Na Marau, Na Nomu iVotavota
Na noda ivotavota ena noda sucu mai—kei na inaki ni noda ilakolako cecere ena vuravura oqo—sa ikoya me da vakasaqara ka mai rawata na marau tawamudu.
Kemuni na ganequ lomani, au vakavinavinaka vakalevu ena ka oqo, na imatai ni gauna meu vosa kina vei kemuni na marama ena Lotu o ni soqoni vata ena veiyasai vuravura kece. Sa ka dokai vakalevu vei keda ni rau tiko rawa kei keda o Peresitedi Monson kei Peresitedi Eyring. Sa uqeta na lomada na matasere. Eda sa vakauqeti ena nodratou itukutuku o Sisita Thompson, Sisita Allred, kei Sisita Beck.
Me tekivu mai na gauna e tukuni kina vei au meu na mai tiko vata kei kemuni nikua, au dau vakasamataki ira na marama e vuqa ka ra vakayarayarataka cake na noqu bula: o Harriet, na watiqu vakasakiti; na tinaqu; na marama vugoqu; na ganequ; na luvequ yalewa; na wati luvequ tagane; kei na vuqa noqu itokani. Ena noqu bula taucoko au vakavolivoliti tu mai vei ira na marama era a veivakauqeti, veivakavulici, ka veivakayaloqaqataki vei au. Au mai tu ena vanua au tu kina nikua vakabibi ena vukudra na marama vakasakiti oqo. Ena veigauna kece au sotavi ira kina na marama ena Lotu, au vakila niu tu ena kedra maliwa na veiyalo vakasakiti vakaoqo. Au vakavinavinakataka noqu tiko eke, vakavinavinakataka na nomuni taledi, na yalololoma, kei na veiqaravi. Vakauasivi, au vakavinavinakataka na nomuni bula: na luvena yalewa vakamareqeti na Tamada Vakalomalagi ka tawavakaiyalayala na kemuni yaga.
Au vakabauta ni oqo ena sega ni ka ni vakacalaka, ia e dau kunei votu na duidui ni tagane kei na yalewa— vakayago kei na vakayalo, ka vakakina ena lomada. E dua na sala vinaka duadua au rawa ni vakasamataka me ivakaraitaki ni tikina oqo sa ikoya na ivakarau ni neirau dau vakasaqara e dua na kakana kei na watiqu.
Ni vakarautaka o Harriet e dua na kakana, ena sega ni vakamelei rawa. E rabailevu na veimataqali kakana e rawa ni vakasaqara ka dau vakarautaka ena veigauna eso na veikakana eso mai na veimatanitu keirau dau taleva. E dau vakavu qoroqoro na kena vakarautaki na veikakana oqori. E sa rui dau rairai totoka ka sa vaka me dua na cala na noda kania. E vaka me kakana ga me kania na mata ka sega ni baleta na wakilakila ni kena ikanakana.
Ia, veitalia na vinaka ni veika kece, na kena irairai, na kena ikanakana, ena dau kerea ga na veivosoti o Harriet me baleta e dua na ka e nanuma o koya ni sega ni taucoko. “Isa e sa rui sivia beka na jinija au vakayagataka,” ena dau kaya, se, “Mai muri, au vakabauta ni na vinaka kevaka me vakalevu cake vakalailai na kari ka dua tale na drau ni bei.”
Meu vakatautauvatataka mada o ya kei na noqu ivakarau ni vakasaqa. Ena vuku ni vosa oqo, au kerei Harriet kina me tukuna vei au se cava e dau vinaka duadua ni vakasaqara.
Na kena isau: na yaloka tavuteke.
Me dua ga–na yasana.
Ia e sega ni o koya ga oqori. E dua na kakana talei au dau cakava na Knusperchen. Na kena irogorogo beka e vaka me dua na kakana vinaka o dau raica ena veivale ni kana sau lelevu. Meu wasea mada vei kemuni na kena icakacaka. O musumusuka vakamamare na madrai ni Varanise ka tavuna vakarua.
Oqori na kena icakacaka!
Io, ena gauna ni tavuteke yaloka, kevaka sara mada ga sa rui levu na kena waiwai, kei na Knusperchen, kevaka sara mada ga era qesa, niu vakasaqara, au vakila niu tamata qaqa.
E rairai na duidui vei keirau kei na watiqu vakasakiti e sa vakalevulevui beka vakalailai, ia e vakaraitaka e dua na ka ni rawa me levu cake mai na vakarau kakana.
