Na Yavu Talei ni Noda Vakabauta

Peresitedi Gordon B. Hinckley

Me vakavinavinakataki na Kalou ena Nona vakalesuya mai na ivakadinadina, na kaukauwa, kei na ivakavuvuli ka salavata kei na vakalesui mai ni Lotu i Jisu Karisito.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, au a kerea na veivakauqeti ni Turaga meu vosa kina vei kemuni. Au sega sara ga ni vakacegu rawa ena vuku ni itavi vakaitamera oqo meu na vosa vei kemuni na Yalododonu Edaidai. Au vakavinavinakataka na nomuni caka vinaka kei na nomuni dauvosota. Au dau masulaka e veigauna meu bula kilikili me ra na tokoni au tikoga kina na lewenilotu.

Au se qai lesu wale ga mai ena dua na ilakolako balavu. E sa ka dina ni oca, ia e sa bau talei dina na maliwai ira na Yalododonu. Kevaka e rawa meu solia na itavi ni veiliutaki ni Lotu ni veisiga vei ira tale eso, ka meu vakayagataka mada na noqu gauna ena kedra maliwa na noda, meu sikovi ira na tu ena veitabana lalai, vakakina o ira ena vei-iteki lelevu. Au bau vinakata meu maliwai ira na Yalododonu ena vanua cava ga era tiko kina. Au vakila ni dodonu mo ni sikovi na lewenilotu yadua. Au kere veivosoti ga ena vuku ni kena sa malumu mai na yago sa sega kina ni rawa meu na lululu yadudua vei kemuni. Ia e rawa ga niu na wadravi kemuni yadudua ena marau ni yaloqu meu vakaraitaka noqu loloma kau solia na veivakalougatataki.

Ena ilakolako au qai lesu wale mai kina e a laki qaravi kina na kena vakatabui tale na Valetabu mai Freiberg e Jamani ka laki vakatabui talega na Valetabu mai na Hague e Netherlands. E a donumaki au na madigi meu laki vakatabuya na Valetabu mai Freiberg ena 17 na yabaki sa oti. E se dua ga na valetabu lailai ka tara ena vanua ka kilai e liu me o German Democratic Republic, na Tokalau ni vanua ni se waserua tu ko Jamani. E vaka ga na caka mana na kena tara. Eratou a laki veivosaki kei ira na vakailesilesi ni matanitu ena Tokalau kei Jamani o Peresitedi Monson, o Hans Ringger, kei na so tale, ka mani vakadonui mai kina.

E a vakayagataki vakavinaka sara ena veiyabaki sa oti. Ia edaidai sa mai yali na bai simede ka latia veimama na vanua. Sa rawarawa vei ira na noda me ra lako yani ki Freiberg. E sa makawa sara na vale ka sa sega ni veiganiti.

Sa vakalevutaki tale na valetabu ka caka sara vakarairai vinaka me vakayagataki. E a qaravi e dua ga na soqoni ni veivakatabui. Era a soqoni mai na Yalododonu ena dua na vanua levu. Ena rumu levu keitou dabe tiko kina, keitou raica rawa yani na matadra e vuqa na Yalododonu momoqaqa ka kaukauwa vinaka, o ira oqo ena veiyabaki ena gauna vinaka kei na gauna dredre ena vakatatabu ni veiliutaki ni matanitu ia oqo era sa mai galala tu, era a karona nodra vakabauta, qarava na Turaga, ka ra ivakaraitaki vinaka ni kosipeli. E mosita na yaloqu ni sega ni rawa meu na mokoti ira na turaga kei na marama qaqa ka tukuna vei ira na noqu lomani ira. Kevaka era rogoci au tiko mai oqo, au sa nuitaka ni ra sa kila na loloma ko ya ka vosota niu a lesu totolo tani mai ena kedra maliwa.

Mai kea keitou a vuka sara ki Varanise me laki qaravi kina e so na bisinisi ni Lotu. Keitou a vuka sara yani ki Rotterdam ka gole cake sara ki Na Hague. Na qaravi itavi ni dua na siga ki na tolu na matanitu e sa bau ka ni oca dina vua e dua na qase.

