Ang Kaluwasan sa Gagmay nga mga Bata

Ang gagmay nga mga bata kinsa namatay sa wala pa sila moabut sa panuigon sa pagkamay-tulubagon gitubos pinaagi sa dugo ni Kristo.

Gikan sa Kinabuhi ni Joseph F. Smith

Bisan tuod nga si Presidente Joseph F. Smith nasayud gikan sa sinugdanan sa kasakit, kamingaw, ug sa gugma nga nagtambong sa kamatayon sa usa ka bata, ang iyang mga pagtulun-an sa kaluwasan sa gagmayng mga bata makapadasig ug makahatag pagusab og kasiguroan. Sa tunga-tunga sa 1869 ug 1898, naglubong siya og siyam ka gagmay niyang mga anak.

Human sa kamatayon sa iyang unang natawo nga anak, si Mercy Josephine, pagka 6 sa Hunyo 1870, iyang gipahayag ang iyang hilabihan nga kasubo: “O ang Dios lamang ang nasayud kon unsa nako kamahal ang akong anak nga babaye, ug siya ang kahayag ug ang hingpit nga kalipay sa akong kasingkasing. Sa buntag sa wala pa siya mamatay, human sa pagtukaw uban kaniya sa tibuok gabii, kay ako siyang gibantayan matag gabii, ako siyang gisultihan,‘Ang akong gamayng hinigugma wala matulog sa tibuok gabii.’ Iyang gilingo-lingo ang iyang ulo ug mitubag, ‘Matulog ako karon, papa.’ O! nakatandog pag-ayo sa akong kasingkasing kadtong mubo nga mga pulong. Ako nasayud nga bisan dili ako motuo, lain kadto nga tingog, nga nagpasabut kadto sa pagkatulog ngadto sa kamatayon ug siya natulog. Ug, O! ang kahayag sa akong kasingkasing napalong. Ang hulagway sa langit nga nakulit diha sa akong kalag hapit mobiya.… Usa ikaw ka langitnong gasa nga direkta sa kinahiladman sa akong kasingkasing.”¹

Pagka 6 sa Hulyo 1879, si Joseph F. Smith misulat sa iyang journal bahin sa kasubo atol sa kamatayon sa iyang anak nga babaye nga si Rhonda: “Ako siyang gibutang diha sa usa ka unlan ug milakaw-lakaw sa salug uban kaniya, naulian siya pag-usab apan nagpabilin lamang sa mga usa ka oras ug namatay diha sa akong mga bukton pagka 1:40 sa kaadlawon. Karon ang Dios lamang ang nasayud kon unsa ka grabe ang among pagbangutan. Ika-5 kini nga kamatayon diha sa akong pamilya. Ang tanan akong hilabihan ka pinangga nga gagmayng mga anak! O! Dios tabangi kami nga makaagwanta niini nga pagsulay!”²

Apan nakakaplag siya og kahupayan diha sa kahibalo nga, pinaagi sa Pag-ula sa Manluluwas, maayo ra ang tanan sa iyang pinalangga nga mga anak. Atol sa kamatayon sa iyang anak nga babaye nga si Ruth, pagka 17 sa Marso 1898, nakadawat siya og usa ka mahimayaong pinadayag: “O akong kalag! Akong nakita ang mga bukton sa akong kaugalingong inahan nga gibukhad nga nagtimbaya ngadto sa paggakus sa gitubos nga espiritu sa akong kaugalingong minahal nga gamayng anak! O Dios ko! Tungod niining mahimayaong panan-awon, ako nagpasalamat Kanimo! Ug didto usab nagpundok sa balay sa akong Amahan ang tanan nakong mga minahal sa kinabuhi; dili sa pagkawalay mahimo nga bata, apan diha sa tanang gahum ug himaya ug kaharianon sa nabalaan nga mga espiritu! Puno sa salabutan, sa hingpit nga kalipay ug grasya, ug kamatuoran.”³

Mga Pagtulun-an ni Joseph F. Smith

Ang gagmay nga mga bata kinsa nangamatay sa wala pa ang ilang pagkamay-tulubagon gitubos.

