iKatini: Na Vakatovolei ni Vakabauta ka Tawamudu na Kena Kalougata

Elder Robert D. Hales

Mai na Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua

Sauma nomu ikatini. Dolava na katuba ni lomalagi. O na vakalougatataki sara vakalevu baleta na nomu talairawarawa kei na yalodina ki na Nona lawa kei na ivakaro na Turaga.

Na saumi ikatini e ivakatovolei ni noda vakabauta ka tawamudu na kena kalougata. 1 Ena Veiyalayalati Makawa, e a vakadinadinataka kina o Eparaama na nona vakabauta ena nona sauma na nona ikatini vua na bete levu cecere o Melekisetiki.² Na makubui Eparaama, o Jekope, e yalataka vua na Turaga, “Ia na ka kecega ko sa solia vei au au na solia vakaidina na kena ikatini vei kemuni.”³

Sa tauyavutaki ena gauna oqo me dua na lawa bibi sara vei ira na lewe ni nona Lotu vakalesui mai na Turaga na soli ikatini. Sa dua oqo na sala taumada ni noda vakadinadinataka Vua na noda vakabauti Koya kei na noda talairawarawa ki na Nona lawa kei na Nona ivakaro. Na ikatini e dua na ivakaro ka rawa kina vei keda, mai na noda vakabauta, me da curuma na valetabu—na vale ni Turaga.

Ni se qai sivia toka ga e tolu na vula mai na nona a Vakamatei na Parofita o Josefa Simici e na vuku ni nona vakabauta, ena gauna era tara tiko kina na Yalododonu na Valetabu e Nauvoo, e a volavola kina o Brigham Young ena vukudratou na Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua: “Curuma ena yalodei e veigauna ena nomu vakamuria vakavinaka sara na lawa ni ikatini, … : qai lako cake mai ki na nona Vale na Turaga, ka mo vakavulici ena nona ivalavala, ka lako voli ena Nona sala.”⁴

Na kena muri vakavinaka na lawa ni ikatini e sega walega ni na rawa kina vei keda me da rawata na cakacaka vakalotu cecere cake ni veivakabulai ni valetabu, ena rawa kina vei keda me da ciqomi ira ena vukudra na tubuda. Ni tarogi kevaka e rawa ni ra papitaisotaki na lewenilotu era sega tiko ni dau sauma na nodra ikatini ena vukudra na mate e a sauma kina o Peresitedi John Taylor, ni se dua kina vei ira na Le Tinikarua, ka vaka: “Na tamata e sega ni sauma na nona ikatini e sega ni ganita me papitaisotaki me baleta na nona era sa mate… . Kevaka e sega vua, na vakabauta me vakayacora kina na veika lalai oqo, ena sega talega vua na vakabauta me vakabulai koya kei ira na nona itokani.”⁵

Na saumi ikatini e vakatorocaketaka ka vakatovolea na noda vakabauta. Ena noda sorovaka vua na Turaga na veika eda dau nanuma ni da gadreva se da vinakata me baleti keda, eda sa vulica tiko kina me da dau vakararavi Vua. Na noda vakabauti Koya e rawa kina me da maroroya na veiyalayalati ni valetabu ka ciqoma na veivakalougatataki tawamudu ni valetabu. E a vola vakaoqo ena nona ivolaniveisiga o Sarah Rich e dua na ivuvu ni lotu, na wati Charles C. Rich, ni biuti Nauvoo, “E levu na veivakalougatataki keimami ciqoma ena loma ni Vale ni Turaga, ka [sa] vakatubu reki kei na vakacegu ena loma ni neimami vakatovolei, ka rawa kina vei keimami me keimami vakabauta na Kalou, ka kila tiko ni na dau dusimaki keimami ka tokoni keimami ena ilakolako tawakilai sa tu e matai keimami.”⁶

Me vakataki ira na ivuvu, na talairawarawa ni saumi ikatini e vakalevutaka na noda vakabauta, ia na vakabauta oqori ena dau tokoni keda ena gauna ni noda vakatovolei, vakararawataki, kei na yaluma ena noda ilakolako ni bula oqo.

E vakatavuvulitaka talega vei keda na saumi ikatini me da dau yalana na noda gadreva ka domona na veika ni vuravura oqo. Na saumi ikatini e vakayaloqaqataki keda me da dau dina ena noda veimaliwai kei ira na kai noda. Eda vulica me da nuitaka ni veika sa soli mai vei keda, ena veivakalougatataki ni Turaga kei na noda sasaga vagumatua, sa rauti keda vinaka.