Ena mataka ka tarava keitou a vakatabuya kina na Valetabu mai Na Hague. E a vakayacori vaka va na soqoni. Sa bau talei ka vakaciriloloma dina na veika e qaravi kina.

Sa totoka dina na Valetabu ka toka ena dua na vanua vinaka. Au vakavinavinaka vakalevu ni sa dua na vale ni Turaga me ra qaravi kina na Yalododonu e Netherlands, Belgium, kei na so na vanua mai Varanise. Na imatai ni gauna mera talai yani kina na daukaulotu ki na yasai Iurope ko ya ena 1861. E udolu era sa lewena mai na Lotu. E vuqa vei ira era a biuvanua ka ra gole ki Amerika. Ia sa tiko mai kea ena gauna oqo e dua na isoqosoqo ni Yalododonu Edaidai talei ka yalodina ka ganiti ira me tiko e dua na vale ni Turaga ena kedra maliwa.

Au a vakasamataka ni keirau a tiko mai na yasa nivuravura ko ya me keirau lakova tale yani eso na yasana. Keitou a mani gole cake yani ki Kiev mai Ukaraine. Au a tiko mai kea ena 21 na yabaki sa oti. E sa vakilai sara ga kina e dua na yalo vou ni galala. Sa dua na ka veivakauqeti meu sotavi ira na lewe 3,000 na Yalododonu mai Ukraine. Era soqoni mai, eso era lako vakayawa mai ka so era lako vakavoleka ga mai, era vosota mai na dredre kei na sau levu ni ilakolako me ra yaco rawa ga mai.

E dua na matavuvale e sa sega ni rawata me kauti ira taucoko mai na lewena. Erau a vakatawa tikoga mai vale na itubutubu ka laivi ira na gone me ra lako mai me rawa ni ra mai duavata kei keitou.

Mai kea keitou gole sara ki Moscow, e Rusia. Au a tiko talega mai kea ena 21 na yabaki sa oti, kau raica ni sa veisau sara. E vaka ga na tibi ni liva. O sega ni rawa ni raica. Ia e rawa ga ni o vakila. Eke talega keitou a vakayacora kina e dua na soqoni taleitaki e a soli kina na gaunadonu ni veitalanoa kei ira na vakailesilesi lelevu ni matanitu me vaka ga keitou a vakayacora mai Ukraine.

Sa dua dina na ka talei me keitou sotavi ira na Yalododonu taleitaki oqo ka ra soqoni mai “e dua mai na dua na koro, ka rua mai na dua na mataqali,” mo dou curu vei ira na bula (raica Jeremjah 3:14). E bibi na nodra icolacola. Ia e tudei ga na nodra vakabauta ka kaukauwa na nodra ivakadinadina.

Ena veivanua yawa oqori, e sega sara ni ra kila tu e vuqa na lewe ni Lotu, e kaukauwa sara kina na itukutuku ni kosipeli ka vakararamataka na sala vei ira na udolu.

Keitou a vuka sara ki Iceland. Sa vanua totoka dina ka ra totoka talega na lewena. Keitou a laki veitalanoa vakabalavu sara kina kei na peresitedi ni matanitu, e dua na turaga dokai ka rawati koya e sa lesu oti e Utah ka dau talanoataka na nodra yalorawarawa na noda.

Keitou a sotavi ira talega na Yalododonu. Sa dua na ka veivakauqeti me da raica na matadra ni ra osota mai na noda valenilotu ena siti ko Reykjavik.

Ena veivanua kece oqori kei na veigauna kece meu vosa kina vei ira na lewe levu, e dua ga na ka e dau tubu mai ena noqu vakasama—na kena vakurabui ni cakacaka oqo, sa bau veivakurabuitaki dina. E votu mai vakavica vei au na qaqa ni sere ka lagata na matasere ena mataka edaidai:

“Na yavu tudei, ni Turaga dokai,

“Me tou vakabauta na vosa talei!

