Sa’ li kutan aʼin

Xb’aan li Elder Ronald A. Rasband

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Li qaraarookil profeet yoo chixb’aanunkil li naru chiru re xnujob’resinkil li ruchich’och’ rik’in lix Hu laj Mormon. Laa’o tento taqataaqe.

Ex was wiitz’in, sa’ lix Hu laj Mormon li aatin “sa’ li kutan a’in”¹ na’oksiman k’iila sut re xka’jultikankileb’ li chaab’il na’leb’, li yeechi’ihom, ut li k’utum. Li rey aj Benjamin, sa’ lix ch’otonel aatin, kixtijeb’ li tenamit, “teerab’i li aatin li tinye eere saʼ li kutan aʼin; … teete lee xik re texʼabʼinq, ut lee chʼool re textawoq xyaalal, ut lee kʼaʼuxl re naq lix muqmuukil naʼlebʼ li Dios taateeliiq chiru lee rilobʼaal.”² A’an ajwi’ li nak’ulman sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’. Nokochal re rab’inkil li chaab’il na’leb’ choq’ re “li kutan a’in,” re naq “xaqxooq qachʼool saʼ chixjunil li hoonal”³ chiru li Qaawa’ ut lix evangelio. Li naxik wi’ ink’a’uxl “sa’ li kutan a’in” a’an naq aajel ru x’ak’ob’resinkil li qateneb’ankil chirix lix Hu laj Mormon, a’an ajwi’ “li hu qʼaxal chʼolchʼo ru wan saʼ li ruchichʼochʼ”⁴ chan laj Jose Smith.

Ninchap sa’ wuq’ jun lix Hu laj Mormon. A’in k’uub’anb’il chaq sa’ 1970, ut q’axal loq’ choq’ we. Q’el ut tawasinb’il nak’utun, a’b’an maajun chik hu jwal nim xwankil sa’ lin yu’am ut lix nawom inch’ool chiru li hu a’in. Sa’ rilb’al ru, li Musiq’ej kixk’e xnawom inch’ool naq li Jesukristo a’an li Ralal li Dios,⁵ naq a’an laj Kolol we,⁶ ut naq li loq’laj hu a’in, a’an raatin li Dios,⁷ ut naq k’ojob’anb’il wi’chik li evangelio.⁸ Ke’k’ojla li na’leb’ a’an sa’ xchamal li waam. Jo’ kixye li profeet aj Nefi, “nasahoʼ li waam rikʼin li kʼaʼru re li Qaawaʼ.”⁹

Chalen li tz’e toj sa’ nim: Elder Ronald A. Rasband, saaj misioneer; Awa’b’ej Harold Wilkinson, awa’b’ej re li mision Estados del Este; ut Elder Marion D. Hanks, Jolomili aj B’eresinel aj Setenta.

Tinwotz li seraq’ chirix li hu a’in. Jo’ saajil misioneer, laa’in kink’anjela lix na’leb’ li Elder Marion D. Hanks, li koorula’ani aran sa’eb’ li mision Estados del Este. A’an chaq li awa’b’ej re li mision Inglaterra, ut wiib’ reheb’ lix misioneer chunchuukeb’ arin anajwan: inraarookil komon Elder Jeffrey R. Holland ut Elder Quentin L. Cook.¹⁰ Jo’ ak xb’aanuhom rik’ineb’ lix misioneer aran Inglaterra, kooxb’oq chirilb’al ru lix Hu laj Mormon wiib’ sut chi maji’ tz’iib’anb’il junaq na’leb’ chi sa’. Kink’e inch’ool chirilb’al. Sa’ li xb’een sut, kixye naq tento tinjuch’ malaj tinweetali chixjunil li na’aatinak malaj nach’olob’an chirix li Jesukristo. Kiwoksi jun tz’iib’leb’ kaq xb’onol, ut kinjuch’ naab’aleb’ li ch’ol aatin. Sa’ li xkab’ sut, li Elder Hanks kixye naq tento taqajuch’eb’ li na’leb’ ut li tzol’leb’ re li evangelio, ut kiwoksi jun tz’iib’leb’ rax xb’onol re xjuch’b’aleb’ a’an. Kiwil ru lix Hu laj Mormon wiib’ sut, jo’ kixye, toja’ naq kiwil ru wiib’ sut chik rik’in q’an ut q’eqi b’onol re xjuch’b’aleb’ li aatin ke’wulak chiwu.¹¹ Jo’ nekeril, naab’al li kinjuch’.

