Na Yaloqaqa Vakarisito: Na iSau ni Bula Vakatisaipeli
Sauma vei ira era beitaki keda ena sala ni iVakabula.
Eda sa mai duavata oqo, eda sa vakatikora vei keda na yaca i Jisu Karisito, ka da sa lotu Vakarisito. Eda dau taroga talega vakaoqo: na cava na vuna, ni sa da lomani mai vei koya na iVakabula, me qai dua e via veivakacacani se vorati keda?
Ena dua na gauna lekaleka sa oti era a vola e dua na ilawalawa Yalododonu Edaidai vuku, ka yalodina eso na taro ka vakaleqa tu na nodra vakasama. E dua na sisita e taroga, “Na cava e sega ni vosa kina vakaukauwa na Lotu ena gauna e beitaki kina ena so na ka?”
Ena nona taro au na kaya kina ni dua na veivakatovolei levu duadua ena bula oqo na kena tarogi se vakalewai na noda vakabauta. Ena veigauna vakaoqori, eda na vinakata beka me da sauma vakaukauwa—me da “bolei ira.” Ia oqo na gauna bibi me da suka ki muri, masu, ka muria na nona ivakaraitaki na iVakabula. Nanuma ni o Jisu Vakataki Koya a vakacacani ka beci mai vuravura. Ia ena tadra nei Liai, o ira era lako mai vua na iVakabula era a vosota talega na “dusi kei na vakalialiai … ” (1 Nifai 8:27). “Sa cati ira [na noqu tisaipeli] na vuravura,” sa kaya ko Jisu, “baleta ni ra sa sega ni vakavuravura, me vaka kau sa sega ni vakavuravura” (Joni 17:14). Ia ni da sauma vei ira era beitaki keda me vaka e cakava na iVakabula, eda sega walega ni ivalavala Vakarisito cake vakalevu, ia eda sureti ira kina na tani me ra vakila na Nona loloma ka muri Koya.
Na noda sauma ena ivalavala sa Vakarisito ena sega ni vakalawataki se me dua na kena ituvatuva tudei. Sa dau duidui na ivalavala ni nona sauma na iVakabula na veika yadua e sotava. Ena gauna erau veilecalecavi kina na Tui ca ko Eroti, a galu ga o Koya. Ena Nona wavu tu e matai Pailate, a wasea o Koya e dua na ivakadinadina rawarawa ka qaqa me baleta na Nona vakalou kei na Nona inaki. Ni sotavi ira na dau veisau ilavo ka ra vakadukadukalitaka tiko na valetabu, a vakayagataka o Koya na Nona itavi vakalou me taqomaka kina na veika tabu. Ni laveti cake ki na dua na kauveilatai, a cavuta o Koya na vosa Vakarisito ka sega ni vakatauvatani rawa: “Tamaqu vosoti ira ni ra sa sega ni kila na ka era sa kitaka” (Luke 23:34).
Eso na tamata era dau nanuma ni saumi e dua na ka ena galu, yalomalua, veivosoti, kei na wasei ni ivakadinadina ena yalomalumalumu era sa vakaraitaka na malumalumu kei na datuvu. Ia na noda “lomani ira na [keda] meca, vakalougatataki ira era vosa vakaca vei [keda], caka vinaka vei ira era cati [keda], ka masulaki ira era sa vakalialiai [keda] ka vakacacani [keda]” (Maciu 5:44) e ka ni vakabauta, igu, kei na kena ilutua na yaloqaqa Vakarisito.
Sa dau vakaraitaka na Parofita o Josefa Simici na yaloqaqa vakaoqo ena nona bula taucoko. E dina ni ra a “vosa vakacacani [koya] ka vakalialiai [koya] kina na tamata kecega, ko ira sa lotu kei ira na tawalotu” (Josefa Simici—AT 1: 27), a sega sara ni sauma lesu se cudru kina. Me vakataki ira na tisaipeli dina i Karisito, a tu vata kei na iVakabula ena nona lomani ira na tani ena kena ivakarau ni yalololoma kei na vosota. Oqori na yaloqaqa Vakarisito.