Vei au e kena irairai ni so na gauna era dau vakawalena na ganeda uasivi na veika e rawa ni ra cakava—era sa rui dau kauwai ena veika era malumalumu se sega ni taucoko kina ka sega ena veika era sa rawata se, o cei dina o ira.
O ni na rairai raica beka na itovo ni rai oqori vua e dua o drau veikilai vinaka.
Na itukutuku vinaka sa ikoya ni dusia oqo e dua na itovo dau taleitaki: na gagadre dina sara me da vakamarautaka na Turaga ena kena vinaka duadua o ni rawata. E ka ni rarawa, ni rawa ni dau yaco kina na yalo rarawa, na oca, kei na mosi ni yalo.
Vei Ira Era Oca Voli
Nikua au na gadreva meu vosa kivei ira kece sara era a sa vakila ena dua na gauna ni ra tawayaga, yalolailai, se oca voli—na kena ivakalekaleka, au vinakata meu vosa vei keda kece sara.
Au sa masulaka talega me vakavoqataka na noqu vosa na Yalo Tabu ka vakuria na kena ibalebale, na kena vakasama titobu, kei na kena veivakauqeti.
Eda kila ni ena so na gauna e dau dredre me da toso ki liu mai na noda leqa. Ia ena noda vuravura ni veisau, bolebole, kei na veika e dodonu me caka, ena so na gauna sa dau vaka me voleka sara ni sega ni rawa ni da levea na yalo e luvuci ena rarawa kei na yaluma.
Au sega ni kaya tiko ni rawa ni da bokoca ga e dua na suwiji ka tarova na yalo ca ka dau bikai keda tu. Oqo e sega ni vosa ga ni veivakatataki cake se sasaga ni veivakayaloqaqataki vei ira era sa luvu tiko ena nukutoso me ra raitayaloyalotaka ni ra dadavo tu ena dua na baravi. Au kila ni tu ena noda bula kece sara na veikauwai dina eso. Au kila ni so na yalo era tiko oqo nikua era bikai tu ena rarawa bibi. Eso tale era veivorati tiko kei na rere ka vakaleqa tiko na yalo. Eso tale, sa nodra ka ni veivakatovolei lo na galili.
Na veika oqo e sega ni ra ka wale.
Ia, au gadreva meu vosa ena rua na ivakavuvuli ena rawa ni vukea na nomu raica na sala ni vakacegu, na inuinui, kei na reki—ena gauna sara mada ga ni veivakatovolei kei na rarawa. Au vinakata meu tukuna na marau e tu vua na Kalou kei na sala ena rawa kina vei keda yadua me da tovolea, e dina ni tu na icolacola ka vakavolivoliti keda tu.
Na Marau ni Kalou
Meu taroga mada e dua na taro: Na cava beka na marau cecere duadua eda rawa ni rawata? Vei au, na isau ni taro oqo sa ikoya na, marau ni Kalou.
Oqo e vakavurea e dua tale na taro: Na cava na nona marau na Tamada Vakalomalagi?
Ena sega beka ni rawa ni saumi oqo baleta ni Nona sala e sega ni noda sala. “Me vaka na kena cecere cake na lomalagi ki vuravura, sa cecere cake vakakina na noqu ivalavala [ivalavala ni Kalou] ki na [noda] ivalavala, kei na [Nona] vakanananu [cecere] ki na [noda] vakanananu.”1
E dina eda sega ni kila “na ibalebale ni veika kece,” eda “kila ni [Kalou] sa lomani ira na luvena”2 baleta ni a kaya o Koya, “Raica oqo na inaki kei na lagilagi ni noqu cakacaka—io me ra tucake tale mai na mate na tamata kecega ka rawata na bula tawamudu.”3
Sa rawata na Tamada Vakalomalagi me vakayacora na takete cecere e rua oqo—tucake tale mai na mate kei na bula tawamudu ni tamata—baleta ni o Koya e dua na Kalou ni veibuli kei na yalololoma. Na veibuli kei na yalololoma e rua na ka e cau ki na taucoko ni nona marau na Tamada Vakalomalagi. Na veibuli kei na yalololoma e rua na itavi e dodonu vei keda na Luvena vakayalo me da vakatotomuria.
Na Cakacaka ni Veibuli
Na gagadre ni veibuli e dua na gagadre titobu duadua ni tamata. Se cava ga na noda taledi, na kila ka vakavuli, na bula eda susu cake mai kina se na veika eda rawa ni rawata, e dui tu vei keda na gagadre tudei me da bulia e dua na ka a sega ni se bau kune ena dua na gauna e liu.
Na tamata kece e rawa ni veibuli. O sega ni gadreva na ilavo, na itutu, se na veivakauqeti mo qai bulia kina e dua na ka yaga ka totoka.
