Na Peteriaki ni iTeki
Na Turaga e tiko na ka e dau galeleta kina na peteriaki, ni o koya e tiko vua e dua na itavi bibi ena Lotu.
Ena limasagavulu ka walu na yabaki sa oti, au a tukituki kina ena katuba nei J. Roland Sandstrom, na peteriaki ni iteki mai Santa Ana Kalifonia kei na ivola ni veivakadonui mai vua na noqu bisopi meu taura na noqu veivakalougatataki vakapeteriaki. Keirau a se sega mada ni bau sota ka na sega ni sota tale me yacova ni oti e 14 na yabaki. Keirau qai sota tale ni oti e 15 na yabaki. Ena gauna oqo, niu sa dua vei iratou na Le Tinikarua, au masulaki koya ni vo tiko e dua na siga me mate. Na veivakalougatataki e a yaco mai vei au ena meli ena noqu bareki ena itikotiko ni matawaqavuka kau a siteseni tiko kina. Au a sega ni kila ena gauna o ya, me vaka au kila nikua, ni peteriaki e tiko vei ira na rai vakaparofita, ni veivakalougatataki e solia vei au, ena sega walega ni wili vakadauveituberi vei au. E sa isasabai tu ka itataqomaki.
Na ivakatakila e vakatavulica ni, “Sa nodra itavi na Le Tinikarua, me ra lesi ira na Daukaulotu, ena veitabana lelevu kece ena lotu, io me vaka na ka sa vakatakilai vei ira ka ra vakauqeti kina.”1
Na Parofita o Josefa Smith e a kaya, “Ni Dauvunau e Peteriaki… . Na vanua cava ga e vuravura e tauyavu kina na lotu iKarisito, sa dodonu me tiko kina e dua na Peteriaki me baleta na nodra kawa na Yalododonu, me vakataki Jekope ena nona a vakalougatataki ira vakapeteriaki na luvena tagane.”2
Na ivolanikalou e tukuna tiko e tolu na mataqali peteriaki: tama ni matavuvale,3 na parofita ka iliuliu ena gauna makawa, kei na peteriaki ni iteki, e dua na itutu tabaki ena Matabete iMelikiseteki.4
Na tama e peteriaki ni nona matavuvale ka rawa ka dodonu sara ga me solia na veivakalougatataki ni tama vei ira na luvena.
Me yacova na vica na yabaki sa oti, na peteriaki ni iteki kece sara e dau kacivi ka tabaki mai vua e dua na lewe ni Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua. Ena gauna sa toso cake kina na iwiliwili ni iteki, na itavi oqo sa mai vakacolati vei ira na peresitedi ni iteki.
Me vaka ga na itutu kece ena Matabete iMelikiseteki—italatala qase, bete levu, Vitusagavulu, kei na Apositolo—na peteriaki ni iteki e tabaki ka sega ni vakatikori.
Na peresitedi ni iteki e na solia e dua na yaca kina Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua. Na yaca yadudua ena vakadikevi ka masulaki sara vakamatau. Ni sa vakadonui, na peteriaki e sa na tokoni ena koniferedi ni iteki, ka qai tabaki. O koya , ena ruku ni rai vakaparofita, e sa na qai solia na veivakalougatataki vei ira era sa vakadonui mai vei ira na bisopi ni veitabana levu.
E tiko e dua na ivola lavelave, Information and Suggetions for Patriachs. Ena vakavulici ira na peresitedi ni iteki kei na peteriaki baleta na itutu tabu oqo. Na ivola lavelave oqo e sa veitalanoataki mai ena vica vata na yabaki vei iratou na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni Le Tinikarua. Ena veigauna kece e vakadikevi lesu kina, ena lailai sobu na kena levu. E tukuna e dua ka sa qase toka, “Kemudou na veitacini, me kakua ni datou vakalatilati vei rau na Turaga kei ira na nona peteriaki.”