Alang sa gagmay nga mga bata kinsa gikuha sa dihang masuso pa ug sa pagka-inosente sa wala pa sila moabut sa panuigon sa pagkamay-tulubagon, ug dili makahimo sa pagpakasala, ang ebanghelyo mipadayag ngari kanato sa kamatuoran nga sila natubos, ug si Satanas walay gahum diha kanila. Ni ang kamatayon adunay bisan unsa nga gahum diha kanila. Sila gitubos pinaagi sa dugo ni Kristo, ug sila naluwas ingon ka sigurado nga ang kamatayon miabut sa kalibutan pinaagi sa pagkapukan sa atong unang mga ginikanan.…

… Ang atong minahal nga mga higala kinsa gihikawan karon sa ilang gagmayng mga anak, adunay dakong hinungdan nga maglipay ug magmaya, gani taliwala sa hilabihan nga kasubo nga ilang gibati tungod sa pagkawala sa ilang gagmayng mga anak sa sulod sa usa ka panahon. Sila nasayud nga maayo ra ang ilang kahimtang; sila duna sa kasiguroan nga ang ilang gagmayng anak namatay nga walay sala. Ang ingon nga mga bata anaa sa dughan sa Amahan. Makapanunod sila sa ilang himaya ug sa ilang kahimayaan, ug dili sila pagahikawan sa mga panalangin nga ilaha; kay, sa maayo nga pagdumala sa langit, ug sa kaalam sa Amahan, kinsa nagbuhat sa tanang mga butang nga maayo, kadtong nangamatay isip gagmayng mga bata walay bisan unsa nga responsibilidad sa ilang pagbiya, sila, mismo, walay salabutan ug kaalam sa pag-atiman sa ilang mga kaugalingon ug sa pagsabut sa mga balaod sa kinabuhi; ug, diha sa kaalam ug kalooy ug sa pagdumala sa Dios nga atong Langitnong Amahan, ang tanan nga ila untang maangkon ug matagamtaman kon gitugutan pa unta sila nga mabuhi diha sa unod ihatag ngadto kanila human dinhi. Walay mawala kanila pinaagi sa ilang pagbiya gikan kanato niini nga paagi.…

Uban niini nga mga panabut diha sa akong hunahuna, nahupay ako sa kamatuoran nga akong mahimamat ang akong mga anak nga nangamatay na; nawad-an ako og daghan, ug akong nabati ang tanan nga bation sa usa ka ginikanan, sa akong hunahuna, sa pagkawala sa akong mga anak. Mapait nako kining gibati, kay akong gihigugma ang akong mga anak, ug ganahan gayud ako sa gagmayng mga bata, apan mibati ako og pagpasalamat sa Dios alang sa kahibalo kabahin niini nga mga baruganan, tungod kay karon ako aduna sa matag pagsalig sa iyang pulong ug sa iyang saad nga akong maangkon sa umaabut ang tanan nga akoa, ug ang akong kalipay mahimong hingpit. Dili ako mahikawan sa bisan unsa nga pribilehiyo o bisan unsa nga panalangin nga ako takus ug nga mahimong angayan nga isalig ngari kanako. Apan ang matag gasa, ug ang matag panalangin nga posible alang kanako nga mahimong takus akong maangkon, sa karon man o sa kahangturan, ug dili kini magsapayan, mao nga ako moila sa kamot sa Dios sa tanan niini nga mga butang, ug moingon diha sa akong kasingkasing, “Ang Ginoo mihatag ug ang Ginoo mikuha, bulahan ang ngalan sa Ginoo” [tan-awa sa Job 1:21]. Mao kini ang paagi nga kinahanglan natong bation kalabut sa atong mga anak, o sa atong mga kaparyentihan, o mga higala, o bisan unsa nga mga butang nga wala damha nga mahitabo nga atong sagubangonon.⁴

Human sa pagkabanhaw, ang lawas sa bata motubo aron mohaum sa gidak-on sa espiritu.

