Elder Ronald A. Rasband: iLiuliu Levu nona Taledi, Tama Yalodina
Mai vei Elder M. Russell Ballard
Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua
iTaba lolomataki mai vei iratou na matavuvale na Rasband, vakavo na kena sa volai toka
A sega vakadua ni vakabekataka o Ron Rasband ni na laki kaulotu tudei. Na taro ga a vakataroga voli na cauravou yabaki 19 ena nona dolava na nona veikacivi ni kaulotu oya se evei ena laki veiqaravi kina.
“A laki kaulotu ki Jamani na tamaqu. A laki kaulotu ki Jamani na tuakaqu. Na taciqu vakalawa ni mataka a laki kaulotu ki Jamani,” a nanuma lesu o koya. “Au nanuma ga niu na lako ki Jamani.”
Ia e tu na ituvatuva tale e so ni Turaga. A kacivi o Ron, ki na Tabana ni Kaulotu ena Veiyasana ena Tokalau, ka tiko na kena itikotiko liu mai New York City, Amerika. Ena rarawa, a kauta nona veikacivi ki na nona rumu ni moce, tekiduru ena yasa ni nona idavodavo, cavuta e dua na masu, cereka nona ivolanikalou, ka tekivu wiliwili:
Raica, era sa lewe vuqa sara na noqu tamata ena vanua oqo, kei na veiyasana vakavolivolita; ia ena dolavi e dua na katuba ena vanua oqo kei na veivanua vakavolivolita.
“Ia koi au na Turaga au sa lewa mo drau lako mai ki na vanua oqo; raica sa kilikili kei au mo drau lako mai ki ke me ra vakabulai kina na lewevuqa” (V&V 100:3–4; vakaikuritaki).
Ena gauna vata oqori, a vakadeitaka kina vei Ron na Yalo Tabu ni sega ni vakacalaka na nona kacivi ki na Veiyasana ena Tokalau.
“Au veisau mai na yalorarawa ki na imatai ni noqu veivakauqeti vakayalo ni sai koya oqo na vanua e vinakata na Turaga meu lako kina,” e nanuma lesu o koya. “Oqori e dua na gauna vakayalo ka veisautaka na noqu bula.”
Na nona kaulotu ki na Veiyasana ena Tokalau e imatai ni vica vata na veikacivi vaka-Lotu ka na kauti koya ki na veivanua a sega ni namaka me lakova. Ena veikacivi yadua—vakaqasenivuli, bisopi, lewe ni matabose e cake, peresitedi ni kaulotu, lewe ni Vitusagavulu, Peresitedi Dede ni Vitusagavulu, ka iApositolo ni Turaga o Jisu Karisito—sa ciqoma o Elder Ronald A. Rasband na loma ni Turaga ka vakararavi tikoga ki na Yalona ena nona qaravi ira na luvena na Kalou.
Sucu mai vei rau na iTubutubu Vinaka
Ena imatai ni nona vosa vaka-iApositolo i Jisu Karisito, a vakaraitaka o Elder Rasband na nona vakavinavinaka mai na vuniyalona ena vukudra na tubuna. “Erau sa rui vinaka na noqu itubutubu ena kosipeli,” e kaya o koya, “o ira era sa rui vinaka na nodra itubutubu ena ono na itabatamata yani ki muri.”1
O Verda Anderson Rasband, na tinana, e dua na iliuliu dauloloma ka a susuga cake na nona taleitaka na gonetagane o Ron na ivolanikalou. O Rulon Hawkins Rasband na tamana, e dua na matabete yalodina ka dau ivakaraitaki ni daucakacaka vagumatua.
A sucu o Ronald A. (Anderson) Rasband ena 6 ni Feperueri, 1951, e Salt Lake City, Utah e Amerika, ka luvedrau duadua ga na nona itubutubu. Erau sa dui vakamau oti ka veibiu ruarua, ka tubu cake o Ron ena ruku ni ikuri ni veiqaravi mai vei rau e rua na tuakana kei na dua na ganena qase.