Na veibuli e dau kauta mai na vakacegu kei na veivakataucokotaki. Eda na vakatorocaketaki keda kei ira na tani ena noda taura e ligada na veika e se sega ni cakacakataki ka bulia kina e dua na ka totoka—kau sega ni tukuna tiko na ivakarau ni kena samaki na nodra rumu na luvemuni itabagone.
O na kaya beka, “e sega ni tu vei au na rai vakadaubulibuli. Niu lagasere, ena dau tu i cake se tu e ra na domoqu mai na rorogo e soli mai. Au sega ni rawa ni droinitaka e dua na laini ke sega na rula. Na yaga ga ni madrai au dau bulia e vale me idanui ni pepa se me itatao ni katuba.”
Kevaka e dau vakaoqori na nomuni nanuma, vakasama vakarua, ka nanuma ni o kemuni na luvena yalewa na Ka Bula dau bulibuli levu duadua e vuravura. E sega beka ni talei mo ni vakasamataka ni yalomuni sara mada ga e vakaiukuukutaki mai vua e dua na Kalou tawayalani na nona veibuli ka tawamudu na nona yalololoma? Vakasamataka mada—na yagomuni vakayalo e dua na cakacaka ni liga uasivi, ka buli me totoka, me cakacaka ka sega ni vakasamataki rawa na veika e rawata.
Ena vuku ni cava eda a buli kina? Eda a buli ena inaki duadua ga me da mai rawata na reki e taucoko.4 Na noda ivotavota ena noda sucu mai—kei na inaki ni noda ilakolako cecere ena vuravura oqo—sa ikoya me da vakasaqara ka mai rawata na marau tawamudu. E dua na sala me da na rawata kina oqo sa ikoya na noda buli ka.
Kevaka o dua na tina, o sa vakaitavi vata kei na Kalou ena Nona cakacaka ni veibuli—e sega ni kena vakarautaki walega na yago vei ira na luvemu ia na nodra vakavulici talega kei na nodra susugi. Kevaka o se bera ni tina ena gauna oqo, na taledi ni bulibuli o na tara cake ena vakarautaki iko ki na siga ko ya, ena bula oqo se na bula sa bera mai.
O na nanuma beka ni sega na nomu taledi, na vakasama oqori e cala sara, ni dui tu kece na noda taledi kei na noda isolisoli, oi keda yadua.5 Na iyalayala ni bulibuli e sivia na iyalayala ni laca se na tikinipepa, ka sega ni gadrevi kina e dua na ibarasi, e dua na peni, se na ki ni dua na piano. Na bulibuli e kena ibalebale na kena vakavotui mai e dua na ka a sega ni tu e liu—na veiloganisenikau dui roka, na vale ni veilomani, na vakanananu ni matavuvale, kei na veidredrevaki.
E sega ni gadrevi me taucoko sara na veika o bulia. E vakacava kina kevaka e sivia tu na waiwai ena yaloka se qesa na madrai tavu? Me kakua ni vakayalolailaitaki iko na rere se na kena sega ni rawa vinaka. Kakua ni vakatara me vesuki iko na vakalelewa—se rogo mai taudaku na domo oqori se mai lomamu ga.
Kevaka o vakila ni se bera ga ni rawa ni o bulibuli, tekivu mada ga vakalailai. Tovolea mo raica se vica na matadredredre e rawa ni o vakavuna, vola e dua na ivola ni vakavinavinaka, vulica e dua na kila vou vakacakacaka, raica e dua na vanua ka ukutaka.
Rauta ni dua veimama na senijiuri sa oti, a vosa kina ko Brigham Young vei ira na Yalododonu ena nona gauna. “E dua na cakacaka cecere me ra cakava na Yalododonu,” e kaya. “Me ra tubu, ka vakavinakataka cake ka vakarairaivinakataka na veika e vakavolivoliti iko. Vakabulabulataka na vuravura, ka vakabulabulataka na nomu vakasama. Tara na veikoro lelevu, ukutaka na nomu itikotiko, caka iteitei ni kakana, na loga ni kauvuata, kei na were ni vaini, ka vakarairaivinakataka vakalevu na vuravura me rawa kina ni o raica na we ni ligamu ena yalomarau, ka me ra marautaka na agilosi na nodra lako mai me ra mai sikova na nomu itikotiko rairai totoka. Ena gauna mada ga oqo segata tikoga mo tokara ena nomu vakanananu na veika talei kecega ni Yalo iKarisito.”6
Na levu ga ni nomu vakabauta ka vakararavi ki na Yalotabu, na levu cake ni nomu rawata mo dau bulibuli. Oqori na gauna donu ni veika o rawa ni cakava ena bula oqo ka na nomu icavacava ena bula sa bera mai. Kemuni na marama, ni vakabauta ka vakararavi ki na Yalotabu. Ni o ni cakacakataka na veigauna donu vinaka e yaco mai ena nomuni bula e veisiga ka bulia e dua na ka rairai vinaka ka veivuke, o ni sa vakatorocaketaka tiko, sega walega ni vuravura e vakavolivoliti kemuni ia na vuravura talega ka tu e lomamuni.