Matagbaw ba kita nga makita ang mga bata nga atong gilubong sa ilang pagkamasuso nga magpabilin isip mga bata lamang, hangtud sa dili maihap nga mga kapanahonan sa kahangturan? Dili! Ni ang mga espiritu nga nakaangkon sa mga lawas sa atong mga anak matagbaw nga magpabilin niana nga kahimtang. Apan kita nasayud nga ang atong mga anak dili pugson nga magpabilin isip usa ka bata sa gidak-on kanunay, kay gipadayag kini gikan sa Dios, ang tinubdan sa kamatuoran, pinaagi kang Joseph Smith ang propeta, niini nga dispensasyon, nga sa pagkabanhaw sa mga patay ang bata nga gilubong sa pagkamasuso niini mobangon diha sa porma sa bata nga kini mao sa dihang kini gilubong; dayon magsugod kini sa pagtubo. Gikan sa adlaw sa pagkabanhaw, ang lawas motubo hangtud nga kini moabut sa hingpit nga sukod sa gidak-on sa espiritu niini, malalaki man kini o mababaye. Kon ang espiritu nakaangkon sa salabutan sa Dios ug sa mga paninguha sa mortal nga mga kalag, dili kini matagbaw sa bisan unsa nga mas ubos pa kay niini. Makahinumdom kamo nga gisultihan kita nga ang espiritu ni Jesukristo mibisita sa usa sa karaang mga propeta ug mipakita sa iyang kaugalingon ngadto kaniya, ug siya namahayag sa iyang pagkatawo, nga siya mao ang samang Anak sa Dios nga moabut sa tunga-tunga nga kapanahonan. Siya miingon nga siya mopakita diha sa unod ingon gayud nga siya mipakita ngadto niana nga propeta [tan-awa sa Ether 3:9, 16–17]. Dili siya usa ka masuso; siya usa ka hamtong, napalambo nga espiritu; nakaangkon sa porma sa tawo ug sa porma sa Dios, ang samang porma sa dihang siya mianhi ug miangkon ngadto kaniya og usa ka lawas ug mipalambo niini ngadto sa sukod sa gidak-on sa iyang espiritu.⁵

Ang matag espiritu nga moabut niini nga yuta aron makaangkon og lawas usa ka anak nga lalaki o anak nga babaye sa Dios, ug nakaangkon sa tanang salabutan ug sa tanang mga kinaiya nga ang bisan kinsa nga anak nga lalaki o anak nga babaye mahimong makatagamtam, ma-didto man sa kalibutan sa espiritu, o dinhi niini nga kalibutan, gawas nga diha sa espiritu, ug sa pagkabulag gikan sa lawas, sila nagkulang lamang sa lawas sa pagkasama sa Dios nga Amahan. Ginaingon nga ang Dios usa ka espiritu, ug sila nga magasimba kaniya kinahanglan managsimba diha sa espiritu ug sa kamatuoran [tan-awa sa Juan 4:24]. Apan siya usa ka espiritu nga adunay lawas nga unod ug mga bukog, nga mahikap ingon sa tawo ug busa aron mahisama sa Dios ug ni Jesus ang tanang mga tawo kinahanglang makabaton og lawas. Dili magsapayan nga kining mga lawas mohamtong dinhi niining kalibutan, o kinahanglang maghulat ug mohamtong sa kalibutan nga moabut, sumala sa pulong ni Propeta Joseph Smith, ang lawas molambo, karon man o sa kahangturan, ngadto sa sukod sa gidak-on sa espiritu, ug kon ang inahan mahikawan sa kahimuot ug sa hingpit nga kalipay sa pagpadako sa iyang masuso ngadto sa pagkahamtong nga lalaki o pagkahamtong nga babaye niini nga kinabuhi, pinaagi sa kamot sa kamatayon, kana nga pribilehiyo pagabagohon pag-usab ngadto kaniya human dinhi, ug siya makatagamtam niini ngadto sa mas hingpit nga katumanan kaysa unsay posible niyang mabuhat dinhi. Kon iya kining buhaton didto, kini uban sa piho nga kahibalo nga ang mga resulta wala gayuy pagkapakyas; kon dinhi, ang mga resulta wala mahibaloi hangtud nga makapasar kita sa pagsulay.⁶

Ang mga espiritu sa atong mga anak mga imortal sa wala pa sila moabut kanato, ug ang ilang mga espiritu, human sa kamatayon sa lawas, mahimong sama kon unsa kini sa wala pa sila mianhi. Sila mao kon unsa unta sila makita kon nagpuyo pa sila diha sa unod, aron motubo ngadto sa pagkahamtong, o aron mopalambo sa ilang pisikal nga mga lawas ngadto sa sukod sa gidak-on sa ilang mga espiritu. Kon inyong makita ang usa sa inyong mga anak nga namatay na mopakita kini nganha kaninyo sa porma diin kamo makaila niini, ang porma sa pagkabata; apan kon kini miabut nganha kaninyo isip usa ka mensahero nga nagdala og importante nga kamatuoran, tingali moabut kini sama sa espiritu sa anak nga lalaki ni Bishop Edward Hunter (kinsa namatay sa dihang gamay pa nga bata) nga miadto kaniya, sa gidakon sa hamtong na gayud nga lalaki, ug mipaila sa iyang kaugalingon ngadto sa iyang amahan, ug miingon: “Ako ang imong anak nga lalaki.”

