2002
‘Sa Kalougata Ko Ira sa Dautataro’
Noveba 2002


“Sa Kalougata Ko Ira sa Dautataro”

Na veisaututaki e dua na ka me liu taumada ka me da dau vakasaqara.

Mai na veiitavi qaravi vakamatavuvale, na kena ka na guilecavi dredre duadua sa ikoya na neitou dau lako ki na Vanua Tabu. Vei keitou, na veisiko ki na tiki ni vuravura o ya e dau veisautaka sara ga na neitou bula. Ia, ena gauna oqo na Vanua Tabu e sa vaka tu e dua na kuro katakata levu ni veilecayaki kei na sa tabu eke vei ira era via lako kina me ra laki vakaukauwataki vakayalo. Voleka me veiyasai vuravura kece e sa tarai ira na veika rerevaki ka se sega ni dau kilai tu mai liu. Era veilecayaki ko ira era masulaka tiko na veisaututaki, ia era ririkotaki ira ga na dauniveivakasaurarataki oqo.

Veisaututaki ni sota kei Tikoveileti

Na gauna dredre eda bula tiko kina oqo e sa parofisaitaki oti tu ena ivolanikalou. Na noda gauna e sa raici oti ni donumaka na “bukawaqa, kei na cava, kei na o kubou ena veivanua tani; … ivalu, kei na irogorogo ni ivalu, kei na tavuki ni vanua ena veiyasana e vuqa … sa dukadukali sara kina na dela ivuravura; … kei na itovo vakasisila kecega.”1

Na parofisai o ya e kauta lesu mai na itukutuku e tu ena ivolanikalou baleta na ikarua ni itabatamata2 ena dela ivuravura. “Ia ena gauna ko ya sa kaukauwa sara kina na cakacaka nei Setani ena kedra maliwa, ka sa lewa talega na yalodra na tamata; e a sa tekivu kina me yaco na ivalu kei na vakadave dra; a ra sa veicacati vaka i ira, … me ra rawa ka kina.”3 Mai na gauna nei Keni kei Epeli,4 Iso kei Jekope,5 kei Josefa ka a volitaki ki Ijipita,6 na bukawaqa ni veicacati e sa qai kaukauwa cake ga mai na veivala vakamatavuvale.

Na veicacati vakaveitacini kei na veiwekani e sa vakarusa na veikoro lelevu ki na veivanua ni rarawa. Niu dau vakananumi ira na veivanua vakaoqori, au dau nanuma e dua na vosa vakaibalebale: “Na tamata dauveivakalialiai sa tacori kina na koro: Ia ko ira na tamata vuku era vakadaroya na cudru.”7

iDusidusi ni iVakavuvuli

Na ivolanikalou e tiko ruarua kina na vu ni tiko veisei kei na iwali ni matetaka levu oqo ni kawatamata: “Sa veimecaki na itovo vakayago kei na Kalou me tekivu sara mai na lutu i Atama, ka na vaka tu kina, me tawamudu, kevaka eda sa sega ni vakarorogo kina domo ni Yalo Tabu, me da biuta tani na itovo vakayago ka yaco me tamata yalosavasava ena vuku ni isoro i Karisito.”8

Na veisaututaki ena rawa walega kevaka e lako laivi mai na vakanananu ni tiko veivala ki na kena vakadeitaki na ivakarau ni bula ki na kena ka tiko sara e cake. Ni da lako vei Jisu Karisito na“Tui ni Sautu”9 na sala ni veivinakati rawa ko ira e vuravura ka lomani ko ira na tamata.10 E a yalataka vei keda: “Sa kalougata ko ira sa dautataro: ni ra na vakatokai me ra luve ni Kalou.”11

E a vakavulici ira na tamata o Jisu ena ivakarau ni bula veimaliwai. E a vakaraitaka e rua na ivunau levu: na imatai, mo “lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega,”12 na kena ikarua, Mo “lomana na kai nomu me vaka ko sa lomani iko.”13