A’b’an moko ka’ajwi’ ta kinjuch’uk naq kiwil ru. Rajlal sut naq kiwil ru lix Hu laj Mormon, chalen xtiklajik toj xraqik, kinnujak rik’in xnimal lin rahom choq’ re li Qaawa’. Kiniman xnawom inch’ool chirix lix yaalalil lix k’utum ut chan ru naq neke’k’anjelaman “sa’ li kutan a’in.” Li hu a’in tz’aqal naxk’am rib’ rik’in lix k’ab’a’, “Jun chik Ch’olob’anb’il Esil chirix li Jesukristo.”¹² Rik’in li tzolok a’an ut li musiq’ejil nawom kink’ul, kin’ok jo’ misioneer chirix lix Hu laj Mormon ut jo’ xtzolom li Jesukristo.¹³

“Sa’ li kutan a’in,” jun reheb’ li misioneer q’axal chaab’il na’aatinak chirix lix Hu laj Mormon, a’an li Awa’b’ej Russell M. Nelson. Nak toje’ kib’oqe’ choq’ apostol, a’an ki’aatinak aran Acra, Ghana.¹⁴ Ke’wan aran laj jolominel tenamit, ut jun li rey re jun teep aj Africa, li kiraatina rik’in xtenq’ jun aj jalol ru aatin. Li rey nim xnawom chirix li Santil Hu ut kixra li Dios. Chirix li raatin li Awa’b’ej Nelson, li rey kixnach’ob’resi rib’ rik’in ut kixpatz’ sa’ ingles tz’aqal chaab’il, “Anihat laa’at b’i’?” Li Awa’b’ej Nelson kixch’olob’ naq a’an jun lix k’ojob’anb’il apostol li Jesukristo.¹⁵ Toja’ naq li rey kixpatz’ “K’a’ru naru taak’ut chiwu chirix li Jesukristo?”¹⁶

Li Awa’b’ej Nelson kixchap lix Hu laj Mormon ut kixte re rilb’al 3 Nefi 11. Sa’ wiib’aleb’, li Awa’b’ej Nelson ut li rey ke’ril ru li raatin li Kolonel reheb’ laj Nefita: “Kʼehomaq reetal, laaʼin li Jesukristo, li keʼxchʼolobʼ chaq xyaalal li profeet naq taachalq saʼ li ruchichʼochʼ. … Laaʼin lix saqen ut lix yuʼam li ruchichʼochʼ.”¹⁷

Li Awa’b’ej Nelson kixsi lix Hu laj Mormon a’an re li rey, ut li rey kichaq’ok ut kixye, “Tatruuq raj chixk’eeb’al we li diamante malaj li lemtz’il q’ol, a’b’anan choq’ we maak’a’ chik naxq’ax ru xchaq’alil ru xk’ulb’al li nawom a’in chirix li Qaawa’ Jesukristo.”¹⁸

Ut ink’a’ yal chi jo’kan naq naxwotz lix Hu laj Mormon li qaraarookil profeet. Ak naxk’e lix Hu laj Mormon re k’iila cient chi kristiaan, ut junelik naxch’olob’ xyaalal li Jesukristo. Naq li Awa’b’ej Nelson naxk’uleb’ li ula’, li awa’b’ej, li rey, laj jolominel tenamit, ut laj jolominel re k’ay ut ch’uut ut jalan jalanqeb’ li paab’aal, ma sa’ xjolomil li Iglees malaj sa’ xna’ajeb’ a’an, rik’in oxloq’ nasihok li musiq’anb’il loq’laj hu a’an. Taaruuq raj chixk’eeb’al reheb’ li ch’ina-usil maatan li yal te’kanaaq sa’ xb’een li meex malaj sa’ jun k’uleb’aal re xjultikankil li rula’anihom. Ruuchil a’an, naxk’e li k’a’ru q’axal loq’ choq’ re, q’axal loq’ chiru li lemtz’il q’ol ut li diamante, jo’ kixye li rey.