Si Bishop Hunter wala makasabut niini. Miadto siya sa akong amahan ug miingon: “Hyrum, unsa may buot ipasabut niana? Akong gilubong ang akong anak nga lalaki sa dihang gamay pa lamang siya nga bata, apan miari siya kanako isip usa ka hamtong na gayud nga lalaki—usa ka halangdon, mahimayaon, batan-ong lalaki, ug mipaila sa iyang kaugalingon nga akong anak nga lalaki. Unsa man ang buot ipasabut niini?”

Si Papa (Hyrum Smith, ang Patriarch) misulti kaniya nga ang Espiritu ni Jesukristo hamtong na gayud sa wala pa siya matawo sa kalibutan; ug busa ang atong mga anak mga hamtong na gayud ug nakaangkon sa ilang sukod sa gidak-on sa espiritu, sa wala pa sila mosulod sa pagkamortal, ang samang gidak-on nga ilang maangkon human sila mamatay gikan sa pagkamortal, ug sama nga sila makita human sa pagkabanhaw, kon sila makahuman na sa ilang misyon.

Si Joseph Smith nagtudlo sa doktrina nga ang masuso nga bata nga namatay na mobangon sa pagkabanhaw isip usa ka bata; ug, nagtudlo ngadto sa inahan sa wala nay kinabuhi nga bata, siya miingon ngadto kaniya: “Makabaton ka sa hingpit nga kalipay, sa kahimuot, ug katagbawan sa pag-amuma niini nga bata, human sa pagkabanhaw niini, hangtud nga makab-ot niini ang sukod sa gidak-on sa espiritu niini.” Adunay pag-uli, adunay pagtubo, adunay kalamboan, human sa pagkabanhaw gikan sa kamatayon. Gimahal nako kini nga kamatuoran. Nagdala kini og dakong kalipay, sa hingpit nga kalipay ug pasalamat sa akong kalag. Salamat sa Ginoo nga iyang gipadayag kini nga mga baruganan ngari kanato.⁷

Maayo ra ang tanan sa gagmay nga mga bata nga namatay na.

Kon kita nakadawat sa pagpamatuod sa diwa sa kamatuoran diha sa atong mga kalag kita masayud nga maayo ra ang tanan sa atong gagmay nga mga anak kinsa namatay na, nga kita dili na makahimo, kon atong gustohon, nga himoong mas maayo ang ilang kahimtang; ug dili gayud kini makahimo nga mahimong mas maayo ang ilang kahimtang kon ato silang tawagon og balik dinhi, sa hinungdan nga hangtud nga ang tawo ania sa kalibutan, anaa sa mortal nga lawas, gilibutan sa mga dautan nga ania sa kalibutan, siya anaa sa kakuyaw ug ubos sa mga peligro, ug adunay mga responsibilidad nga anaa kaniya nga mahimong mopugong kaniya aron makab-ot ang iyang umaabut nga kauswagan, kalipay ug kahimayaan.⁸

Lisud kaayo kini nga butang ang mosulti og bisan unsa sa panahon sa kagul-anan ug kasubo sama sa gasa nga makahatag og hinanaling kahupayan sa naguol nga mga kasingkasing niadtong kinsa nagbangutan. Ang ingon nga mga kasub-anan hingpit lamang nga mahupay pinaagi sa paglabay sa panahon ug sa impluwensya sa maayo nga espiritu diha sa mga kasingkasing niadtong nagbangutan, diin sila makabaton og kahupayan ug katagbawan sa ilang mga paglaum sa umaabut.… Akong nakatunan nga adunay hilabihan ka daghan nga mga butang nga mas grabe pa kaysa kamatayon. Uban sa akong mga pagbati karon ug mga panghunahuna ug sa panabut nga akong nabatunan kabahin sa kinabuhi ug kamatayon mas palabihon ko pang mosunod sa matag bata nga akong naangkon ngadto sa lubnganan diha sa ilang kainosente ug kaputli, kaysa makita sila nga magtubo ngadto sa pagkahamtong nga lalaki ug babaye ug mopaubos sa ilang mga kaugalingon pinaagi sa makadaut nga mga gipangbuhat sa kalibutan, molimut sa Ebanghelyo, molimut sa Dios ug sa plano sa kinabuhi ug kaluwasan, ug motalikod gikan sa bugtong paglaum sa mahangturong ganti ug kahimayaan sa kalibutan nga moabut.⁹