E tomana ka kaya, “Dou lomani ira na nomudou meca, [ka] vosa vinaka vei ira sa rukaki Kemudou.”14

E a vakavulica na Lawa Koula: “O koya na ka vakayaduaga me ra kitaka vei kemudou na tamata, dou kitaka vakatalega kina vei ira.”15 Na ivakavuvuli oqo sa voleka ni kune ena veimatalotu lelevu kece. E so tale me vakataki Konifiusiasi kei Arisitotale era a vakavulica talega.16 Na ka me kilai, ni kosipeli e sega ni tekivu ena nona a sucu na Gone mai Peceliema. E ka tawamudu. E a kacivaki ena ivakatekivu vei rau ko Atama kei Ivi. E so na tiki ni kosipeli e a sa maroroi tu ena veivanua. O ira sara mada ga na vei tukuni eliu era sa vakavutuniyautaki ena so na tikitiki ni dina mai na veitabatamata taumada.

Evei ga na vanua e kune kina kei na kena vakamacalataki vakacava, na Lawa Koula e kovuta na ivakatakilakila ni itovo savasava ni matanitu ni Kalou. E vakatabuya na veivakasosataki ena dodonu ni duatale. E veivauci talega ena veimatanitu, veisoqosoqo, kei na tamata yadua. Ena loloma kei na vosota e sa sosomitaka na veisausaumi ni “isau ni mata na mata, kei na bati na bati.”17 Kevaka me da se vakamuria tikoga na ivakavuvuli o ya, ke da sa mataboko ka sega na batida18 ena gauna oqo.

Na vakasama oqo ni kena caka vei ira na tani na ka e gadrevi me caka vei keda e rawarawa sara na kena vulici. E vakadeitaka na bibi ni itutu ni dua me luvena na Kalou.19 Na ivolanikalou e kerei ira na itubutubu me ra vakavulici ira na luvedra mera kakua ni “veileti ka veivala ka qarava na tevoro na vu ni ivalavala ca.” Ia mo ni “ vakavulici ira me ra veilomani ka dauveivukei.”20

O Jisu e vakavulica na bibi ni veivakaduavatataki kei na i wali ni duidui yadudua. E tukuna: “O koya yadua sa cudru walega vua na wekana … ena cudruvi koya na mataveilewai: …

“O koya kevaka ko sa kauta na nomu imadrali kina icabocabo ni isoro, sa nanuma mai kina sa dua na ka sa beitaki iko kina na wekamu;

“Biuta tu na nomu imadrali ena mata ni icabocabo ni isoro, ka mo lako; mo drau veivinakati mada e liu kei na wekamu, mo qai lako mai ka vakacabora na nomu imadrali.”21

Na iVakavuvuli Vinaka e vakatavuvulitaka vei keda me da “vosoti, ira era sa cakacala vei kemudou: me kakua ni cudruvi kemudou na Tamamudou sa tiko mai lomalagi ena vuku ni nomudou ivalavala ca.

“Ia kevaka dou sa sega ni veivosoti ena sega talega ni vosoti kemudou na Tamamudou ena nomudou ivalavala ca.”22

O Jisu e a kaya ni na yaco mai na siga ni lewa. O keda vakayadua eda na solia na itukutuku ni noda bula vakatamata kei na noda veimaliwai kei ira tale e so.23

