Ang Masalaypon nga Dalan sa Pang-abuso

Kinahanglang dili gayud nato abusohan ang uban apan kinahanglang ipakita nato ang atong kalooy ug kalumo ngadto sa tanan, ilabi na sa mga sakop sa pamilya.

Gikan sa Kinabuhi ni Joseph F. Smith

Si Presidente Joseph F. Smith usa ka malumo ug buotang tawo kinsa mopahayag og kasubo sa tanang matang sa pang-abuso. Nakasabut siya nga ang kapintas moani usab og kapintas, ug ang iyang kinabuhi usa ka matinuorong hulagway sa kalooy ug pailub, kainit ug panabut.

Sa usa ka okasyon si Presidente Smith miingon: “Nakasaksi ako og usa ka gamayng butang sa atong miting karong hapona diha sa tungang agianan; usa ka gamayng bata naglingkod tapad sa iyang mama sa usa ka lingkuranan. Dunay miabut og gipulihan siya sa paglingkod, gipasagdan nga nagbarug ang bata. Gusto nakong isulti kaninyo, mga kaigsoonan, nga kadtong butanga misamad sa akong kasingkasing. Ako dili, sa bisan unsang butang … mopasakit sa kasingkasing sa usa ka gamay nga bata diha sa balay sa Dios, basin unya og masilsil sa iyang hunahuna nga ang simbahan usa ka dili maayong dapit, ug dili na hinoon moadto sa simbahan, kay sa moadto unya masakitan lamang.”¹

Si Presidente Smith sa kasagaran mitambag sa iyang mga kaigsoonan sa pagtratar sa usag usa uban sa tumang kabuotan. Ang kapintas o kinaiya nga mopakaulaw sa uban dili gayud niya madawat. Ang magtiayon kinahanglang motagad sa usag-usa sa pinakataas nga pagtamud ug motudlo sa ilang mga anak pinaagi sa ehemplo sa pagtahud sa mga sakop sa ilang pamilya ug sa tanan pang mga katawhan.

Mga Pagtulun-an ni Joseph F. Smith

Kinahanglan kita nga motratar sa usag usa uban ang pinakalabaw nga respeto ug pagtahud.

Buntugon nato ang atong kaugalingon, ug dayon moadto ug buntugon ang tanang dautan nga atong makita sa atong palibut, kutob sa atong mahimo. Ug buhaton nato kini sa walay kapintas; buhaton nato kini sa paagi nga dili makapugong sa kagawasan sa mga lalaki o sa mga babaye. Buhaton nato kini pinaagi sa pag-awhag, pagkamainantuson, sa pailub, ug sa pagpasaylo ug gugma nga dili molubad, nga pinaagi niini atong maangkon ang mga kasingkasing, mga pagbati ug mga kalag sa mga anak sa katawhan ngadto sa kamatuoran sumala sa gipadayag sa Dios ngari kanato.²

Gihimo kita sa [Dios] sumala sa iyang kaugalingong hitsura ug panagway, ug ania kita mga babaye ug mga lalaki, mga ginikanan ug mga anak. Ug kinahanglan gayud nga kita magkadugang pa nga mahisama kaniya—labaw nga sama kaniya sa gugma, sa gugma nga putli, sa pagpasaylo, sa pailub, sa pagkamainantuson, ug pagpugong sa kaugalingon, sa kalimpyo sa hunahuna og buhat, sa salabutan, ug sa tanang butang, aron kita mahimong angayan sa kahimayaan sa iyang presensya.³

Ang mga ginikanan … kinahanglang maghigugmaay ug magtinahuray sa usag usa, ug motagad sa usag usa sa maayong kinaiya ug sa maayong pagtagad, sa tanang panahon. Ang bana kinahanglang motagad sa iyang asawa diha sa pinakadako nga pagtahud ug respeto. Kinahanglang dili manginsulto ang bana kaniya; dili gayud mopaubos kaniya, apan huptan siya uban sa pinakataas nga pagtamud diha sa panimalay, diha sa presensya sa ilang mga anak…. Ang asawa, usab kinahanglang motagad sa bana uban sa pinakadakong respeto ug pagtahud. Ang iyang mga pulong ngadto kaniya kinahanglang dili sakit, dili makapahiubos ug dili hait. Kinahanglang dili siya mangyam-id o magpasumangil kaniya. Kinahanglang dili siya mangasaba kaniya. Likayan gayud niya ang paghaling og kasuko o ang paghimog dili makapahimuot kabahin sa panimalay. Ang asawa kinahanglan nga mao ang kalipay sa iyang bana, ug kinahanglan siyang mopuyo ug modumala sa panimalay aron ang panimalay mahimo nga pinakasadya, pinakabulahan nga dapit sa kalibutan alang sa iyang bana. Ingon gayud unta niini ang kahimtang sa bana, sa asawa, sa amahan ug sa inahan, sulod sa sagradong presinto sa balaang dapit, ang panimalay.

