Paab’ajelaqex sa’ xpaab’ankil li Dios ut lix k’anjel
Aajel ru naq taqasik’ tz’aqal xnawom qach’ool chirix li Jesukristo, naq taqaram li qaratawom, naq taqajal qak’a’uxl chirix li qamaak, ut naq paab’ajelaqo sa’ xpaab’ankil li Dios ut lix k’anjel.
Sa’ li octubre xnume’, laa’in xintaqlaak, wochb’een li Awa’b’ej M. Russell Ballard ut li Elder Jeffrey R. Holland, chi xik aran Inglaterra, b’ar wi’ sa’ oxib’al xook’anjelak jo’ misioneer sa’ qasaajil. Aran xooru chi k’utuk ut chixyeeb’al lix nawom qach’ool, ut xooru ajwi’ chixk’oxlankil li k’a’ru xk’ulman junxil sa’ li Iglees aran Britania, b’ar wi’ kik’anjelak lin xikin-i, laj Heber C. Kimball, ut eb’ lix komon, jo’ xb’eenileb’ li misioneer aran.1
Li Awa’b’ej Russell M. Nelson, naq xooraatina chirix li k’anjel a’in, xye naq ink’a’ mas na’uxman naq neke’taqlaak oxib’ chi apostol chi wulak sa’ li na’ajej xe’k’anjelak wi’ jo’ misioneer sa’ xsaajileb’. A’an xye naq chixjunileb’ te’raj raj taqlaak chirula’aninkil li na’ajej xe’wan wi’ sa’ mision. Chi se’se ru, kixch’olob’ naq wi sa’ 60 chihab’ te’wanq oxib’ chik li apostol li xe’k’anjelak sa’ jun chi mision, maare eb’ a’an te’taqlaaq ajwi’ chi jo’kan.
Naq yookin chixkawresinkil wib’ choq’ re li k’anjel a’in, xwil wi’chik xsa’ li hu Lix Yu’am laj Heber C. Kimball, li tz’iib’anb’il xb’aan li rimam a’an, aj Orson F. Whitney, li xwan ajwi’ moqon choq’ apostol. Li hu a’in xk’ehe’ we xb’aan lin na’ naq wuqub’ chihab’ na wan we. Sa’ li 24 re julio re 1947, yooko chaq chixkawresinkil qib’ chi xik chirilb’al naq li Awa’b’ej George Albert Smith taarosob’tesi jun nimla eetalil chirix li rokikeb’ li komon re li Iglees sa’ li na’ajej a’in.2 Lin na’ xraj naq tinnaw resil lin xe’ intoon, aj Heber C. Kimball.
Sa’ li hu a’an, wan jun raatin li Awa’b’ej Kimball li toj wan xwankil sa’ li kutan wanko wi’. Rub’elaj naq tinye li aatin a’an, inyehaq eere resil li k’a’ru yoo chaq chi k’ulmank.