“Eb’ li yaal sa’ lix hu laj Mormon,” chan li Awa’b’ej Nelson, “wankeb’ xwankil chi k’irtesink, chi k’ojob’ank ch’oolej, chi tenq’ank, chi kawob’resink, ut chi sahob’resink re li qaam.”¹⁹ Ink’ehom reetaleb’ li hoonal naq eb’ lix Hu laj Mormon a’in neke’chape’ sa’ ruq’eb’ li neke’xk’uleb’ rik’in li qaprofeet re li Dios. Maajun chik maatan taaruuq tixq’ax raj ru.

Toje’, a’an kixk’ul li rixaqil li awa’b’ej re Gambia sa’ lix oficiin ut kixk’e jun lix Hu laj Mormon re. A’b’an ink’a’ yal kixk’e li hu re. Kixte b’an re rilb’al ru rochb’een, re k’utuk ut ch’olob’ank chirix li Jesukristo, lix tojb’al rix li maak, ut lix rahom choq’ re chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios—sa’ chixjunil na’ajej.

Li qaraarookil profeet yoo chixb’aanunkil li naru chiru re xnujob’resinkil li ruchich’och’ rik’in lix Hu laj Mormon.²⁰ A’b’an moko naru ta xb’aanunkil xjunes rib’. Laa’o tento taqataaqe.

Chi musiq’anb’il xb’aan lix b’aanuhom, laa’in yookin chixyalb’al inq’e rik’in tuulanil chixwotzb’al lix Hu laj Mormon chi anchal inch’ool.

Toje’ wankin chaq aran Mozambique. Eb’ li tenamit sa’ li chaq’al ru tenamit a’an neke’ch’a’ajko’ rik’in li neb’a’il, li yajel, xmaak’a’il li trab’aaj, li kaq-sut-iq’, ut li taaqiik sa’ xjolomil li tenamit. Usilanb’ilin chaq chixnawb’al ru li awa’b’ej re li tenamit a’an, laj Filipe Nyusi. Naq kixpatz’, kintijok chirix a’an ut chirix lix tenamit; kinye re naq yooko chixkab’lankil jun santil ochoch re li Jesukristo sa’ lix tenamit. ²¹ Sa’ xraqik li qawanjik aran, kink’e lix Hu laj Mormon re sa’ Portugues , a’ li raatinob’aal a’an. Naq kixk’ul li hu, kinch’olob’ xyaalal li yo’onihom ut li yeechi’ihom choq’ re lix tenamit, li natawman sa’ li raatin li Qaawa’ chiruheb’ lix perelil li hu a’an.²²

Sa’ jalan chik hoonal li wixaqil, li xMelanie, ut laa’in kiqanaw ru li rey aj Letsi III re Lesoto ut li rixaqil sa’ rochocheb’.²³ Choq’ qe, li hoonal jwal chaab’il aran a’an xk’eeb’al lix Hu laj Mormon reheb’ ut xwotzb’al lix nawom inch’ool rik’ineb’. Naq nink’oxla li hoonal a’an ut xkomoneb’ chik, jun raqal reheb’ li loq’laj hu re roso’jikeb’ li kutan nachal sa’ ink’a’uxl: “Re naq lix tzʼaqalil lin evangelio taaruuq taajultikaaq xbʼaanebʼ li qʼunebʼ xmetzʼew ut li moko nim ta xnaʼlebʼebʼ toj saʼ xmaril li ruchichʼochʼ, ut chiruhebʼ li rey ut ebʼ laj taqlanel.”²⁴

Kinwotz lix Hu laj Mormon rik’in li embajador aj India sa’ li Naciones Unidas aran Ginebra, aj Indra Mani Pandey²⁵; rik’in li patriarca aj Bartolomé²⁶ re li Iglesia Ortodoxa Oriental; ut rik’in xkomoneb’ chik li kristiaan. Kiweek’a lix Musiq’ li Qaawa’ chi k’anjelak qik’in naq kink’e reheb’ “li taqenaqil pek li xaqabʼanbʼil wiʼ li qapaabʼaal”²⁷ ut kinwotz lix nawom inch’ool chirix li Jesukristo, lix pekal lix xuk li qapaab’aal.²⁸

