemombareteva’erã.

Jesucristo ome’ẽva’ekue Hekove peteĩ expiasiõ vicaria-ramo; Ha’e ombohovái pe porandu paha Job ome’ẽva’ekue: ipu’aka ñemanóre opa yvypórape ğuarã, mba’e ndaikatúiva jajapo ñande jehegui. Ikatu, upevére, jajapo ordenanza vicaria ha toiko ñandehegui añeteháme ñane familia tee salvahára pe Monte de Sión-pe30 ikatu hağua oñeme’ẽ ñandéve, hendivekuéra, pe exaltasiõ upe salvasiõ ári.

Atestifika pe Salvador sacrificio expiatorio rehe ha añeteha pe plan Túva oguerekóva ñandéve ha ñane familia-pe ğuarã. Jesucristo rérape. Amén.

Nota-kuéra

  1. William Saroyan, he’iva’ekue Henry Allen, “Raging against Aging-pe,” Wall Street Journal, 31 de diciembre 2011–1º de enero 2012, pág. C9.

  2. Job 14:14.

  3. Job 14:1, 2, 7, 9.

  4. Malaquías 4:1. Nda’aréi ojehaíkuri heta artículo omombe’úva umi yvyporakuéra, hetavéva ohóvo, he’íva ndoguerekoma’ãiha mitã oiko porãve hağua (tojehecha Abby Ellin mba’éva, “The Childless Plan for Their Fading Days”, New York Times, 15 de febrero de 2014, B4). Umi mba’e tekovekuéra odecedíva rupi, heta tetãme mbovyve ohóvo yvypóra; péva ojehero jepi “invierno demográfico” (tojehecha The New Economic Reality: Demographic Winter[documental]; byutv.org/shows).

  5. Malaquías 4:5–6.

  6. Tojehecha José Smith—Historia 1:36–39;Doctrina ha Konveniokuéra 2.

  7. Umi judío oha’arõkuri Elías pe profeta jejujey 2.400 año rupi ha, ko ára peve, pe “iseder” Pascua térã cena anual-guápe, omoĩ peteĩ tenda chupe ğuarã ha oho pe okẽme oha’arõvo oğuahẽmaha omomorandúvo pe Mesías jeju.

  8. Tojehecha Guía para el estudio de las Escrituras, “Elías el profeta”.

  9. Tojehecha Doctrina ha konveniokuéra 110:14–16; tojehecha avei Doctrina ha konveniokuéra 2:2.

  10. Russell M. Nelson, “Un nuevo tiempo para la cosecha”, Liahona, julio de 1998, pág. 36.

  11. Juan 3:5.

  12. Vilate M. Kimball Heber C. Kimball-pe, 11 de octubre de 1840, Vilate M. Kimball carta-kuéra, Biblioteca de Historia de la Iglesia; oñe’estandariza pe ortografía ha umi mayúscula jeiporu.

  13. Doctrina ha Konveniokuéra 127:5; cursiva ñembojoapy.

  14. Tojehecha Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Joseph Fielding Smith, 2013, pág. 72.

  15. Tojehecha carta Primera Presidencia-gua, ára 8 de octubre de 2012.

  16. Tojehecha Wilford Woodruff discurso-kuéra, selección G. Homer Durham ojapova’ekue, 1946, pág. 147.

  17. Brigham Young he’iva’ekue: “Opa che ahechaséva ha’e ko tavagua tomoĩ oguerekóva ha ohayhúva omopu’ã hağua pe Tupã reino, tomopu’ã umi templo, ha tojapo hyepýpe tembiapo umi oikovéva ha omanóvape ğuarã…ikatu hağua oñecorona pe Ipu’akapáva ta’ýra ha tachyraicha” Deseret News, 6 de Setiembre de 1876 pág 489). Umi omanóvare ñemongarai oñepyrũkuri 9 de enero de 1877 ha mokõi ára upe rire ijejapova’ekue investidura umi omanóva rehe. Lucy B. Young omombe’úkuri vy’a chupe oguerúva péva, he’ívo pe “ikorasõ henyhẽha oikatutaha umi [i]familiar omanova’ekue orecivi chupe tyva jepysópe, upéichata avei opa umi ndaikatúivape ojapo pe obra ijehegui” (Richard E. Bennett-pe “Which Is the Wisest Course?”, The Transformation in Mormon Temple Consciousness, 1870–1898”, BYU Studies Quarterly, tomo LII, capítulo 2, 2013, pág. 22).