Kon kita matinud-anon, mahiusa kita pag-usab uban sa atong mga anak nga namatay na.

Si propeta Elijah motanum diha sa mga kasingkasing sa mga anak sa mga saad nga gihimo ngadto sa ilang mga amahan, milarawan daan sa mahinungdanong buhat nga pagahimoon diha sa mga templo sa Ginoo sa Dispensasyon sa Kahingpitan sa mga Panahon, alang sa katubsanan sa mga patay ug sa pagsilyo sa mga anak ngadto sa ilang mga ginikanan, tingali unya og ang tibuok kalibutan hampakon sa usa ka tunglo ug sa hingpit malaglag sa iyang pag-anhi.¹⁰

Kon kita magpakabuhi ug motalikod gikan sa kamatuoran kita mahibulag sa kinatibuk-an sa dili maihap nga mga kapanahonan sa kahangturan gikan sa pakig-uban niadtong atong gihigugma. Dili nato sila maangkon, ug sila dili makaangkon kanato. Adunay dili malabang nga gulpo tali kanato diin kita dili makalabang, usa ngadto sa lain. Kon kita mamatay diha sa pagtuo, namatay nga nagpuyo og matarung nga mga kinabuhi, kita iya ni Kristo, kita aduna sa kasiguroan sa mahangturong ganti, kay nakaangkon sa mga baruganan sa mahangturong kamatuoran ug pagahatagan og himaya, imortalidad ug mga kinabuhing dayon. Samtang nagpuyo kita sa unod molabang kita og dakong bahin sa atong kinabuhi diha sa kasubo; ang kamatayon mobulag kanato sa mubo nga panahon, ang uban kanato moagi sa mortal nga kamatayon, apan ang panahon moabut nga atong mahimamat kadtong kinsa namatay na, ug makatagamtam sa pakig-uban sa usag usa hangtud sa kahangturan. Ginaingon, ang panagbulag sulod lamang sa mubo nga gutlo. Walay gahum nga makabulag kanato nianang panahona. Kay ang Dios mihiusa man kanato kita makaangkon sa usag usa—usa ka dili malimud nga pangangkon—ingon nga kita gihiusa pinaagi sa gahum sa priesthood diha sa Ebanghelyo ni Kristo. Busa mas maayo pa nga mahibulag dinhi niini nga kinabuhi sulod sa mubo nga panahon, bisan tuod nga kinahanglan kitang moagi og kapait, kasubo, kasamok, paningkamot, pagkabiyudo o pagkabiyuda, pagka-ilo ug daghan pa nga wala damha nga mga kausaban, kaysa mahibulag sa tibuok kahangturan.¹¹

Kita gipanganak diha sa pagkasama ni Kristo mismo. Nagpuyo kita uban sa Amahan ug uban sa Anak sa sinugdanan, isip mga anak nga lalaki ug mga anak nga babaye sa Dios; ug sa panahon nga gitakda, mianhi kita niini nga yuta aron makabaton sa atong mga kaugalingon og mga lawas, nga kita unta mahisubay sa pagkasama ug sa imahen ni Jesukristo ug mahimong sama kaniya; nga kita unta makabaton og lawas, nga kita unta makaagi og kamatayon ingon nga siya nakaagi og kamatayon, nga kita unta mobangon pag-usab gikan sa mga patay ingon nga siya mibangon gikan sa mga patay.… Ang hunahuna nga mahimamat ang akong mga anak kinsa nag-una kanako nga namatay, ug ang paghimamat sa akong mga kaliwatan ug akong mga higala, pagkadakong kalipay ang gihatag niini! Kay ako nasayud nga ako silang mahimamat didto. Ang Dios mipakita kanako nga kini tinuod. Iya kining giklaro ngari kanako, agig tubag sa akong pag-ampo ug debosyon, ingon nga iya kining giklaro ngadto sa panabut sa tanang mga tawo kinsa makugihong nagtinguha aron makaila kaniya.¹²