“O koya e ucui rau na neitou itubutubu, keitou dau lomani koya kece,” e kaya na ganena, o Nancy Schindler. “E sega ni dau laiva o Ron me rau tu se dabe veitikivi o Na kei Ta me sega ni toka ena kedrau maliwa.”
O Ron, vakararaba, e dua na gone vinaka, ia e vakadinadinataka ni dau vosalevu tale toka ga.
“Ena vica na gauna, eratou dau lako na noqu qasenivuli [ena Lalai] vei tinaqu, na peresitedi ni Lalai ena iTeki, ka kaya, ni bau dua toka na gone ivako o Ronnie Rasband,’” e kaya o koya. “Ia eratou sega vakadua ni vakaweleweletaki au. Eratou dau lomani au ka sureti au lesu mai ki na kalasi.”2
E vakayavutaki na gauna ni gone nei Ron ena Lotu—soqoni ni tabanalevu, soqo ni marau ni tabanalevu, vakayakavi vata ni tabanalevu, kei na timi ni qito ni tabanalevu. Kevaka e sega ni osooso tiko mai valenilotu ni Tabanalevu na Cottonwood First , ena cakava tiko na veicakacaka lalai eso, itaviqaravi ni Sikauti, ka veimaliwai kei ira na itokani. E vale, na gauna vakamatavuvale e yavutaki ena ivolanikalou, na qito, kei na cakacaka e vale.
“E vakavulica vei au na tamaqu na cakacaka ena nona ivakaraitaki,“ e kaya o koya. “E vakavulica vei au o tinaqu na cakacaka ena nona solia meu cakava.”
O tamai Ron e draiva ni dua na lori ni madrai, e dau yadra ena 4 e veimataka ka qai lesu mai ena bogi. E tiko ga e vale o tinana me qaravi iratou na gone, ka veivuke ena ilavo ni matavuvale ena nona dau cakava ka volitaka na matakau lase.
Na itovo ni bula a sucu vata kaya mai o Ron me rawa ni veiliutaki, veilesi, ka raica me caka na veika eso—a vukei koya vinaka ena nona itavi vakacakacaka saumi kei na itavi vakalotu—a yaga vakalevu vua ena gauna taumada ni nona bula.
“A lesi o Ron me dau kotiva na lomanibai,” e nanuma lesu na ganena. Ia o Ron, me vakataki Tom Sawyer nei Mark Twain, e dau rawa ni vakauqeti ira na nona itokani me ra veivuke.
“Au na rai yani ki tuba, ka raica na nona itokani vinaka duadua ni kotiva tiko na lomanibai ena vukuna,” e kaya o Nancy. “Ena macawa ka tarava ena kotikoti e dua tale na nona itokani. E dadabe ga ena varada e liu o koya, dredre ka veiwali vata kei ira ni ra cakava tiko na nona cakacaka.”
E dredre na nodrau bula vakailavo na itubutubu nei Ron, ia sa tu vei iratou vakamatavuvale na kosipeli. “E sega vakadua ni bau levu na neitou ilavo ena dua na gauna,” e nanuma lesu o Ron, “ia e sega vakadua ni vakaleqa na noqu bulamarau.”
iTokani kei na iLiuliu Nuitaki
Ni tubucake tiko, a vakalougatataki o Ron ena itokani vinaka kei na iliuliu nuitaki ni matabete, oka kina na nona peresitedi ni iteki ena gauna vakagonetagane yabaki 14—o James E. Faust (1920–2007), a qai veiqaravi ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua kei na Mataveiliutaki Taumada. Eratou dau veiwekani voleka sara na matavuvale nei Ron kei Peresitedi Faust kei na nona matavuvale. “E dau cavuti au meu nona gonetagane ni Cottonwood baleta ni a veivuke ena noqu tuberi cake,” e kaya o koya.