Dau Yalololoma
Na dau yalololoma e dua tale na nona cakacaka cecere na Tamada Vakalomalagi ka dua na noda itovo ni bula bibi vakamatatamata. Eda sa vakaroti me da “vukei ira na malumalumu, laveta cake na liga sa wadamele ka vakaukauwataka na duru sa malumalumu.”7 Era sa dau kilai tani tu na tisaipeli nei Karisito ena veitabagauna kece ena nodra dau yalololoma. O ira era dau muria na iVakabula “era na tagi vata kei ira era sa tagi … ka vakacegui ira era sa rarawa.”8
Ni da dolele yani me da vakalougatataka na nodra bula na tani, sa vakalougatataki talega vakakina na noda bula. Na solibula kei na sorovaki ka ena dolava na katuba ni lomalagi, ka sirova sobu mai na uluda na veivakalougatataki digitaki. Sa dina sara sa dau matadredredre na Tamada Vakalomalagi vei ira sa dau kauwaitaki ira sa lailai vei ira na Luvena.
Ni da laveti ira cake na tani, eda na tubu cake talega vakalailai o keda. E vakavuvulitaka o Peresitedi Spencer W. Kimball, “Na levu ga ni noda qaravi ira na kai noda ena veisala kilikili eso, na levu ni kena vakaibalebale cake na noda bula.”9
E vakabauta o Peresitedi Gordon B. Hinckley na kaukauwa veivakabulai ni veiqaravi. Ni sa mate na watina, a vakaraitaka o koya e dua na ivakaraitaki vinaka ena Lotu ena nona luvuci koya ena cakacaka kei na veiqaravi ena vukudra na tani. E tukuni ni a cavuta vakaoqo o Peresitedi Hinckley vua e dua na marama a qai mate walega na watina. “Na cakacaka ena vakaotia na rarawa. Qaravi ira na tani.”
Oqo na veimalanivosa dina. Ni da guilecavi keda ena noda veiqaravi vei ira na tani, eda na kunea na noda bula vakataki keda kei na noda mamarau.
A tukuna kina o Peresitedi Lorenzo Snow e dua na vakasama vakaoqo: “Ni o vakila ni dragali na nomu bula, vakararai wavokiti iko ka raica e dua e sotava tiko e dua na leqa bibi cake; lako vua ka taroga se cava na leqa, qai tovolea mo walia ena yalomatua sa solia vei iko na Turaga; na imatai ni ka o vakila, ni sa yali na dragali vei iko, o vakila na mamada, sa tiko vata kei iko na Yalo ni Turaga, ka sa serau cake na veika kecega.”10
Ena vuravura nikua ni vakasama kilai levu, na parokaramu ni retioyaloyalo sega na betena, kei na ivola eso me vakalomavinakataki keda ka vukei keda vakataki keda, na ivakasala oqo ena rairai veisaqasaqa beka kei na noda vakasama. Sa dau tukuni vei keda ena veigauna eso ni isau ni noda lomaleqa me da rai ga ki lomada, me da vakasabusabutaki keda, me da dinau, ka vakamamautaka na noda gagadre kevaka sara mada ga me ra vakayagataki kina o ira eda veimaliwai tu. E dina ni tu eso na gauna ena uasivi me da raica mada e liu na veika e baleti keda, ena ilakolako oqo, ena sega ni basika ki na marau tudei.
E Dua na iYaya ena Liga ni Turaga
Au vakabauta o ira na marama ena Lotu, veitalia na nodra yabaki se na ituvaki ni nodra matavuvale, era kila ka dau vakayagataka vakavinaka duadua na vosa nei James Barrie o koya a vola na Peter Pan: “O ira era dau kauta mai na rarama ki na nodra bula na tani era na sega ni tarova rawa ena kena lako yani vei ira.”11 Sa vakavuqa na noqu dau vakadinadinataka na veicakacaka sega ni laurai ni yalovinaka kei na yalololoma mai vei ira na yalewa yalo vakamarama ka ra dau soli ira ena cakacaka ni loloma uasivi ka sega kina na nanumi koya ga. E reki na yaloqu niu rogoca na kedra italanoa na marama ena Lotu ena nodra dau kusa yani vei ira era gadreva tu na veivuke.