Keitou sa kerei kemuni na peresitedi ni iteki kei kemuni na peteriaki, mo ni wilika tale mada na ivola vakamacala oqo. Ni wilika vakawasoma.
O ira na peteriaki era sega ni vakau itukutuku baleta na soli ni veivakalougatataki. O ira na lewenilotu me ra laki vaqara na veivakalougatataki ena nodra sa vakauqeti. E sega ni dua na yabaki yalataki vua e dua me taura kina na nona veivakalougatataki vakapeteriaki. Na bisopi me vakadeitaka ni sa matua ka yacova na kena yabaki me rawa kina ni kila na ibalebale kei na bibi ni veivakalougatataki oqo.
Na veivakalougatataki vakapeteriaki ena katoni ka volai mai vua e dua e lesi mai vei peresitedi ni iteki. Na veivakalougatataki o ya e sa na wili vaka e dua na iyau vakaitaukei.
Vakavo walega o ira na lewe ni matavuvale voleka, e sega ni dodonu me duatani tale e wilika na noda veivakalougatataki se vakatara vua e dua me vakadewataka. E sega talega ni rawa se dodonu vei peteriaki se o bisopi me rau vakadewataka.
Ni ra dau kacivi ka tabaki na peteriaki mai vei iratou na Le Tinikarua, keimami dau veiwaseitaka na veika e dau yaco. Keimami vulica ni Turaga e tiko na ka e dau galeleta kina na peteriaki, ni okoya e tiko vua e dua na itavi bibi ena Lotu.
Au nanuma e dua na koniferedi ni iteki ka sa qase sara na kena peteriaki. Me vaka ni na tudei tu na nona a tabaki, sa kena gauna me sa cegu kina mai na soli veivakalougatataki.
Na peresitedi ni iteki e a vakatura mai e dua ka sa levu sara na nona kila na ka ni veiliutaki. Ia au mani sega ni vakila kina e dua na ka me na donu kina vei au me sa peteriaki o koya ko ya.
Au kila ni ratou a sa tukuna na Mataveiliutaki Taumada vei ira na peresitedi ni iteki: “Baleta ni sa cicivaka vakavinaka e dua na itutu ni veiliutaki ka sa levu sara mai na nona veiyabaki, e sega ni kena ibalebale o ya ni sa ganita se sega ni ganita me peteriaki vinaka kina e dua; … [ o koya me dua e] sa vakatorocaketaka e [lomana] na yalo vakapeteriaki; ni oqo e dodonu me sa iliuliu sara ga ni nona itovo, … me [turaga] yalomatua, me taukena na isolisoli kei na yalo ni veivakalougatataki talega.”5
Ni sa vakarau tekivu na lotu ena yakavi, e a lako sobu mai ena loma ni vale ni Lotu e dua e sa qase cake sara, ia ni raica ni sa sega na idabedabe e lala, sa qai laki dabe sara mai muri. E sega soti ni isulusulu vinaka sara ka kena irairai ni dau levu na gauna e cakacaka tu ga e tuba.
Au taro ena vakasolokakana vei peresitedi ni iteki, “O cei na turaga o ya?”
E kidava na ka e tiko ena noqu vakasama, ena nona kaya, “Sobo, Au sega ni nanuma rawa ni neimami peteriaki o koya. E vakaitikotiko ena iyalayala ni dua na tabana levu yawa, ka se sega mada ga ni bau veiliutaki ena dua na matabisopi se ena matabose e cake.”
E a sureti me cabora na imatai ni masu, ka se qai cavuta ga e vica na qaqa ni masu ni sa yaco mai na kena veivakadeitaki, me vaka ga e dau yaco ena ivakatakila, “Sa ikoya oqo na peteriaki.”
Au nanuma rawa ni ono na luvena tagane ka dua ga na luvena yalewa. O koya e gone duadua e se kaulotu voli, me vakataki iratou na tuakana tagane, ka ratou sa dui vakamatavuvale ka sa bula tu ena veiyasa ni vanua o ya, a qaravi itavi tu ena Lotu ena yalodina.