Ni da sega ni sausaumi lesu—ni da solia na baluda kadua ka vosota na yalo ni cudru—eda sa to vata talega kina kei na iVakabula. Eda sa vakaraitaka yani na Nona loloma, na kaukauwa duadua ga ka na vakamalumalumutaka na meca ka sauma vei ira era beitaki keda ka sega ga ni beitaki ira lesu. E sega ni malumalumu oqori. Oqori na yaloqaqa Vakarisito.
Ena loma ni veiyabaki eda vulica kina na bolei ni noda vakabauta e sega ni ka vou, ka na sega ni yali yani ena dua na gauna lekaleka. Ia ko ira na tisaipeli dina i Karisito era raica na veigauna vivinaka ena loma ni veisaqasaqa.
Ena iVola i Momani, a vesu o Apinatai na parofita ka kau mai vua na Tui ca ko Noa. E dina ni a saqati Apinatai sara vakaukauwa na tui ka qai tukuna me vakamatei e muri, a vakavuvulitaka ena doudou na kosipeli o Apinatai ka wasea na nona ivakadinadina. Me baleta ga ni a taura na gauna vinaka oqori o Apinatai, a saumaki kina ki na kosipeli o Alama, e dua na bete ka vakalesuya mai e vuqa na yalo vei Karisito. Na nodrau yaloqaqa o Apinatai kei Alama sa yaloqaqa Vakarisito.
Na veika eso a yaco sa vakaraitaka ni veigauna e tukuni kina vakaca na Lotu sa dau veivuke ena kena rawa na inaki ni Turaga. Ena 1983, eratou a volavola kina na Mataveiliutaki Taumada vei ira na veiliutaki ena Lotu, “Na veisaqasaqa e rawa ni basika kina na gauna vinaka. E okati ena veibolebole era sotava tiko na noda daukaulotu sa ikoya na kena sega ni dau kauwaitaki na veika vakalotu ka vakakina ena noda itukutuku. Na veivakalewai oqo sa dau vakavuna … na kauwaitaki ni Lotu… . Oqo sa dau rawa kina na gauna vinaka [vei ira na lewenilotu] me ra vakaraitaka na dina vei ira e sa golevi keda tiko mai na nodra vakasama.”1
E vuqa sara na sala e rawa ni da vakayagataka kina na veigauna vinaka vaka o ya: e dua na ivola vinaka vua na edita, na veitalanoa kei na dua na itokani, e dua na itukutuku ena initaneti, se na veivakadeitaki vua e dua e tauca e dua na vosa veivakalailaitaki. E rawa ni da sauma ena loloma vei ira era vakauqeti ena itukutuku cala kei na vakanananu cala—o ira “era sega ni kila na vanua me ra vakasaqara kina na dina” (V&V 123:12). Au vakadeitaka vei kemuni ni noda sauma vakaoqo vei ira era beitaki keda e sega ni malumalumu. Oqori na cakacakataki ni yaloqaqa Vakarisito.