Ex was wiitz’in, ink’a’ tento texxik aran Mozambique ut India, malaj teek’uleb’ li rey ut laj jolominel tenamit re xk’eeb’al re jun kristiaan li hu a’in wankeb’ wi’ loq’laj na’leb’ ut yeechi’ihom. Nekexinb’oq, sa’ li kutan a’in, chixk’eeb’al lix Hu laj Mormon reheb’ lee ramiiw ut lee junkab’al, lee rech aj trab’aaj, lee entrenador, malaj laj k’ay aran sa’ k’ayil. Neke’raj ru li raatin li Qaawa’ li wan sa’ li hu a’in. Neke’raj ru lix sumenkileb’ li patz’om re wulaj wulaj ut re junelik q’e kutan. Neke’raj ru xnawomeb’ chirix lix b’ehileb’ li sumwank li wan chiruheb’ ut chirix lix rahom li Qaawa’ choq’ reheb’. Chixjunil a’an wan sa’ lix Hu laj Mormon.

Naq teek’e lix Hu laj Mormon reheb’, yooqex chixteeb’al xk’a’uxleb’ ut xch’ooleb’ chiru li raatin li Dios. Ink’a’ tento teek’am li tz’aqal hu eerik’in. Naru teewotz sa’ junpaat sa’ lee celular sa’ li raqal reheb’ li loq’laj hu sa’ li aplicacion Biblioteca del Evangelio.²⁹

K’oxlahomaqeb’ li te’osob’tesiiq xb’aan lix evangelio sa’ xyu’ameb’, ut taqlahomaq jun xhu laj Mormon reheb’ sa’ lee celular. Us ajwi’ naq teetaqla lix nawom eech’ool ut chan ru naq li hu a’in xjal lee yu’am.

Ex wamiiw, jo’ x’apostol li Qaawa’, nekexinb’oq chixtaaqenkil li qaraarookil profeet, li Awa’b’ej Nelson, sa’ xnujob’resinkil li ruchich’och’ rik’in lix Hu laj Mormon. Jwal aajel ru; tento taqab’aanu anajwan. Ninyeechi’i eere naq textz’aqonq sa’ “li k’anjel q’axal nim sa’ xb’een li ruchich’och’,” lix ch’utub’ankil Israel,³⁰ naq texmusiq’aaq chixtawb’aleb’ li ani “rambʼil li yaal chiruhebʼ yal xbʼaan naq inkʼaʼ nekeʼxnaw bʼar teʼxtaw.”³¹ Neke’raj ru naq teech’olob’ ut teewotz chan ru naq li hu a’in xjal lee yu’am ut xexxjilosi rik’in li Dios, lix tuqtuukilal,³² ut li resil re “nimla sahil chʼoolejil.”³³

Ninch’olob’ xyaalal naq a’ yaal lix na’leb’ li Dios kikawresiman lix Hu laj Mormon sa’ li najter ch’och’ America re taak’utunq re xyaab’asinkil li raatin li Dios, xk’amb’aleb’ li aamej rik’in li Qaawa’ Jesukristo ut lix evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik “sa’ li kutan a’in.” Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

1. Chi’ilmanq Jakob 2:2–3; Mosiah 2:14, 30; 5:7; Alma 7:15; ut naab’aleb’ chik li raqal sa’ lix Hu laj Mormon.

2. Mosiah 2:9.

3. Alma 53:20.

4. Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: José Smith (2007), 67. Lix tz’aqalil li aatin kixye laj Jose Smith sa’ 28 re noviembre, 1841, reheb’ li Kab’laju chi Apostol: “Kebʼinye re li komon naq lix Hu laj Mormon aʼan li hu qʼaxal chʼolchʼo ru wan saʼ li ruchichʼochʼ, ut aʼan li taqenaqil pek li xaqabʼanbʼil wiʼ li qapaabʼaal, ut jun li winq qʼaxal wiʼchik taaruuq chixjilosinkil ribʼ rikʼin li Dios rikʼin xpaabʼankil li naʼlebʼ wan chi saʼ, chiru kʼaʼruhaq chik chi hu.” Li xyeeb’al “ch’olch’o ru” nachal rik’in li k’utb’esinb’il na’leb’ kixk’ul sa’ xjaltesinkil ru li hu, ut li tzol’leb’ k’utb’il sa’ lix Hu laj Mormon li naxch’olob’ chi chaab’il wi’chik chiru k’a’ruhaq chik chi hu li na’leb’ “li saqen ru ut loqʼ” chirix li evangelio (chi’ilmanq 1 Nefi 13:40).