“Vakacava na luvemu yalewa?” Au a taroga.
“Sobo,” e kaya mai, “o drau sa sota oti. O koya e watina tiko e dua vei rau na daunivakasala ni mataveiliutaki ni iteki.”
Au vakasama, “Peteriaki, na turaga oqo e sa peteriaki dina sara ga!”
Ni se bera ni tekivu na lotu raraba, au a sotava na peteriaki qase ena vanua ni vakacagicagi ka kaya, “Keitou na solia vei iko nikua e so na veivuke.”
Tukuna sara o koya, “Isa, Vinaka! Au sa na vakavinavinaka sara ga kina vakalevu.”
Au kaya, “Au sa na tukuna vei iko na yaca ni peteriaki vou, sa na qai o iko ga o peresitedi ni iteki kei au ga e datou sa na kila tiko.”
Niu tukuna vua na yaca ni turaga, e a kidroa ka kaya mai, “E sega li ni matalia o ya! Au raici koya ena kedra maliwa na tamata, ni curu mai ki lomanivale, kau qai kaya lo e lomaqu, ‘Ena sega beka li ni rawa me dua na peteriaki wananavu okoya?’” Sa dua dina na veivakadeitaki veivakauqeti mai vua na peteriaki qase.
E sega tale ni dua na itutu ena loma ni lotu se e veiyasa ivuravura me na tautauvata kaya.
Peresitedi ni iteki me sa wanonova sara ga vakamatua, ka yadrava na peteriaki. O koya me dau dabe mai cake ka dau kidavaki.
Ena veigauna, e rawa ni vakarua ena dua na yabaki, mo drau veivakatarogi kei na peteriaki ka wilika e so na nona veivakalougatataki. Tukuna tale vua ni veivakalougatataki e ka ni bula yadua ka dau namaki sara vakalevu mai vua na lewenilotu. Na kena dau wili vakawasoma na veivakalougatataki me kakua ni dau vakaweleweletaki mai vei peresitedi ni iteki.
Au a tabaka e dua na peteriaki ka sa tarai koya sara vakalevu na bibi ni itavi. E vica vata na vula na nona sa sega ni rawa ni solia e dua na veivakalougatataki. Sa qai kerei nona peresitedi ni iteki me vola vei koya e dua na parakaravu me itekitekivu ni nona soli veivakalougatataki. E a vakadonuya na peresitedi ni iteki na nona kerekere.
E muri e qai tukuna vei au, “Ena gauna e qai lakova mai kina na imatai ni cauravou na nona veivakalougatataki, au sa yalodei tu niu sa wiligusutaka oti tu na parakaravu a volai mai. Au biuta na ligaqu e uluna, kau sega tale ni qai vakayagataka e dua na vosa o ya. Na siga o ya au sa qai vulica kina se nei cei na veivakalougatataki. E sega ni noqu, ia e vakatulewa kina na Yalo Tabu.”
E dau tukuni tu ni veivakalougatataki ni peteriaki e dua na “‘[parakaravu] mai na nomu ivola ni ka o rawata.’ Kevaka me da wilika na noda veivakalougatataki ni peteriaki, sa rawa sara ga ni da raica na ka e tukuna na yalo ni parofisai ni ka e rawa ni da rawata.”6
Edua na tikina bibi ni veivakalougatataki ni peteriaki sa ikoya na ka e baleta na kena tukuni na noda ituvatuva ni kawa. Ena nona wilika vagumatua na peteriaki na ivolanikalou e sa na matata vua na ituvatuva vakapeteriaki. Ena vulica na ilakolako ni yavusa Isireli.