Ni da sotavi ira tiko na tani, ena duidui na veika yadua eda sotava. E kalougata, ni Turaga e kila na yalodra o ira era beitaki keda tiko kei na ivakarau vinaka duadua me da sotavi ira kina. Me vaka na tisaipeli dina me vakasaqarai na veidusimaki mai vua na Yalotabu, era na ciqoma na ivakatakila ka caka me sotavi vakayadua. Ia ena veika yadua e sotavi, na tisaipeli dina ena sauma ena veisala ni sureti na Yalo ni Turaga. A taleva tiko vei ira mai Korinica o Paula ni nona ivunau “sa sega ni ia ena vosa vakaveitemaki ni vuku vakatamata, sa ia ena kena vakadinadinataki na Yalotabu, kei na kaukauwa mana” (1 Korinica 2:4). Me vaka ni tiko na kaukauwa oqori ena Yalo ni Turaga, me da kakua sara ni veileti ena gauna eda veivosakitaka tiko kina na noda vakabauta. Me vaka era vulica tiko e voleka ni o ira kece sara na daukaulotu, ni veibataki ni iVolatabu ena vakasava tani na Yalotabu. E kaya na iVakabula: “Ko koya sa tiko vua na yalo ni veileti sa sega ni noqu” (3 Nifai 11:29). E dau veivutunitaki vakalevu cake mai na kena beitaki na Lotu ni sega ni Vakarisito na nodra sauma na lewe ni Lotu na veibeitaki oqori ena sala e sega ni Vakarisito! Me vakatakilakilataki na noda veivosaki vata kei ira na tani ena vua ni Yalotabu—“na loloma, na reki, na vakacegu, na vosota vakadede; na yalomalua, na yalololoma, na vakabauta, na yalomalumalumu [kei] na ivalavala malua.” (Kalatia 5:22–23). Na yalomalumalumu, e vakamacalataki e na Webster’s Dictionary, sa ikoya na “ivakaraitaki ni yalovosota kei na vosota vakadede: vosota na mavoa kakua ni besetaka.”2 Na yalomalumalumu e sega ni malumalumu. Oqori na ivakatakilakila ni yaloqaqa Vakarisito.
E bibi sara oqo ena noda veimaliwai vata kei ira na lewe ni veimatalotu Vakarisito tale eso. E dina sara ni rarawa na Tamada Vakalomalagi—ka dredre na tevoro—ena noda veivosakitaka ena veileti na duidui ni noda ivunau vata kei ira na wekada Vakarisito tale eso.
E sega ni vakaturi eke me da vakalailaitaka na noda ivakavuvuli se vakawaicalataka na noda vakabauta. E sega ni rawa ni da veisautaka na ivunau ni kosipeli vakalesui mai, kevaka sara mada ga eda na cati kina mai na matai vuravura ena noda vakavuvulitaka ka talairawarawa kina. Ia ni da nanuma me da tukuna vakadoudou na vosa ni Kalou, sa dodonu me da masuta me da vakasinaiti ena Yalo Tabu (raica Cakacaka 4:29, 31). Me da kakua ni bosoki rau vata na doudou kei na nona ivakavakadewa o Setani: na dokadoka (raica Alama 38:12). Na tisaipeli dina e vosa ena yalodei malua, ka sega ena tukutukuni koya kei na qaciqacia.
Ni da tisaipeli dina, na noda sasaga taumada e dodonu me baleta na nodra tiko vinaka na tani ka sega ni vakadonui koya. Na taro kei na veivakalewai e solia vei keda e dua na gauna vinaka me da dolele yani kina vei ira na tani ka vakaraitaka ni ra sa ka bibi vei Tamada Vakalomalagi vata kei keda. Na noda sasaga e dodonu me vukei ira me ra kila na dina ka sega ni da taqomaka na noda vakasama se na rawa poidi ena dua na veivosaki vakaivolatabu. Na noda ivakadinadina mai vu ni yaloda sa ikoya na isau qaqa duadua eda rawa ni sauma vei ira era beitaki keda. Na ivakadinadina vakaoqori ena wasei walega ena loloma kei na yalomalua. Sa dodonu me da vakataki Edward Partridge, ka tukuna vakaoqo na Turaga me baleti koya, “Ni sa yalosavasava e mataqu, io sa vakataki Nacanieli ena gauna e liu; raica sa sega vei koya na veivakaisini” (V&V 41:11). Me sega vei iko na veivakaisini sa ikoya me savasava na yalomu me vaka na gone, me berabera ni cudru ka totolo ni veivosoti.