Sa ingon mas sayon sa mga ginikanan ang pagsilsil ngadto sa mga kasingkasing sa ilang mga anak dili lamang sa paghigugma sa ilang mga amahan ug sa ilang mga inahan, dili lamang ang pagrespeto ug pagtahud ug pagtamud tali sa mga anak diha sa panimalay. Ang gagmayng igsoon nga lalaki motahud sa ilang gagmayng igsoon nga babaye. Ang gagmayng lalaki motahud sa usag usa. Ang mga batang babaye motahud sa usag usa ug ang mga batang babaye ug lalaki motahud sa usag usa, ug motagad sa usag usa uban niana nga gugma, niana nga pagtamud ug pagtahud nga kinahanglang ipakita sa gagmayng mga bata diha sa panimalay. Dayon … ang pundasyon sa usa ka hustong edukasyon mapahimutang diha sa kasingkasing ug hunahuna sa usa ka bata diha sa panimalay.⁴

Ang mga bana kinahanglang motagad sa ilang mga asawa diha sa kalumo.

Hunahunaa kon unsay buot ipasabut sa paggunit og yawe sa katungod nga—kon gamiton sa kaalam ug sa pagkamatarung—pagatahuron gayud pinaagi sa Amahan, sa Anak, ug sa Espiritu Santo! Imo bang gitahud kini nga Priesthood? … Mahimo ba nimo, isip usa ka elder sa Simbahan ni Jesukristo, ang dili pagtahud sa imong asawa o sa imong mga anak? Imo bang layasan ang inahan sa imong mga anak, ang asawa sa imong dughan, ang gasa sa Dios nganha kanimo, nga mas bililhon pa kay sa kinabuhi mismo? Kay kon wala ang babaye ang lalaki dili hingpit sa Ginoo, ingon nga dili usab hingpit ang babaye kon wala ang lalaki.⁵

Dili nako masabtan kon sa unsang paagi nga ang usa ka tawo walay kalooy ngadto sa mga babaye, labi na sa iyang asawa, ug sa inahan sa iyang mga anak, ug gisultihan ako nga aduna pay sobra ka bangis, nan sila dili takus sa ngalan sa pagkalalaki.⁶

Kon maghunahuna ako sa atong mga inahan, ang mga inahan sa atong mga anak, ug makahunahuna nga ubos sa inspirasyon sa Ebanghelyo nagpuyo sila sa ligdong, putli, talahuron nga kinabuhi, matinud-anon sa ilang mga bana, matinud-anon sa ilang mga anak, matinud-anon sa ilang konbiksyon sa Ebanghelyo, o unsa ka dako sa akong lunsay nga gugma alang kanila; unsa ka halangdon ug hinatag sa Dios, unsa ka pinili, unsa ka angay tinguhaon ug unsa sila ka mahinungdanon alang sa katumanan sa mga katuyoan sa Dios ug katumanan sa iyang mga mando! Akong mga igsoon, modagmal ba kamo sa inyong mga asawa, nga inahan sa inyong mga anak? Mohikaw ba kamo sa pagpakita kanila og gugma ug kamabination? Makatabang ba kamo sa pagpaningkamot og himo sa ilang kinabuhi nga makomportable ug malipayon kutob sa mahimo, sa pagpagaan sa ilang mga gipas-an kutob sa inyong mahimo, sa paghimo sa ilang kinabuhi nga makapahimuot kanila ug sa ilang mga anak diha sa ilang mga panimalay? Unsaon man ninyo sa pagtabang niini? Unsaon man sa usa ka tawo pagtabang nga mobati og dako kaayong interes ngadto sa inahan sa iyang mga anak, ug ingon man sa iyang mga anak? Kon anaa kanato ang Espiritu sa Dios, dili nato mahimong buhaton ang sukwahi niini. Mahitabo lamang kini kon ang tawo mopalayo sa tukma nga espiritu, kon gisupak nila ang ilang katungdanan, kon sila mobaliwala o dili motahud sa matag kalag nga gisalig alang sa ilang pag-amuma. Sila kinahanglan gayud nga mopasidungog sa ilang mga asawa ug mga anak.⁷