A sega na nona gauna ni qito ena koronivuli torocake o Ron baleta ni dau cakacaka tu ga, ia dau solia nona gauna ena vuku ni veitokani yalodina ena nona bula taucoko.
“Au dau qoroi Ron me baleta na nona bula, ia a sega ni taucoko na nona vinaka,” e kaya na nona itokani ena gauna ni gone o Kraig McCleary. E kuria vaqo ena matadredredre, “Au tukuna vua kevaka ena yaco ki lomalagi, au na yaco talega yani kina baleta ni tautauvata na veika keirau dau cakava ena neirau tubucake tiko.”
A lako ki kaulotu o Ron ena itekivu ni 1970, a vakasamataka tiko o Kraig me vakadaroya mada na veiqaravi vakaulotu me yacova ni oti na gauna ni vakasasa ena vulaimago. Oqori na gauna a qiriti koya mai kina o Ron ni sa kaulotu tiko.
“Au sega ni kila se a vakatarai vakacava vua me qiri, ia a vosataki au mai ena noqu sega ni lako totolo yani ki kaulotu,” e kaya o Baraca McCleary. “Io, au a sega ni vakadaroya.”
A vakatoka o Ron na nona kaulotu me dua na gauna “vakasakiti.“ “Sa vakalougatataki au na Turaga ena vuqa na vakabauta-veilaveti veivakurabuitaki,“ e kaya o koya. “E vakaitamera na veivakauqeti ni noqu kaulotu ena noqu bula vakayalo.”
A veiqaravi vakalailai mai Bermuda Islands ena nona kaulotu o Ron. Na nona peresitedi ni kaulotu, o Harold Nephi Wilkinson, e dau vakauti ira ga na “daukaulotu talairawarawa“ ki kea baleta ni na dau sikovi ira vakavudua.
“Keimami tu saraga vakataki keimami, ia ena sega ni leqataki keimami na peresitedi,” e nanuma lesu o Ron. Keimami dau cakava na ka e vinakati me caka.”
Na “Goneyalewa Uasivi“ ni Delta Phi
Ni oti nona kaulotu ena 1972, a kunea o Ron e dua na cakacaka, vakacuruyaca ena University of Utah ena vulaimago oya, ka curu ena Delta Phi Kappa, e dua na nodra kalavo na lesu mai ena kaulotu. Ena dua na soqo ni kalavo, a raica kina o koya e dua na goneyalewa totoka ka yacana o Melanie Twitchell. O Melanie e dua vei ira na “goneyalewa uasivi“ digitaki ni Delta Phi ka dau veivuke ena cakacaka vakaveiqaravi ni kalavo.
Me vakataki Ron, e cavutu mai o Melanie ena dua na matavuvale Yalododonu Edaidai bulabula vakalotu. O tamana, vakaitutu vakaivalu, kei na tinana erau sega vakadua ni dau vakalaiva me ulubale ni sega ni lako i lotu na nodratou dau veitokiyaki.
A lauti Melanie na yalovinaka nei Ron, na nona dau veidokai, kei na kilaka vakosipeli. “Au a kaya vei au, ‘O koya e dua na tagane taleitaki ka sega ni dua na ka kevaka keirau sega ni veigadivi. Au vinakata ga meu nona itokani vinaka duadua.’”
Ni toso na nodrau veikilai, sa vakadeitaka na Yalotabu na nona nanuma me baleti Ron kei na nona yalodina vua na Turaga. Sega ni dede sa seraka na nodrau veitokani ki na ka e vakatoka o Melanie me vaka na “veidomoni dau wiliki ena ivola.”
E kaya o Elder Rasband ni rau sota vinaka saraga. “Keirau tautauvata vakavinaka sara kei Melanie ena yalodina vakosipeli kei na ivotavota. Keirau yaco me veitokani vinaka sara, oqori na gauna au kerei koya kina me keirau vakamau.”