Era tu eso ena Lotu—ruarua na tagane kei na yalewa—ka ra dau vakataroga tu se sala cava e rawa ni ra cau kina ki na matanitu. Ena so na gauna o ira na marama sega ni vakawati, sa veisere, se dawai era dau taroga se rawa beka ni dua kina na nodra tikina. Na marama yadua ena Lotu era sa ka bibi sara—e sega walega vua na Tamada Vakalomalagi ia ki na kena tarai cake talega na matanitu ni Kalou. E tu e dua na cakacaka cecere me caka.
Ena soqoni vata oqo ena dua na yabaki sa oti, e vakavuvulitaka kina o Peresitedi Monson ni “vakavolivoliti keda tu …na veigauna vinaka ni veiqaravi… . E vakavuqa ni veika ga e gadrevi sa ikoya na veicakacaka lalai ni veiqaravi me da laveta ka vakalougatataka kina e dua.”12 Rai vakavolivoliti iko. Ena soqoni ni sakaramede e dua na tina gone ka vica tu na luvena—soli iko mo dabe vata kei iratou ka veivuke. Ena nomudou itikotiko e dua na cauravou ka yalolailai tu—tukuna ni o taleitaka mo tiko vata kaya, ni o dau vakila na nona vinaka. Na vosa dina ni veivakayaloqaqataki e gadrevi walega kina e dua na yalo dau loloma ka dau veikauwaitaki ia ena rawa ni tawamudu na kena revurevu ena nodra bula o ira era tu wavoliti iko.
O kemuni na marama vakasakiti oqo o ni dau vakayacora na veiqaravi ni yalololoma vei ira na tani ena inaki ka uasivia cake na nomuni gadreva na veika e yaga ga vei kemuni. Ena vuku ni ka oqo ko ni sa tautauvata kina kei na iVakabula o koya, e dina ga ni tui, a sega ni vaqara rogo, e sega talega ni kauwaitaka kevaka era raici Koya na tani. E sega talega ni bau kauwaitaka me veisisivi vata kei ira na tani. Na nona vakanananu sa dau vagolei ki na veivuke vei ira na tani. E veivakavulici, veivakabulai, veivosaki, ka vakarorogo vei ira na tani. E kila ni veika cecere e sega ni sala vata kei na ivakaraitaki e taudaku ni bula sautu se na itutu. E veivakavulici ka bula ena ivunau oqo: “Ia ko koya sa uasivi cake vei kemudou me nomudou tamata ko koya.”13
E muri, na levu ni masu eda cavuta e rawa ni cau ki na noda marau, ia na levu ni masu eda sauma ena bibi cake sara. Me da dolava na matada ka raica na yalobibi, raica na galili kei na yaluma; me da vakila na masu vuni e cabo wavoliti keda, me da iyaya ni cakacaka e ligana na Turaga ena kena saumi na masu oqori.
iTinitini
Kemuni na ganequ lomani, e tu vei au e dua na vakabauta rawarawa. Au vakabauta ni nomuni yalodina ka gumatua ena kena muri na ivunau ni Kalou, ena nomuni toro voleka yani Vua ena vakabauta, na inuinui, kei na loloma cecere, era na cakacaka vata na veika kece oqori mo ni vinaka kina.14 Au vakabauta ena nomuni luvuci kemuni ena nona cakacaka na Tamada—ena nomuni bulia na veika totoka ka yalololoma vei ira na tani—ena ologi kemuni ena liga ni Nona loloma na Kalou.15 Ia na yalolailai, na yalo druka, kei na oca ena vakaisosomitaki ena dua na bula vakaibalebale, na rakorako, kei na vakataucokotaki.
Ni da luvena yalewa vakayalo na Tamada Vakalomalagi, sa nomu ivotavota na marau.
Oi kemuni na luvena yalewa digitaki na Tamada Vakalomalagi ia, ena veika o ni bulia kei na nomuni veiqaravi ni yalololoma, sa yaco kina mo ni kaukauwa levu ni vinaka. Ko ni na cakava me vanua vinaka cake na vuravura. Ni laveta cake na ulumuni; ni lako vakadodonu. E lomani kemuni na Kalou. Keimami lomani kemuni ka qoroi kemuni.
Na veika oqo au vakadinadinataka, kau laiva vei kemuni na noqu veivakalougatataki niu dua na iApositolo ni Turaga, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.