Ang mga intelehente nga tawo, mga negosyante, mga tawong puno sa kalihokan, mga tawo nga apil kanunay sa mga paghago sa kinabuhi, ug nagkinahanglang mohalad sa ilang mga kusog ug panghunahuna alang sa ilang mga paghago ug katungdanan, mahimong dili makatagamtam sa ingon kadaghan sa mga kaharuhay uban sa ilang pamilya sigun sa ilang gusto, apan kon anaa kanila ang Espiritu sa Ginoo sa ilang pagpahigayon sa temporal nga mga katungdanan, dili gayud nila pasagdan ang mga inahan sa ilang mga anak, ingon man ang ilang mga anak.⁸

Mga amahan ug mga inahan, ayaw ninyo ipalayo ang inyong mga anak.

O! akong kaigsoonan, pagmatinud-anon sa inyong mga pamilya, pagmatinud-anon sa inyong mga asawa ug mga anak. Tudloi sila sa dalan sa kinabuhi. Ayaw itugot nga malayo sila kaninyo, nga mawala ang ilang pagtagad kaninyo o sa bisan unsang baruganan sa pagtahud, kaputli o kamatuoran…. Kon himoon ninyo nga masuod sa kasingkasing sa inyong mga anak nga lalaki nga anaa inyo rang magakos; kon inyong mapabati kanila nga gimahal ninyo sila, isip ilang mga ginikanan, nga sila inyong mga anak, ug kanunay sila nga duol kaninyo, dili sila mopalayo kaninyo, ug dili sila makasala og dagko. Apan kon sila inyong palayason sa inyong panimalay, malayo sila sa inyong pag-amuma—ngadto sa kangitngit sa kagabhion ngadto sa katilingban sa mga salawayon ug gipakaubos; mahitabo kana kon kamo nagtuo nga makahasol lamang sila, o kamo gipul-an sa inosente nila nga kalangas ug pagsabasaba sa balay, ug moingon ka, “Layas palayo,” ingon ani nga pagtratar sa inyong mga anak ang makapalayo sa inyong mga anak kaninyo.⁹

Ang atong mga anak sama ra usab kanato; dili kita mahimong gawngan; dili kita magawngan karon. Sama ra kita sa ubang mananap nga atong nailhan sa kalibutan. Maagni nimo sila; magiyahan nimo sila, pinaagi sa pag-awhag kanila, ug pinaagi sa pakigsulti og tarung kanila, apan dili nimo sila mahimong gawngan; dili sila magawngan. Kita dili mahimong gawngan. Dili kana atong kinaiya nga gawngan; wala sila buhata aron ingnon niana….

Dili nimo mapugos ang imong mga batang lalaki, o babaye ngadto sa langit. Mahimong pugson nimo sila sa impyerno, pinaagi sa pagpakita og kabangis sa paningkamot nga mabuotan sila, nga ikaw mismo dili man ingon kamaayo sa angay unta kanimo. Ang tawo nga masuko sa iyang anak, ug mosulay sa pagtudlo kaniya samtang anaa sa iyang kasuko, dako kaayo nga sayop; mas labaw pa siyang angay kaloy-an ug mas labaw pang angay panghimarauton kay sa bata nga nakahimo og sayop. Mahimo lamang nimong matudloan ang bata pinaagi sa gugma, sa kamabination, sa gugma nga walay paglubad, pag-awhag, ug kon may rason.¹⁰