Erau a vakamau ena 4 ni Sepiteba, 1973, ena Valetabu e Salt Lake. Me tekivu mai na gauna oya, e kaya o koya, “sa veivuke na nona itokani tawamudu sega ni daunanumi koya …. ni buli au me vaka na nona tete na dautulikuro ki na dua na tisaipeli savasava sara i Jisu Karisito. Na nona loloma kei na veitokoni, kei na nodratou na luvei keirau e 5, na dui watidra, kei ira na makubui keirau e 24, sa dau tokoni au.”3
“Tou Lako“
Ni veiqaravi tiko vakaperesitedi ni kuoramu ni italatala qase ena nona tabanalevu ni gonevuli vakawati, a yaco me rau veikilai o Ron kei Jon Huntsman Levu, na daunivakasala mai na matabose e cake ni tabanalevu. A lauti Jon ena gauna vata ga oya na ivakarau ni nona cicivaka o Ron na kuoramu.
“E tu vua na maqosa uasivi ni veiliutaki kei na tuvatuvaka,” a nanuma lesu o Elder Huntsman, ka a veiqaravi vaka-Vitusagavulu ni iWasewase mai na 1996 ki na 2011. “Au nanuma ni ka matalia me rawa vua e dua na cauravou se vuli tikoga ena koliji me cicivaka vaqo e dua na kuoramu.”
Ena loma ni vicavata na vula, a saravi Ron toka o Jon ena nona vukica na vakasama me cakacaka ni qarava tiko na nona itavi vakamatabete. Ni lala e dua na itutu e cake ena tabana ni volivolitaki ena kabani nei Jon—ka qai yaco me Huntsman Chemical Corporation—a nanuma ni tu vei Ron na maqosa e gadreva ka solia vua na cakacaka oya. A tekivu na cakacaka oya mai Ohio, Amerika ena macawa tarava.
“Au tukuna vei Melanie, ‘Au na sega ni biuvuli ka lako,’” a nanuma lesu o Ron. “Au sa cakacakataka tiko ena noqu bula taucoko meu taurivola mai na koliji, sa voleka sara niu rawata noqu lalawa.”
A vakananuma vei Ron o Melanie ni vu ni nona vuli tiko me rawata e dua na cakacaka vinaka.
“Na cava o lomaleqataka?” a taroga. “Au kila na vakasosolo kei na toso. Au sa cakava tiko ena noqu bula taucoko. Au na vakatara mo qiriti tinamu e veibogi kece. Tou lako.“
A sega ni ka wale na nona vakanuinui vei Ron o Jon. Ena veituberi nei Jon, a totolo sara na toso nei Ron ena kabani totolo na kena toso oya, ka yaco me kena peresitedi ka vakailesilesi liu ni cakacaka ena 1986. E dau veilakoyaki vakalevu sara ena vuku ni kabani—e loma ni matanitu vakakina ena veivanua tale eso. E dina ni osooso sara vakalevu, sa dau tovolea o Ron me tiko e vale ena mua ni macawa. Ni dau veilakoyaki e dau kauti ira na lewe ni matavuvale ena so na gauna.
“Kevaka e tiko e vale, e dau raica me ra vakila na gone ni ra kauwaitaki ka lomani,“ e kaya o Melanie. Ena dau tiko ena nodratou itaviqaravi kei na soqoni ni qito ena veigauna kece e rawa kina. E kaya o Jenessa MacPherson, e dua na luvedrau yalewa na veiwatini, ni nona itavi vakalotu na tamana ena Sigatabu e dau vakavuna na nona sega ni dabe vata kei iratou na nona matavuvale ena veisoqoni vakalotu.