(“Na Yavu Tudei,” Serenilotu, naba 6)

Me vaka ni da Yalododonu Edaidai eda sa kila beka ka vakavinavinakataka na kaukauwa eda sa rawata tu? Ena kedra maliwa na veimatalotu e vuravura sa ka lagilagi ka taleitaki dina.

Na Lotu beka oqo e koronivuli? Io. Eda sega ni cegu e veigauna ena veituberi, veituberi, veituberi ena veimataqali ituvaki ni bula. E isoqosoqo beka ni bula veimaliwai? E dina. Oqo e dua na matavuvale levu ni veitokani ka ra marautaka na nodra veimaliwai vata. E isoqosoqo beka ni veivukei? Io. E tiko na kena porokaramu uasivi me tarai cake kina na bula rawati koya ka soli na veivuke vei ira era leqa tu. E okati ena veika kece oqori kei na vuqa tale. Ia ena taudaku ni veika kece oqori sai koya oqo na Lotu kei na matanitu ni Kalou ka tauyavutaki ka dusimaki mai vua na Tamada Tawamudu kei na Luvena Lomani, na Turaga ko Jisu Karisito ka tucaketale, me vakalougatataki ira kece era lako mai me ra mai lewena.

Keitou kacivaka yani ena yalodina ni rau a rairai dina vakaidina vua na gonetagane ko Josefa Simici, na Kalou na Tamada Tawamudu kei na Luvena ko Jisu Karisito.

Ena noqu a vakatarogi mai vei Mike Wallace ena porokaramu ni 60 Minutes, e a tarogi au mai kevaka au vakabauta dina na ka o ya. Au a sauma, “Io, saka. Ko ya sara ga na caka mana.”

Ko ya na veika au vakabauta. Na noda kaukauwa e koto sara ga ena tokoni tiko ni raivotu ko ya. E dua ga vei rau, e a yaco se a sega ni yaco. Kevaka e a sega ni yaco, ia e ka ga ni veidabui na cakacaka oqo. Ia kevaka e a yaco, sai koya sara ga oqo na cakacaka bibi ka talei duadua ena vuravura oqo.

Ni vakasamataka mada o ya kemuni na taciqu. Ena vica vata na senitiuri e a sogoti tu kina na lomalagi. O ira na turaga kei na marama vinaka, sega ni ra lewe vica walega—era tamata uasivi ka totoka vakaoti—era a tovolea me ra vakadodonutaka, vakaukauwataka, ka toroyacake na ivakarau ni nodra sokalou kei na nodra ivakavuvuli. Au vakaraitaka vei ira na noqu veidokai kei na vakarokoroko. Sa vinaka cake sara mai na vuravura ena nodra yalodina ni sasaga. Ena vuku ni noqu vakabauta ni ra a vakauqeti ena nodra cakacaka, e sega ni ka ni veivakalomavinakataki me dolavi na lomalagi, ka ratou rairai mai na lewetolu va-Kalou.

Ia ena 1820 e a qai yaco mai kina na ivakatakila lagilagi ko ya me saumi kina na nona masu e dua na gonetagane ka wilika ena nodratou iVolatabu ni matavuvale na vosa nei Jemesa: “Ia kevaka sa lailai na vuku vua e dua vei kemudou, me kerea vua na Kalou, o koya sa solia vakalevu kivei ira kecega na tamata, a sa sega ni dau veivakadirideini; ka na soli ga vua” (Jemesa 1:5).

Mai na sotavi ni veika lagilagi ka taleitaki oqori sa mai basika kina na Lotu dina oqo.

Ena itukutuku makawa kece vakalotu ka volai tu e sega ni dua me tautauvata kei na kena oqo. Ena Veiyalayalati Vou e tukuni kina na papitaisotaki nei Jisu ka rogo mai kina na domo ni Kalou ka lako sobu mai na Yalo Tabu me vaka na ruve. Mai na Ulunivanua, eratou a raica ko Pita, Jemesa, kei Joni, ni sa matalia na yago ni Turaga e matadratou. Eratou a rogoca na domoi Tamana, ia eratou a sega ga ni raici Koya.