Mga amahan, kon nangandoy kamo nga ang inyong mga anak matudloan sa mga baruganan sa ebanghelyo, kon nangandoy kamo nga higugmaon nila ang kamatuoran ug makasabut niini, kon nangandoy kamo nga magmasulundon sila ug mahiusa uban kaninyo, higugmaa sila! ug pamatud-i ngadto nila nga sila inyong gihigugma pinaagi sa matag pulong o buhat ngadto kanila. Tungod og alang sa inyong kaugalingon, alang sa gugma nga kinahanglang mobugkos tali kaninyo ug sa inyong mga batang lalaki—bisan unsa man sila ka perwisyo, o ang usa o ang lain tingali, kon ikaw mosulti o makigsulti kanila, ayaw kini buhata sa kapungot, ayaw kini buhata sa kabangis, sa usa ka mapanghimarauton nga espiritu. Tarunga sila sa pag-istorya; palingkora sila ug ubani sila sa pagbakho kon gikinahanglan ug paluhaa sila dungan kanimo kon mahimo. Pahumoka ang ilang mga kasingkasing; ipabatyag kanila ang inyong kalumo. Ayaw paggamit og latos o kapintas, apan … atubanga sila uban sa rason, sa pag-awhag ug sa gugma nga walay paglubad.¹¹

Unta ang mga amahan sa Israel magpakabuhi sa angay nilang pagpakabuhi; trataron ang ilang mga asawa sa angay nga pagtratar kanila; mohimo sa ilang mga panimalay nga komportable kutob sa ilang mahimo; pagaanon ang gipas-an sa ilang kapares kutob sa mahimo; mopakita og tukma nga ehemplo sa ilang mga anak; tudloan sila sa pakig-uban kanila sa pag-ampo, sa adlaw ug gabii, ug sa matag higayon nga manglingkod sila sa pagpangaon, sa pag-ila sa kalooy sa Dios tungod sa paghatag kanila og pagkaon nga ilang gikaon ug sa mga saput nga ilang gisul-ob, ug sa pagpasalamat sa nabuhat sa Dios alang sa tanang butang.¹²

Mga Sugyot alang sa Pagtuon

Unsa ang buot ipasabut sa “pagbuntog sa atong kaugalingon”? Unsaon man nato sa “pag-angkon sa mga kasingkasing” sa atong mga anak ug usa uban ngadto sa kamatuoran?
Unsaon man sa mga bana ug mga asawa sa pagtratar ang usag usa kanila uban ang “pinakadako nga pagtahud” ug sa “pinakadako nga respeto”? Unsay mga kaayohan sa pagbuhat sa ingon? Kon ang mga ginikanan motagad sa usag usa uban ang respeto ug pagtahud, sa unsang paagi nga ang ilang kinaiya makaapektar sa kinaiya sa ilang mga anak?
Unsa man ang mga pinakamaayong paagi nga kita makaimpluwensya sa uban sa pagpuyo nga matarung? (Tan-awa sa D& 121:41–44.) Unsa ang pipila ka matang sa kinaiya sa pang-abuso nga nasukwahi niining tambag nga gikan sa Ginoo?
Sa unsang paagi nga usahay atong mapalayo ang atong mga anak gikan kanato? Unsa kaha ang mahitabo kanato ug sa atong mga anak kon ato silang mapalayo?
Ngano nga ang ginikanan nga motul-id sa usa ka bata samtang anaa sa kapungot mas dakong sayop kay sa bata? Unsa kaha ang buhaton sa ginikanan kon mobati siya og kasuko sa mga bata?
Giunsa man sa pagtagad sa Manluluwas ang gagmayng mga bata? (Tan-awa sa Mateo 19:13–15; 3 Nephi 17:11–24.) Unsa man ang iyang pahimangno ngadto sa mga moabuso sa gagmayng mga bata? (Tan-awa sa Mateo 18:1–6.)
Sa unsang paagi masuod nato ang mga bata ug sa mga baruganan sa ebanghelyo? Unsa nga mga panalangin ang moabut niadtong kinsa mohimo sa mga bata nga “masuod sa [ilang] kasingkasing”?

Christ with the Children — *Si Kristo kauban sa mga Bata,* pinaagi ni Harry Anderson. Si Jesukristo nahigugma sa gagmayng mga bata ug mitudlo nga “bisan kinsa nga magaangin aron makasala ang usa niining mga gagmay nga nagsalig kanako, maayo pa lang unta hinoon kaniya kon gikahigtan siyag dakung galingan nga bato diha sa iyang liog ug gikatambog siya ngadto sa dagat” (Marcos 9:42).