5. Chi’ilmanq “Li yo’yookil Kristo: Lix ch’olob’ahomeb’ li Apostol,” jun aatin puktesinb’il xb’aan li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol sa’ li 1 re enero, 2000: “Naqak’e qach’olob’ahom, jo’ lix Apostol li tz’aqal k’ojob’anb’ilo, naq li Jesus a’an li Yo’yookil Kristo, li Ralal li Dios, maak’a’ xkamik. A’an li xnimal ru Rey Emmanuel, li k’ojk’o anajwan sa’ lix nim uq’ lix Yuwa’. A’an lix saqen, lix yu’am, ut lix yo’onihom li ruchich’och’. Lix b’e A’an, a’an li b’ehil nak’amok sa’ li sahil ch’oolejil sa’ yu’am a’in, ut sa’ li junelik yu’am sa’ ruchich’och’ toj chalel. B’antioxinb’ilaq taxaq re li Dios li maatan li maak’a’ xjuntaq’eetankil li kixk’e chaq; a’ lix choxahil Alal” (ChurchofJesusChrist.org).

6. Chi’ilmanq Isaias 49:26; 1 Nefi 21:26; 22:12; Tzol’leb’ ut Sumwank 66:1.

7. Li raatin li Qaawa’ natawman sa’eb’ li loq’laj hu. Sa’ lix Hu laj Mormon, laj Laman ut laj Lemuel ke’xpatz’, “Kʼaʼru xyaalal li bʼarbʼookil chʼiichʼ?” li wan sa’ lix matk’ laj Lehi. Laj Nefi kixsume naq “aʼan li raatin li Dios; ut ani teʼabʼinq chiru li raatin li Dios, ut teʼchapoq chiru chi kaw, maajoʼqʼe teʼosoʼq, chi moko taaruuq taanumtaaq saʼ xbʼeenebʼ li aleek ut li lochlookil tzimaj re li xikʼ naʼilok rehebʼ re teʼmutzʼeʼq ru, re xkʼambʼalebʼ xbʼe saʼ li sacheʼk” (1 Nefi 15:23–24).

8. Chi’ilmanq “Lix K’ojob’ankil Wi’chik lix Tz’aqalil lix Evangelio li Jesukristo: Jun jek’inb’il aatin re wiib’ cient chihab’ choq’ re li ruchich’och’,” b’ar wi’ naxye: “Naqach’olob’ naq Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, li k’uub’anb’il sa’ 6 xb’e li po abril re 1830, a’an lix Iglees li Jesukristo sa’ li Ak’ Chaq’rab’, chi k’ojob’anb’il wi’chik.” Li Iglees wan chi xaqxo sa’ lix tz’aqal re ru yu’am li xb’eenil pek sa’ xxuk, li Jesukristo, ut sa’ lix tojb’al rix li maak xb’aan a’an, ut lix waklijik a’an chi yo’yo. Li Jesukristo ak xb’oqeb’ wi’chik li apostol ut ak xk’e xwankil li tijonelil reheb’. A’an nokoxb’oq chiqajunilo chi chalk rik’in a’an ut rik’in lix Iglees, chixk’ulb’al li Santil Musiq’ej, eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’, ut chixtawb’al li sahil ch’oolejil li ink’a’ na’oso’. … Naqach’olob’ chi sa qach’ool naq li k’ojob’ank wi’chik naxik chi uub’ej rik’in li k’utb’esink li toj yoo chi k’ulmank. Li ruchich’och’ maajo’q’e taakanaaq jo’ chanru kiwan, xb’aan naq li Dios “tixch’utub’ sa’ junajil chixjunil li k’a’aq re ru rik’in li Kristo” (Efesios 1:10)” (ChurchofJesusChrist.org).

9. 2 Nefi 4:16.

10. Chi’ilmanq Quentin L. Cook, “Be Not Weary in Well-Doing” (Brigham Young University devotional, Aug. 24, 2020), speeches.byu.edu; Eliza Smith-Driggs, “This Week on Social: How to Develop a Love for the Lord, Yourself and Others,” Church News, July 17, 2020, thechurchnews.com.