Naq laj Jose Smith wan chi tz’apb’il sa’ li tz’alam sa’ li tenamit Liberty, eb’ li apostol aj Brigham Young ut aj Heber C. Kimball, sa’ xyi xnimal li ch’a’ajkilal, ki’ajman ru naq te’xjolomi li relikeb’ chaq li komon sa’ li ch’och’ Missouri. Ki’ajman ru naq te’elq chaq aran, sa’ xk’ab’a’ li taqlahom re kamsink, li taqlanb’il xb’aan li gobernador, aj Lilburn W. Boggs.3
Jo’ 30 chihab’ chik chirix a’an, laj Heber C. Kimball, li wan chik sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil, kixye resil a’in reheb’ li toj saajeb’, ut kixye, “Inyehaq eere naq naab’al eere laa’ex teeril ajwi’ jun kutan naq taachalq sa’ eeb’een xnimal li ch’a’ajkilal, lix yalb’al eerix, ut li rahob’tesiik, ut taawanq jun hoonal re teek’ut naq laa’ex paab’ajelaqex sa’ xpaab’ankil li Dios ut lix k’anjel.”4
Laj Heber kixye ajwi’: “Re xnumsinkileb’ li ch’a’ajkilal li toj te’chalq, aajelaq ru naq teenaw eejunes naq yaal li k’anjel a’in. K’a’jo’aq xnimal li ch’a’ajkilal, jo’kan naq jun winq malaj ixq li moko wan ta xnawom xch’ool xjunes rib’ chirix a’in, taat’ane’q. Wi maji’ nakak’ul jun xnawom aach’ool, chatwanq chi tiik, ut chatz’aama chiru li Qaawa’, ut maakanab’ xb’aanunkil toj reetal naq taak’ul. Wi ink’a’ nakab’aanu, moko tatkanaaq ta chi xaqxo. … Taawulaq xkutankil naq maajun winq malaj ixq tixkuy wank chi xaqxo wi yal to’ninb’il li saqen wan rik’in. Chiqajunqal tento taak’ame’q qab’e xb’aan li saqen li wan sa’ qach’ool laa’o. … Wi moko wan ta aawik’in li saqen a’in, ink’a’ tatwanq chi xaqxo; jo’kan ut, chasik’ jun xnawom aach’ool chirix li Kristo, ut chajilosi aawib’ rik’in, re naq sa’ li kutan a’an ink’a’ tattichk’oq, chi moko tatt’ane’q.”5
Chiqajunqal naqaj ru jun xnawom qach’ool chirix lix k’anjel li Dios6 ut lix na’aj li Jesukristo sa’ li k’anjel a’an. Sa’ li tasal 76 re Tzol’leb’ ut Sumwank, na’aatinak chirix li oxib’ tasal re loq’alil, ut naxjuntaq’eeta li choxahil loq’alil rik’in xloq’al li saq’e. Chirix a’an, naxjuntaq’eeta li terrestil loq’alil rik’in xloq’al li po.7
Naru naqak’e reetal naq li saq’e wan tz’aqal lix saqenkil, a’ut li po yal “to’ninb’il” li saqen naxk’ut. Naq yoo chi aatinak chirix li terrestil awa’b’ejihom, li raqal 79 naxye, “A’aneb’ a’in li moko kaweb’ ta xch’ool rik’in li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus.” Ink’a’ naru taqeechani li choxahil awa’b’ejihom ut toowanq rik’in li Dios Yuwa’b’ej wi yal to’ninb’il li qasaqen; tento taawanq jun xnawom qach’ool chirix li Jesukristo ut lix evangelio.
Wanko sa’ jun ruchich’och’ b’ar wi’ yoo chi numtaak li maa’usilal8 ut neke’isiik li ch’oolej rik’in li Dios xb’aan lix na’leb’eb’ li winq.9 Jun nimla na’leb’ sa’eb’ li loq’laj hu chirix li raatin laj Heber C. Kimball chirix xsik’b’al jun xnawom qach’ool chirix lix k’anjel li Dios ut li Jesukristo, wan sa’ li na’leb’ kixk’e laj Alma reheb’ li oxib’ li ralal—laj Helaman, laj Xiblon, ut laj Korianton.10 Wiib’ reheb’ li ralal xe’wan chi paab’ajel sa’ xpaab’ankil li Dios ut lix k’anjel. A’ut jun reheb’, wan k’a’aq re ru ink’a’ us xb’aanu. Choq’ we laa’in, mas nim xwankil li na’leb’ kixk’e laj Alma, xb’aan naq kixk’e jo’ jun awa’b’ej, re taaruuq te’chaab’iloq’ li ralal xk’ajol.
Jo’ laj Heber C. Kimball, li xb’een xna’leb’ laj Alma a’an naq chixjunjunqaleb’ te’wanq xnawom xch’ool chirix li Jesukristo, ut naq paab’ajelaqeb’ sa’ xpaab’ankil li Dios ut lix k’anjel.