O iratou na Mataveiliutaki eratou sa vakatavulica : “Ni solia o Peteriaki na veivakalougatataki ena solia kina na ituvatuva ni noda kawa—o ya, ni da kawa vaka Isireli, sa qai dina ni da matavuvale nei Eparaama, ka dua sara ga na yavusa nei Jekope. Ena levu sara na gauna, na Yalododonu Edaidai era na yavusa nei Ifereimi, na yavusa ka sa soli kina na kena liutaki na cakacaka ni gauna oqo. E sega ni dua na ka ke da wili kina vaka dra se vaka veisusu [Mataniciva Talei, Eparaama 2:10]. Oqo e sa ka bibi sara, ni ena vuku ni kawa mai vei Eparaama wale sara mada ga e sa na vakadinadinataki kina na veivakalougatataki levu duadua ni Turaga vei ira na luvena (Vakatekivu 12:2, 3; Mataniciva Talei, Eparaama, 2:11).
“Oti, na peteriaki, ni raica tu na gauna sa bera mai, sa na qai wilika na veivakalougatataki kei na yalayala, e so ena vinaka sara, e so e raraba tu ga, ka sa dodonu me nona … o koya e sema e kea ena nona kawa; ena kaukauwa e tu vua sa na qai vauca vei koya, me rawa kina ni nona me tawamudu kevaka ena dina tu ga.”7
Me vaka ni levu sara na dra e veisemati tiko vei keda yadua, ena rawa ni rua na lewe ni dua na matavuvale ena tukuni vei rau ni duidui na yavusa ni Isireli erau lako mai kina.
E dua na peteriaki e rawa ni solia na veivakalougatataki ni peteriaki vei ira na luvena, makubuna, makubuna vakarua, ni ra sa vadonui mai vua na nodra bisopi.
Ni da taura na kerekere ni caka e so na ka e sega ni dodonu, me dua e ciqoma na nona veivakalougatataki mai vua na tamana lailai se itokani voleka ni matavuvale, me da kerei ira me ra muria na ituvatuva sa tuvai oti tu o ya me ra laki taura ga na nodra veivakalougatataki mai na peteriaki ni nodra iteki.
Mai na tabana ni kaulotu kei na tikina se e dua na iteki e sega tu na kena peteriaki, o ira na lewenilotu me ra taura nodra ivolatara mai vei bisopi se peresitedi ni tabana ka lako ki na dua na peteriaki ni iteki e voleka kina.
Ena tiko na gauna ena vakila e dua na lewenilotu ni vaka e lailai na nona veivakalougatataki. Ia ni toso tiko na gauna, ena qai raica na kaukauwa ni ivakatakila e tiko kina.
Ena so na gauna e dua ena lomaleqa baleta ni dua na yalayala e soli ena veivakalougatataki e se bera ni vakavatukana. Me kena ivakaraitaki, ni dua na yalayala ena veivakalougatataki vua na lewenilotu ni na vakawati, ka qai sega ni kunea rawa e dua na nona itokani. E sega ni kena ibalebale o ya ni na sega ni yaco na yalayala. E vinaka me da kila ni veika e dau yaco ena nona gauna na Turaga, ka sega ni noda. Na veika vaKalou e sega ni vakaiyalayala. Mai na bula taumada me yaco kina bula ena daku ni ilati ni mate, na noda bula e bula tawamudu.
Na veika e dau yaco, me vaka na toso ni yabaki kei na ituvaki ni bula, toki laivi mai na iteki, se kacivi kina kaulotu, ena gadrevi vua na peresitedi ni iteki me vakatura ki na Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua me sa vakacegui ena veidokai mai na nona itavi na peteriaki.
Ea talanoataka o Peresitedi Harold B. Lee na nona kaciva e dua na peteriaki. Erau a lako kei peresitedi ni iteki kina nona vale na turaga oqo. E a laki cakacaka tu ena iteitei ni welefea ena siga taucoko vata kei iratou na luvena tagane ka sa oca ka wawale ka tauvi koya tu na duka.
E a tukuna o Peresitedi Lee, “Au a vakavuna me sa qai oca ga vakalevu ena noqu sa tukuna vua na vu ni noqu laki raici koya yani—o ya me sa kacivi me peteriaki ni iteki.”