11. Rox sut kiwil ru, q’an: geologia malaj geografia; xkaa sut kiwil ru, q’eq: li resilal lix Hu laj Mormon.

12. “Jun chik Ch’olob’anb’il Esil Chirix li Jesukristo” xtiqman jo’ xkab’il xk’ab’a’ lix Hu laj Mormon. Eb’ laj jolominel re li Iglees ke’xk’e xk’ab’a’ re naq tixk’am rib’ rik’in li rajom li hu jo’ yeeb’il sa’ li perel re xjolomil aatin: “Ut joʼkan ajwiʼ re teʼqʼunbʼesiiq xchʼool laj Judio ut laj Gentil naq li Jesus aʼan li Kristo, li Junelik Dios, li naxkʼutbʼesi ribʼ chiruhebʼ chixjunil li tenamit.”

13. Li wank jo’ xtzolom li Jesukristo a’an xk’utb’esinkil li qarahom choq’ re. Kub’enaqeb’ xha’ li tzolom; neke’xk’ul sa’ xb’eeneb’ lix k’ab’a’ li Jesukristo; neke’xyal xq’e chixtaaqenkil a’an rik’in xk’ulb’aleb’ lix na’leb’ jo’ ch’olob’anb’il xb’aan li apostol aj Pedro: “Yalomaq eeq’e chixtz’aqob’resinkil lee paab’aal rik’in xchaab’ilal lee yu’am; chetz’aqob’resi lee chaab’ilal rik’in li loq’laj na’leb’ak, li loq’laj na’leb’ak rik’in li taqlank sa’ xb’een lee tz’ejwal, li taqlank sa’ xb’een lee tz’ejwal rik’in li kawil ch’oolej, li kawil ch’oolej rik’in xloq’oninkil li Dios, li xloq’oninkil li Dios rik’in wank jo’ eeras eeriitz’in eerib’, li wank jo’ eeras eeriitz’in eerib’ rik’in li rahok” (2 Pedro 1:5–7; chi’ilmanq ajwi’ Predicad Mi Evangelio: Una guía para el servicio misional [2019], 121–132).

14. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson, li nawb’il ru sa’ ruchich’och’ jo’ aj cho’onel naq maji’ nab’oqe’ sa’ lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol sa’ 1984, ki’aatinak sa’ jun li tzoleb’aal reheb’ laj b’anonel aran Acra, Ghana sa’ 1986 chirix li resilal li cho’ok ch’oolej. Naq kipatz’e’ re moqon, kixch’olob’ naq wan aran ”jo’ xmoos li Qaawa’ re xtenq’ankileb’ [li kristiaan] chi chaab’ilo’k sa’ xtenamiteb’, chixkawob’resinkileb’ lix junkab’al, chixtawb’al xsahileb’ xch’ool chi yaal, ut chi usaak sa’ li ch’och’.” Kisutq’i aran Acra, Ghana, sa’ li 16 re noviembre, 2001, sa’ li k’anjel re xtikib’ankil xyiib’ankil li santil ochoch re Acra, Ghana (chi’ilmanq “Ground Broken for First Temple in West Africa,” Church News, Nov. 24, 2001, thechurchnews.com).

15. Chi’ilmanq Jolomil K’anjenel Hu: Li K’anjelak sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, 5.1.1.1: “Sa’ li qakutan, li Qaawa’ naxb’oqeb’ li winq rik’in xtz’uumal re li awa’b’ej re li Iglees re te’k’ojob’aaq jo’ apostol ut te’k’anjelaq sa’ lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 18:26–28)” (ChurchofJesusChrist.org).

16. Chi’ilmanq Russell M. Nelson, “Lix Hu laj Mormon: K’a’ru raj xjalanil laa yu’am chi maak’a’ li hu a’an?,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2017.

17. 3 Nefi 11:10–11.

18. Chi’ilmanq Russell M. Nelson, “Lix Hu laj Mormon: K’a’ru raj xjalanil laa yu’am chi maak’a’ li hu a’an?.”

19. Russell M. Nelson, “Lix Hu laj Mormon: K’a’ru raj xjalanil laa yu’am chi maak’a’ li hu a’an?.”

20. Chi’ilmanq Moises 7:62.

21. Kiyeeman resil li santil ochoch re Beira Mozambique sa’ 4 re abril, 2021, xb’aan li Awa’b’ej Russell M. Nelson. Numenaq 500,000 chi kristiaan wankeb’ sa’ Beira, li wan chire li Oceano Indio.