Sa’ li raatin laj Alma re laj Helaman li ralal, a’an kixye naq “eb’ li ani neke’xkanab’ rib’ chiru li Dios te’kawresiiq sa’ li yale’k rixeb’, ut li rahilal neke’xnumsi, ut lix ch’a’ajkilaleb’, ut te’waklesiiq sa’ roso’jik li kutan.”11
Laj Alma kixk’ul lix nawom xch’ool naq kiril jun li anjel, a’ut ink’a’ mas nak’ulman chi jo’ka’in. Mas wi’chik naq na’eek’aman lix wankil li Santil Musiq’ej. Naru naq lix wankil li Musiq’ej naru nawan xnimal xwankil, jo’ chanru rilb’al jun li anjel. Li Awa’b’ej Joseph Fielding Smith kixye: “Li eek’ahom li nachal sa’ li aamej rik’in li Santil Musiq’ej, q’axal nim wi’chik xwankil chiru jun k’utb’esinb’il matk’. Naq li Musiq’ej naraatina li qamusiq’, k’a’jo’ xnimal xwankil sa’ li aamej, ut ch’a’aj xsachb’al reetalil a’an.”12
A’in naxk’e chiqak’oxla li raatin laj Alma re li xkab’ li ralal, aj Xiblon. Laj Xiblon tiik xch’ool jo’ chanchan laj Helaman li ras. Nawaj xk’utb’al cheru li aatin wan sa’ Alma 38:12 li naxye, “Chawil aawib’ naq ramb’ilaq aab’aan chixjunil aawatawom, re naq tatwanq chi nujenaq rik’in rahok.”
Nawulak chiwu li aatin ramb’ilaq aab’aan. Naq nokob’eek sa’ kawaay, naqak’e jun ramleb’ re xb’eresinkil. Rik’in a’an naqak’am xb’e, naqab’eresi, malaj naqaxaqab’. Sa’ li Najter Chaq’rab’, naxye naq laa’o kiqajap qe rik’in xsahil qach’ool naq kiqanaw naq taqak’ul li qajunxaqalil sa’ li yu’am a’in.13 Li qajunxaqalil moko ink’a’ us ta—ch’ina-us b’an, ut aajel ru—a’ut wan ajwi’ ratawom, ut wi ink’a’ na’oksiman chi chaab’il, ut narame’ qab’aan, naru nokorisi rik’in li Dios ut lix k’anjel, ut naxsach lix nawom qach’ool.
Cho’aatinaq chirix wiib’ li reek’ahom li tz’ejwalej—xb’een wa, li josq’il, ut chirix a’an, li atawank.14 Naqak’e reetal naq xkab’ichaleb’ a’in, wi ink’a’ ramb’ileb’ qab’aan, naru neke’xk’e chi yot’e’k qach’ool, chi sachk chiqu lix wankil li Musiq’ej, ut chiqajachb’al rik’in li Dios ut lix k’anjel. Laj tza rajlal naxyal xq’e chixnujob’resinkil li qayu’am rik’in li rahob’tesink ut li tz’ejwalejil na’leb’.
Wankeb’ li junkab’al b’ar wi’ chi kok’ aj xsa’ jun b’eelomej najosq’o’ ut naxsak’ li rixaqil malaj li ralal xk’ajol. Sa’ julio, laa’in xintz’aqon sa’ jun ch’utam re naab’aleb’ li tenamit aran Londres.15 Aran xe’aatinak chirix naq lix rahob’tesinkileb’ li ixq ut li kok’al a’an jun nimla rahilal nak’ulman sa’ chixjunil li ruchich’och’. Wankeb’ li neke’rahob’tesin, ut wankeb’ li neke’yehok kawil aatin. Li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al naxye naq eb’ li “neke’rahob’tesink reheb’ lix sum aatin malaj reheb’ li ralal xk’ajol, sa’ jun kutan te’xaqab’aaq chixsumenkil resil lix b’aanuhomeb’ chiru li Dios.”16
Li Awa’b’ej Nelson xka’suti a’in ewer.17 Chek’ehaq eech’ool laa’ex naq, us ta maare xexrahob’tesiik xb’aan eena’ eeyuwa’, maajo’q’e teerahob’tesi lee sum aatin malaj lee kok’al sa’ tz’ejwalej, sa’ aatin, malaj sa’ ch’oolej.