iTavi Vakavuravura

Na ivunau ni lomana na Kalou kei na kainomu erau veiwekani. Ena sega ni rawa ni da lomana na Kalou kevaka e sega ni da lomana na kainoda. Ena sega ni rawa ni da lomana na wekada kevaka e sega ni da lomana na Kalou. Na tagane kece e veitacini baleta ni Kalou e Tamada. Ia na ivolanikalou e sinai tu kina na italanoa ni tiko veileti kei na veivaluvaluti. Era vosavakacacana na vakacibi ivalu, ia era totaka na ivalu ni kena taqomaki na bula ni tamata kei na nona matavuvale ka vakakina na nodra galala.24 Me vaka “ni da vakabauta ni sa kilikili me da vakarorogo vei ira na tui, na peresitedi, na iliuliu kei ira na turaganilewa, io me da rokova ka muria na lawa,”25 na lewenilotu era na kacivi me ra lewena na mataivalu ni veimatanitu. “Keimami vakabauta ni a tauyavutaka na Kalou na veimatanitu me yaga vua na tamata; ia ena tarogi ira na tamata ko koya ena ivakarau era a qaravi kina, io na nodra bulia na kena lawa ka vakayacora na kena cakacaka, me vinaka ka yaga vei ira na tamata.”26

Ena iKarua ni iValu Levu kei Vuravura, ni ra a vakasaurarataki na lewenilotu me ra la’ki vala ena yasana veibasai, e a vakadeitaka na Mataveiliutaki Taumada ni “na matanitu e sa nona itavi me taqomaki ira na lewena ka maroroya na bula vakapolitiki ena loma ni vanua kei na veimatanitu, e taudaku… . Ia na Lotu, e sega sara ga ni dua kina nona bisinisi ena veika vaka o ya, ia e vunautaka ga vei ira na lewena me ra … dina ki na nodra vanua.”27

Na Veisaututaki e Rawa

Me vaka ni sa balavu sara mai na gauna ni tiko veileti, e lewe levu sara era nanuma ni sa na dredre na veisaututaki. Au sega ni duavata kina. E rawa ni da vulica me da lomani ira na wekada mai na veiyasai vuravura. Kevaka me ra Jiu, Musolomani, se Vakarisito, se ra Idu, Buda se dua tani tale, e rawa ni da na bula veimaliwai ena noda veirokorokovi, ka kua ni biuta laivi na yavu ni noda vakabauta vakalotu. E levu sara na ka eda tautauvata kina ka lailai na keda duidui. Na veisaututaki e dua na ka me liu taumada ka me da dau vakasaqara. O ira na parofita ni Veiyalayalati Makawa era vakabauta ni rawa na veisaututaki ka sa dodonu vei keda me da vakabauta talega. Na Daunisame e kaya, “A noda idrodro kei na noda kaukauwa na Kalou, sa voleka sara me vukei keda ni da sa rarawa.”28 Sa vakaotia na ivalu mai na iyalayala kei vuravura.”29

Na Tamada ko Eparama e a vakatokai me “iTokani ni Kalou.”30 Na veisaututaki e dua na ka e dau vakabibitaka sara vakalevu ko Eparama. E a vakasaqara me “tui ni veisaututaki.”31 Na nona sasaga e sa rawa ni vakilai ena noda sasagataka tiko na veisautautaki nikua.Na luvena ko Isimeli kei Aisake, e dina ni rau duidui tina, erau walia na nodrau duidui ni rau sasagataka e duavata ga na ka. Ni sa mate ko tamadrau, erau a qai cakacaka vata me rau buluta na yagona vakalou.32 O ira na nodratou kawa sa rawa me ra na vakatotomuria na kena o ya.

O ira na nona kawa nei Eparaama e tiko vei ira e dua na veivakalougatataki vakalou. Na Turaga e a tukuna ni o Isimeli ena yaco me dua na matanitu kaukauwa33 kei na kawa iEparama, Aisake, kei Jekope era na vakalougatataka na veimatanitu e vuravura.34

O ira gona na kawa i Eparama—ni sa soli tu vei ira na yalayala ni veivakameautaki—e sa tiko vei ira na dodonu ni cakacakataki ni veisaututaki. Era sa digitaki mai vua na Kalou Kaukauwa, sa rawa ni ra vakayagataka na nodra kaukauwa me ra qarava na tiko veisaututaki.

Na iwali ni duidui ni leqa vakapolitiki ena gadrevi kina na vosota kei na veivosaki. Na veika e veivosakitaki ena rawa walega kevaka me masulaki.