Na itovo ni bula vinaka vakaoqo sa vulici taumada mai vale kei na matavuvale, ka rawa ni vakatovotovotaki ena noda veiwekani kece sara. Me sega vei keda na veivakaisini sai koya me da raica mada e liu na noda cala. Ni da beitaki, sa dodonu me da taro me vaka e cakava na nona iApositolo na iVakabula, “Turaga, koi au beka?” (Maciu 26:22). Kevaka eda vakarorogo ki na kena isau e solia mai na Yalotabu, e rawa vei keda, ke gadrevi vakakina, me da veivakadodonutaki, kere veivosoti, ka vakavinakataka cake.
Ni sega na veivakaisini, o ira na tisaipeli dina era na levea na veivakalewai sega ni dodonu ena nodra rai na tani. E vuqa vei keda era sa bucina cake eso na veiwekani qaqaco vinaka vei ira era se bera ni lewena tiko na noda Lotu ena gauna oqo—vuli vata, cakacaka vata, ka veitokani kei ira era tiko veivolekati e vuravura raraba. Eda gadrevi ira ka ra gadrevi keda. Me vaka sa vakavuvulitaka o Peresitedi Thomas S. Monson, “Me da vulica na vakarokoroko vei ira na tani… . E sega ni dua vei keda e tiko duadua—ena noda koro, noda matanitu, se na noda vuravura.”3
Me vaka e vakaraitaka na iVakabula vei Eroti, ena so na gauna na tisaipeli dina sa dodonu me sega sara ga ni tukuna e dua na ka me vakaraitaka kina na yaloqaqa Vakarisito. Ena dua na gauna niu qito tavi polo (golf) tiko, a tarai au vakalailai e dua na vu ni kau levu ka votovotowa tu me vaka e dua na vokivaini. E cocoba ena noqu isulu taucoko na voto ni kau o ya e dina ga ni a voleka sara me sega ni tarai au na vu ni kau vakavotona o ya. Eso na ituvaki ni gauna e vaka na vunikau ko ya: e rawa ga ni ra vakamavoataki keda. Ena veigauna vakaoqori, e vinaka cake me da vakayawaki ira ga ka lako tani yani. Ni da vakayacora vakakina, eso era na vinakata me ra veiba vata kei keda. Ena iVola i Momani, eda wilika kina me baleti Leonitai kei ira na nona tamata era keba ena dela ni dua na ulunivanua. A cikevi Leonitai na tamata lawaki qaseqase ko Amalikaia me “lako sobu mai” ka sotavi koya ena buca. Ia ni biuta mai ko Leonitai na vanua cecere, a tekivu vagagai sara vakamalua” me yacova ni sa mate ka bale na nona mataivalu ki na ligai Amalikaia (raica na Alama 47). Ena veiba kei na veibeitaki, era na bacani keda kina eso na tamata me da biuta na vanua cecere. Na cecere ga ni vanua ena tiko kina na rarama. O ya na vanua eda na raica na kena cadra mai na matanisiga kei na kena laki dromu ena yakavi. E vanua veitaqomaki. E vanua ni ka dina ka da vakavukui kina. Ena so na gauna eso na tamata era vinakata me da kevu sobu mai na vanua cecere o ya ka mai duavata kei ira ena veiba vakaivolatabu ena yaloca. O iratou na lewe vica na dau veileti oqo era sa vakarau tu me ra veibataka na lotu, ena initaneti se ena sota vakatamata. Ena vinaka cake me da tikoga ena vanua cecere cake o ya ni veirokorokovi kei na loloma.