“Keitou dau veitautaka o cei me dabe e yasana ena lotu baleta ni dau tu yadua na gauna e dau tiko kina,” e kaya o koya. “Au nanuma na noqu biuta na ligaqu e ligana ka vakasamataka, ‘Kevaka au rawa ni vulica meu vakataki koya, sa na donu na noqu itosotoso ka na yaco meu vaka na iVakabula vakalevu cake.’ Ena dau noqu tamata qaqa tu ga o koya.”
Na luvedrau tagane na veiwatini, o Christian, e nanuma lesu na veigauna taleitaki “vakatama kei luvena tagane.” Era dau yaco mai ka yali yani na itokani baleta na veitokiyaki wasoma ni matavuvale, e kaya o koya, “ia o tamaqu e dau noqu itokani vinaka duadua tu ga e veigauna”—e dina ni keirau dau veisisivi toka.
Se vakacuru polo ni basketball vata kei Christian, qito papa kei iratou na luvena yalewa, se siwa kei iratou na nona matavuvale kei na itokani, dau taleitaka o Ron me qaqa.
“Ni keitou tubu cake tiko, e sega vakadua ni laiva me dua e qaqa,” e kaya o Christian. “Me keitou bunotaka, ia keitou sa vinaka cake kina. Sa tomani tiko na ivakarau ni bula oya vei ira na makubuna dauloloma.”
Ena loma ni veiyabaki, eratou sa raica tiko na matavuvale nei Ron na ivakarau sa vakataucokotaka kina na nona yalololoma na nona veiqaravi vaka-Lotu, me vakamacalataka na veika e vakauqeti kina mai na Yalotabu, ka vakauqeti ira eso tale me ra solia nodra vinaka duadua. Ni sucu mai na makubudrau tagane o Ron kei Melanie o Paxton, eratou a vakararavi vakabibi sara na matavuvale ki na kaukauwa vakayalo kei na veitokoni nei Ron.
A sucu mai o Paxton ena ituvaki duatani dau kune vakavudua sara, ka sotava kina e vuqa sara na veimataqali tauvimate ka vakatovolea sara vakalevu na matavuvale, vakayago, ka vakayalo. E vakatoka o Elder Rasband na itosotoso ni oti na sucu mai nei Paxton me “dua na veivakatovolei dredre me vulici kina na veilesoni bibi e semati ki na veika tawamudu.”4
Ena tolu na yabaki lekaleka nei Paxton e vuravura—na gauna a levu kina na taro ka lailai na kena isau—a tu o Elder Rasband me dua na duru vakayalo, me liutaka na nona matavuvale ena nodratou dreta mai na mana ena Veisorovaki i Jisu Karisito.
Ni kacivaki na nona ilesilesi vou, era sega ni kurabuitaka e vicavata na lewe ni matavuvale kei na nona itokani. “O keimami na kilai koya vakavinaka,” e kaya o Christian, “keimami laveta duadua i cake na ligai keimami ena gauna e tokoni kina me iApositolo.”
“Au na Lako ka Veiqaravi”
Ena 1996, ni yabaki 45, e tudonu kina o Ron ena loma ni dua na cakacaka ka rawaka tiko kina vakavinaka ena kena yaco mai na kaci me laki peresitedi ni kaulotu ena Tabana ni Kaulotu na New York New York North. Me vakataki ira na iApositolo ni gauna makawa, a “sa biuta sara tu na [nona] lawa” (Maciu 4:20).
“Na ciqomi ni veikacivi e taura walega e dua na tiki ni sekodi,” e kaya o Elder Rasband. E kaya o koya vua na Turaga, “O vinakata meu laki veiqaravi, au na lako ka veiqaravi.”
A kauta voli o Ron e dua na lesoni cecere a vulica mai na nona gauna ni cakacaka: “e bibi cake na tamata mai na veika kecega.”5 Ena kilaka oya kei na nona maqosa vakaveiliutaki, sa vakarau tu o koya me tekivuna na veiqaravi tudei ena matanitu ni Turaga.