E a parofisaitaka o Aisea na vakanuinui ena noda gauna. Ena nona a tukuna na nodra na vakasoqoni vata tale na Isireli kei na tauyavutaki ni Lotu mai vua na Parofita o Josefa Simici, e a vola vaka oqo ko Aisea: “Ia ena yaco ena siga ko ya, ena baci dodoka tale vakarua na ligana na Turaga me vakabulai ira na kena vo ni nona tamata, …

“Ia ena vakarewataka ko koya e dua na drotini vei ira na veimatanitu, ka vakasoqoni ira vata na Isireli era sa biu laivi, ka na soqona vata ko koya na Juta mai na iyalayala vava kei vuravura.”35

Na parofisai ni vakanuinui oqo e sa rawa ni vakavatukana kevaka era vakamuria na iliuliu kei ira na tamata na ivakavuvuli iJisu Karisito. Na noda gauna ena rawa ni gauna ni veisaututaki vinaka duadua. Na veivakararawataki ena gauna sa oti e sa na buluti laivi. Na rarawa ni veivaluvaluti e sa na tu ga me ka ni vakanananu. Na veimatanitu era sa na veitokonitaka na veisaututaki. O ira na dauniveisaututaki era sa na liutaka na veivakaduavatataki, vukei na dravudravua, ka kauta yani na vakacegu vei ira era sotava tu na rere. O ira oqori era na vakacaucautaki mai vei ira na veitabatamata mai muri, ka na solia kina na Kalou Tawamudu na lewa lagilagi.

Na inuinui kei vuravura sa ikoya na Tui ni Sautu—na noda Dauveibuli, iVakabula, Jiova, kei na Turaganilewa. E solia vei keda na bula vinaka, na bula sautu,, kei na bula tawamudu. Veivakacegui—na bula vutuniyau—ena yaco vei ira era na vakatotomuri Koya36 ka muria na Nona sala ni veivakacegui. Oqo au sa tukuna yani ki vuravura taucoko.

Lewenilotu

Ia na lewe ni Lotu iJisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, na cava e vinakata vei keda na Turaga? Vakaisoqosoqo Lotu, e dodonu me da “vakawabokotaka na veivaluvaluti ka tutaka na veisaututaki.”37 Vei keda yadua, “me da muria kina na veika ni veivinakati.”38 Me da dauniveivakameautaki. Me da bula veilomani — vakaveiwatini, vakamatavuvale, kei ira na wekada. Me da bulataka na Lawa Koula. E sa tiko vei keda na itukutuku ni kawa i Juta ka rau sa tu vata kei na itukutuku ni kawa i Ifereimi.39 E dodonu me da lomani ira ka wiliki ira me ra sa lewe ni matavuvale raraba. Me da sa kauta yani na loloma vakalou ka vakaraitaka na ivakavuvuli ni lotu ka a vakalesui mai vei ira na wekada kei ira na noda itokani. Me da vukei ira ena noda kaukauwa kei na igu. Me da maroroya na noda ivakavuvuli ena i vakatagedegede e cake ka tutaka na dina. Me da tomana tikoga na noda vakasoqoni ira vata na yavusa i Isireli mai na veiyasai vuravura ka wasea vei ira na cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati ka na vauca na matavuvale me tawamudu. Na veivakalougatataki oqo me da kauta yani vei ira na tamata ena veivanua kecega.

Ni vaka o ya na bula, na noda iVakavuvuli ena vakalougatataki keda. E vakarautaka na yalayala oqo, “Kakua ni ko rere; niu sa tiko vata kei iko: kakua ni ko taqaya; niu sa nomu Kalou: kau na vakaukauwataki iko; io, kau na vukei iko; io, kau na tokoni iko ena ligaqu imatau sa dau dina.”40

Sa noda na Nona ituvatuva vakalomalagi. Sa noda na ituvatuva lagilagi vakalou me baleta na lewei vuravura. Ni da sa dautataro, eda sa na vakatokai me da luve ni Kalou. Au sa vakadinadinataka ena yaca i Jisu Karisito, emeni.