Ni da vakayacora vakakina, eda sa muria na ivakaraitaki ni parofita o Niemaia, ka a tara vakavolivoliti Jerusalemi e dua na lalaga. Era a kerei Niemaia na kena meca me sota vata kei ira ena buca, na vanua “me ra naki cataki koya kina.” E sega ni vakataki Leonitai, ia, ena yalomatua a sega ni muria o Niemaia na nodrau kerekere ka kaya lesu: “Au sa kitaka tiko e dua na cakacaka levu, au sa dredre kina niu lako sobu: me mudu me icavai na cakacaka niu sa biuta, ka lako sobu vei kemudrau?” (Niemaia 6:2–3). O ikeda talega e tiko e dua na noda cakacaka levu me da cakava, ka na sega ni rawa kevaka eda vakatara me da cegu mada ka veileti ka kuitaki vakatani. Ia sa dodonu ga me da rawata na yaloqaqa Vakarisito ka toso tiko. Me vaka eda wilika ena Same, “Kakua ni ko rarawa ena vukudra na ivalavala ca” (Same 37:1).
Ena dau tu ga vata kei keda na ca ena vuravura oqo. E dua na tiki ni veivakatovolei levu ena bula oqo o ya me da tiko e vuravura ka kakua ni yaco meda vakavuravura. Ena Nona Masu ni Vakacacabo, sa kerea kina na iVakabula vua na Tamana Vakalomalagi, “Au sa sega ni masu mo ni kauti ira tani e vuravura mo ni maroroi ira ga mai na vu ni ca” (Joni 17:15). Ia ni veivakasalataki tiko na iVakabula ena vuku ni veivakacacani, a yalataka o Koya na vakacegu: “Au sa laiva vei kemudou na vakacegu, au sa solia vei kemudou na noqu vakacegu… . Me kakua ni rarawa na yalomudou se rere” (Joni 14:27). Au vakadinadinataka ni sa no vei keda na waqa ni Nona vakacegu, sa na vakataucokotaki na nodratou yalayala na Mataveiliutaki Taumada: “Na veisaqasaqa ka na dredre beka me da sotava ena yaco me ka ni veivakalougatataki ki na matanitu ni Kalou e vuravura.”4
Ki vua na ganequ e vakatataro tiko kei ira kece era segata me ra kila na ivakarau cava me da sotavi ira kina era beitaki keda tiko, au na sauma me da lomani ira. Se cava ga na matatamata, na roka ni yago, na vakabauta, se veivakauqeti vakapolitiki cava, kevaka eda muri Karisito ka vakaraitaka yani na Nona yaloqaqa, sa dodonu me da lomani ira. Meda kakua ni nanuma ni da vinaka cake mai vei ira. Ia, eda gadreva ena yalololoma me da ivakaraitaka vei ira e dua na sala vinaka cake—na sala nei Jisu Karisito. Na Nona sala e basika ki na matamata ni veipapitaisotaki, na sala qiqo ka rabailailai ni buladodonu, kei na valetabu ni Kalou. Sa iKoya “na sala, kei na vu ni dina, kei na vu ni bula” (Joni 14:6). Ena Vukuna duadua ga sa rawa kina vei keda kei ira kece na tacida kei na ganeda me da rawata na isolisoli cecere duadua eda rawa ni rawata—na bula tawamudu kei na marau tawamudu. Me da vukei ira, me da ivakaraitaki vei ira, e sega ni ka ni yalomalumalumu. Sa ka ni yaloqaqa. Sa nomu ka noqu, oi kedaru na Yalododonu Edaidai ka daru sauma na isau ni bula vakatisaipeli ena nodaru sauma vei ira na beitaki kedaru ena yaloqaqa Vakarisito.
Au na tinia ena noqu taura na ivakadinadina nei Momani me noqu: “Raica koi au na tisaipeli i Jisu Karisito na luve ni Kalou. Sa kacivi au ko Koya meu vunautaka na nona vosa vei ira na tamata me ra rawata kina na bula tawamudu” (3 Nifai 5:13). Au wasea na noqu ivakadinadina bula digitaki me baleti Koya—ni rawa ni tawayalani na noda bula baleta ni tawayalani na Nona loloma. Me da wasea vata na Nona iloloma tawamudu sega ni vakailavaki vata kei ira na tacida kei na ganeda ena veivanua kecega, sa noqu masu malumalumu ena yacai Jisu Karisito, emeni.