Sa’ li kutan wanko wi’, jun nimla ch’a’ajkilal a’an li wech’ok-ib’ ut li rahob’tesink rik’in aatin li na’uxman sa’eb’ li jar tenamit. K’iila sut, na’oksiman li josq’il ut li hob’ok ruuchil li na’leb’ank, li aatinank-ib’, ut li chaab’il ch’oolej. Wankeb’ naab’al li xe’tz’eqtaanank re li raatin laj Pedro, lix apostol li Kolonel, naq te’xsik’eb’ li chaab’ilal li kixk’ut li Kristo, jo’ li ramok-ib’, li kuyuk, li choxahilal, li sahil wank, ut li rahok.18 Xe’xkanab’ ajwi’ jun xchaab’ilal li Kristo, a’an li tuulanil.
Rochb’een xkotzb’al li qajosq’il ut xramb’al li qatawom, tento ajwi’ taqakanab’ chi saq ru li qayu’am rik’in xramb’al li k’a’ru naqak’oxla, naqaye, ut naqab’aanu. Tento taqatz’eqtaana li pornografia, taqak’oxla chi us ma chaab’il li k’a’aq re ru naqakanab’ chi ilmank sa’ li qochoch, ut taqakol qib’ chiru chixjunil paay chi maak.
Rik’in a’in, nokowulak sa’ li na’leb’ kixk’e laj Alma re laj Korianton, li ralal. Laj Korianton jalan wi’ rik’ineb’ laj Helaman ut laj Xiblon, a’eb’ li ras, rik’in naq a’an kixb’aanu li maak re tz’ejwalej.
Rik’in naq laj Korianton kimaakob’k, ki’ajman ru naq laj Alma tixk’ut li jalb’a-k’a’uxlej chiru. Ki’ajman ru naq kixk’ut chiru chan ru xrahil li maak, ut chan ru xjalb’al lix k’a’uxl.19
Li raatin laj Alma re taqakol qib’ chiru li maak, a’an naq taqaram li qatawom, a’ut lix na’leb’ choq’ reheb’ li ak xe’maakob’k, a’an naq te’xjal xk’a’uxleb’. Li Awa’b’ej Nelson xk’eheb’ xna’leb’ li komon chirix li jalb’a-k’a’uxlej sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2019. A’an xk’e chi nawmank naq aajel ru li jalb’a-k’a’uxlej wulaj wulaj sa’ li qayu’am. “Li jalb’a-k’a’uxlej maawa’ jun na’leb’ li nak’ulman, a’an jun k’anjel nab’aanuman. A’an xlaawil li sahil ch’oolejil ut li k’ojk’ookil ch’oolej,” chan. “Li jalb’a-k’a’uxlej wulaj wulaj a’an li b’e re xsaqob’resinkil qu, ut naq saqob’resinb’il qu, nachal li wankilal.”20 Wi ta laj Korianton xb’aanu raj li k’a’ru xye li Awa’b’ej Nelson, a’an kixjal raj xk’a’uxl sa’ li hoonal naq yal ta ki’ok chixk’oxlankil li k’a’ru ink’a’ us. Ink’a’ raj kixb’aanu li ninqi q’etok aatin.
Lix raqik li na’leb’ kixk’e laj Alma reheb’ li ralal a’an jun reheb’ li na’leb’ q’axal nim sa’eb’ chixjunil li loq’laj hu. Na’aatinak chirix lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.