Ivakamacala

  1. Momani 8:29–31; raica talega na 2 Timoci 3:1–7, 12–13; V&V 45:25–27.

  2. E yaco ena gauna i Seci, na luvei Atama kei Ivi.

  3. Mosese 6:15.

  4. Raica iVakatekivu 4:8–10.

  5. Raica iVakatekivu 27:41.

  6. Raica iVakatekivu 37:28.

  7. Vosavakaibalebale 29:8.

  8. Mosaia 3:19.

  9. Aisea 9:6.

  10. Raica na Luke 2:14.

  11. Maciu 5:9; raica talega 3 Nifai 12:9; VJS, Maciu 5:11.

  12. Maciu 22:37.

  13. Maciu 22:39; raica talega na Luke 10:27; V&V 59:5–6.

  14. Maciu 5:44.

  15. Maciu 7:12; raica talega na Luke 6:31; 3 Nifai 14:12.

  16. Raica na B.H. Roberts, New Witnesses for God, 3 vols.(1909–11), 3:492–93.

  17. Maciu 5:38; raica talega Lako Yani 21:24–27; Na Vunau ni Soro 24:20.

  18. Raica Joseph Stein, Fiddler on the Roof (1964), 142.

  19. Raica na Maciu 25:40; V&V 18 :10.

  20. Mosaia 4:14–15.

  21. Maciu 5:22–24; raica talega na 3 Nifai 12:22–24; VJS, Maciu 5: 24–26.

  22. Marika 11:25–26; raica talega na VJS, Marika 11:27–28.

  23. Raica na Maciu 12:36; Roma 14;10–12; 1 Joni 4:16–21; Alama 41:3; 3 Nifai 27:16–22.

  24. Raica na Alama 43: 45–47; 46:11–12, 19–20; 48:11–16.

  25. Raica na Yavu ni Vakabauta 1:12.

  26. V&V 134:1.

  27. James R. Clark, comp. iTukutuku mai na Mataveiliutaki Taumada ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, 6 vols. (1965–75), 6:155–56.

  28. Same 46:1.

  29. Same 46: 9.

  30. Jemesa 2:23; raica talega 2 Veigauna 20:7; Aisea 41:8. Mai liu sara e a veiyalayalati kina na noda Dauveibuli vata kei Eparaama me baleta “na iyabayamata e udolu” (Vakarua 7:9; raica talega na 1 Veigauna 16:15; Same 105:8). Me na qai vakavatukana ena gauna oqo (raica 1 Nifai 15:13, 18; V&V 124:58; 132:30).

  31. Eparaama 1:2.

  32. Raica Nai Vakatekivu 25:9; Na yaca i Eparaama dina, Eparama e kena ibalebale na “tama vakalou” [raica na iVola ni Vosa ni Vola Tabu, “Eparaama,” 601].

  33. Raica Na iVakatekivu 21:13, 18.

  34. Raica Na iVakatekivu 17:19; 21:12; 22:18; 28:13–14; 35:9–12; Lako Yani 32:13; Vakarua 9:5; Eparaama 2:11; VJS, Vakatekivu 17:25.

  35. Aisea 11:11–12; raica talega na Roma 15:12.

  36. Raica na 2 Veigauna 20:20; Maciu 6:24–33; Joni 10:10; 1Nifai 2:20; 4:14; 2 Nifai1:9, 20; 4:4; Jeromi 1:9; Mosaia 1:7; 2:22, 31; Alama 9:13; 36:1, 30; 37:13; 38:1; 48:25; 50:20; Ilamani 3:20; V&V 64:34.

  37. V&V 98:16.

  38. Roma 14:19.

  39. Raica na Isikeli 37:16–19; 2 Nifai 3:12.

  40. Aisea 41–10.

Tabaka