[Ngadto kang Elder Joseph H. Dean sa Oahu, Hawaii, si Presidente Joseph F. Smith misulat:] Nakadungog ako uban sa hilabihan nga kasubo kabahin sa kamatayon sa imong anak sa inyo. Nasayud ako kon unsaon sa paghatag og pahasubo, kay akong naagian ang samang matang sa mapait nga kasinatian samtang anaa didto. Mosulat unta ako kanimo, apan mihukom ako kanimo pinaagi sa akong kaugalingon ug mipugong sa pagbuhat sa ingon. Ubos sa ingon nga mga kahimtang mas gibati nako nga moadto sa layo nga hilum, mingaw nga kapahulayan, diin walay mata apan ang sa Dios lamang ang makakita kanako, ug didto, nag-inusara, mibati ug miila sa akong kaguol, ang Dios lamang ang nasayud niini.… Ang panahon, ug ang panahon lamang—kanang pinakamahinungdanon nga tig-ayo sa mga samad—ang makatandog sa akong kalag, ug sa akong hunahuna walay duda nga ikaw mobati sa sama. Apan kon ang unang masakit nga mga panlimbasug naagian na ug ang kalag gihupay pinaagi sa panahon ug kapalaran, dayon ang usa ka pulong nga tukma nga gipamulong mahimong motandog sa malumo nga higut sa pakigdait nga midagayday gikan sa kasingkasing ngadto sa kasingkasing diha sa magkapareho nga mga kasubo. Ang Ginoo tinud-anay nga nasayud kon unsay pinakamaayo ug kita nasayud nga ang mga inosente kinsa gitawag na og balik gikan sa yuta, sa dili madugay human sa ilang pag-anhi nga wala mamansahi sa mahugaw nga mga elemento niining napukan nga kalibutan mobalik ngadto Kaniya kon diin sila naggikan, putli ug balaan, gitubos gikan sa sinugdanan, pinaagi sa sakripisyo sa usa kinsa miingon “ang gingharian sa langit ila sa mga sama kanila.” Ang akong tinudanay, kinasingkasing nga pag-ampo mao, O! Dios tabangi ako nga makapuyo ug mahimong takus nga motipon sa akong inosente nga mga anak diha sa ilang panimalay uban kanimo!¹³

Mga Sugyot alang sa Pagtuon

Unsa nga mga panalangin ang gisaad ngadto sa gagmay nga mga bata kinsa namatay sa wala pa ang panuigon sa pagkamaytulubagon? (Tan-awa usab sa D&P 29:46.) Unsaon man niini sa pagdala kanato og kahupayan ug paglaum kon kita nagbangutan sa kamatayon sa usa ka gamay nga bata?
Kon ang usa ka gamay nga bata mamatay, unsa man ang kahimtang sa iyang espiritu? Kanus-a man motubo ug mohamtong ang lawas sa bata?
Kinsa man ang responsable alang sa pagpadako sa usa ka bata kinsa namatay samtang bata pa? Unsa man nga mga panalangin ang gisaad sa sunod nga kinabuhi ngadto sa matarung nga mga ginikanan kansang mga anak namatay nga bata pa?
Sa unsang paagi nga ang pagsabut sa mga baruganan sa plano sa kaluwasan makahupay ug makatabang niadtong kinsa nagsubo tungod sa kamatayon sa usa ka gamay nga bata?
Sa unsang paagi nga ang mga ordinansa sa pagsilyo diha sa templo makadala og kahupayan ug paglaum ngadto sa mga ginikanan kon ang usa ka bata mamatay? Unsa man ang atong buhaton aron mahiusa pag-usab uban sa atong gagmay nga mga anak kinsa namatay na?
Sa unsa man nga paagi nga “ang usa ka pulong nga tukma nga gipamulong” makadala og kahupayan ngadto sa usa ka nagsubo nga kalag atol sa kamatayon sa usa ka minahal sa kinabuhi? Unsaon man nato sa pagpangandam sa pagpamulong sa ingon nga mga pulong?