22. Junjunq reheb’ li yo’onihom ut yeechi’ihom li neke’tawman sa’ lix Hu laj Mormon wankeb’ sa’ 2 Nefi 31:20; Jakob 4:4–6; Alma 13:28–29; 22:16; 34:41; Eter 12:32; Moroni 7:41; 8:26.

23. Li Elder ut Hermana Rasband ke’xnaw ru li rey ut lix junkab’al sa’ li 10 re febrero, 2020 naq wankeb’ sa’ Africa re rosob’tesinkil li santil ochoch re Durban Sudafrica.

24. Tzol’leb’ ut Sumwank 1:23.

25. Li Elder Rasband kixnaw ru li embajador aj Indra Mani Pandey, tz’aqal ruuchil li India sa’ li Naciones Unidas ut xkomoneb’ chik li ch’uut aran Ginebra, naq yoo chi k’anjelak sa’ li Foro Interreligioso sa’ Bolonia, Italia sa’ li 17 re septiembre, 2021.

26. Li Elder Rasband kixnaw ru li patriarca aj Bartolomé re li Iglesia Ortodoxa Oriental naq yoo chi tz’aqonk sa’ li Foro Interreligioso sa’ Bolonia, Italia sa’ li 13 re septiembre, 2021.

27. Enseñanzas: José Smith, 67. Jun taqenaqil pek nak’eeman sa’ xb’een jun okeb’aal q’otq’o ut naxk’eheb’ chi xaqliik chixjunileb’ chik li pek. Li profeet aj Jose kixye naq lix Hu laj Mormon a’an “li taqenaqil pek li xaqabʼanbʼil wiʼ li qapaabʼaal” xb’aan naq aajel ru sa’ xjunajinkil li Iglees rik’ineb’ li na’leb’ ut li k’ojob’anb’il k’anjel. Lix Hu laj Mormon a’an jun “taqenaqil pek” sa’ xyu’ameb’ li komon, naxtenq’aheb’ chi kanaak sa’ xb’ehileb’ li sumwank.

28. Chi’ilmanq Efesios 2:19–20. Li Jesukristo a’an xpekal lix xuk li qa’Iglees, li k’ab’a’inb’il rik’in lix k’ab’a’ a’an. Jo’ naq xk’eeb’al xpekal lix xuk li santil ochoch a’an reetalil xpekal lix xuk li rochoch li Dios, li Jesukristo a’an xpekal lix xuk li qapaab’aal ut li qakolb’al. A’an kixk’e lix yu’am re naq taawanq qayu’am laa’o; maa’ani chik naxq’ax ru lix kawilal, lix nimal ru, ut lix rahom.

29. Naru taawotz a’an rik’in laa celular. Naru taate li aplicacion Biblioteca del Evangelio, tatxik sa’eb’ li loq’laj hu, ut taapitz’ “Compartir ahora” sa’ xtiklajik li perel. Malaj sa’ li aplicacion Libro de Mormon naru taapitz’ “Compartir”, li tixk’ut jun codigo li naru naroksi laa wamiiw rik’in lix celular a’an.

30. Russell M. Nelson, “Juventud de Israel” (ch’utam choq’ reheb’ li saaj sa’ chixjunil li ruchich’och’, 3 junio, 2018), HopeofIsrael.ChurchofJesusChrist.org. “Sa’ li 30 re junio, 2018, li Awa’b’ej Russell M. Nelson ut li rixaqil, li xWendy W. Nelson, ke’xb’oqeb’ li saaj chi “ok sa’ lix ch’uut li Qaawa’” ut chi tz’aqonk sa’ li “yalok q’e q’axal nim, li na’leb’ q’axal nim, ut li k’anjel q’axal nim sa’ xb’een li ruchich’och’.” Ut k’a’ru li yalok q’e q’axal nim? Lix ch’utub’ankil Israel” (Charlotte Larcabal, “A Call to Enlist and Gather Israel,” New Era, Mar. 2019, 24).

31. Tzol’leb’ ut Sumwank 123:12.

32. Chi’ilmanq 2 Nefi 4:27; Mosiah 4:3; 15:18; Alma 46:12.

33. 1 Nefi 13:37.