A cava erau a rairai ruarua kina na Tamana kei na Luvena vua e dua na gonetagane, gonetagane lailai? E dua na vuna, erau lako mai me rau mai tekivuna na itabagauna levu duadua vakakosipeli, mera soqoni vata mai kina na veitabagauna kece sa oti yani ka okati mai mera sa duavata ga.

E dua beka ena vakabekataka na itabayabaki eda bula kina oqo ni sa gauna uasivi duadua ena itukutuku makawa kece vakavuravura? Era sa basika kina na vakadidike talei vaka sainisi, na wainimate, na sala ni veivosaki, na veilakoyaki, ka sega ni tautauvata kei na dua tale na itukutuku makawa ni itabatamata. E sa rui dredre beka me da vakabauta ni dodonu me na seraka talega mai kina na kilaka vakayalo me vaka na ivakatautauvata ni itabagauna vou ni rarama kei na kilaka”.

E iyaya ni cakacaka ni Kalou oqo e dua na gonetagane ka sega tale ni lomalomarua na nona vakasama ena ivakavuvuli vakatamata. E se makare sara tu ga na nona vakasama ka sega ni se tara yani na ivakavuvuli ni gauna ko ya.

E rawarawa sara ni da raica na vuna era sega ni ciqoma kina na tamata na itukutuku oqo. E dredre sara ke vakamacalataki. Ia e vakaibalebale dina sara. O ira e matata vinaka vei ira na Veiyalayalati Makawa era na kila ni a rairai ko Jiova vei ira na parofita era a bula ena itabagauna ko ya. E rawa beka ni ra na vakalasuya na kena gadrevi me rairai mai na Kalou ni lomalagi kei na Luvena ka vakaturi cake tale ena itabagauna dredre oqo ena itukutuku kei vuravura?

Ni Rau a lako mai, koi Rau ruarua, ni a raici Rau ko Josefa ena Kedrau iserau lagilagi, ni Rau a vosa vua ka ni a rogoca ka vola sara na Nodrau vosa-keitou vakadinadinataka tiko na veika cecere oqo.

Au kila e dua na tamata vuku ni a tukuna ni sa mai tacori tu na Lotu ena kena itukutuku makawa. Na kena isau qo ke sega na itukutuku makawa o ya ke a sega ni dua na ka e tu vei keda. Na dina ni veika talei, vakalou ka yaco o ya e tiki bibi ni noda vakabauta.

Ia na raivotu lagilagi oqori e itekivu walega ni vica tale na raivotu ka ra okati tu ena itukutuku makawa ni cakacaka oqo.

E vaka ni a sega ni rauta na raivotu ko ya me tusanaki kina na dina ni Dauveivueti ni mata-tamata, e a mani muria mai na kena lako mai na iVola i Momani. Oqo e dua na ka ena rawa ni dua me tara e ligana, me vakila na kena” bibi.” Ena rawa ni wilika. Ena rawa ni masulaka baleta ni tu kina na iyalayala ni na mai tusanaka na Yalo Tabu na kena dina kevaka eda masulaka na noda vakasaqara na ivakadinadina oqori.

Na ivola talei oqo ena tu me ivakadinadina ni a mai bula vakaidina na Luve ni Kalou. E tukuna na iVolatabu ni na “vakadinadinataki na vosa kecega ena gusu ni dautukutuku e le rua se le tolu” (Maciu 18:16). E dua na ivakadinadina na iVolatabu, na ivakadinadina ni Vuravura Makawa. E dua tale na ivakadinadina sai koya na iVola i Momani, na ivakadinadina ni Vuravura Vou.

Au sega ni kila rawa na vuna e sega ni ciqomi kina na ivola oqo ena vuravura Vakarisito. Au nanuma ni ra na vakasaqara e dua na ka se so na ka me tauyavutaki kina na dina kei na vakalou ni iVakabula kei vuravura, ka me kua tale na kena lomatarotaro.