  18. Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Wilford Woodruff, 2005, pág. 200.

  19. Pe presidente Wilford Woodruff (ojekuaáva peteĩ tuichavéva misionero oĩva’ekue oikovévapeğuarã) oñe’ẽvo umi omanóvape ğuarã obra-re, he’iva’ekue: “Ahecha kóva ko ñane ministerio ha’eha peteĩ misión imba’eguasuetereíva, ñambo’erõguáicha pe Evangelio umi oikovévape; omanovakuéra ohendúta Tupã rembiguaikuéra ñe’ẽ pe mundo de los espíritus-pe ha ndaikatumo’ãi osẽ hikuái pe [primera] resurrección-pe térã ojejaporõmante [hesekuéra] umi ordenanza. Ha’e he’i avei “oñekotevẽ avei péva ojesalva hağua omanóva…ha… ojesalva hağua peteĩ oikovévape” (Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Wilford Woodruff, pág. 195).

  20. Pe presidente Howard W. Hunter o’invitákuri Tupaogua miembro-kuérape o’asistive hağua templo-pe “umi ñandejupe ğuarã jehovasa ikatúvare jahupity templo-pe je’adora rupive, ha pe santidad ha seguridad ojehupytýva umi tápia oñesantifica ha oñeconsagrávape… Ha’e Ñandejára róga. Ha’e peteĩ tenda marangatu Chupe ğuarã ha ha’eva’erã avei ñandéve ğuarã” (“El símbolo supremo de ser miembros de la Iglesia”, Liahona noviembre de 1994, págs. 3–6).

  21. “Mensages de Inspiración por el Presidente Thomas S. Monson”, Noticias de la Iglesia, 29 de diciembre de 2013-pe, pág. 2.

  22. Howard W. Hunter, “Tenemos una Obra por hacer”, Liahona, marzo de 1995, pág. 65.

  23. María Moliner, Diccionario del uso del español, 1988, “Prisión”.

  24. Doctrina ha Convenio-kuéra 128:22; tojehecha avei Doctrina ha Convenio-kuéra 138:42. “Yvy ojejapo mboyve, Ñandejára he’ímava’ekue mba’épa oikotevẽ umi espíritu-kuéra oĩva ñeñapytĩmbýpe oñerredimi hağua” (tohecha índice combinación triple-pe [inglés-pe], “prison”).

  25. Doctrina ha Konveniokuéra 128:24.

  26. Tojehecha Carta de la Primera Presidencia, 8 de octubre de 2012; tojehecha avei David A. Bednar, “El corazón de los hijos se volverá”, Liahona, noviembre de 2011, págs. 24–27; R. Scott Lloyd, “‘Find Our Cousins’, Apóstol [Neil L. Andersen], Consejo de la Juventud RootsTech Conferencia-pe”, Church News,16 de febrero de 2014, págs. 8–9.

  27. Peteĩ estudio ojejaporamóva ohechauka, kóva ko generación-pe, ojeguerahávo peteĩ tekove imba’eguasúva “ome’ẽhápe hikuái ijehegui ha oñesambyhy peteĩ propósito tuichavéva gotyo” ha’e mba’e tuicháva. (Emily Esfahani Smith ha Jennifer L. Aaker, “Millennial Searchers”, New York Times Sunday Review, 1º de diciembre de 2013-pe, pág. 6).

  28. Tojehecha Howard W. Hunter mba’éva, “Un pueblo deseoso de asistir al templo”, Liahona, mayo de 1995, págs. 3–7.

  29. Umi dato estadístico ome’ẽkuri pe Departamento de Historia Familiar.

  30. Tojehecha Abdías 1:21

Toñeimprimi