E dua na inaki bibi ni ikatini me vaka ni lawa ni vakavakarau. Taumada ena itabagauna oqo, e a vakaroti ira kina e so na lewe ni Lotu na Turaga me ra bulataka na lawa cecere ni sausauvi—e dua na lawa ka a ciqomi ena ivakatakila. Ni sega ni muri na lawa oqo, e a qai lutuki ira na Yalododonu na veivakararawataki levu.⁷ Sa qai mani vakasukai kina na lawa ni sausauvi. Me kena isosomi sa qai vakatakila mai na Turaga na lawa ni ikatini me baleta na Lotu raraba.⁸ Ena i ka 8 ni Julai 1838, e a tukuna kina:

“Sa itekivu oqo ni nodra solia na ikatini ni ka era taukena ko ira na noqu tamata.

“… Me ra na qai solia ga e veiyabaki na ikatini ni ka era taukena ko ira era sa solia oti na vo ni nodra iyau; raica sa kena ivakaro tudei oqo vei ira me tawamudu.”⁹

Na lawa ni ikatini e vakarautaki keda ki na lawa cecere cake ni sausauvi—me da vakatabuya ka solia kece na noda gauna, taledi, kei na ivurevure ki na cakacaka ni Turaga. Me yacova na siga sa na vinakati kina vei keda me da bulataka na lawa cecere oqo, eda sa vakaroti me da bulataka tiko na lawa ni ikatini, sa i koya me da solia ena yalogalala¹⁰ e dua-na ikatini ni keda isau vakayabaki.

Kivei ira era bulataka ena yalodina na lawa ni ikatini, sa yalataka tu na Turaga na veivakalougatataki levu. E so na veivakalougatataki oqori era ka vakayago, me vaka ga ni ka vakayago na ikatini. Ia me vaka na cakacaka vakalotu vakayago e taudaku ni papitaiso kei na sakaramede, na ivakaro ni soli ikatini e gadrevi kina na sorovaki ka vakayago, ka na qai basika kina na veivakalougatataki cecere vakayalo.

Au kilai rau e dua na veiwatini ka rau vakaitikotiko ena dua na vanua ka vica na udolu na maile mai na valetabu voleka duadua. E dina ni lailai sara na veika e rau dau rawata, e rau a sauma ena yalodina na nodrau ikatini ka maroroya na veika kece e rawa ni rau maroroya me rau gole kina ki na vale ni Turaga. Ni oti e dua na yabaki, e a lako mai vakasauri na tacina na turaga oqo—sega ni lewe ni Lotu—ka solia vei rau e rua na tikite ni waqavuka. Na veivakalougatataki vakayago oqo e a rawa kina na veivakalougatataki vakayalo ni edaumeni kei na veivauci ni valetabu. E a qai yaco tale e muri e dua na ikuri ni veivakalougatataki vakayalo ni a qai curu ki na Lotu na tacina na turaga, ena kena tarai koya na nodrau yalodina, na veiwatini oqo.

Na veivakalougatataki vakayago kei na veivakalougatataki vakayalo ni dua na ikatini e caka vakatabakidua me ganiti keda kei na noda matavuvale, me vaka na loma ni Kalou. Ia me da rawata, sa dodonu me da na muria na lawa era yalataki kina.¹¹ Me baleta na ikatini, sa kaya kina na Turaga, “Dou kauta kece mai nai sigana ki na lololo, me so kina na kakana ena noqu vale, ka vakatovolei au mada kina, sa kaya ko Jiova ni lewe vuqa, se’u na dolava se segai na katuba ni lomalagi, ka sovaraka vei kemudou na ka ni veivakalougatataki, me na sautu dina sara.”¹²

Ena dua beka vei keda me na besetaka na sovaraki ni veivakalougatataki mai vua na Turaga? E ka ni rarawa, ni oqori na ka eda sa vakayacora tiko ena noda sega ni sauma na noda ikatini. Eda kaya tiko “sega” ki na veivakalougatataki sara ga eda vakasaqara ka masulaka me da ciqoma. Kevaka o iko e dua o lomalomaruataka tiko na veivakalougatataki ni ikatini, au vakauqeti iko mo ciqoma na nona veisureti na Turaga mo “vakatovolei Koya kina.” Sauma na nomu ikatini. Dolava na katuba ni lomalagi. O na vakalougatataki vakalevu ena nomu talairawarawa ka yalodina ki na nona lawa naTuraga kei na nona ivakaro.