Sa qai tarava na vakalesui mai ni matabete—imatai, na Matabete i Eroni ena ligai Joni na dauveipapitaisotaki, o koya ka a papitaisotaki Jisu ena Joritani.

Eratou sa qai lako mai ko Pita, Jemesa kei Joni, na i apositolo ni Turaga, eratou a tabaki ena itabagauna oqo mai na ligana na iVakavuvuli ni ratou a dau salavata voli, na “idola ni matanitu vakalomalagi” kei na kaukauwa me vauci mai lomalagi na veika sa vauci e vuravura (raica Maciu 16:19).

Ni oti oqori sa qai tarava mai na vakalesui mai ni idola ni matabete levu cake ena ligai Mosese, Ilaisa, kei Ilaijia.

Ni vakasamataka mada oqo, kemuni na taciqu. Vakasamataka mada na kena talei.

Oqo na Lotu i Jisu Karisito ka vakalesui mai. Oi keda oqo eda sa Yalododonu Edaidai. Keitou vakadinadinataka ni a dolavi ko lomalagi, ni a tawase rua na ilati, ni a vosa mai na Kalou, ka vakatakilai Koya mai ko Jisu Karisito, ni oti na kena vakalesui mai na lewa vakalou.

E vatu-i-vakadei ni cakacaka oqo ko Jisu Karisito, ka “sa tara cake ena nodra yavu na i apositolo kei ira na parofita” (Efeso 2:20).

Na veivakalesui uasivi oqo e dodonu me moici keda meda dauvosota, meda itokani vinaka, meda dau vakavinavinakataki ira ka caka vinaka vei ira na tani. E sega ni rawa ni da dokadokataka. E sega ni rawa ni da viavialevu kina. E rawa ni da vakavinavinakataka, me vaka ni dodonu me vakakina. E rawa ni da yalomalumalumu, me vaka ni dodonu me vakakina.

Eda lomani ira na lewe ni veimatalotu tale eso. Eda cakacaka vata kei ira ena inaki yaga. Eda rokovi ira. Ia meda kua ga ni guilecava na itukutuku makawa ni noda Lotu. Na itukutuku makawa oqori e tiko sara mai loma ni qele, na vanua e laki dolavi mai kina na iotioti ni itabagauna oqo, na vakatakilai mai ni veika ena iotioti ni itabagauna.

Sa dua na ka veivakauqeti dina meda raica yani na matadra na turaga kei na marama e vuravura raraba ka ra kauta tu e lomadra na nodra kila na vakadinadina ni raivotu oqo.

Sai koya oqo na tikina bibi duadua ena veika oqo, na kena yaco mai na kaukauwa kei na lewa vakalou.

Me vakavinavinakataki na Kalou ena Nona vakalesuya mai na ivakadinadina, na kaukauwa, kei na ivakavuvuli ka salavata kei na vakalesui mai ni Lotu i Jisu Karisito.

Sai koya oqo na noda itukutuku bibi duadua ki vuravura. Eda sega ni dokadokataka me da solia yani. Eda vakadinadinataka ena yalomalumalumu, ia ena yalovakamuduo kei na yalodina. Eda sa sureti ira kece, na lewei vuravura, me ra rogoca na itukutuku oqo ka vakasaqara na kena dina. Me vakalougatataki keda na Kalou, o keda na sa vakabauta na veika e sa vakatakila mai ka me vukei keda me da vakateteya yani na veika eda sa mai kila kivei ira kece era na vakarorogo. Ena vuku ni ka oqo eda tukuna yani kina ena yalololoma, ni kauta vata kei kemuni na dina kece sa tu vei kemuni ko ni rawata mai na vei ivurevure cava ga ka lako mai me da mai raica de rawa ni keimami vakaikuritaka tale yani. Au sa veisureti raraba yani vei kemuni na turaga na marama ena veivanua kecega ena noqu ivakadinadina oqo ni dina na cakacaka oqo, niu sa kila na kena dina ena kaukauwa ni Yalo Tabu, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.