Laj Alma kixch’olob’ xyaalal naq li Kristo taarisiheb’ li maak.21 Wi ta li Kolonel ink’a’ kixtoj rix li maak, sa’ xk’ab’a’ li junelikil tiikilal, taa’ajmanq raj ru xk’ulb’al li tojb’a-maak.22 Rik’in naq li Kolonel kixtoj rix li maak, naru taanumtaaq li uxtaan choq’ reheb’ li xe’xjal xk’a’uxl, ut naru tixkanab’eb’ chi sutq’iik chiru rilob’aal li Dios. Tento raj taqak’oxla chi us li chaq’al ru tzol’leb’ a’in.
Maajun naru taasutq’iiq rik’in li Dios yal xb’aan junaq chaab’il k’anjel xb’aanu; chiqajunilo naqaj ru li mayej kixb’aanu li Kolonel. Chiqajunilo xoomaakob’k, ut ka’ajwi’ sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo naru naqak’ul li uxtaan ut toowanq rik’in li Dios.23
Laj Alma kixk’e jun na’leb’ mas chaab’il re laj Korianton, li taak’anjelaq choq’ qe chiqajunilo li ak xqab’aanu malaj toj taqab’aanu li jalok-k’a’uxlej, maak’a’ naxye ma yal ka’ch’in li qamaak, malaj nim chi us jo’ lix maak laj Korianton. Sa’ li raqal 29 re Alma 42 naxye, “Ut anajwan, at walal, nawaj naq inkʼaʼ chik taakanabʼ li kʼaʼaq re ru aʼin chachʼaʼajkilankil, ut kaʼajwiʼ laa maak chakanabʼ chachʼaʼajkilankil, rikʼin li chʼaʼajkilank aʼan li taakubʼsinq aawe saʼ li jalbʼa-kʼaʼuxlej.”
Laj Korianton ki’ab’in chiru li raatin laj Alma, ut kixjal xk’a’uxl ut kik’anjelak chi tiik. Sa’ xk’ab’a’ naq li Kolonel kixtoj rix li maak, chiqajunilo naru took’iraaq.
Sa’ lix kutankil laj Alma, sa’ lix kutankil laj Heber, ut sa’ ajwi’ li qakutankil laa’o, aajel ru naq taqasik’ tz’aqal xnawom qach’ool chirix li Jesukristo, naq taqaram li qaratawom, naq taqajal qak’a’uxl chirix li qamaak, naq taqataw li tuqtuukilal sa’ xk’ab’a’ naq tojb’il rix li qamaak xb’aan li Jesukristo, ut naq paab’ajelaqo sa’ xpaab’ankil li Dios ut lix k’anjel.
Sa’ jun aatin li xtz’iib’a li Awa’b’ej Russell M. Nelson sa’ internet ut li xye wi’chik sa’ li eq’la a’in, a’an xye chi jo’ka’in: “Nintz’aama cheru naq teek’e reetal lix nawom eech’ool chirix li Jesukristo. Chexk’anjelaq re xk’ulb’al. Chek’ul a’an sa’ eeb’een. Cheril chi us. Chech’olani, re taanimanq. Toja’ naq teek’e reetal li sachb’a-ch’oolej li taak’ulmanq sa’ lee yu’am.”24
Ninb’antioxi naq anajwan tooruuq chirab’inkil li raatin li Awa’b’ej Nelson. Ninch’olob’ xyaalal naq li Awa’b’ej Nelson, a’an lix profeet li Qaawa’ choq’ re li qakutan. Ninra a’an, ut k’a’jo’ nasaho’ sa’ inch’ool rik’in li musiq’anb’il na’leb’ ut li b’eresink naqak’ul rik’in xtz’uumal re a’an.
Jo’ jun x’apostol li Qaawa’ Jesukristo, ninch’olob’ xyaalal lix diosilal li qaKolonel, ut naq a’an kixtoj rix li maak chi yaal, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.