Me dei vei iko ni veivakalougatataki oqo e sovaraki vakatautavata vei ira na vutuniyau kei ira na dravudravua. Me vaka e kaya na sere, “solibula [e] kauta mai na veivakalougatataki vakalomalagi,” e sega ni levu ni ka eda solia.¹³ Ko ira na lewenilotu era solia ena yalo galala na tini na pasede ni veika era rawata ena dua na yabaki era na ciqoma na veivakalougatataki sa yalataki tu me baleta na ikatini, ke mani vaka na nona ilavo lailai ni yada se dua na tama ni ilavo vakaitamera.

Ena vica na yabaki sa oti au a sikova kina na valenilotu ni dua na matalotu. E volai koto ena iloilo rokataki totoka ka kau mai Iurope na yaca ikoya e lolomataka; e ceuti ena itutu ni vunau vakaturaga ka caka mai na sitari ni Lepanoni na ivakaleka ni yacana e dua na vutuniyau ka soli iloloma kina; e vakayacani na veidabedabe rairai totoka era tu kina kivei ira na matavuvale rogo era a soli ka vakalevu ki na ilavo me tara kina na valenilotu.

Na kena veibasai, na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, ko ira kece era solia vakadodonu na nodra ikatini ena kilai ira ka vakalougatataki ira vakatautauvata na Turaga, ka sega ni dua ena vakarokorokotaki kina ena matana levu ka vakaicocovi. Sa dau “nanumi ira vakatautauvata na tamata” ¹⁴ ko Koya. Na Nona lawa ni ilavo e dodonu ka savasava.

Sa bibi sara ena noda gauna oqo na sala e wasewasei kina na ikatini. Ni da raica na ivakaraitaki ni kocokoco kei na gadrevi vakasivia ni iyau vei ira e so na vakaitutu lelevu ni veikabani, eda sa vakavinavinaka ni vakarautaka na Turaga e dua na sala me cakacakataki kina na ikatini ena Nona veidusimaki.

Me vaka na ivakatakila, era sa tabaki na bisopi me ra “vakatawana nona lololo na Turaga; me daukumuna na isolisoli ki na lotu.”¹⁵ Sa namaki me rau dau solia vakadodonu na nodrau ikatini na bisopi kei na vunivola ka rau vulica me rau dau bula manini ka bula ena loma ni veika erau rawata. Ena loma ga ni vica na auwa mai na nodrau ciqoma na ikatini mai vei ira na lewe ni nodrau tabanalevu se tabana, me rau vakacuruma sara vakadodonu ki na itikotiko liu ni Lotu.

Me vaka, sa vakatakilai mai vua na Turaga, na veiwaseyaki ni ikatini e lewai mai na dua na matabose eratou lewena na Mataveiliutaki Taumada, Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua, kei na Matabisopi Veiliutaki. Sa vakabibitaka sara na Turaga me baleta na matabose me “daurogoci talega kina na noqu lewa.”¹⁶ Na yaca ni matabose oqo na “Matabose ni Wase iKatini.”

Sa dua na ka talei me da vakadinadinataka na rogoci ni domo ni Turaga ena Matabose oqo. Era kila na lewe ni matabose yadua ka vakaitavi ena vakatulewa kece ni matabose. Ena sega ni dau tau e dua na lewa me yacova ni ra sa duavata kece na lewe ni bose. Na ilavo kece sara ni ikatini e dau vakayagataki ena inaki ni Lotu, ka okati kina na welefea—nodra qaravi na dravudravua kei na vakaloloma—na valetabu, na kena tara ka maroroi na valenilotu, na vuli, lewenivuli—me vakalekalekataki ga, na cakacaka ni Turaga.

Ena gauna e a tarogi Peresitedi George Albert Smith kina na nona itokani se cava na nona nanuma me baleta na nodra nanuma e so na nona itokani ena kena vakayagataki na nodra ikatini ena veinaki yaga e so, ena nodra digiddigi ga vakaiira, e a vakakina oqo na ivakasala nei Peresitedi Smith:

“Au nanuma ni o iko e dua na turaga yalovinaka ka vakayagataka tiko na nona iyau e dua tale… .” O tukuna tiko vei au na veika o vakayagataka kina na nona ilavo na Turaga ia e se bera mada ni ko tukuna vei au ni o sa solia vua e dua na nomu ilavo vakataki iko. O Koya na nomu itokani vinaka duadua e vuravura oqo. E solia vei iko na veika kece sara o taukena, na cagi sara mada ga o ceguva tiko. Sa tukuna o Koya mo taura e dua na ikatini ni kemu isau ka solia ki na Lotu me vaka sa dusimaka mai na Turaga. O sa bera ni cakava o ya; o sa taura na nona ilavo na nomu itokani vinaka duadua, ka solia tani yani.”¹⁷

Na nodra ikatini na lewe ni Lotu e nona na Turaga. E lewa o Koya, mai na dua na nodra matabose na Nona italai, na sala me vakayagataki kina.