Ni oti na soqoni ni koniferedi ena mataka, ka wasea kina e dua na ivakadinadina veivakauqeti, eratou sa qai lako ki na dua na valenivolavola e tiko e ruku ni vale.
Na watina na peresitedi ni iteki ka tiko ena gauna o ya, e a vola vakaoqo vei Peresitedi Lee: “Ni o sa lako mo laki biuta na ligamu ena uluna, [peteriaki vou] au a nanuma vakaiau, oqo e dua na Turaga keimami dau veilasamaki sara vakalevu. Keimami dau lako vata ena so na gauna ni gade, kina danisi… . Ia e dua na tiki ni nona itavi me na tukuna na ituvatuva ni kawa e keimami dui lako mai kina ena veivakalougatataki oqo. O koya e sega ni vulica na veivosa makawa—ena kila vakacava?
“… O a lako ka biuta na ligamu e uluna, ka qai dua na rarama e lako mai dakumu ka curu basikati iko ka laki curu sara vua. Au vakasamataka vakaiau, E sega li ni ka matalia o ya me cila mai na siga ena gauna sara ga o ya. Au sa qai nanuma mai ni [sega tu na katuba leka e ke ya] e sega na cila ni siga. Au sa raica sara tu ga o ya na isau ni noqu taro… . Na rarama o ya e lako mai ena dua na vanua e dakui Baraca Lee ka curubasikati Baraca Lee ka laki curumi peteriaki sara. Au sa qai kila tu e ke ya na vanua ena kauta mai kina na veika me kila — ena ivakatakila mai vua na Kalou Cecere.”8
Sa dodonu me vaka o ya. Ena veigauna kece e tabaki kina e dua na peteriaki se tukuna edua na veivakalougatataki, na rarama vata ga o ya, e dina ni na sega ni laurai, ia e tiko. Ena vakaukauwataka na peteriaki me tukuna na ituvatuva ni kawa kei na nona solia na veivakalougatataki vakaparofita, veitalia ga ni o koya e dua beka ga na turaga ena dua walega na itutu walega.
Kakua ni vakalaiva na itutu vaka peteriaki ni iteki me vakawaletaki se beci. Ena gadrevi sara vakalevu me vakaukauwataka na bula vakayalo ni iteki.
Oqo, vei kemuni na peresitedi ni iteki, vakaraica vakavinaka na cakacaka ni nomu peteriaki ni iteki. Vakavolekati koya mai vei iko. Dau vakatarogi koya ka wilika e so na nona vosa ni veivakalougatataki.
Niu vosa yani vei kemuni na peteriaki, o ni sa kacivi me vaka e vica walega na turaga era sa kacivi. Mo ni bulataka na mataqali bula ena rawa kina vei kemuni mo ni rawata na kaukauwa vakayalo, mo ni solia kina na veivakalougatataki vakaparofita ena veivakauqeti. Mo ivakaraitaki vakapeteriaki vinaka ena loma ni nomu matavuvale. Bula mo kilikili me tiko kei iko na Yalo Tabu. Tovolea na vakacegu ni qarava na nomu itavi.
Na peteriaki, ka se bera ni raici au vakadua, e cakava e dua na yalayala ka na ganiti keda kece sara. E tukuna vei au meu “vaqarava yani na rarama ni dina me rawa ni kau laivi ki dakumu na iyaloyalo ni cala, tawa vakabauta, vakatitiqa, kei na yalolailai.”9 Vuqa na gauna au rawata na noqu kaukauwa mai na noqu wilika na veivakalougatataki vakapeteriaki ka solia vei au e dua na italai vakauqeti ni Turaga.
Au vakadinadinataka ni oqo e dua na itutu tabu, na veikacivi tabu, na veivakalougatataki ka sa tauyavutaka na Turaga ena Nona Lotu me vakalougatataki keda kece. Kau vakadinadinataki Koya kina ena yaca i Jisu Karisito, emeni.