Erau raica o Ron kei Melanie na cakacaka vakadaukaulotu mai New York City ni veibolei ka taleitaki. E totolo na nona lesia o Ron na itavi vei ira na daukaulotu—ka vakauqeta na nodra yalodina, vakavulici ira, tarai ira cake, ka laveti ira ena gauna vata oya.
Ena 2000, ni oti e walu na vula lekaleka mai na cava ni nodrau kaulotu, sa kacivi o Ron ki na Vitusagavulu, na vanua sa laki vakalougatataki kina na Lotu ena nona vakarautaki, kila, kei na vuqa na taledi. Ni lewena na Vitusagavulu, a veiqaravi vakadaunivakasala ena Mataveiliutaki ni iWasewase na Europe Central, ka veivuke ena kena liutaki na cakacaka ena 39 na matanitu. E dina ni a biuta mai na koliji ena sivia na 40 na yabaki sa oti, e se gonevuli gugumatua tikoga, dau ciqoma vinaka na veituberi tomani tikoga mai vei ira na Veitacini iLiuliu ena nona liutaka na iWasewase na North America West, Northwest, kei na tolu mai Utah; veiqaravi vaka-Dairekita Liu ni Tabacakacaka ni Valetabu; ka veiqaravi ena Mataveiliutaki ni Vitusagavulu, ka cakacaka vakavoleka kei ira na Tinikarua.
Ena dua na gauna wale toka ga qo, a dikeva kina o Elder Rasband, “Sa dua na ka dokai vei au meu lailai duadua vei ira na Tinikarua ka vuli mai vei ira ena veisala kecega kei na veigauna kecega.”6
“Na Veika era a Kila, Au Kila”
iMawi e cake: itaba mai vei Wendy Keeler; imatau: Mormon Preachers, iMatai ni daukaulotu mai Denmark, mai vei Arnold Friberg (yavutaki ena dua na droini nei Christen Dalsgaard, 1856); Dan Jones Awakens Wales, mai vei Clark Kelley Price
E rua na iyaloyalo erau lili tu ena lalaga ni valenivolavola nei Elder Rasband. E dua e baleta e dua na daukaulotu ni Momani e vakavulica tiko e dua na matavuvale mai Denmark ena 1850 vakacaca. Na ikarua e baleta na daukaulotu taumada o Dan Jones ni vunau tiko ena bati ni dua na tobuwai e Peritania. Na iyaloyalo (imatau e cake) e vakananuma vei Elder Rasband baleti ira na tubuna.
“O ira na painia taumada oqo era solia nodra ka taucoko ki na kosipeli i Jisu Karisito ka laiva tu mai e dua na ivotavota vakawa vei ira na makubudra me ra muria,” sa vakadinadinataka o koya.7 Na ka vata a biligi ira voli i liu na tubui Elder Rasband ena maliwa ni dredre kei na veivakacacani sa vakadonui kina o koya ki na nona ilesilesi vou: na kilaka kei na ivakadinadina tudei ni Turaga kei na Nona cakacaka.
“E levu sara na ka meu vulica ena noqu veikacivi vou,” a kaya o koya. “Au yalomalumalumu kina. Ia e dua na ka me baleta na noqu ilesilesi au rawa ni cakava. Au rawa ni vakadinadinataka na ‘yaca i Karisito ki vuravura taucoko‘ (V&V 107:23). E bula tiko o Koya!”8
Me vaka ni makubudra vakarua eso na painia, e vakuria: “Na veika era a vakila, au sa vakila. Na veika era a kila, au sa kila.”9
Kei na veika era a nuitaka vei ira na makubudra sa conaki tu ena bula, ivakavuvuli, kei na veiqaravi nei Elder Ronald A. Rasband, o koya sa muria tiko na nodra ivakaraitaki ka rokova tiko na nodra isolisoli vakawa ena nona toso ki liu me vaka ni dua na ivakadinadina digitaki ni Turaga.