Kivei kemuni na lewenilotu kei na so tale e vuravura taucoko, au wasea na noqu ivakadinadina ena dokai ni Matabose ni Wase iKatini. Au sa lewena tiko mai na matabose oqo ena loma ni tinikavitu na yabaki, me vaka niu a Matabisopi Veiliutaki ni Lotu ka vakakina ena gauna oqo niu lewe tu ni Kuoramu ni Apositolo e Le Tinikarua. E sega tale ni dua na kena taro, na ikatini ena Lotu oqo sa vakayagataki tiko me baleta na Nona inaki.

E gadreva na Turaga me ra rawata na Luvena taucoko na veivakalougatataki ni soli ikatini. E dau vakavuqa vei keda na itubutubu ni da dau sega ni vakatavulici ira ka vakayaloqaqataki ira na luveda me ra bulataka na lawa oqo baleta ni dau vica walega na sede na nodra isolisoli. Ia ni sega na nodra ivakadinadina ni ikatini, era sa na rawai rawarawa kina. Ena nodra yabaki vakaitabagone, era na dau malele ki na isulusulu, veika ni veivakamarautaki, ki na veiyaya sau lelevu, ka ra sa rawa ni vakayalia kina na veitaqomaki e dau solia na ikatini.

Ni sa toso tiko na veiyabaki, ena rawa beka ni tabaki me italatala qase e dua na cauravou, kaulotu, ka vakavuvulitaka vakavinaka vei ira na tani e dua na lawa ka a sega mada ga ni bulataka? Ni sa lesu mai ki vale ka sotava na idre ni vuli, tauyavutaki ni dua na matavuvale, kei na dua na cakacaka, ena rawarawa beka me bulataka tiko na lawa ni ikatini? Me vakakina, ena rawa beka vua e dua na goneyalewa me qarava na Turaga ka taura na veiyalayalati ni vakamau vakaselesitieli ni se bera ni rawata e dua na ivakadinadina ni ikatini? Sa na vakarau tu beka me vakatavuvulitaka vei ira na luvena e dua na lawa ka se bera mada ga ni bau bulataka? Isa sa gadrevi vakalevu sara na vakabauta vei ira na tama kei na tina me ra duavata ena nodra kerea na veivakalougatataki veitaqomaki ni ikatini ki na nodra vuvale kei na veivakalougatataki e nodra vakaidina! E kaya o Peresitedi Lorenzo Snow: “Vakavuvulitaka vei ira na gone me ra sauma na nodra ikatini, me rawa kina ni vakamuri tiko e veigauna. Kevaka eda vakamuria na lawa oqo, veitalia na veika e rawa ni ra cakava na noda meca, ena maroroi keda na Turaga.”¹⁸

Ena loma ga ni vica na macawa sa na yaco tale mai na gauna vinaka tabu o ya me da dabe vata tale kina kei na noda bisopi ka soli itukutuku me baleta na noda ikatini vua na Turaga. Ena vosamalua ka dauloloma na nomu bisopi. Ena kila na veika dredre o sotava tiko. Kevaka o sega ni rawa ni sauma lesu na veika o sa calata mai, toso ga ki liu. Tekivu ni kua. Wasea vei nomu bisopi na nomu inakinaki mo sa sauma vakadodonu na nomu ikatini ena gauna mai muri, ka biuta e dua na ituvatuva mo lesu tale ki na valetabu ena dua na gauna totolo. Ena gauna ga o sa vakaraitaka kina na nomu vakabauta ena nomu sauma na nomu ikatini ena dua na iwase ni gauna ka muria na veivunau tale e so, sa na rawa mo marautaka na veivakalougatataki tawamudu ni valetabu. Au vakatakekere vei kemuni, mo ni kakua ni laiva me lako siviti kemuni na gauna vinaka oqo. Kakua ni lokuyara.

Kemuni na tama kei na tina, ena nomuni vakavakarau ki na veivakatarogi ni ikatini au vakauqeti kemuni mo ni soqoni ira na nomuni lalai ka vukei ira me ra wilika na nodra sede. Vukei ira na nomu cauravou kei na goneyalewa me ra raica na nodra itukutukuvolai ka vola na veika era rawata. Sa dua na gauna vinaka oqo me da teivaka kina na sore ni vakabauta e yalodra na luveda. O sa na tekivutaka vei ira na sala ka na tuberi ira ki na valetabu. Era na tubu cake me vosavakalougatataki iko na tubumu e liu kei na nomu kawa se bera mai, ka ni o sa na vakarautaki ira na luvemu me ra qarava na veicakacaka vakalotu ni veivakabulai ena vukudra. E sega ni ka vakacalaka, kemuni na taciqu kei na ganequ, ena ruku ni nona veidusimaki na parofita bula ni Kalou e vuravura ena gauna oqo, o Peresitedi Gordon B. Hinckley, sa roboti vuravura tiko yani na valetabu. Na muri ni vunau, ka okati kina na saumi ni noda ikatini, ena rawa kina vei keda me da curuma na veivaletabu oqori, me da vauci vei ira na noda matavuvale, ka ciqoma na veivakalougatataki tawamudu.

Au kerea me da kakua ni lokuyarataka na noda rogoca na ivakaro ni noda Turaga me da bulataka na lawa ni ikatini. Au kilai rau e rua na daukaulotu ka rau a sikova e dua na matavuvale dravudravua sara. E caka na nodratou vale ena kau kei na lalaga dau vakacacani rawarawa, na kena buturara na qele ga ka sega ni vakalivaliva se idavodavo. Ena veiyakavi kece e dau vakayagataka o tamadratou, e dua na liganicakacaka ena dua na vanua ni teitei, na kena isau ena siga o ya me voli kina na kedratou kakana ena yakavi. Ena nodrau biubiu mai na nodratou vale vakaciriloloma e vakasamataka toka mai na itokani qase, “E rairai ni na nodratou leqa tiko na matavuvale oqo na lawa ni ikatini. E vinaka me keirau se tei kakua mada ni kauta cake mai.” Vakalailai ga, sa vakavoqataka mai na nona nanuma na itokani gone, ka tubu mai na mataqali bula tautauvata ko ya mai na nona vanua: “Au kila na ivakavuvuli ni ikatini ena sega ni vakavulici me yacova sara na ikalima ni lesoni, ia e rawa beka ni daru vakavuvulitaka ena nodaru lako mai ka tarava? E vinaka me ratou sa kila na veika e baleta na ikatini ena gauna oqo baleta ni ratou sa rui gadreva vakalevu na Nona veivuke na Turaga.”

E kila na daukaulotu oqo ni “sa virikotori tu mai lomalagi na ivakaro, ni sa bera ni buli ko vuravura, ia sa yavutaki kina na veivakalougatataki kecega—Ia ni da sa muria e dua na ivakaro, ena vakalougatataki keda na Kalou ena ka sa yalataki tu kina.”¹⁹ Sa vinakata na Turaga me vakalougatataka na matavuvale oqo ka sa waraka tiko ena vakanuinui na nodratou talairawarawa me rawa kina ni veivakalougatataki.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, na veivakalougatataki tawamudu ni katini era dina. Au sa vakila ena noqu bula kei na bula ni noqu matavuvale. Na vakatovolei ni noda vakabauta sa i koya eda na bulataka beka na lawa ni ikatini ena noda talairawarawa kei na noda solibula. Ena nona vosa na Parofita o Josefa Simici, “Na lotu ka sega ni gadreva na sorovaki ni ka kecega ena sega ni tu kina na kaukauwa me vakasucuma na vakabauta e gadrevi ena bula kei na veivakabulai.”²⁰

Au vakadinadinataka ni a sorovaka na nona bula na Turaga o Jisu Karisito me kauta mai na veivakabulai vei keda yadua. Me vaka ni’u kena ivakadinadina digitaki, au vakadinadinataka ni bula tiko. Ena vukuna, au vakaraitaka kina na vakavinavinaka vei kemuni, na gone, na dawai, na matavuvale—o ira na yalodina—me baleta na nomuni ikatini tabu. “Na ivalavala oqo ena kemu ivakananumi; Kakua ni rere, ni o a vakayacora vei au.”²¹ Ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.